Afscheid van een Zeeuwse Achtervelder
O
rmm
Miimmj
.Leusder Krant.
/V :V
let weer in eigen regio
mmmmm
L E U S D E N
Bij de dood van Dick Bijl
v W
r"'
Aronskelk
ft
'a6 donderdag 15 april 1993
Pagina 7
ACHTERVELD - De laatste dorpsveldwachter, de persoon
lijk secretaris van zijn vrouw, 'pliesie Bijl' is niet meer. Dirk
Bijl overleed maandag 5 april, bijna 75 jaar oud. Een stille
stoet bracht hem op witte donderdag 7 april naar zijn laatste
rustplaats. Zijn graf ligt midden in Achterveld, tussen tal
van mededorpsgenoten die hij zoals de levenden bij naam en
toenaam kende en voor wie klaar stond. Opnieuw dromde
een gemeenschap samen rond één van haar weggevallen
pijlers. In Leusden rouwde men om dokter Lantink, in
Achterveld om politieman Bijl. Bij alle verschillen, één grote
overeenkomst. Men mist een man die niet alleen voor men
sen iets betekende, maar mensen deed voelen dat ze bij een
gemeenschap horen.
Dick Bijl werkte jarenlang als correspondent voor de
Leusder krant. Niet dat hij het zo op had met de journalis
tiek. Een journalist heeft hij zich nooit gevoeld, al hij ging er
trouw op uit om de gegevens te verzamelen. Aan roddel en
achterklap had hij geen boodschap en van de beslissingen
merkte hij het eindresultaat wel. Maar alles moest wel goed
in de krant omdat de Achtervelders moesten kunnen lezen
wat welke vereniging waar gedaan had. De krant als dorp
somroeper waarbij de kleine berichten over geboortes en
kleine feestjes niet mochten ontbreken. Want Achterveld
ging bij Dick Bijl voor alles. Daar vond hij zijn draai. Daarin
speelde hij graag zijn rol als doorgeefluik. Een doorgeefluik
niet alleen voor wat gebeurde maar ook voor wat gebeuren
moest. Zijn zorg voor buren, dorpsgenoten en kinderen
kwamen voort uit een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Hij wilde doen wat hem mogelijk was voor het welzijn van
zijn medemens, waarbij hij liever nog dan corrigeren, aan
gaf hoe het goed kon gaan. Daarom was hij betrokken bij de
Hartstichting, Veilig Verkeer Nederland en had hij hart
voor alle feesten en gezelligheid van de verenigingen. Als hij
er zelf niet bij betrokken was, zorgde hij wel dat iedereen
wist waar ze moesten zijn.
Zo herinneren kinderen zijn verkeerslessen. J. Groene-
veld, straatgenoot en oud-leerling op een van de Achter-
veldse basisscholen waar Bijl namens de politie en Veilig
Verkeer Nederland van scholieren goede weggebruikers
maakte. „Hij was echt een agent van eerst 36 keer waarschu
wen voor hij bekeurde. Dessnoods kwam hij thuis praten dat
het zo toch niet moest. We keken wel uit voor hem. Op de een
of andere manier had hij een vriendelijk soort gezag. We
hielden wel degelijk rekening met hem. Zijn lessen zijn me
bijgebleven. Hij was aardig en nooit te beroerd voor een
praatje. Bij hem zocht en kreeg je snel persoonlijke aan
dacht."
Bert Diepeveen, in zekere zin één van zijn opvolgers als
politieman in Achterveld: „De manier waarop hij de ver-
keersdiploma's uitreikte zal me altijd bijblijven. Hij hield
iedereen in spanning met een geijkte zin. Wie gezakt is,
merkt het vanzelf want die blijven over na de geslaagden.
Natuurlijk was iedereen geslaagd." Zijn dochter heeft ja
renlang een speciale band met Dick Bijl gehad. Sanne noem
de hem opa Bijl. „Hij leek een beetje op mijn opa. Toen die
overleden was ging ik naar opa Bijl. Ik kroop dan lekker
tegen hem aan en ging zomaar bij hem op bezoek." Zoals
iedereen was ze altijd welkom. Het kinderloze echtpaar had
veel te geven en deed niets liever. Sanne: „Wanneer hij op
school kwam keek ik altijd stiekem om het hoekje. Juist dit
jaar moet ik mijn verkeersexamen doen en zal hij er niet bij
zijn. Dat vind ik wel heel erg."
Dick Bijl kwam in 1973 naar Achterveld als postcomman-
dant. Een toen nieuwe benaming voor dezelfde functie als de
oude veldwachter. Wonend temidden van de pappenhei
mers waarop hij toezicht moest houden. Dick Bijl was een
eenvoudig man. Aan kapsones, dikdoenerij en geleerdheid
had hij geen boodschap. Hij was recht door zee in wat hij
dacht wat góed was, met respect voor iedereen en dezelfde
boodschap.
v. A
v -
'a'-"
Vr
V
- S
- V
v - ,;-V
v-'v
.'v#'
Aline en Dick Bijl bij het seniorencomplex St-Joseph, waarheen het echtpaar recentelijk verhuisde.
(foto: archief Leusder Krant)
Bij de requiemdienst haalde pastor van Hattum een voor
val aan waar ook Bijl graag over sprak. Een jaar na zijn
aantreden bestond Achterveld 600 jaar en dat werd gevierd.
Bijl hield de jongeren in de hand. Even een persoonlijk
woordje waaruit bleek hoe goed hij op de hoogte was en
relschoppers veranderden hun plannen. Wim Hilverts, een
goede vriend van hem: „Hij stond achter Achterveld met
hart en ziel. Hij kwam naar Achterveld en was eigenlijk
direct één van ons. Zelf herinnerde hij ons regelmatig fijn
tjes aan het feit dat hij een Zeeuw was. Dat kan zijn, maar hij
was ook Achtervelder. Hij voelde aan wat hier belangrijk
voor de mensen is en voelde het net zo."
„Zijn patrouilles duurden dan ook lang. Overal werd hij
binnen gevraagd en overal ging hij. Dan gaf hij raad of
bemiddelde. En als hij ergens het antwoord niet op wist
rustte hij niet voor hij degene gevonden had die het ant
woord wel kon geven."
Dick Bijl bouwde in het dorp goede verstandhoudingen op
docr na te corrigeren altijd te prijzen. Niemand was bang
voor de strenge agent, want nadat het zand van de straat was
weggeruimd, hielp hij mee met het taartjes bakken in de
zandbak, weet iemand zich te herinneren. Wim Hilverts: „Ik
denk dat veel van de opgroeiende jeugd een soort vaderfi
guur zal gaan missen. Ze wisten hem nog steeds te vinden,
ook al was hij al lang geen politicagent meer."
Zijn nadrukkelijke eenvoud en bescheidenheid leverde
hem vrienden op in Achterveld. Tot op het laatst stonden
Gijs Voskuilen, Wim Hilverts, Cor de Vette en Bertus Herder
en Anton van Dalen om hem heen. En hun vrouwen. Want
zoals Aline bij Dick hoorde, zo hoorde de vrouwen daarbij.
Ondanks zijn standaarduitdrukking: „Vrouwen leer je nooit
kennen, net zomin als je soep leert eten met een vork." Zo
had hij meer wijsheden waar 'om te helpen zijn we nooit te
beroerd' de meest essentiële was.
Een beroep kunnen doen op elkaar was voor hen niet minder
belangrijk dan willen zorgen. Zijn overlijden roept bij ie
dere Achtervelder als eerste de reactie op „Hij stond voor
iedereen klaar, net als zijn vrouw."
Bij het overlijden van Dick Bijl probeert menigeen hem te
omschrijven. Allemaal kenden ze hem. Hij was een dorpsfi
guur waar ze niet om heen konden. Groot en rijzig met
twinkelende ogen achter een donker montuur. Geen man
waarbij de grollen uit de mond rolde, wel één die rustig even
zei hoe het volgens hem hoorde. Eén die kon luisteren en zich
dienstbaar, dankbaar en welwillend en staand voor de goe
de zaak opstelde.
Maar wat hem werkelijk bewoog is moeilijk te achterha
len. De aandacht van zijn dorpsgenoten waardeerde hij, zijn
functioneren als politieagent paste bij de manier waarop hij
in het leven wilde staan. Zijn zorg voor de medemens kwam
voort uit zijn wens om binnen een kleine gemeenschap het
beste te laten bloeien. Daarbij was iedereen belangrijk.
Voorop bij iedere carnavalsoptocht liep een kleine jonge met
zijn pet op. Trots als een pauw was het kereltje met het gezag
voor een dag. 'Pliesie Bijl' noemden de kinderen hem, terwijl
Aline 'moeder van pliesie Bijl of tante Aline was'. Daaruit
spreken gezagsverhoudingen volgens kinderlogica.
Leny Smit zijn vroegere overbuurvrouw herinnert zich:
„Ik kwam vaak bij ze aan. Aline zorgde lang voor mijn
moeder. Ik ging met Dick naar de vergaderingen van de
Zonnebloem. Ze rekenden op je. Als je oversloeg belden ze
ongerust op. Ze gingen graag naar Oostenrijk op vakantie.
Met een busgezelschap of met goede vrienden. Dat vonden
ze fantastisch. Bijl hield van de natuur, zonder nou een
wandelaar te zijn. Hij keek graag en genoot vooral van het
gezelschap en de mooie kamers met verzorging." Dat ty
peert hem.
Tot op het laatst stonden Achtervelders om hem heen. Bij
de Avondwake zat de Josephkerk vol, na de begrafenis scha
ren Achtervelders zich om Aline heen. Wat zij gehad heeft
met zo'n man pakt niemand haar af. Wat zij nog krijgt zonder
hem, heeft ze mede aan hem te danken want de Achtervelders
vergeten niet wie voor hen klaar stond. Aline Bijl hoort
daarbij.
Marianne de Valck
In de rubriek van zaterdag
sprak ik in diverse kranten
en via de radio de hoop uit
dat de weersystemen zich
een tikkeltje aan het door
de computers berekende
scenario zouden houden
In dat geval zou het met de
Paasdagen best mee kun
nen vallen Op het pro
gramma stond een bezoek
van een frontaal systeem,
maar de exacte positie was
bepalend hoe het verloop
zou zijn tijdens de feestda
gen Zoiets valt vooraf
moeilijk vast te stellen en
dus zaten er enkele onze
kerheden in de verwach
ting. Zaterdag was er nau
welijks een vuiltje aan de
lucht. Een eerste sterk ver
zwakt front kwam langszij
en bracht geen regen van
betekenis In de middag
kwamen er flinke opkla
ringen en de temperatuur
steeg tot 14 graden. Hoofd
rolspelers op de weerkaart
tijdens de afgelopen Paas
dagen waren een hoge-
drukgebied boven Scandi
navië en een depressie, die
via de Britse Eilanden naar
het Kanaal trok Verwacht
was dat het hogedrukge-
bied boven Scandinavië
flink wat tegengas zou ge
ven aan de opdringende
fronten, maar het systeem
verzwakte juist op het be
slissende moment Daar
door kon een front op de
zondag veel noordelijker
komen dan eerder werd
berekend. Het kwam zon
dagavond tot stilstand er
gens boven Groningen en
leverde op de eerste Paas
dag neerslag van geringe
betekenis af Zo noteerde
Achterveld 1 mm. totaal
werd daar over het gehele
weekeinde 3 mm berekend
Op de Tweede Paasdag
waren de verschillen in het
weer door de positie van
het front tamelijk groot. In
noordelijk Nederland was
het bij een stevige oosten
wind en met 6 a 8 graden
gewoon kil, terwijl de tem
peratuur in onze regio 11
graden wist te halen. De
atmosfeer werd steeds on
stabieler, zodat er buien
ontstonden, later werd
zelfs een enkele on-
weersklap waargenomen
Het Paasweer viel dus
vooral in de zuidelijke re
gionen een tikkeltje tegen,
zo is weer eens duidelijk
geworden dat een geringe
verzwakking van een van
de druksystemen een heel
andere situatie kan ver
oorzaken en uitspraken in
een te vroeg stadium ei
genlijk een tikkeltje onver
antwoord zijn. De volgen
de dagen blijft het weer
beeld in een wisselvallig
jasje gestoken De depres
sie boven het Kanaal trekt
geleidelijk het vasteland
van Europa binnen en
daardoor is de opbouw van
de atmosfeer voorlopig on
stabiel. Vooral in de mid
dag is een enkele bui te
verwachten, maar er zijn
ook opklaringen bij een
ongeveer gelijkblijvende
temperatuur. Het wordt 11
a 13 graden en dat is dicht
bij de normale waarde
voor half april Vanaf 15
april bedraagt de maxi
male dagtemperatuur in de
Bilt 14 graden en dat wordt
berekend over de gemid
delden in de periode 1961
tot en met 1990. In de eer
ste tien dagen van april
werd in Leusden een ge
middelde etmaaltempera-
tuur berekend van 7.7 gra
den en dat is ongeveer nor
maal. Er viel meer regen
dan in de gehele maand
maart. Toen werd in Ach
terveld 15 mm afgetapt, nu
werd over de eerste tien
dagen 20 mm bijgeschre
ven In Leusden werd 19
mm opgevangen Het
kwam daar gedurende een
nacht tot vorst en dat was
op de 8e het geval
Een zeer zeldzaam in
onze omgeving voorko
mende plant is de gevlekte
aronskelk. Talrijker zijn ze
te vinden langs de rivieren,
in het oosten van ons land
en vooral in Zuid-Lim
burg. De aronskelk is een
overblijvende plant met
knolvormige wortelstok,
die voorzien is van talrijke,
dunne, vlezige aanhang
sels De bladeren zijn
spies- of pijlvormig, staan
op lange stelen en zijn
voorzien van zwarte vlek
ken. Ze kunnen, onder
gunstige omstandigheden,
wel 40 cm lang worden.
Het opvallenste ken
merk van deze plant is ech
ter de bloeikolf. Deze is
omgeven door een groen-
achtig-wit schutblad of
bloeischede dat op een ei
genaardige manier is ge
draaid. Door die draaiing
onstaat onderaan een bol
vormige ruimte en boven
aan een soort tuit. De
bloeikolf eindigt in een
loodgrijze tot violetkleuri
ge knots Onderaan zitten
de vrouwelijke bloempjes.
Dan volgt een harenkrans
en daarboven zitten de
mannelijke bloempjes. De
afzonderlijke bloempjes
zijn dus eenslachtig Door
middel van geur en warmte
worden 's avonds kleine in-
sekten aangelokt Ze lopen
letterlijk in de val. De ha
renkrans is zo geplaatst
dat ze wel gemakkelijk de
bolvormige ruimte in kun
nen, maar ze kunnen er
niet meer uit. Angstig zoe
ken ze naar een uitgang en
door hun gefladder zorgen
ze voor de bestuiving
Heeft de bestuiving plaats
gehad, verwelkt de haren-
krans spoedig en de msek-
ten zijn weer vrij te gaan
waarheen ze willen, om in
de meeste gevallen in de
volgende val te trappen
Kort na de bevruchting,
die op de bestuiving volgt,
sterven de bloeischede en
bloeikolf af en er ontwik
kelen zich rode bessen. De
bloei heeft plaats m april
en mei. soms nog in juni
De gehele plant is giftig,
inclusief de apetijtelijk
ogende rode bessen. De
verklaringen omtrent de
afleiding van de Latijnse
geslachtsnaam zijn aller
minst eensluidend Het
meest waarschijnlijke is
dat de naam arum is afge
leid van het Griekse woord
aros, dat nuttig betekent,
omdat de veel zetmeel be
vattende knollen als voed
sel genuttigd werden. De
giftigheid verdwijnt na
melijk wanneer de wortel
in gekookte toestand
wordt gebruikt. De Latijn
se soortnaam maculatum,
gevlekt, duidt op de don-
kergevlekte bladeren.
Een oud bijgeloof was,
dat wie een wortelknol bij
zich droeg geen last had
van adderbeten Ook was
het een zinnebeeld van een
gezegende oogst. De land
bouwer kon vroeger aan de
grootte van de bloeikolf
zien of het een goed oogst
jaar zou worden of niet. De
grootte van het bovenste
deel van de bloeikolf gaf
een al of niet rijke graan
oogst aan, terwijl het on
derste deel aanwijzing gaf
omtrent de opbrengst van
het hooi, de haver en de
aardappelen.
Goos van Leeuwen
VAMC,H/v«CH
5TAHVCt. j. "vii
VP,üCHT-
USCOrtSELt-
VP»U<CKT COOR.5NCOF.
QILVLCKTE. AROHSKCLK
v ».y
5*A»~rtC-u\iK
<;ecv£e.i-Te. K3
r?J 41 V
