10
Talentvolle zanger Bas
Ramselaar opent derde
koffieconcertcyclus
Leusder Krant
en
Het weer in ei
Wat
frisser
WMi
De oorwurm
L E U S D E N
Nieuws uit de
verenigingen
't Trefpunt
Sacred Dance
Rondje Leusden
Woensdag 30 september 1992
van Bach, de grote Mis in c van
Mozart en de Mis voor blazen
en koor van Stravinsky Ook
de Rotterdamse Doelen ken ik
van binnen. Er zijn niet veel
kerken en schouwburgen
meer, die me vreemd zijn. Alle
grotere provincieplaatsen heb
ik zo langzamerhand bezon
gen', staat hij zichzelf even
toe Bij doorvragen blijkt, dat
hij bovendien steeds vaker
buitenlandse reizen maaktj
Onder meer naar San Antonio:
in de Verenigde Staten, ver
schillende steden in België en
Duitsland, waar volgens hem
(koor)zang op niveau wordt
bedreven en beloond. Een im-
presario helpt hem daarbij Er
zit lijn in zijn oratoriumzan-
gervaring: 'De ontwikkeling
van het zingen met uitsluitend
kleine barokensemblés naar
ook je dragende grote klas
sieke symfonie-orkesten ach
ter je. zoals in Düsseldorf, b
stap voor stap gegaan. Na het
waagstuk met het Requiem
van Verdi ben ik toe aan het
Elias oratorium van Mendels
sohn en het Deutsches Re
quiem van Brahms', wijst hij
naar op de lessenaar klaar
staande partituren. Wederom
doet hij Bach niet tekort
'Maar in 1993 ga ik onder lei
ding van de Oostenrijkse diri
gent Kurt Equiluz in de grote
Nederlandse steden afwisse
lend de Christus- en baspartij
uit de Johannes Passion zin
gen.
BELONING
Dat de inmiddels financieel
onafhankelijke zanger en
koorspecialist niet zonder di
ploma mocht blijven, heeft
het SNK, de voornaamste Ne
derlandse koororganisatie, dit
jaar op unieke wijze geregeld
Het SNK wilde hem naast
Bruno Gerritsen als zangpeda
goog aanstellen voor de stem
en koorvorming. Hij deed
daarvoor een alternatief exa
men bij een kwaliteitscontro
leur van het Ministerie vaa
Onderwijs en Wetenschappen.
'Die koorspecialist heeft me
zolang theoretisch en vocaal
uitgemolken, dat hij in mij
een bevoegde zangpedagoog
ging zien.' Evenzo overkwam
de zanger het gevoel van 'ein
delijk gerechtigheid', tocc
hem in een concertserie in Nij
megen een avondvullend lie
derenrecital met pianist Jaa
Mulder werd aangeboden
Hoewel er voor zeer weinig
zangers brood in liederen zit
beoefent hij die kleinkunst
zeer graag. 'Maar 1993 doe il
daar de Dichterliebe vac
Schumann en de cyclus van
stadgenoot Wim Franken
Maar eerder, op 14 november
aanstaande, laat ik ter gele
genheid van Franken's 70ste
verjaardag zijn cyclus horea
in de Sint Aegtenkapel', vult
hij aan. Waarom zou Bas Ram
selaar niet de aangewezen zan
ger zijn om de derde serie kof
fieconcerten in de Muziek
school op zondag 4 oktober om
12.00 uur kleurrijk en sfeervol
te openen? Tien Bijbelse liede
ren van Dvorak en negen Reis
liederen van Vaughan Wil
liams, een bescheiden uur dt
vruchten van een kwart eeuw
niet te ontkennen passie voor
solozang.
Pagina6
bevorderen, is vele malen
groter.
Aan de 'tang' op het ach
terlijf kunnen we zien of
de oorworm een mannetje
of een wijfje is. De tang
van het mannetje is sterk
gebogen terwijl die van
het wijfje bijna recht is.
Die tang dient alleen maar
om ontzag in te boezemen.
Raakt men een oorworm
aan dan buigt het diertje
het achterlijf over de rug
en steekt de tang op een
dreigende manier om
hoog. In deze houding
lijkt het wel wat op een
miniatuurschorpioen,
maar hij is niet giftig en
hij kan er zelfs niet mee
steken.
In het late najaar vindt de
paring plaats. Het wijfje
graaft zich in en legt de ei
tjes op een hoopje. Samen
met de eieren overwintert
ze in het holletje. De eie
ren worden zorgvuldig be
waakt en als ze verstrooid
raken gaat ze die allemaal
weer verzamelen. Het hol
letje wordt, evenals de eie
ren, vrijgehouden van
schimmels, de grote
vijand van overwinte
rende insekten en hun eie
ren.
Als in het vroege voorjaar
de larven uit de eieren
kruipen lijken ze al dade
lijk op een volwassen in-
sekt, alleen kleiner en
lichter van kleur. Ze heb
ben nog geen vleugels en
een rechte tang. Tegen het
einde van de zomer, na een
aantal vervellingen, zijn
de larven volwassen.
G. van Leeuwen
OOiVWÜI^PI
LEUSDEN - Het gcmeentedia-
konaat van de Dorpskerk in
Leusden-Zuid houdt woens
dag 7 oktober de jaarlijkse na-
jaarsbeurs, die van 14.00 uur
tot 16.30 uur zal worden ge
houden in 't Trefpunt aan de
Arnhemseweg (naast de
Dorpskerk).
Kwalitatief goede en draag
bare kleding kan maandag 5
oktober (tussen 19 00 uur en
20.00 uur) en dinsdag 6 oktober
(tussen 14.00 uur en 15 00 uur)
worden ingeleverd bij 't Tref
punt. De opbrengst van de
beurs komt ten goede aan het
Lilianefonds en de hongerende
bevolking van Somalië. Het
Lilianefonds is een instelling
die gehandicapte kinderen in
ontwikkelingslanden probeert
te helpen.
LELTSDEN - In oktober star
ten m De Schuur, aan de
Pachter 16, lessen 'Sacred
Dance' Het gaat daarbij om
kringdansen op klassieke of
folkloristische muziek, die zijn
ontstaan vanuit inzichten om
trent de symboliek van bepaal
de dansvormen.
De cursus gaat woensdag 7
oktober van start met och
tendlessen (van 9 30 uur tot
11 00 uur) en avondlessen (van
20.00 uur tot 21 30 uur). Het
gaat om een serie van 10 lessen
die onder leiding staan van
Marloes van der Spek en Agnes
Janmaat. Mensen die met het
fenomeen willen kennismaken,
kunnen op 7 oktober een intro
ductieles volgen (kosten:
15,-.) De cursus kost 150,-.
Voor meer informatie kunnen
belangstellenden contact op
nemen met Marloes van der
Spek, telefoon 942020.
LEUSDEN - De Culturele
Raad houdt zaterdag 3 oktober
een culturele fietstocht door
Leusden. waarbij diverse inte
ressante plekjes in de gemeente
zullen worden aangedaan De
start is tussen 10.00 uur en
12.00 uur bij De Hakhorst,
Waarden 25a De tocht duurt
ongeveer twee uur. Deelne
mers betalen 2,50 inschrijf
geld. De tocht is ook geschikt
voor kinderen. Kinderen die
niet zelf fietsen mogen gratis
mee
Bij dubieuze weersomstan
digheden kunnen potentiële
deelnemers op de dag van de
tocht tussen 8.30 uur en 9 30
uur bellen met mevrouw Ver
burg (944822) of meneer Polak
(941183) over het al of niet
doorgaan van het evenement.
AMERSFOORT/LEUSDEN
- Het spreekt niet vanzelf,
dat de Amersfoorter Bas Ram-
I selaar de derde serie koffie
concerten in de Leusder Mu
ziekschool zal openen. De bas-
bariton van even in de dertig
slaat ondanks zijn bescheiden
heid in binnen- en buitenland
steeds meer aan. Gelukkig
houdt hij genoeg van het lied
om 4 oktober maandenlang
vrij te hebben gehouden voor
een recital met zijn in Leusden
wonende pianobegeleider
Martin Lorijn.
'Ik ben net terug uit Düssel
dorf', steekt de zanger bij de
eerste kop koffie meteen van
wal. 'Ik heb in de Sankt
Maximiliaankerk gezongen,
gesteund door een groot or
kest en een geschoold koor on
der leiding van de duizend
poot Merner Lechter' - een in
Duitsland bekende kerkmusi
cus, bas-bariton, organist en
dirigent 'Voor het eerst van
mijn leven waagde ik me als
solozanger aan het Requiem
van Verdi, aan kerkmuziek,
waarin je de operacomponist
blijft horen. Hoewel ik me nog
geen Verdizanger voel, heb ik
ervaren dat wel in me te heb
ben. Zo'n enorm apparaat ach
ter je tilt je op. Je groeit dan in
zo'n stuk. Je manier van zin
gen wordt dan ook minder in
gehouden dan in de bekende
oratoria. Ik voel me daar wel
bij, het is zo groots. Na elk
deel van dat uitbundige Re
quiem verwacht je bijna, zoals
bij soli en duetten uit opera's,
applaus van de zaal,' geniet
hij nog na.
Maar het seizoen is al eerder
voor hem begonnen: 'De vo
rige week heb ik voor de Bel
gische Radio, de BRT, in 'Het
Vooruit' in Gent gewerkt. Ik
had de hoofdrol in een concer
tante opera - opera zonder to
neel - van Telemann. Daar
aan viel een liederenrecital in
Aalst vast te knopen, waarin
de Belgische tenor Ludwig
van Gijsegem en ik elkaar af
wisselden. Mijn pianobegelei
der Martin Lorijn moest daar
voor speciaal komen opdra
ven. Die paste zich enorm snel
aan op een Pleyel vleugel uit
1875 Martin is enorm flexibel.
In dat recital heb ik de ook in
Leusden te horen Bijbelse Lie
deren van Dvorak in het
Tsjechisch gezongen Laat er
nu een Tsjech in de zaal heb
ben gezeten. Hij complimen
teerde me na afloop voor mijn
uitspraak, waardoor ik in
Leusden een zorg minder zal
hebben.' En om Bach beslist
niet tekort te doen: 'De zondag
daarna heb ik niet voor het
eerst de bassolo's uit de Can
tate 107 gezongen met Hans
Linnaerts' Baamse Cantorij.
Ik heb het nog nooit zo druk
gehad als in dit seizoen', stelt
de jonge musicus met een over
vele maanden volle agenda.
Hoe is deze geslaagde passie
ontstaan?
OPLEIDING
'Mijn zanglust werd opgewekt
door de kerkmuziek. Wat an
ders met een vader, die nog al
tijd Rooms-Katholieke kerk
koren dirigeert. Ik heb vanaf
mijn zesde tot aan de conser-
vatoriumtijd in zijn koren ge-
September heeft ons in
de laatste dagen duidelijk
verwend. De thermische
registers werden in het
weekeinde flink opgenge-
zet, want de temperatuur
steeg tot ruim 25 en zulke
dagen zijn in de zomer al
een traktatie Helemaal
ongewoon zijn zomerse da
gen in september niet,
maar meestal komen ze
voor in de eerste helft.
Een bijkomend voordeel
was dat de wind een aantal
dagen vrijaf genomen had,
zodat het heerlijk toeven
was buiten de deur. De
pressies, inclusief de cy
cloon Bonnie, blijven zich
roeren op de Atlantische
Oceaan, maar hogedruk-
gebieden op het Continent
zijn de baas. Er heeft zich
nu ook een krachtig gebied
van hogedruk ontwikkeld
boven Scandinavië. Daar
door worden depressies
ten westen van de Britse
Eilanden gehouden.
Fronten schuiven wel iets
in noordelijke richting op,
maar nemen sterk in bete
kenis af. Heel anders is de
situatie in het zuiden van
Europa. Daar stroomden
de regenmeters over en ook
het Franse rampgebied
werd opnieuw door zware
neerslag getroffen, evenals
het noorden van Italië. In
de omgeving van Genua
kwam maandagochtend
bijna 150 mm uit de lucht
vallen en u moet zich voor-
stellen dat er dan 150 liter
water op een vierkante
meter moet worden ver
werkt. Geen wonder dat
zware overstromingen het
gevolg zijn. Het is opval
lend dat de regenval in ons
land de laatste weken nau
welijks iets voorstelde. Na
de kleddernatte start van
september heerst er
droogte en via een van mijn
medewerkers vernam ik
dat er in het noorden van
Limburg lokaal zelfs
wordt gesproeid. Dit alles
duidt er op dat de toegang
tot het westen van Europa
stevig vergrendeld is en zo
lang de hoogtestromingen
geen ingrijpende verande
ring ondergaan, zal het
huidige weerbeeld in stand
worden gehouden. Giste
ren viel het met de zon dui
delijk tegen In de voor
gaande nacht drong een
zwak front naar het noor
den op en zorgde voor wat
bewolking. Hoewel de
temperatuur de komende
dagen iets omlaag gaat, zal
het aangenaam zijn voor
de tijd van het jaar. Door
een wat vochtiger lucht-
aanvoer, zal de kans op
mist in de nacht en vroege
ochtend groter worden
Aangezien de zon aan
kracht verliest, is er in de
eerste ochtenduren wat
laaghangende bewolking
te verwachten. Mogelijk
dat een volgend zwak front
in de komende avond of
nacht voor wat regen kan
zorgen, maar veel zal het
waarschijnlijk niet te bete
kenen hebben. In het
weekeinde wordt het iets
wisselvalliger. September
heeft het zeker niet slecht
gedaan, want de gemiddel
de etmaaltemperatuur
staat op ongeveer 14 .5 gra
den en dat is iets boven
normaal. Vanaf mei is ie
dere maand te warm ge
weest en het is de vraag
wanneer de bakens wor
den verzet. Zoals gisteren
gemeld, zijn er voorbeel
den genoeg, waarin okto
ber rustig doorging met de
produktie van mooie da
gen. In 1921 bijvoorbeeld
kregen we nog 12 dagen
met een temperatuur van
20 graden of hoger. De ja
ren 1959 en 1969 leverden
10 van zulke toetjes op. Ik
weet me nog heel goed te
herinneren dat er na de
herfst van 1969 de laatste
echte Groenlandwinter
volgde, met noordenwin
den en vrij veel sneeuw.
Dat is de laatste keer ge
weest dat we met een der
gelijke winter te maken
hebben gehad.
Een zeer hardnekkig fa
beltje beweert dat oor
wormen in je oren zouden
kruipen. Ik heb het zelfs
een keer in een encyclope
die gelezen. De kans ech
ter dat zoiets zal gebeuren
is even klein als met elk
ander insekt. De reden dat
dit onzinnige verhaaltje
nog altijd wordt verteld is
waarschijnlijk het gevolg
van de wat vreemde naam
van het diertje. Die naam
is evenwel niet zo moeilijk
te verklaren.
Het lange en beweeglijke
achterlijf van het insekt
doet wel iets aan een
worm denken en de tang-
vormige uitsteeksels,
vooral die van het manne
tje, doen denken aan een
oor, een handvat van bij
voorbeeld een kan. Het is
dus een worm met een
handgreep, een oor; een
oorworm. Het heeft dus
niets met een menselijk
oor te maken, laat staan
dat ze er in zouden krui
pen.
Zoals reeds in het voor
gaande is opgemerkt, is
een oorworm geen worm
maar een insekt. Ze zijn
licht- tot donkerbruin van
kleur en hebben een
legnte van 14 tot 23 mm
met de tongvormige aan
hangsels meegerekend. De
volwassen oorwormen
kunnen ook vliegen, al
zullen we dat zelden te
zien krijgen. Ze vliegen
niet vaak en dan nog al
leen 's nachts. Onder de
korte, leerachtige voor
vleugels verborgen zitten
de halfcirkelvormige,
Ondertussen had de Amers-
foorter, die zijn studie zelf
wilde bekostigen, al die jaren
'geschnabbeld'. Een beetje bij
het Amersfoorts Kamerkoor
van Jos Leussink, de dirigent
met een encyclopedisch reper
toire-overzicht. Hij verdiepte
zich daar vanaf zijn eerste
zangles in ensemblezang,
kwartet, dubbelkwartet en
kamerkoor. 'Ik voelde me als
doorzichtige achtervleu
gels, kunstig opgevouwen
in zowel de dwars- als de
lengterichting
Overdag verbergen de
oorwormen zich op een
vochtige, donkere plek,
vaak onder stenen, 's
Nachts is voor hen de* tijd
om op voedsel uit te gaan.
wat voor een oorworm
niet zo moeilijk te vinden
is. Ze eten bijna alles wat
eetbaar is, zowel dierlijk
als plantaardig; afgeval
len vruchten, bloemdelen,
schimmels, dode insekten.
zongen. Het zingen werd me
met de paplepel ingegoten.
Mijn eerste zanglessen volgde
ik bij Miep Zijlstra. Maar ik
heb ook jarenlang pianoles ge
had. Voor mij is de pianodo
cent Nico Schaefer een betere
pedagoog geweest. Beter dan
de inmiddels gepensioneerde
zangpedagoog Jos Burcksen
van het Utrechts Conservato
rium. Een vakbekwame man,
die mij in het al harde vak zo
scherp toesprak, dat het voor
mij te hard werd Daarbij
kwam mijn moeite met de
opleiding als geheel. Je krijgt
de eerste jaren zoveel theorie,
dat je naar mijn idee te weinig
aan je praktische hoofdvak
toekomt. Dat zinde me niet,
ondanks goede rapporten.' Hij
stopte met de conservatorium
opleiding, niet met de zangstu
die en wat daar verder voor
komt kijken. 'Frans Schou
ten, een echte koorman, te
vens conservatoriumleraar in
Alkmaar en later Hilversum,
bleek de juiste zangpedagoog
en begeleider voor me te zijn.'
Bas Ramselaar reisde tot 1990
ruim vijf jaar lang naar zijn
huisadressen om een complete
privé-opleiding te ontvangen-
'Bij hem leerde ik ook alle ba
sisvakken erbij Zou die van
zijn hoofdvak en aanleg uit
gaande opleiding ooit
erkend?
Bas Romselaar (zittend)
en Martin Lorijn.
(Foto: Paul de Smalen)
der te duiken. Ook dat koor
van wereldniveau let, evenals
een topvoetbalteam, op het
spel met de knikkers. Veel di
rigenten van naam en met
sterk verschillende zang-affi
niteit wisselen elkaar zo snel
af, dat dat niet in het belang
was van mijn op solozang ge
richte opleiding. Daarom
noem ik graag de dirigent, die
me een Bachsolo toevertrouw
de: Michel Corboz.'
Bas Ramselaar schnabbelde
niet alleen bij nationaal en in
ternationaal bekende kamer
koren met wereldlijke en
geestelijke repertoires. Na
tuurlijk werkte de vroegste
invloed van de kerkmuziek,
het op een aangename manier
uitdragen van een christelijke
houding, ook door. 'Zo'n 10
jaar geleden kwam ik via
Wouter van de Braak in con
tact met de Rotterdammer Ba
rend Schuurman, die geregeld
in de Grote of Sint Laurens-
kerk uitvoeringen leidt. Ik
kreeg de kans om in zo'n gi
gantische kathedraal solo te
zingen. Het balletje is sinds
dien gaan rollen. In de kathe
draal heb ik bijvoorbeeld so
lo's gezongen uit de Matthaus
bladluizen, larven en rup
sen. Omdat ze wel eens
snoepen van onze aard
beien of de bloemblaadjes
van de dahlia's, worden ze
wel tot de schadelijke in
sekten gerekend. Maar
hun nuttig aandeel als
opruimers in de natuur,
waardoor ze de kringloop
Amersfoortse Cantorij op. In
de Amsterdamse Augustinus
Cantorij van Frans Schouten
zong hij, evenals bij het Colle
gium Musicum van de Neder
landse Bachvereniging van de
barokspecialist Gustav Leon-
hardt, ook de solopartijen.
Bas Ramselaar is sinds 1984
voor de radio te horen. Als eer
ste mijlpaal beschouwt
hij evenwel een andere
gebeurtenis in het
genoemde jaar:
'Toen vroeg het
Nederlands
Kamerkoor me in
te vallen bij
een plaatopname van kerst-
muziek van Nederlandse com
ponisten uit de 19de en 20ste
eeuw, zoals van Julius Rönt
gen, Hendrik Andriessen,
Herman Strategier en Daan
Manneke.' Hij wilde geregeld
(als remplagant) invallen, wat
lukte na weer een geslaagde
auditie. Maar op het polsen
naar een vaste koorbaan ging
hij nog niet in: 'Frans Schou
ten was de positief remmende
factor. Hij beschermde me te
gen de beroepswereld. Tegen
het gevaar om het groeiproces,
wat ik juist doormaakte, stil
te zetten door in het koor on
een vis in het water', licht de
zanger toe. Ook slaagde hij
voor een auditie bij het Groot
Omroepkoor van de NOS. Hij
richtte samen met Wouter van
de Braak, dirigent en counter-
tenor - manlijke alt -de
