DE LAATSTE
KNALLERS
VAN HET JAAR!
Ik geef geen moreel oordeel'
'Vertellen is
een uitdaging'
396
WIE SPAR'T.
Leusder Krant
CULTUUR
Ve^ardagXle,
nder!
grand cidre mousseu*
Elke schrijver bij Libris
Pils JA95 Mora Mini Mix CAQ
Zeebanket yfCQ Bieze Salades A AH
d«„25o3™m 569tOS 1*19
Tarwebloem QQ Gemengd Gehakt CQO
0 Zonnebloemolie 4CQ Ijsbergsla 4AQ
Pepsi Cola 04C Magere Yoghurt 44Q
Van Nelle Supra Koffie
Meergranen Vloerbrood
Boeken voor de donkere dagen
'Dat is fantastisch'
F'
Woensdag 23 december 1992 Panin:i 1y)
I - - ragina m
M
B'i aankoop
week
USSERENDE APPELC'DEh
HERE! GW8H SA
KER SEKTKE
AMERSFOORT - In de Algemene Boekhandel aan de Leusder-
weg kunt u kiezen uit een grote hoeveelheid interessante boeken
om de feestdagen aangenaam in te vullen. Ik noem er een paar die
bij deze 'Libris - Boekhandel' uitgestald liggen: 'De ontdekking
van de hemel' van Harry Mulisch: een monumentaal bock, waar
in alle thema's en obsessies uit zijn werk in 65 hoofdstukken
bijeenkomen. Van Benoite Groult, een van de belangrijkste au
teurs van Frankrijk: 'Het leven zoals het is', een roman over
liefde, reizen en passie die beschouwd wordt als de voorloper van
het inmiddels verfilmde 'Zout op mijn huid'. Van Mensje van
Keulen: 'Geheime dame', waarin de raadselachtige verlangens
van een schrijver (Maarten 't Hart) die er af en toe naar hunkert
om een vrouw te mogen zijn, beschreven worden.
De Libris-bockhandel in uw buurt staat niet alleen. Hij
werkt, nu al tien jaar lang samen met bijna honderd andere
boekandelsvcstingen in Nederland. Samen kopen ze hun
boeken in en presenteren ze die onder het kwaliteitsmerk
'Libris', aan het lezerspubliek. Voor de consument heeft
deze samenwerking grote voordelen. De gezamenlijke in
koop stelt de boekhandelaar in staat om een zeer brede
collectie boeken in voorraad te houden. In een Libris-boek-
handel vindt u wetenschappelijke, literaire, populaire, ac
tuele en klassieke uitgaven uit binnen- en buitenland. Of het
nu om studieboeken, detectives, Duitse dichtbundels, of om
Franse handboeken over Caribische kogelvissen gaat. Boe
ken over ieder denkbaar onderwerp dus. Ook veel bijzonde
re werken, die u zelden elders zult treffen. Uw eigen boek
verkoper heeft behalve zijn persoonlijke voorkeur vanzelf
sprekend kennis van het vak. En die zal hij graag delen met
de lezer. Boeken over een bepaald onderwerp? Of wilt u
weten of u alles van uw favoriete schrijver heeft gelezen? De
boekverkoper geeft er antwoord op.
Ook thuis wordt de lezer regelmatig op de hoogte gehouden
van het assortiment in de boekhandels. Dat gebeurt via het
Libris-boekenmagazine, dat drie maal per jaar verschijnt,
en u wellicht de 'hemel' laat ontdekken.
En 'Buiten adem' (uitgeverij
Prometheus), de eerste roman
van socioloog Flip Schrameijer
(1945). Hij woont in Amster
dam en werkt bij het Neder
lands Centrum voor Geestelij
ke Volksgezondheid.
De inhoud van 'Buiten
adem': Een man. zijn vrouw en
een prostituée zijn de personen
om wie het gaat Tomas. be
langrijk in de anti-apartheids-
beweging, werkt bevlogen aan
een rechtvaardiger wereld.
Jan, feministe, gaat bij de ge
meente Amsterdam over het
prostitutiebeleid; een vrijge
vochten. losbandige anarchis
te Beiden zijn veertigers met
jaren zestig idealen en bewe
gen zich in het Amsterdamse
grachtengordel circuit Mi
chelle, een sympathieke pros
tituée van ongeveer twintig
jaar, helder in alles, doorkruist
het pad van Tomas èn Jan
Alle drie beschrijven zij om
de beurt en per maand, dus
vanuit een steeds wisselend
perspectief, hun gevoelens en
belevenissen van mei tot en
met november en na een half
jaar nog eens Er gebeurt heel
wat in hun levens De polyga
me relatie van Jan en Tomas
gaat door regelmatig overspel
en overdreven vrijheidsfanta
sieën kapot. Jan kiest dan voor
samenwonen met een oudere,
rustige man. Tomas maakt car
rière en stort zich in het toneel
spelen, waarbij hij goed uit de
verf blijkt te komen. En wordt
niet meer gehinderd door ja
loezie
Michelle stapt uit 'het leven'
en begint een fitnesscentrum
met een vriend Het accent van
'Buiten adem' ligt bij het echt
paar dat vol jaloezie en erger
nis eikaars relaties op de voet
volgt Voortdurend proberen
ze elkaar de loef af te steken in
'Politiek bewust leven'. 'Be
vrijd kunnen zijn' en in de mate
waarin zij zich durven uit te
leven in kicks Steeds verder
drijven zij van hun idealen af.
Daarnaast is er de rol van hoer
Michelle tussen dit tweetal. Zij
krijgt zowel met Jan als met
Tomas te maken.
Flip Schrameijer heeft een
kordate, eigentijdse stijl van
schrijven, met veel geestige
momenten.
Negen maanden
Ik sprak met hem (minder
macho dan zijn foto op de flap
van zijn boek) in Bodega Key-
zer in Amsterdam ,Het is een
impulsief boek waar ik negen
maanden over heb gedaan.
Niet geconstrueerd, al had ik
wel een grote lijn in m'n hoofd,
een soort schema dat ideeën
bevatte van wat er met de ka
rakters ging gebeuren Er
wordt weinig uitgelegd omdat
de mensen zelf voortdurend
aan het woord zijn Sommige
critici en dat is typisch Neder
lands willen een moreel oor
deel, maar dat geef ik niet. Ik
registreer alleen maar en leg
niet uit waarom
- Je schrijft op bladzijde 86 dat
Tomas (Schrameijer zelf?) op
een gegeven moment in een si
tuatie verkeerde waarin hij
zich precies op z'n plaats voel
de 'in een universum dat zich
zowel in de tijd als in de ruimte
naar alle kanten oneindig uit
strekte'. En 'waarin hij opge
lost ivas in zijn omgeving' en
'een absurd volmaakte harmo
nie met alles ervaarde'. Hoe be
werkstellig je dat?
.Dat heeft te maken met
mythische idealen die in de ja
ren '60 opgeld deden Mensen
die mediteerden met behulp
van drugs bijvoorbeeld en
daardoor de werkelijkheid an
ders probeerden te beleven en
een kosmisch evenwicht
trachtten te vinden zoals het
Zen Boeddhisme dat voorstelt.
Die momenten van harmonie
beschreef ik als tegenwicht te
gen dat gejaag en gerace in het
'gewone' leven."
,,Veel mensen putten uit hun
jeugd Bouwen idealen op,
maar raken in een machtsstrijd
verwikkeld zodra ze in de
maatschappij moeten functio
neren. Een idealistische bevlo
genheid mondt vaak uit in
machtsspelletjes Dan is de
'liefde' een verlossing uit het
dagelijkse, maar ook daar is er
weer sprake van een gevecht
om macht. Zoals bij Jan en To
mas die voortdurend met el
kaar in competitie zijn Het is
de tragiek van het leven
„Jan is meer man dan vrouw
omdat ze zich vooral in de we
reld wil manifesteren; En To
mas is meer vrouw dan man
omdat hij emotioneel afhan
kelijk is van Jan. In het alge
meen is het zo dat mannen niet
afhankelijk willen zijn in een
liefdessituatie, ze zijn er bang
voor en krijgen er dan ook geen
greep op Daarom bouwen ze
en maken zich waar in de
maatschappij, en proberen zo
houvast te vinden."
- Wat is de rol van Michellede
prostituée tussen het echtpaar?
„Sommige mensen vinden de
rol van Michelle overbodig.
Maar zonder haar had ik het
echtpaar alleen te benauwend
gevonden. Met Michelle heb ik
willen laten zien dat intellec
tuele bagage vaak een handi
cap is. Zij ziet dingen duidelijk
onder ogen in haar leven en
neemt bewust bepaalde stap
pen."
„Wat ik zelf aantrekkelijk
vond aan haar is dat 'vrijheid'
bestaat zij beschikt over haar
eigen seksualiteit, heeft geen
morele belemmeringen en ge
noeg geld. In die zin is ze heel
vrij Ik heb met Michelle het
contrast willen laten zien tus
sen haar en het tweetal Jan er
Tomas zien geen kans hun ei-
gen psychologie aan te pakken
knopen te ontwarren, terwije
Michelle at wel kan en dus ver-
der komt; hoewel ze sociaal er
economisch beperkter is dar
Jan en Tomas. die door eiger
defecten volop in de problemere
zitten." 1
- Waarom koos je voor steedi f
wisselende perspectieven? i'
„Als je een relatiecrisis heb e
meegemaakt, dat weet ik ui
eigen ervaring, word je bij-e
ziend en krijg je betrekkings-1
waan. Je wordt egocentrisch er
leeft in een vertekende werke
lijkheid, maar dat zie je niet. II
vind het spannend dat je da
van twee kanten kunt beschrijL}
ven. Jan noteert haar ervann
gen over een bepaalde period*
van samenzijn. Tomas even 1
eens
„Het wordt een totaal andei
verhaal, waarbij wel opvalt da
ze erg op zichzelf gericht zijn
Wat ik hoop is dat als ik du0
twee perspectieven beschrijf e:
dan voor de lezer iets nieuw;
komt, een andere werkelijk8
heid die er boven uit stijgt, da 0
er een niveau van inzicht er
overzicht ontstaat. Vanui0
twee invalshoeken kan je méé J
laten zien. In feite is mijn boel
een loodzwaar relatieboek ei01
niet een 'snelle, ironische ze
denschets van de generatie var11
de jaren zestig anno nu' zoal
de flaptekst vermeldt."
„Ik ben bang dat mijn boel?r
door die typering het verkeer i
de publiek bereikt. Die mensei
die met de erfenis van de zesti
ger jaren zitten, die bevlogerj3!
ideeën hadden en nu in eer
nette baan vastgeroest zitten 0j
zullen als ze de omslag lezer
niet aangesproken worden 'e
Jammer, want voor hen wa
'Buiten adem' speciaal be'^
doeld."
Ellen de Jong-de Wild
ie
el
AMERSFOORT - Ruim een
jaar geleden werd de vertel-
grocp EVA opgericht. Vier
mensen die een verhalencursus
aan de VU-Eemland hadden
gevolgd bij Jan Zwagerman
wilden dóórgaan. Na een arti
kel over hun ervaringen in deze
krant gaven zich nog vijftien
mensen op die ook met vertel
len aan de gang wilden. Els Bos
was de eerste die zich aan
meldde. Ook Roef Langcdijk
was al snel van de partij. Met
een de eerste bijeenkomst had
den ze elkaar gevonden. De
groei bij EVA bleef bestaan.
Nu zijn er 23 leden. Allemaal
enthousiaste verhalenvertel
lers. Amersfoort beschikt met
EVA over een bloeiende vertel-
groep. Volgend jaar wil EVA
een vertelfestival organiseren.
Els Bos, Roef Langedijk en
André van Vuure koesterden al
spoedig het verlangen om het
vertellen wat minder vrijblij
vend, op te vatten. Ze wilden
wat méér gaan doen dan één
keer in de maand bij elkaar
komen en verhalen vertellen
Een maand later vertelden ze
met z'n drieën voor EVA een
Keltisch verhaal. Toen zei An
dré: „Laten we het vertellen
volwassener gaan brengen.
Vooral ook omdat in Amers
foort niets van die aard be
staat. In het hele land zie je de
verhalenhuizen als padde
stoelen uit de grond komen. En
zo had onze groep van drie die
we 'De Verwondering' noemen
op zondag 13 december haar
eerste echte vertelnuddag in
het Verhalenhuis 'Anders' aan
de Kamp 77
Els kan mooi vertellen Heeft
een fotografisch geheugen Het
Keltisch verhaal dat ze deden
heeft een vrij strakke verhaal
lijn Als André wat hij noemt
'een beetje gaat rommelen'
moet Els dat rechtbreien. Zij is
derhalve degene die de lijn in
het verhaal bewaakt Roef
heeft door haar ervaring met
onder andere Theater Beroerd
de heel aparte dimensie van
'moet je eens horen waar we
mee bezig zijn1' Zij toont het
belang aan van 'het wezenlijke
van het mens-zijn.' André
heeft met zijn vele optredens
met huis- en folkloremuziek
een jarenlange theatrale erva
ring.
Motivatie
Langedijk; „Ik vond het van
zelfsprekend toen André mij
vroeg mee te doen. Ik vond het
meteen leuk om er wat méér
mee te doen dan alleen je eigen
verhaal aan elkaar vertellen.
Voor mij was het misschien ook
wel een behoefte. Ik ben altijd
in het theater bezig geweest.
Zat nu thuis, en pakte graag
weer wat op Toen we aan het
vertellen waren dacht ik: wat
is dat fantastisch' Wat ee^
sfeer ontstaat daar! Je zit bfl
elkaar Ieder heeft zijn eige
verhaal Je gaat naar huis z
boordevol van wat je gehoor
hebt!
„We zeiden van de week oo
nog tegen elkaar: 'De avond
afgelopen. Je moet naar hui:
Maar je wilt eigenlijk niet'
komt zo veel los. Je hebt daa
zo'n behoefte aan' Je zit mc
mensen bij elkaar. Je gaat vei
tellen. Het allermooiste is da
als iemand zegt: „Ik weet
nog een mooi verhaal Er
„Nu schiet mij iets te binne
dat móét ik jullie vertellen
Dat is het echte vertellen. Nicj
het voordragen dus. Ieder vein
telt op zijn eigen manier. Heel
zijn eigen sfeer. Dat maakt he
zo boeiend."
„Wij hadden zo iets van laa
het maar gebeuren. Laten w
maar zien wat we er met elka;
van maken. We zitten aan ee
pril begin. Het verhaal dat w
met ons drieën op 13 decembe
deden moet je wel in een be
paalde sfeer houden Daa
moet je met z'n drieën rekenin
mee houden. Of dat lukt en ho
het publiek reageert is natuui
lijk afwachten. Het moet tc
een wisselwerking met het pu
bliek komen."
'ut
E?rj
en
eei
ie.
e 1
ion
ou
en
ek
chi
Luisteren taa
;ik
Bos: „Wat ik graag ook wil
het intiemer luisteren met ee
kleine groep Proberen meer t
doen met je oren ook Het
voor mezelf ook heel goed or
dingen zo beeldend mogelijk t
vertellen. Mensen hebben vaal
heel veel woorden nodig
kunnen dan toch nog niet uitia£
leggen hoe iets er uit ziet.
„Vertellen is een uitdaginJ
Je moet alles proberen en daT
zien waar je zelf het beste il
past. Ik denk wel dat de en]
verteller het ene soort verhalel
het best kan brengen De andq
iets heel anders. Je bent nil
geschikt voor ieder soort willa
keurig verhaal. Het moet bij f
wezen passen, bij je stem. hd
je bent De een wil ontzetten
graag vermaken. De lachers c
zijn hand krijgen. De ander w|
rust scheppen. De samenwef
king met elkaar trekt mij oo|
heel erg Van het ene idee konf
het andere. Zo is De Verwon
dering ook gegroeid. Als je al
leen bezig bent blijft het soil
Samen prikkel je elkaar. Kol
je tot nieuwe dingen
Wie mee wil doen kan koil
takt opnemen met EVA. And|
van Vuure, telefoon
729949
Anco Mal
krat 24 flesjes 30 cl. 14^5 Ito ^36 tluks"^ VvO
kilopak 149 VV kilo VvU
literfles 209 lUv per krop
gjgto,ca,eïnewrii|igh| 4lW literpak |9
snelfiltermaling
pak 500 gram
heel
Aanbiedingen geldig t/m donderdag 4 januari 1993.
Prijs- en assortimentswijzigingen en/of
uitverkocht voorbehouden. Weeknr 53-'92.
Vers vlees alleen verkrijgbaar in winkels met een
ambachtelijke slagenj.
