„Probeer de eikels zoveel mogelijk te ontwijken''
«mm
Itïll
-Leusder Krant,
Op excursie naar het reseivaat bij Ede, hopend op 'burlende' herten
Jfpl:
PHW
SiiiWpi^ïy
REGIO
„Met uitzondering van de
eerste dag hebben de
herten zich nog elke keer
laten zien"
„Het lijken wel
standbeelden," zegt één
van de deelnemers, „ze
maken geen enkele
beweging."
Door Erik Roest
Op het moment dat het
behoorlijk begint te
schemeren, komt het
eerste hert stapje voor
stapje dichterbij
I „Wil je de garantie dat je
dieren ziet, dan moetje
naar de dierentuin gaan"
Belangstelling?
TT: fk
oensdag 30 september 1992
Pagina 13
Aan het begin van de excursie, om 17.15
ur, schudt Maas van de Ruitenbeek het
ioofd. Hij bestudeert het papier dat voor
iem ligt nog eens en begint dan te glimla-
hen. ,,Het is ongelooflijk." zegt hij. ..bijna
edereen is gekomen, terwijl er normaal ge-
proken zo'n tien afvallen. Nou ja. wordt het
traks extra knus in de wildkansel."
Van de Ruitenbeek heeft de leiding van de
cursie. Om hem heen staan vijfenveertig
iensen, die allemaal met hetzelfde doel naar
:t kleine gebouwtje bij Ede zijn gekomen:
willen de herten zien burlen. In De Tele-
aaf of de recreatiekrant van de VVV heb-
in ze gelezen dat het een 'uniek schouwspel'
oet zijn: „De paartijd (bronsttijd, red.) van
Ie edelherten op de Veluwe is buitengewoon
iscinerend. Mannetjes vechten om het bezit
in de vrouwtjes en met hun geburl, hun
schreeuw, proberen ze indruk te maken op
andere mannetjes, die op dat moment con-
rrenten zijn."
Al sinds jaar en dag organiseert de Stich-
ig Natuurvoorlichting Veluwe in de
ironsttijd excursies naar het hertenreser-
laat bij Ede. Met succes, want de belangstel-
ing is elke keer weer ontzettend groot. ,,Vo-
ig jaar waren er in totaal 900 deelnemers
let moet gek lopen willen we dat aantal dit
iar niet halen," vertelt Van de Ruitenbeek
et zonder trots. „De Streek VVV Zuid-
'est-Veluwe, bij wie denmensen moeten re-
rveren, kan de vraag nauwelijks aan."
Van de Ruitenbeek krijgt voor het begin
an het uitstapje de nodige vragen voor zijn
tiezen. Zo willen de deelnemers weten of de
ïerten zich tot nu veel hebben laten zien en of
al geburld hebben. De besnorde gids moet
ie tweede vraag met 'nee' beantwoorden,
maar met uitzondering van de eerste keer
ïebben we de herten elke dag nog gezien."
ertelt hij. „Dus wat dat betreft heb ik goede
loop."
Na het inleidende praatje worden de vijf
enveertig deelnemers in een aangrenzend
aaltje gepropt. Eigenlijk is de ruimte te
klein, maar doordat iedereen bereid is een
beetje in te schikken, gaat het allemaal net.
Us iedereen uiteindelijk zit. gaat het licht uit
:n wordt er een diapresentatie vertoond over
ie Veluwe, waarbij het natuurbeleid van de
provincie en de toekomstverwachtingen
:entraal staan.
Na een half uur mag het licht weer aan en
lunnen de benen even worden gestrekt.
.Drink wat, sla wat eten in en ga nog even
iaar de wc," zegt de gids, „want straks kan
bet niet meer." De vijfenveertig deelnemers
(ehoorzamen.
Een kwartiertje later heeft zich voor het
(ebouwtje een kolonne van zo'n twintig au
to's gevormd, met Van de Ruitenbeek aan het
hoofd. Tijdens het hobbelige ritje door het
prachtige Veluwse landschap vertelt de in-
i'oner van Nunspeet dat hij de excursie da-
jelijks voor zijn rekening neemt. „Ik doe dit
ten maand lang zes avonden per week, totdat
iker bij neerval," zegt hij lachend. „Heb iker
>p een gegeven moment tabak van, dan
feemt Barnevelder Louis Fraanje mijn taak
ver."
Inmiddels is de plek van bestemming, een
groot stuk bos. bereikt. Van de Ruitenbeek
speelt eventjes voor parkeerwachter en legt
vervolgens uit wat de bedoeling is. „Over
enkele minuten beginnen we aan onze wan
deling naar de wildkansel. Tijdens het eerste
gedeelte kunt u nog een sigaretje roken en
praten, maar vanaf het moment dat we bij het
bek arriveren, is absolute stilte vereist. Ma
ken we namelijk te veel herrie, dan schrikken
de herten en zien we ze de hele avond niet
meer. Nadat ik de deur heb geopend lopen we
met z'n allen zo stilletjes mogelijk naar de
wildkansel. Probeer de eikels die op de grond
ggen zoveel mogelijk te ontwijken."
Iedereen houdt zich keurig aan het advies
van de gids. Op het moment dat het bewuste
bek van het slot wordt gehaald, kun je een
EDE - Het harde gebrul brengt een golf van opwinding teweeg. Juist op het moment dat de
vijftig 'excursisten' het hertenreservaat bij Ede willen verlaten, lijken ze alsnog te worden
getracteerd op het perfecte toetje. „Luister, ze beginnen met burlen," fluistert de gids. Iedereen
spitst zijn oren om te horen of de onverwachte schreeuw een vervolg krijgt, maar de enige
beloning is stilte. De vijftig geven het echter niet zomaar op. „Kom op," moedigen ze de gids aan,
„burl zelf een keer. Misschien dat ze daarop reageren." Maas van de Ruitenbeek knikt. Hij zet z'n
handen aan z'n mond, haalt diep adem en produceert vervolgens een indrukwekkende kreet.
Daarna is en blijft het echter stil. De herten geven geen kik.
De hmdes vertoonden zich tijdens de excursie wel, maar wisten de herten niet zover te krijgen dat ze begonnen niet burlen
(Foto's: Gerrit de Graaff)
speld horen vallen. Zo nu en dan klinkt er
echter een krakerig geluid. Niet iedereen
weet de eikels blijkbaar mis te houden.
De wandeling eindigt na zo'n tien minuten
aan de voet van de wildkansel, een 'natuur-
theater' op palen. Enthousiast over de aan
staande 'voorstelling' beklimmen de meesten
de klaarstaande ladder in een hoog tempo.
Boven aangekomen proberen ze zo snel mo
gelijk een plekje te zoeken op een bank of
stoel. Iedereen schikt in, maar het aantal
zitplaatsen is ontoereikend. Enkele mensen
moeten blijven staan.
Zij vergeten het ongemak echter snel, als ze
enkele honderden meters voor zich enkele
herten ontwaren Aan het eind van de uitge
strekte vlakte grasland, die vanuit de wild
kansel goed is te zien. staan vier van hun
favoriete dieren niets te doen. De mensen
stoten elkaar aan en fluisteren opgewonden,
terwijl ze ondertussen naar hun fototoestel
len en verrekijkers grijpen om de herten be
ter te kunnen zien. „Het lijken wel standbeel
den," zegt een vrouw op gedempte toon, „ze
maken helemaal geen beweging." „Ik denk
dat ze ons misschien gehoord hebben," zegt
Van de Ruitenbeek, „en dat ze nu luisteren of
ze het zich hebben verbeeld of niet. Zien doen
ze ons niet. maar over het algemeen is er
weinig dat hen ontgaat. Hun ogen zitten aan
de zijkant van hun hoofd, zodat ze ook opzij
en achter zich kunnen kijken." Terwijl de
gids nog aan het praten is, gaan de herten
over tot één van hun hobby's: grazen.
Van de Ruitenbeek gaat ondertussen ook
gewoon verder. „Laat ik allereerst een mis
verstand uit de weg ruimen. Het burlen is
geen lokroep voor de hindes, maar een me
thode van de herten om indruk te maken op
eventuele concurrenten. Ze willen voorko
men dat een ander hert hun plaats inneemt
bij de roedel hindes waarbij zij zijn aange
sloten. Slaagt de burl-tactiek niet, dan komt
het tot een gevecht, dat soms een fatale af
loop kent. Het afgelopen jaar zijn tijdens de
bronsstijd vijf of zes herten gedood." Hij
kijkt even naar buiten. „Nu zijn ze nog vrien
delijk tegen elkaar, maar het kan best zijn
dat vannacht het eerste slachtoffer valt."
„Dit reservaat telt ongeveer vijftien man
netjes en ruim dertig vrouwtjes, waaronder
enkele kalveren. Ze leven, met uitzondering
van de oudjes (tussen de 14 en de 19 jaar, red.)
in roedels, die kunnen variëren in grootte: de
herten leven in groepen van vier a negen, de
hindes in groepen van drie a vijfentwintig."
Terwijl de veelwetende gids zijn verhaal
doet, zit er in de edelherten nog altijd bijzon
der weinig actie. Ze hebben hun buik volge
geten en liggen nu na te genieten in het gras.
„Er zit niet echt veel pit in," constateert Van
de Ruitenbeek overbodig. „Maar ja, dat kan
natuurlijk altijd gebeuren bij wilde dieren.
Die zijn en blijven onvoorspelbaar. Een hele
boel deskundigen beweren bijvoorbeeld dat
je met name kans hebt op burlen als het koud,
droog en donker is. Dat blijkt dus niet altijd
te kloppen. Ik ben hier eens geweest op een
warme dag toen het keihard regende en er
werd geburld dat het een lieve lust was." Hii
pauzeert even. „Voor hetzelfde geld waren de
herten vanavond helemaal niet komen opda
gen en had u hier voor niets gezeten. Wil je
gegarandeerd dieren zien. dan moet je naar
de dierentuin gaan."
De excursisten hebben echter niets te kla
gen. Alhoewel in de herten nauwelijks bewe
ging zit, zijn er op de grote grasvlakte wel
andere dieren te ontwaren Zo rennen er en
kele konijnen rond. zweeft er een havik door
de lucht en laat een vos zich zo nu en dan
eventjes zien. De meeste opwinding veroor
zaakt de 'opkomst' van een hinde De vijftig
mensen in de wildkansel halen opgelucht
adem. „Nu gaat het gebeuren," zo verwoordt
een vrouw de gedachten van de aanwezigen
Er gebeurt echter bitter weinig. Alhoewel
steeds meer hindes het podium betreden,
blijven de gehoopte schreeuw- en vechtpar
tijen uit. Wel krijgen de toeschouwers naar
verloop van tijd iets anders te zien. Op het
moment dat het behoorlijk begint te scheme
ren, komt het eerste hert stapje voor stapje
dichterbij. De mensen in de wildkansel sto
ten elkaar aan en wijzen druk in de richting
van de dieren. De gids maant tot stilte
Terwijl iedereen ademloos toekijkt, komen
de dieren, inmiddels uitgegroeid tot een ge
mengd elftal, langzaam maar zeker dichter
bij Op een gegeven moment blijft de voorste
echter staan en doet de rest ook geen stap
meer De toeschouwers in de wildkansel ho
pen nog een tijdje op een voortzetting van de
wandeling, maar de herten blijven waar ze
zijn.
Vijf minuten na de laatste beweging valt de
duisternis definitief in Van de Ruitenbeek
vindt het tijd geworden om te gaan en diri
geert iedereen naar buiten Bij het hek geko
men is er nog eventjes de hoop dat het burlge-
weld alsnog los gaat barsten Het blijft echter
bij één schreeuw, ondanks de pogingen van
de gids om de herten een eindje op gang te
helpen.
Op de terugweg in de auto zegt de gids dat
hij het niet vervelend vindt om dag in dag uit
naar het reservaat te gaan „Voorlopig blijft
het boeiend, omdat de allerbelangrijkste
vraag nog beantwoord moet worden: 'Wan
neer beginnen de herten dit jaar met burlen?'
Dat moment, daar moet ik gewoon bij zijn
EDE - Mensen die meewillen op bron-
stexcursie naar het hertenreservaat,
moeten snel zijn. „De belangstelling is zo
groot," aldus een woordvoerster van de
Streek WV Zuidwest Veluwe gistermor
gen, „dat er nog maar enkele plekken
zijn." Belangstellenden kunnen zich op
geven bij de WV in Ede, telefoon 08380-
14444. Daar krijgt men informatie over
startplaats en -tijd. De kosten bedragen
tien gulden per persoon
p fa* tffmt
S%'
4, O-, «8
j.yi
„Voor hetzelfde geld waren de herten helemaal niet komen opdagen."
