„Bij het afscheid nemen is meer
mogelijk dan de mensen vaak weten"
,Het verdriet is zonder
lie botheid al erg genoeg"
Leusder Krant
De gemeente
Grafkeuze
Gids
De laatste rustplaats
Terminale zorg
Het jaar van de senioren
Leusden krijgt een eigen mortuarium
nstanties blijven post sturen na de dood van moeder
Woensdag 17 november 1993
Pagina 9
1993:
LEUSDEN - Het jaar 1993 is uitgeroepen tot het Jaar van de
Ouderen. Nooit tevoren werden in Nederland zoveel mensen
zo oud. Nooit tevoren speelden ouderen in onze samenleving
zo'n prominente rol in zowel mogelijkheden, de zorg, als de
problemen.
De ontwikkelingen in Leusden weerspiegelen deze veran
deringen in de maatschappij. Veel jonge mensen kwamen hier
tien, twintig, dertig jaar geleden wonen, anngetrokken door
de nieuwbouw. De kinderen van die generatie zijn nu veelal
het huis uit en werd de VUT- of pensioengerechtigde leeftijd
inmiddels bereikt. Anderen komen hier nu pas wonen omdat
men centraal in Nederland in een mooie, rustige omgeving de
'derde levensfase' wil doorbrengen.
Hoe gaat Leusden met de ouderen om? Kun je in Leusden
goed wonen, van de wieg tot het graf? Wie is in Leusden voor
deze leeftijdsgroep actief? Wat zijn de mogelijkheden? Wat
zijn de problemen?
De Leusder Krant wil in een serie artikelen deze vragen
proberen te beantwoorden en neemt daarvoor als leidraad de
nota van de Seniorenraad. Aan bod komen onderwerpen als
participerende ouderenzorg, de zorg, het welzijn, de voorzie
ningen, de huisvesting en de mobiliteit.
Marianne de Valck
LEUSDEN - „Ik vraag me
weieens af wat ik zou
moeten doen als mijn man
overlijdt. Ik denk daar lie
ver niet aan en toch maakt
de onwetendheid mij soms
onrustig", bedenkt Nollie
van de Meer, van de afde
ling voorlichting bij de ge
meente. Ze is niet de enige.
Hoewel ouderen een zekere
kans hebben met het over
lijden van leeftijdgenoten
te maken te krijgen, geldt
de informatie op deze pagi
na niet alleen voor hen. Het
antwoord op Nollie's vraag
is overigens eenvoudig.
Nabestaanden hoeven
niets meer of minder te
doen dan de uitvaartorga
nisatie te bellen. Deze
zorgt verder voor alle be
nodigde officiële hande
lingen, zoals opgave bij de
burgelijke stand (binnen
drie dagen na het overlij
den), doktersverklaring,
overlijdingsakte en het
toestemming vragen voor
begraven, cremeren of het
eventuele uitstel daarvan.
Over dit laatste beslist ove
rigens de gemeentelijke
lijkschouwer. Uitstel
van een paar dagen, bij
voorbeeld om familie over
te laten komen, krijgt men
meestal. Zeker wanneer
een gekoelde ruimte voor
de overledene aanwezig is.
Voor wie verre familiele
den heeft, is het daarom
een overweging vooraf om
voor een mortuarium te
kiezen voor het afscheid
Men kan in Leusden kiezen
uit een eigen (familie)graf,
een algemeen graf en kin
dergraven. Een familiegraf
is bestemd voor maximaal
drie mensen. Het recht
geldt 25 jaar en kan tegen
betaling telkens met een
periode van tien jaar ver
lengd worden, mits twee
jaar voor het verlopen van
de termijn, aangevraagd.
Een algemeen graf is ook
bedoeld voor drie mensen.
De gemeente bepaalt ech
ter wie dat zijn. Voor wie
daar moeite mee heeft, is
een eigen graf een betere
keuze. Deze graven blijven
tien jaar na overlijdings-
datum van de laatste, in
stand. Verlenging is niet
mogelijk.
In Leusden is (op dit mo
ment) geen speciale ruimte
voor het bijzetten van ur
nen en asbussen. Deze
kunnen wel in nieuwe of
bestaande (familie)graven
worden bijgezet.
Rondom het ereveld op
de begraafplaats Rusthof
mogen alleen witte stenen
van een bepaalde hoogte
komen. Bij speciale wen
sen voor een grafsteen
dient de consument hier
mee bij de grafkeuze reke
ning te houden.
LEUSDEN - Half december verwacht Freek Zwarteveen zijn
mortuarium in gebruik te kunnen nemen. De enige uitvaarverzor
ger van Leusden krijgt een eigen uitvaartcentrum. In het gebouw
aan de Valleilaan komt een, eventueel deelbare, aula met twee
kamers waarin iemand opgebaard kan worden. Vormen van de
buitenkant, zoals het scherpe puntdak, zijn in het interieur terug
te vinden. Hierdoor krijgt dit moderne gebouw, zonder op een
kerkje te lijken, toch een sfeer waarin stilte en samenkomen
passen. In het gebouw zijn alle voorzieningen aanwezig voor
zowel de zorg voor de overledene als de nabestaanden. Een naam
heeft dit moratorium nog niet. Ideeën zijn welkom.
Bij Freek Zwarteveen is
een gids verkrijgbaar,
waarin op een overzichte
lijke manier alle informa
tie staat voor zakelijke be
slissingen en rouwverwer
king. Voorin staat een
checklist met handelingen,
waarmee te voorkomen is
dat belangrijkrijke beslis
singen over het hoofd wor
den gezien.
Alle mogelijke vormen van
verzekeringen en testa
mentregelingen en een op
somming van spoedeisen
de administratieve, finan
ciële en sociale zaken
In het tweede gedeelte
veel informatie over rouw
en rouwverwerking, aan
gevuld door een uitgebrei
de litteratuur en adressen
lijst. Een boek voor ieder
huis. Leden van de Leus-
dense Uitvaartvereniging
krijgen het gratis. Belang
stellenden kunnen bij
Freek Zwarteveen het
boek voor elf gulden ko
pen.
Freek Zwarteveen is 32 jaar.
Onverwacht jong voor iemand
met dit beroep. Zijn visie is
warm en maakt veel bespreek
baar. „Bij een uitvaart is veel
meer mogelijk dan de meeste
mensen weten. Ik probeer de
nabestaanden zoveel mogelijk
te betrekken bij alles wat ge
daan moet worden. Vooraf net
zo goed als achteraf. Want bij
leven is het weliswaar niet
prettig om over dit onherroe
pelijk afscheid te praten, je
zorgen maken omdat iets onbe
kend of niet geregeld is is min
stens zo vervelend."
De mens lijdt het meest door
het lijden dat hij vreest. Wie
weet wat de overledene wilde,
krijgt de zekerheid dat hij of zij
alles kan doen zoals het be
doeld werd. „Dit helpt bij het
verwerken van het verlies", is
zijn overtuiging
Zijn onderneming werkt
zelfstandig onder de overkoe
pelende organisatie NUVEMA.
Verzekerd zijn bi] deze organi
satie is geen voorwaarde om
Freek Zwarteveen te kunnen
inschakelen. Het grote voor
deel van een uitvaartverzorger
uit de eigen gemeente, vindt hij
de directe contacten. Zwarte
veen is geboren en getogen
Leusdenaar. Vooral mensen
die al jarenlang in Leusden wo
nen, vinden het dikwijls prettig
om een echte Leusdenaar in te
kunnen schakelen voor deze
toch intieme gebeurtenis. Het
samen kunnen delen van herin
neringen en kennissen geeft bij
voorbaat een zekere ver
trouwdheid. Iemand uit de ei
gen gemeenschap, is op zo'n
moment makkelijker aan te
spreken
Hij is zich ervan bewust dat
hij bij mensen als vreemde bin
nenkomt op het moment waar
op men het liefst alleen met
naasten is. „Daarom vind ik
het ook belangrijk dat wie mij
belt geen antwoordapparaat te
horen krijgt. Waar ik ook ben
zorgt een verbinding voor di
rect contact."
Direct contact
Direct contact wenst hij ook
met de nabestaanden die daar
prijs op stellen. „Ik wil mensen
graag betrekken bijvoorbeeld
bij de laatste verzorging. Het
klaarmaken van de overledene,
afleggen vind ik een afschuwe
lijk en onterecht woord, is één
van de taken die mij het dier
baarst zijn. Het geeft voldoe
ning. Juist daarom vraag ik
soms aan de dochters of ze wil
len helpen het haar van moeder
zo te krijgen als ze het graag
zagen. En de zonen mogen, als
zij dat willen, hun vader in de
kist leggen." Dit helpen kan
zowel thuis, in het ziekenhuis
als straks in het mortuarium.
Zwarteveen: „Zeker wan
neer iemand thuis sterft en
naar een mortuarium gaat,
neem ik de tijd Het hoeft alle
maal niet haastje-repje. Dik
wijls is het goed om de overle
dene nog minstens een nacht
thuis te houden, in zijn eigen
omgeving. Daar kan iedereen
op eigen manier afscheid ne
men."
Hij is vast van plan het mor
tuarium zo toegankelijk als
maar mogelijk is, te maken.
Dat betekent, geen bezoekuren
maar overdag altijd een open
deur terwijl 's nachts een tele-
•EUSDEN - Het overlijden van man, vrouw, vader of moeder
eeft verdriet. Wrevel voor wie hier geen begrip voor op kan
rengen, doet zeer. Hans van der Lelie wordt, ruim een jaar na het
erlijden van zijn moeder, nog steeds geconfronteerd met post
an haar gericht. Post van organisaties aan wie hij meer dan eens
eeft laten weten dat zijn moeder niet meer leeft. Van het Astma-
inds en commerciële bedrijven vindt hij dit ergelijk en slordig,
ooral omdat de bedrijven en fondsen blijven sturen, ook nadat
ij ze heeft ingelicht. Eenzelfde reactie van officiële instanties,
)als de Woningstichting en de verzekeringsmaatschappij noemt
ij echter 'hoogst kwalijk.'
De moeder van Hans van der
lie overleed op 8 september
irig jaar. Haar huurwoning
n de Woningstichting Leus-
n werd keurig op tijd opge-
gd. De stichting regelde de
eindiging van de huur, keu
en vriendelijk. Vervelend
is wel dat de overname door
volgende bewoners, steeds
nieuw door oorzaken waar
in der Lelie niets mee te ma
il had, niet door ging. Bij ie-
r bezoek van een belangstel-
ide moest hij, met iemand
n de Woningstichting, aan-
izig zijn omdat de vorige
huurder aansprakelijk is voor
eventuele beschadigingen door
de volgende opgemerkt. Bo
vendien konden misschien de
vloerbedekking en de gordij
nen worden overgenomen.
Drie maal ging de overname
niet door. Drie maal moest Van
der Lelie een vrije middag ne
men om in het lege huis van zijn
pas overleden moeder te
wachten op de afronding. Na
de laatste afwijzing, het werd
januari, haalde hij het huisje
leeg en droeg hij de afwikke
ling aan de Woningstichting
In de afgelopen maanden
had hij de mensen van de Wo
ningstichting leren kennen en
zij hem, dacht hij Groot was
zijn verbazing toen hij in mei
een aan hem gericht schrijven,
bedoeld voor zijn moeder ont
ving. De Woningstichting wil
de graag weten of zij nog steeds
interesse had voor een aan
leunwoning in Achterveld.
Op zijn reactie kreeg hij
'duizendmaal excuses'. Helaas,
het bericht dat zijn moeder
overleden was, betekende niet
dat zij geen belangstelling
meer voor een andere woning
had. Ze stond nog genoteerd bij
de gegadigden.
Groot werd de verontwaar
diging bij Hans van der Lelie,
toen hij 6 oktober opnieuw een
vragenformulier van de Wo
ningstichting ontving. Ditmaal
wilde men weten of zijn moe
der misschien bij 't Hamers-
veld wilde komen wonen.
Opnieuw excuses; „De twee
bestanden zijn nu eenmaal niet
Freek Zwarteveen bij het mortuarium in De Wetering, (foto: Hans Verhorst)
foontje genoeg is om hem op te
roepen. „In Leusden kan het
afscheid veel persoonlijker zijn
dan in een grote stad. Daar
heeft een mortuarium soms
vijftien kamertjes, waarvoor
bezoekersregelingen wel nodig
zijn. Hier kan men zonder on
bekenden tegen te komen, net
zo lang en wanneer men maar
wil, afscheid komen nemen."
Zijn eigen ervaringen in Den
Haag opgedaan, leerden hem
omgaan met veel culturen en
ceremonies Bij een groeiend
aantal culturen ook in Leus
den, heeft deze vertrouwdheid
ook hier voordelen. Veel kan.
Uitvaart regelen
Steeds meer mensen willen
op voorhand regelen hoe zij
hun uitvaart wensen. Daar
voor zijn geen bijzondere wen
sen nodig. Het argument om de
nabestaanden zorg uit handen
te nemen en twijfel de voorko
men of het wel gebeurt zoals de
overledene het gewild zou heb
ben, is belangrijk genoeg Door
lid te worden van een uitvaart
vereniging kan men aangeven
wat men wenst. Sinds decem
ber vorig jaar heeft Leusden
haar eigen uitvaartvereniging.
De Coöperatieve Uitvaartver
eniging Leusden telt inmiddels
bijna 100 inschrijvingen. Deze
mensen hebben recht op kor
ting op de uitvaartkosten die
zij maken, doordat ze met hun
lidmaatschap een soort aan
vullende verzekering afsluiten.
Leden ontvangen een vragen
lijst waarop ze hun wensen
vens zijn natuurlijk altijd te
veranderen
Freek Zwarteveen, „Veel
mensen weten niet wat tegen
woordig allemaal mag." Hij
somt enkele mogelijkheden op.
„Familie en vrienden mogen de
kist dragen. Dat wil zeggen, zij
mogen de kist begeleiden. De
kist staat op een speciale bran
card. Wanneer men hier niet
voor kiest kan de kist door
professionele dragers wegge
bracht worden. Familieleden
mogen de dode zelf in de kist
leggen. De nieuwe wet op de
lijkbezorging schrijft niets
meer voor, voor de kisten. Men
mag zelf uitmaken waarin men
begraven wenst te worden
Zelfs een kist is niet verplicht.
Zelfgemaakte bloemstukken
zijn veel persoonlijker."
Alle muziek is zelf te kiezen,
daarbij hoort nadrukkelijk ook
de 'levende' muziek van daar
voor ingehuurde gezelschap
pen, of de eigen (kleinkinde
ren
Zwarteveen wijst erop dat de
gekozen muziek na het horen
bij een uitvaart voor altijd een
andere emotie oproept Een
maal 'My Way' van Frank Si
natra gehoord bij het afscheid
van een dierbaar eigenwijs ie
mand, en de indruk is uitwis-
baar.
Open dag
Om mensen te informeren
over wat er allemaal mogelijk
is en bij een uitvaart komt kij
ken, is Freek Zwarteveen vast
van plan om volgend voorjaar
Behalve dat iedereen mag ko
men kijken hoe het nieuwe
mortuarium eruit ziet, zal hij
zorgen voor een expositie van
alle bijkomende zaken Zwar
teveen: „Het mortuarium is ze
ker niet alleen bedoeld voor
condeleancebezoeken en re
cepties. De ruimte is ook ge
schikt voor eigen diensten
Dertig mensen in een kerk,
doet een requim snel koud en
leeg lijken Dertig mensen in de
aula, geeft een hele andere in
druk. Bij zo'n dienst is niet al
tijd een priester of dominee no
dig. Nabestaanden kunnen zelf
een herdenking in elkaar zet
ten Zelfs als herdenkings
dienst een jaar na het overlij
den. De ambiance is hiervoor
geschikt, alle voorzieningen
inclusief koffie en thee en een
ringleiding voor gehoorge
stoorden zijn aanwezig Leus
den kent verder niet veel zalen
die geschikt zijn voor dit soort
besloten bijeenkomsten."
De begrafenisondernemer
regelt de contacten met de ge
meente, de arts, de verzekering
en iedereen die geïnformeerd
moet worden De begraaf
plaats mag men kiezen. Wan
neer de overledene geen wens
achterliet en geen nabestaande
de opdracht geeft, kiest de bur
gemeester.
Bij crematie is tegenwoordig
één zin van groot belang. Men
wordt gevraagd of men be
zwaar heeft tegen het uit
strooien van de as op zee. Men
moet dus nadrukkelijk be
zwaar aantekenen om dit te
voorkomen.
As kan ook begraven wor
den, in een daarvoor te bespre
ken (urn)graf of in een be
staand (familie)graf „Het is
zeker niet zo dat nabestaanden
na een crematie nooit een plek
kunnen krijgen waar ze naar
toe kunnen." Na crematie kan
men dan ook een steen krijgen.
Freek Zwarteveen. „Ik raad de
mensen altijd aan, daarover
niet te snel te beslissen. Bij een
steenhouwer zien ze alleen
nieuwe exemplaren. Men kan
beter eens op een mooie dag op
Rusthof gaan wandelen. Dat is
de grootste showroom voor
grafstenen die men zich maar
voor kan stellen. Daar ziet men
hoe een steen er na een paar
jaar uitziet. Wil men met mos
begroeid hebben dan moet men
een andere steensoort kiezen
dan glad marmer
De uitvaartverzorger regelt
veel. Soms moet hij eigen be
slissingen nemen omdat nabe
staanden op dat moment niet in
staat of de gelegenheid zijn, om
hem opdracht te geven. Een
goed persoonlijk contact kan
ergenis achteraf voorkomen
Heeft men toch klachten dan
kan men daarmee terecht bij de
LOVU. Dit is een onafhankelij
ke organisatie met klachten
commissie. „Praten over dit
onderwerp is niet langer taboe.
Wie er aan begint, ontdekt dik
wijls hoeveel liefde het geeft
om elkaar te laten weten, wat
de wensen zijn
kunnen invullen. Deze gege- een open dag te organiseren.
aan elkaar gekoppeld", was de
reactie
Ergernis
Eenzelfde soort ergenis ont
stond bij de verzekeringsmaat
schappij. Moeder ontving pen
sioen en alimentatie. Na het
doorgeven van haar overlijden,
stopte de pensioenuitkering
onmiddellijk De alimentatie
bleef komen, tot de verzeke
ringsmaatschappij hierop
geattendeerd werd.
„Wanneer houdt dit een keer
op?" Hans van der Lelie vraagt
het zich af „Het verdriet om
het gemis is groot genoeg zon
der steeds opnieuw door dit
soort botheid geraakt te wor
den."
Een conclusie is uit zijn er
varingen zeker te trekken Men
kan veel ergenis voorkomen
door voor de nabestaanden een
adressenlijst te maken van alle
mensen, instanties, abonne
menten en firma's die na over
lijden geïnformeerd moeten
worden.
LEUSDEN - In de ge
meente Leusden, zijn vier
begraafplaatsen aanwezig:
-de gemeentelijke be
graafplaats Oud Leusden,
gelegen achter de kerkto
ren van Oud Leusden aan
de Vlooswijkse weg. De
plannen om deze begraaf
plaats op te heffen zijn van
de baan. Men besloot zelfs
tot uitbreiding. Een paar
maanden geleden werd een
nieuw gebouwde aula ge
opend, waar men droog en
in een gepaste omgeving
voor het laatst afscheid
kan nemen.
-Begraafplaats 'Rust
hof' ligt op Leusdens
grondgebied, maar
Amersfoort heeft het be
heer. Amersfoort wil hier
een crematorium bouwen.
Of dit doorgaat is nog on
zeker. In onze regio zijn zes
goed bereikbare cremato
ria en na een sterke stijging
in het aantal crematies, is
nu een opvallende daling
ingetreden. Mensen hech
ten weer meer aan de tra-
dionele ceremonies.
-De rooms-katholieke
begraafplaats aan de Ha
mers veld se weg, achter de
Jozefkerk.
-De Rooms-Katholieke
begraafplaats midden in
Achterveld, van de St-Jo-
sephkerk.
Deze twee begraafplaat
sen worden beheerd door
de kerkbesturen. Toestem
ming wordt bijna uitslui
tend gegeven aan paro
chianen.
Alle vier de begraaf
plaatsen zijn oud, mooi en
indrukwekkend. Alleen in
Achterveld overheerst het
natuurschoon niet. Daar
staat tegenover dat men
daar ligt midden in de ge
meenschap waar men
meestal jaren gewoond
heeft.
LEUSDEN/ACHTER
VELD - De laatste weken
voor iemand overlijdt vra
gen veel van zowel de pa
tiënt als de mensen om hem
heen. De Stichting Termi
nale Thuiszorg Leusden,
kan in deze omstandighe
den helpen.
Vrijwilligers van deze
stichting komen op ver
zoek om bij te staan, te be
geleiden en te ontlasten.
Dit kan een goed gesprek
inhouden, waken bij de
zieke, boodschappen doen
of de kinderen opvangen.
Deze zorg is vooral be
doeld voor (ongeveer) de
laatste zes weken dat de
mensen ziek liggen en
wanneer men niet aanvul
lend verzekerd is.
In het laatste geval heeft
men recht op soortgelijke
hulp door verpleegkundi
gen en vergoed het zieken
fonds de kosten.
De aanvragen voor zo
wel de vrijwillige (kostelo
ze) terminale zorg als de
door de verzekering be
taalde, worden geregeld
door de huisarts of de huis
artsencentrale.
In overleg met de zieke
en de betrokkenen, stelt de
coördinator van de stich
ting een werkschema op.
De bij de Leusdense
stichting aangesloten vrij
willigers zijn in veel maasr
niet alle gevallen verpleeg
kundigen. Hun taak vereist
dit ook niet. Ze willen de
zieke en familieleden bij
staan. Bijvoorbeeld door
familieleden de gelegen
heid te geven om te slapen,
een wandeling te maken of
iemand te vinden om tegen
aan te praten. Alle vrijwil
ligers hebben zich voorbe
reid op hun taak. Ze weten
wat ze in (nood)situaties
moeten doen, kunnen
luisteren en weten van
aanpakken.
Aanvragen via de huis
arts of doktercentrale, na
dere informatie Nan Na-
buurs, Achterveld 03425-
1242.
