l/let de Culturele Raad op de
»edalen langs de mooiste plekjes
.Leusder Krant
Liniedijk en Hakhorst tot wildviaducten
Tormentil
ietstocht Rondje Leusden op 3 oktober
Een greep uit de vele hoogtepunten van de fietstocht
RONDJE LEUSDEN'
Een fietstocht langs oude en schilderachtige plekjes
op
Leusdens grondgebied.
Start: Hakhorsterf, tussen 10 en 12 uur.
Duur: Ongeveer twee uur, aankomst tussen 12.00 en
14.30 uur.
Inschrijving: 2,50 per persoon. Hiervoor ontvangt
men een routebeschrijving, en een reductiebon van
2,- op een pannekoek in de Pannekoekboerderij van
de Hakhorst.
2 september 1992
Pagina 11
2USDEN - De Culturele
aad Leusden organiseert in
menwerking met de Werk-
■oep Milieueducatie van het
1L (Comité Milieuzorg
usden) en de Historische
ing een korte fietstocht in
usden en de directe omge-
ig. Hiermee wil men op een
creatieve manier de Leusde
ren en andere belangstellen-
n kennis laten nemen van de
Ituur- en natuurhistorische
mumenten die Leusden rijk
De tocht is op zaterdag 3
tober.
tocht is zo samengesteld dat
reel mogelijk gebruik wordt
naakt van fietsroutes. Soms
irdt daar een stukje van af
weken als er bepaalde be-
ignjke monumenten vlakbij
gen of om gevaarlijke over-
ekpunten te mijden. De
ite wordt hierdoor ook heel
schikt om met kinderen te
tsen.
n groot aantal belangrijke
latsen wordt m de route be
schreven. De Culturele Raad
heeft uit de grote berg histo
risch materiaal een selectie ge
maakt voor de fietsers om de
afwisseling afwisseling fiet-
sen-leespauze aantrekkelijk te
hquden. Op een aantal plaat
sen worden de fietsers uitgeno
digd wat langer af te stappen,
zoals bij het torentje van Oud
Leusden. waar de mensen deze
keer een kijkje in mogen nemen
en bij het Vicariënerf.
Naast de recreatieve en educa
tieve fietstocht is er op het erf
van de Hakhorst ook een infor
matiemarkt. Standhouders
zijn onder andere het Comité
Milieuzorg Leusden, met name
het schoolbegeleidingswerk
van de Werkgroep Milieuedu
catie, de Historische Kring
Leusden en de ENFB Ook de
Koninklijke Nederlandse Na
tuurhistorische Vereniging is
present De Culturele Raad
Leusden zal op deze zaterdag
tevens het Winterprogramma
'92-'93 presenteren
Er wordt uitgegaan van goede
weersomstandigheden, maar echt heel ongunstig zijn, dan
mocht onverhoopt zaterdag- zal de tocht worden afgelast,
ochtendvroeg het vooruitzicht
dat dit gebied al voor de Ro
meinse tijd regelmatig be
woond was. Een herinnerings-
laat bij de ingang van het res
taurant toont de toenmalige
situatie.
Onder de oprit naar de A28
loopt naast de Driftakkerweg
een 'wildspoor'. Het wildvia
duct is bedoeld om dieren een
kans te geven om vanuit de
Gelderse Vallei via Lockhorst,
Den Treek te bereiken. Dieren,
en ook planten gebruiken vaak
lintvormige elementen zoals
dijken en houtwallen om te
trekken. Een belangrijk lint
vormig element is/was de Li
niedijk. De dijk tussen A28 en
de Valleilaan was het enige
echt oorspronkelijke stuk uit
de tijd van Karei de Vijfde. De
rest van de dijk is tijdens het
graven van het kanaal (1937)
opgehoogd. Helaas heeft de ge
meente Lcusden besloten een
deel van de liniedijk. direct
westelijk van de Horsterweg af
te graven ten behoeve van
ruimte voor het industrieter
rein De Horst De gemeente
Leusden besloot dat dit stukje
dijk als historische monument
mocht blijven staan. De rest
van de dijk tot aan de Horster
weg (verlengde v.d. Zwarte-
weg) moest wijken voor het in
dustrieterrein De Horst.
De kerk die bij de toren van
Oud Leusden hoorde, werd in
1826 gesloopt. Het materiaal
werd gebruikt voor de nieuwe
kerk in Leusden-Zuid. In de
omgeving bevond zich vroeger
de nedcrzettingLisiduna, die
in het jaar 777 door Karei de
Grote aan de kerk van Utrecht
werd geschonken. Dank zij re
cente opgravingen is bekend
LEUSDEN - De tocht leidt
langs vele historisch mooie
plekjes in Leusden en omge
ving. Teveel om op te noemen,
maar een enkel hoogtepunt is
al te zien op de bijgaande fo
to's.
Startplaats van de fietstocht is
boerderij-restaurant De Hak
horst. De naam Hakhorst da
teert al uit de Middeleeuwen.
De gemeente bepaalde in de
van de grote uitbrei-
van Leusden dat deze
boerderij behouden moest blij
ven. De boerderij staat nu mid
den in een nieuwbouwwijk.
Ook de Liniedijk wordt niet
overgeslagen. Het Valleika
naal werd voor de Tweede We
reldoorlog gegraven als afwa
teringskanaal. Tevens diende
het als verdedigingslinie, als
onderdeel van de Grebbelinie.
De eeuwen-oude dijk werd te
gelijkertijd opgehoogd met het
uitgegraven zand.
Een fraai staaltje natuurbezit
komt de fietser tegen bij land
goed De Boom. Dit is genoemd
naar een boom waaraan de me
dedelingen van de gemeente
Woudenberg werden opgehan
gen. De Heiligenbergerbeek
vormt hier de grens tussen
Woudenberg en Leusden. De
holle wilg. waarin een populier
groeide, moest in 1963 worden
omgehakt. Het bos is gedeelte
lijk toegankelijk voor een
mooie wandeling.
Augustus zit er op en
daarmee ook de meteoro
logische zomer. Vanaf
dmsdag spreken we in
weerkundige termen al
van herfst, terwijl de zo
mer astronomisch nog een
goede drie weken voort
duurt. Hoewel veel cijfer
materiaal nog bij mij in
Tolkamer moet binnen
rollen, staat een zaak als
een paal boven water: de
zomer was een regelrechte
topper en ons landelijk in
stituut in de Bilt zal waar
schijnlijk zijn uitgekomen
op een gemiddelde et-
maaltemperatuur van 17 8
graden, terwijl 16.2 graden
normaal is, tenminste als
we kijken naar het langja-
ng gemiddelde over 1961
tot en met 1990. Daarmee
heeft de nu net voorbije zo
mer een vierde plaats we
ten af te dwingen in het
klassement van warmste
zomers in deze eeuw War
mer waren 1947 met 18 7,
1976 met 18.3 en 1983 met
18.2. Als augustus niet in
oen wat wisselvalliger
sfeertje was gegeleden, zou
een derde plaats wellicht
binnen handbereik zijn ge
komen De zon deed het
niet slecht en scheen in de
Bilt 605 uur, tegen 565 nor
maal. Het aantal warme
dagen (20 graden of hoger)
vanaf 1 januari is in de Bilt
blijven staan op 90, zodat
we de ereplaats tot en met
31 augustus moeten delen
met 1947. Om een dergelijk
jaar bijna af te troeven,
mag een hele eer worden
genoemd, want de meeste
zomerseizoenen kunnen
amper in de schaduw van
die 'klassieker' staan. Ons
landelijk instituut scoorde
tot nu toe dit jaar 32 zo
merse dagen en dat is een
gedeelde zesde plaats in
deze eeuw, samen met
1921. De zomer zal op veel
plaatsen een te natte in
druk achterlaten, al is er
op sommige momenten
sprake geweest van ernsti
ge droogte, vooral in delen
van oost Nederland De
meeste neerslag viel in het
West Brabantse Wouw,
waar over de drie zomer
maanden maar liefst ruim
400 mm werd afgetapt.
Daar werd in juni over een
etmaal al 125 mm in de
meters geslingerd. In onze
regio was het in augustus
kleddernat. Leusden no
teerde 161 mm, Achterveld
149, tegen 70 normaal. De
oogstmaand was warm.
want de gemiddelde et-
maaltemperatuur bedroeg
in Leusden 18.1, tegen 16.8
normaal. Er werden 5 zo
merse dagen geregistreerd
en op twee dagen steeg het
kwik tot 30 graden of ho
ger Ook september zal de
eerste dagen beslist geen
droogweer-garantie kun
nen geven. De westelijke
hoogtestroming is nu goed
in de olie gezet en dat biedt
depressies de gelegenheid
in snel tempo over de Oce
aan naar het vasteland van
Europa af te reizen. Van
daag en donderdag krijgen
we bezoek van de ex-tropi
sche cycloon 'Andrew'. Die
heeft een bochtje gemaakt
om het Azoren- en Bermu-
dahogedrukgebied en
komt nu naar de Noordzee
We hoeven geen paniek te
zaaien, want het betreft nu
een gewone depressie, die
wellicht wel voor de nodi
ge regen kan zorgen Het
temperatuurmveau
schommelt de volgende
dagen beneden de 20 gra
den, zódat het tamelijk
koel is te noemen, zeker als
de wind af en toe opspeelt.
Gisterochtend werd in
Leusden en Achterveld 9
mm afgetapt, de eerste
herfstneerslag is dus een
feit. De warmte in Europa
wordt steeds verder naar
het oosten teruggeschoven
Tormentil groeit overal
waar de grond maar zan
derig is. Het heeft verder
geen voorkeur, een zon
nige plaats is even goed
als schaduw, een droge of
vochtige standplaats,
voedselarme grond of
voedselrijke, het is alles
om het even. Toch zien
we ze het meest op de
heide.
Tormentil is een lid van
de familie Potentilla,
waaronder ook Zilver
schoon, Wateraardbei.
Vijfvingerkruid en ver
schillende Ganzeriken
ondergebracht zijn. Tor
mentil onderscheidt zich
echter van zijn familie
doordat de bloemen van
andere leden bestaan uit
vijf kroonblaadjes en de
bloemen van de Tormen
til hebben er vier. Type
rend is de dubbele krans
van kelkblaadjes onder
de kroonbladeren. Ook
wortelt de plant niet op
de knopen, zoals bijvoor
beeld de Zilverschoon,
maar heeft tere, opstij
gende stengels.
Bij mooi weer kunnen in-
sekten de bloemen van
de Tormentil bestuiven,
wat hoofdzakelijk door
vliegen gebeurt, maar bij
slecht weer sluiten de
bloemen zich en treedt
zelfbestuiving op.
De wetenschappelijke
naam van de familie, Po
tentilla, is een verklein
woord van het Latijnse
potens, wat machtig,
krachtig betekent en
duidt er op dat aan het
geslacht grote genees
kracht toegeschreven
werd. De Nederlandse
naam is ook uit het La
tijn afkomstig en is afge
leid van het woord tor-
mentum en betekent
kwelling, krampen of an
dere pijnen, omdat de
wortel van oudsher tegen
deze kwalen werd ge
bruikt en bij inwendig
gebruik vooral hielp te
gen diarree en maagpijn.
De wortelstok is krachtig
en onregelmatig van
vorm, kleurt bij doorsnij
ding eerst wit, maar
spoedig volgt een inten
sieve roodkleuring, ver
oorzaakt door de looizu
ren die zich in grote hoe
veelheden in de wortel
stok bevinden en waar
uit de genezende werking
bestaat Aan de buiten
kant is de wortelstok
bruin.
Dat het kruid ook tegen
de pest werd aangewend
vertelt ons de volgende
legende:
Toen in de winter van
1348-49 de pest heerste in
Wiesenthal, was de nood
wel heel erg hoog
gestegen en het leek er op
dat geen mens deze plaag
zou overleven. Plotseling
was er een vogel die zong,
zo duidelijk dat iedereen
het verstond:
Eet Tormentil en Bever
nel,
Dan genees je zeker weV\
Of het werkelijk resul
taat heeft gehad ver
meldt de legende niet.
G. van Leeuwen.
tohucm TIL
