Leusder Krant
Uitnodiging voor een
natuurwandeling bij Zutphen
WARNSVELD
TEKST EN FOTO'S
GERRIT DE GRAAFF
De vakanties zijn weer voorbij. Toch is er met name in de weekeinden voldoende tijd om er
eens opuit te trekken. Even wat anders doen dan het dagelijkse werk. En voor mooie
plekjes is het absoluut met noodzakelijk ver over de grens te gaan. Neem nou de omgeving
van Zutphen. We nodigen u uit voor een wandeling in een paar mooie natuurgebieden in
die regio. Het betreft met name de buitenplaatsen 't Velde en De Voorst. Persoonlijk ken ik
beide landgoederen al jaren en heb ze vele malen rondgelopen. Indrukwekkend zijn de
eiken van 't Velde en als je langs De Voorst komt krijg je de indruk in Frankrijk te zijn. Het
voorname huis is dan ook gebouwd naar Frans voorbeeld. Ik dacht: mijn wandelaars
moeten dit ook eens gaan bekijken. Vandaar deze keer een stukje rijden, een fijne
wandeling maken en na afloop even in de stad kijken of zo. Het is de bedoeling dat u de
route op bijgaand kaartje zelf gaat lopen op een tijd dat het u het beste schikt, maar 's
morgens vroeg is het 't mooist. Onderweg wordt u attent gemaakt op allerlei interessante
dingen, die op het kaartje met een cijfer zijn aangegeven. Als de kinderen meegaan, laat
die dan de route op het kaartje uitpuzzelen en de korte verhaaltjes oplezen. Ze zijn er dan
beter bij betrokken. De hond mag mee, maar moet van boswachter Stokman aan de lijn.
Scheur de pagina uit de krant en u kunt op pad gaan. Goeie reis naar Zutphen.
Aan de oostkant van Warnsveld bij Zutphen liggen twee fraaie landgoederen: 't Velde
en De Voorst. Ze worden gescheiden door het riviertje de Berkel. Wie wel eens van
Zutphen naar Lochem of Vorden is gereden, heeft ongetwijfeld het schilderachtige, witte
huis 't Velde in de verte zien liggen.
't Velde is al heel oud. In 1326 wordt het voor 't eerst als Gelders leen vermeld. Het is
verschillende malen verbouwd. De achterkant van het huis, met twee trapgevels, dateert
uit de 16e eeuw. Omstreeks 1700 is de huidige voorkant eraan gebouwd. De voor- en
10. Het fraaie huis De Voorst: een stukje Frankrijk in Nederland.
Loop dit rondje ook maar eeni
in het voorjaar als de bosane
monen bloeien en het speen
kruid. Het huis met de twa
gezichten zult u vast niet sna
vergeten.
achterkant zijn totaal verschillend. Zodoende wordt 't Velde ook wel het huis met de twee
gezichten genoemd. Verschillende voorname families hebben er gewoond. In 1959 is 't
Velde aangekocht door de Stichting Het Geldersch Landschap. Deze liet met medewer
king van de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen in 1962 de verwaarloosde
gebouwen restaureren, 't Velde is thans in gebruik als studiecentrum voor hogere poli-
tie-functionarissen. In een weide achter 't Velde staan een paar eeuwenoude eiken.
Via een brug over de stuw in de Berkel gaat onze wandeling verder over het landgoed De
Voorst, dat sinds 1988 eigendom is van Het Geldersch Landschap. De Voorst is nog ouder
dan 't Velde. De geschiedenis van De Voorst gaat terug tot het begin van de 13e eeuw, maar
de bouw van het huidige huis en de tuinen dateren van omstreeks 1700. Het fraaie huis
werd gebouwd naar een Frans voorbeeld door Arnold Joost van Keppel, die bevriend was
met koning-stadhouder Willem ni. Bij het huis kwam een schitterend Frans park, dat
vergelijkbaar was met de tuinen van paleis Het Loo, dat ook in die tijd werd aangelegd.
Beide tuinen zijn ontworpen door de beroemde tuinarchitekt Daniël Marot. Omstreeks
1820 werden de tuinen omgevormd in de Engelse landschapsstijl met boomgroepen,
bosvijvers en kronkelpaden. Ondanks allerlei wijzigingen is het rechthoekige grachten-
stelsel en de grachtmuur voor het huis behouden gebleven. In het midden van de vorige
eeuw werd De Voorst sterk verwaarloosd en een paar maal verkocht. In 1875 kwam het
landgoed in handen van de familie Völcker van Soelen, die het weer in oude glorie liet
herrijzen. In 1943 brandde het hoofdgebouw af door onvoorzichtigheid van een paar
loodgieters. Twaalf jaar later werden de restanten van het huis aangekocht door de
Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen en kon het worden gerestaureerd. In 1960
stond het huis De Voorst er weer glanzend bij en kon het worden verhuurd. Zo blijft een
prachtig Frans huis bewaard voor het nageslacht.
beiboom. Ziezo, de wandeling Duitsland ontspringt en bij
gaat beginnen over de lange Zutphen in de IJssel stroomt,
eikenlaan, dwars door het Vroeger kronkelde dit riviertje
landgoed. Bekijk eerst de lin- zich in duizend bochten door
de, die zit stampvol vruchtjes, het landschap. Jaren geleden is
het gekanaliseerd Let op de
2 Heuvel mooie wilde planten langs de
waterkant.
Aan het eind van de laan is
een heuvel. Het is een kunst
matige berg. Op veel landgoe
deren vind je dat, ook straks op
De Voorst. Zo'n heuvel, om ver
te kunnen kijken, verfraaide
het park. Soms is er een koe
peltje op gebouwd, maar daar
is hier nooit sprake van ge
weest.
smeedijzeren boompjes boven
op het hek. Het hek heeft de
familie Völcker van Soelen in
1899 laten maken Als het niet
snel wordt opgeknapt staat het
niet lang meer! Links ziet u een
mammoetboom uit Californië.
12. Park van 't Velde
Aan de overkant van de
gracht is de tuin van 't Velde.
Vroeger was ook hier sprake
van een Franse tum, maar veel
soberder dan bij De Voorst. De
grachten worden gevuld met
water uit de Berkel. Let op de
mooie lindebomen langs het
pad. De wandeling is ten einde
Achter het huis staat een enor
me bruine beuk. Nu de route
vervolgen over het klinker-
weggetje. Ga ongeveer 50 me
ter voor de portierswoning
linksaf.
11. Meertje
Het pad loopt hier langs een
meertje. De dennen, met de ho
rizontale takken, spiegelen in
het water. Abies grandis heten
die dennen. In het meertje zit
ten veel kikkers. Er vliegt
meestal een reiger weg en de
meerkoeten zullen er ook wel
weer zijn. Het pad is verderop
een beetje modderig. Let eens
op de stammen van de Abies
grandis, links van het pad. Op
de stammen zitten harsbultjes.
Druk met de nagel maar eens
zo'n bultje stuk. De hars drup
pelt eruit Je ruikt dan de frisse
harslucht van de „grandis",
zoals bosbouwers deze boom
soort noemen Verderop een
beetje links aanhouden en u
komt vanzelf op de uitkijkheu-
vel van De Voorst. Nu de stuw
over en weer terug langs de
Berkel.
10. Zo zag De Voorst eruit omstreeks 1780.
1. Het beginpunt van
de wandeling
De wandeling begint op het
landgoed 't Velde te Warns
veld. U gaat richting Apel
doorn. Neem de afslag Zut
phen. Bij Zutphen „centrum"
aanhouden. Nadat u de oude
IJsselbrug bent gepasseerd,
rechtdoor, een parkeerplaatsje
over (verboden voor vrachtwa
gens) iets rechts aanhouden en
dan steeds maar rechtdoor U
komt dan vanzelf in Warns
veld. Net voorbij de bebouwde
kom ziet u een Shell-station.
Daarna is het 't eerste weggetje
links: dit is de oprijlaan van 't
Velde Parkeer uw voertuig
links bij de brug bij het huis.
Bekijk de situatie op het
kaartje
Als het niet waait, spiegelt
het fraaie witte huis in het wa
ter De blauwe politievlag zal
wel gehesen zijn. Het midden
gedeelte van het hoofdgebouw
is het oudst. Het dateert uit de
16e eeuw. Het is herkenbaar
aan de merkwaardige renais-
sance-versieringen van mergel
en baksteen, die bij de restau
ratie tevoorschijn kwamen en
in het zicht zijn gelaten. Tegen
het huis staat een grote moer-
4. Dikke eiken
U kijkt hier mooi op de ach
terzijde van 't Velde. Een heel
verschil met de voorkant. Van
daar de benaming: huis met
twee gezichten. In de wei staan
twee enorme eiken. Een tijdje
geleden heb ik ze opgemeten.
De dikste (de tweede) heeft een
omtrek van meer dan zes me
ter. De bomen zijn ongeveer
350 jaar oud Ze hebben vroe
ger aan een weggetje gestaan
dat liep van 't Velde naar De
Voorst, met een brug over de
Berkel. In 1700 werd 't Velde
bewoond door de moeder van
Arnold Joost van Keppel, die
het fraaie huis De Voorst be
woonde. Het was toen één
groot landgoed
Het pad loopt hier om een
vijver. Ongetwijfeld ziet u ook
het nest van de zwaan, die hier
gebroed heeft Dit watertje is
trouwens een dode rivierarm
van de Berkel
4. Dode rivierarm met eeuwenoude eik.
5 De stuw met loopbrug in de Berkel.
3. Eik-beuk
Links van het pad staan een
eik en een beuk heel dicht bij
elkaar. Eiken en beuken zijn
vrienden van elkaar. Ze zitten
elkaar met de wortels niet in de
weg. De eik wortelt diep, de
beuk aan de oppervlakte. De
vriendschap gaat alleen van de
eik uit, want die stond er het
eerst. De jonge beuk zal in de
toekomst de eik overschadu
wen. De eik gaat dan dood,
maar zover is het nog lang niet.
Nu rechtsaf en het pad langs
de Berkel vervolgen. De Berkel
is een kleine rivier, die in
8. Tuinmanswoning
De lange muur geeft aan
waar vroeger de tuin van De
Voorst is geweest. De tuin
manswoning heet Eikenhof.
Moeilijk te zien tussen de strui
ken. Hier rechtsaf langs de
gracht van De Voorst. Links
een paar grote groeiplaatsen
van lelietjes der dalen. Hier en
daar staat een enkele breed-
bladige wespenorchis in bloei.
Aan de overkant van de gracht
waren vroeger de Franse tui
nen van De Voorst, zoals op de
oude tekening te zien is
9. Ijskelder
Omstreeks 1820 zijn de
Franse tuinen omgevormd in
de Engelse landschapsstijl
Toen kwam ook de ijskelder,
die vanaf de weg goed te zien is.
Hij moet bijzonder zijn, van
wege de achtkantige put. Vroe
ger werden hier stukken ijs uit
de gracht bewaard tot in de
zomer Nu is de ijskelder inge
richt als verblijfplaats voor
vleermuizen.
5. Stuw
U bent hier bij een stuw in de
Berkel. Er zullen wel weer hen
gelaars zitten, want dit is een
geliefd plekje voor hengel
sportliefhebbers. Aan de over
kant is de uitkijkheuvel van De
Voorst. Op de helling van de
heuvel moet u rechtsaf. Al
spoedig volgt een smal laantje
met oude eiken, waarvan som
mige begroeid zijn met klimop.
Bijna aan het eind is links een
eik omringd door valse salie.
Ijskelder
De Voorst
6. Bergvlier
Opvallend in deze brede laan
is de bergvlier, herkenbaar aan
de rode bessen. In de Gelderse
Vallei komt de bergvlier niet
veel voor. De rode bessen wor
den graag door de vogels gege
ten.
7. Boswachterswoning
De route gaat hier langs het
erf van een boswachtershuisje.
De honden zullen wel weer
blaffen Op de luiken ziet u het
kenmerk van Het Geldersch
Landschap. Let op de kastan
jebomen.. rechts van het pad
Dit zijn rode kastanjebomen,
die op twee meter hoogte geënt
zijn op gewone kastanjebo
men De rode kastanje heeft
gebobbelde bladeren De ge
wone kastanje niet. Ook is de
las in de schors van de stam
goed te zien. Onderaan of op de
las zitten normale kastanjebla
deren en daarboven gebobbel
de bladeren.
't Velde
10. De Voorst
En zo bent u nu bij het smeed
ijzeren hek bij het voorplein
van De Voorst. Het hoofdge
bouw wordt door twee kwart-
ronde colonnades aan de zij
vleugels verbonden. In de lin
ker zijvleugel waren vroeger de
stallen en het koetshuis. In de
rechterzijvleugel was de keu
ken en de „eetplaats" voor het
personeel. Let op de mooie
T5cHEM
7. Boswachtershuisje op De Voorst.
4. De achterkant van 't Velde
t Huis 't Velde met moerbeiboom, spiegelend in de gracht.
