De Sportiefste Sint
doet z"n inkopen bij ons.
DART
BORD
GEBREIDE
MUTSEN
MET LOGO'S VAN
AMERIKAANSE
CLUBS
iiimi SPORTHUIS
©fglhiuiiiGifii
B
Leusder Krant
Legenden van de goedheiligman
De mythe van de Sint
WAT JE ALS OPTICIEN
AL NIET MEEMAAKT
45 JAAR.
TT
Snoepgoed
verdrijft
honger
SKIPULLY
(wedstrijdbord)
100% katoen
1948
1953
1964
i\ A
1978
1993
ZATERDAG 27 NOVEMBER.
OPEN DAG!
S707S
Woensdag 24 november 1993
Pagina 9
TALLOZE legenden doen
over Sint Nicolaas de ronde
en toch weet niemand wie
hij werkelijk was en of hij
zélf ooit een cadeau heeft
gegeven. Waarom wordt
zijn feest in het ene land
niet, maar in andere landen
juist wel - en bijna
uitbundig - gevierd? Er zijn
vele historische
bijzonderheden over hem
verhaald, maar de waarheid
is niet of nauwelijks te
achterhalen. Hij moet in de
vierde eeuw geleefd hebben
en bijzonder vroom, nader
bepaald: bijzonder
„mededeelzaam" zijn
geweest, want hij gaf alles
weg wat hij bezat. Maar
waar werd hij geboren?
Waar leefde hij? De
geboorteplaats zou Patara
in Lycië zijn geweest, maar
vele andere plaatsen
worden eveneens genoemd.
Een figuur met vele
raadsels
DAT zijn verering heel oud
is, staat wel vast, maar toch is
die in ons land pas in de Mid
deleeuwen doorgedrongen.
Omdat hij per schip een pel
grimstocht naar Palestina ge
maakt zou hebben, werd hij
de schutspatroon van de
schippers en zeebeden. Daar
is hij ook de „beschermheili
ge" van Amsterdam, waar
een Sint Nicolaaskerk aan
hem gewijd is en daarom
komt officieel nog steeds in
deze stad aan. Als bisschop
van Myra was hij beroemd en
hij moet begraven liggen in
Bar. Maar hoe kwam men er
toe zijn jaardag tot een feest
te maken, waarbij men elkaar
geschenken geeft? En hoe
kwam men er toe hem te
paard over de daken te laten
rijden? Hoe kwam hij aan zijn
zwarte knecht, die kinderen
een pak rammel wil verko
pen? Hoe kwam hij aan zijn
rammelende ketting (thans in
onbruik geraakt) en zijn gard,
die óók al diende om onze
lieverdjes te straffen?
Deze dingen zou men al
leen kunnen verklaren door
aan te nemen, dat onze Sint
Nicolaas helemaal geen bis
schop, maar een gekerstende
Wodan is, die op zijn acht
voetige ros Sleipnir het lucht
ruim doorklieft en die nie
mand ongestraft mocht aan
schouwen Dan wordt ook
duidelijk, waarom dit feest
juist in december gevierd
wordt: het is een gekerstend
midwinterzonnewende-feest,
want Wodan zorgde voor de
terugkeer van het licht en de
dagen weer deed lengen. Het
bewijs voor het verband tus
sen onze Sint Nicolaas en de
heidense Wodan heeft men
gemeend te kunnen vinden in
allerlei oude volkskunstmo
tieven, bijvoorbeeld de figu
ren, gesneden in oude koek-
planken. Daarop zien we in
derdaad een ontwikkeling
van de zonnewagen (met ra
deren die wij kennen).
Geen boerenfeest
INTUSSEN is het Sint Ni-
colaasfeest na 1400 maar
heel, heel langzaam op het
platteland doorgedrongen,
behalve in rooms-katholieke
streken dan. Tot 1800 vierde
geen enkele boer boven de
grote rivieren dit feest en zelfs
nu nog zijn er Veluwse boe
ren, die om principiële rede
nen deze dag strikt gelijk
houden aan de voorgaande en
de volgende. De geschiedenis
heeft daar heel merkwaardi
ge voorbeelden van bewaard.
In het noorden en in Zeeland
is het feest nergens doorge
drongen of er is een eeuwe-
lang durende tegenstand
overwonnen. De meesten van
hen, die Sint Nicolaas begon
nen te vieren, deden dat niet
om een heilige te vereren,
maar om een gezellig fami
liefeest te houden. De tegen
standers waren echter van
mening dat dit geen pas gaf.
Dat kon men doen op een
verjaardag van de familie, of
op een erkend christelijke
feestdag (oorspronkelijk
vierde man drie kerstdagen,
drie paasdagen en drie pink
sterdag!) maar niet op een
heiligendag Pas in de vorige
eeuw begon de tegenstand te
tanen en begon Sint Nicolaas
ook bij de boerenbevolking
ingang te vinden, het aller
laatst wel op de Veluwe. Van
deze strijd voorbeelden te ge
ven is erg moeilijk omdt ener
zijds de aangevoerde argu
menten thans een ietwat ko
mische indruk maken en an
derzijds het hoogstaande per
sonen waren (b.v. bekende
theologen), die de paapse ze
den bestreden. Het zou de
schijn wekken, alsof wij deze
mensen belachelijk wilden
maken door hun strijd uit
voering te vermelden.
Maar toch moest men P A. de
Genestet heten en een libe
raal dichter zijn, om een ge
dicht als „De Sint Nicolaas-
avond" te schrijven. Voor se-
rieue lieden als Bilderdijk, Da
Costa, Tollens of Helmers zou
zoiets ongehoord zijn! Trou
wens, De Genestet begint al
in de eerste regel te veront
schuldigen: „Wie heeft daar
ooren voor een dwaas, een
ondeugend lied? Wien blegt
een losse scherts en ronde
waarheid niet?"
Een droef verhaal
MAAR „De Sint Nicolaas-
aond" was „Eene Amster-
damsche vertelling" en geen
plattelandsverhaal. Wèl een
plattelandsverhaal is het vol
gende, dat zich juist in die tijd
(1850) rn een Drents dorp af
speelde en dat aantoont, dat
velen toen nog lang niet inge
nomen waren met de Sint.
Een rechtschapen boeren
zoon had verkering met een
van de dochters van de dorps
herbergier. De laatste had be
halve een gelegenheid om
paarden te stallen, ook nog
enige koeien en varkens, zo
dat er wel enige agrarische
binding was tussen de twee
families. Nu was het n de
herbergiersfamilie al de ge
woonte (er waren daar nogal
wat kinderen) om Sint Nico
laas te vieren en dat stond de
vader van de jongen niet an.
Zijn vader en ook andere
dorpsgenoten waren fel tegen
„dat paapse gedoe". De jon
gen liet zich echter overhalen
om op de bewuste avond voor
goede bisschop te spelen. Het
benodigde kostuum werd
klaargelegd in een oud
schuurtje, achter op het erf
van de herbergier en er was
afgesproken dat de jongeman
dat om acht uur zou gaan
aantrekken. Als hij dan even
later aan de deur van de her
berg verscheen, zou er een
zwarte helper aanwezig zijn.
De jongeman durfde thuis
niets te vertellen van wat hij
moest doen en toen hij van
huis ging, zie hij, dat hij zijn
meisje een bezoek ging bren
gen. Edoch, toen hij verkleed
als Sint over het donkere erf
schreedt, werd hij aangeval
len door drie potige kerels,
die hem dermate toetakelden,
dat hij bewusteloos bleef lig
gen. Pas toen hij een dag later
bij kennis kwam, kon hij ver
nemen dat het zijn eigen
broer, zijn eigen vader en een
buurman geweest waren, die
de onwelkome Sint een lesje
had willen geven. De jongen
is zijn hele leven ongelukkig
blijven lopen en heeft sinds
dien geen voet meer op vaders
erf gezet.
Voor de verbreiding van
het feest op het platteland
hebben tenslotte de scholen,
de verenigingen en de talrij
ker wordende contacten met
dorp en stad zorggedragen.
En uiteraard de actieve mid
denstand. Want tegen stee
vast terugkerende reclame is
geen mens opgewassen!
Wie had dat ooit
gedacht? Nicolaas van
Mycra, de bekendste onder
de heiligen, wordt niet als
zodanig beschouwd. Al in
1970 verklaarde Rome
onder Paula VI dat
nicolaas niet meer vereerd
hoefde te worden. Er viel
niet te bewijzen dat de
talloze verhalen rond Sint
Nicolaas een kern van
waarheid bevatten. De
kerk betwijfelt het
bestaan van de
goedheiligman in het
verleden. Maar in een
groot deel van Europa
leeft hij onder de mensen
echter nog steeds voort.
Volgens de overlevering
is Sint Nicolaas in 270
geboren in een provincie
in Klein-Azië. Zijn
toewijding aan God bleek
al als baby; hij weigerde
de borst van zijn moeder
tijdens periode van vasten.
Hij vervolgde zijn leven
dan ook als priester die
allerlei wonderen
verrichte. Toen de
kerkelijke vaders van deze
bijzondere en populaire
priester hoorden, werd hij
ingesteld als bisschop van
Myra Dit bleeft hij vijftig
jaar tot aan zijn dood op 6
december 342. Sindsdien
is zijn populariteit alleen
maar groter geworden.
Vooral in Rusland vierde
zijn verering hoogdij. In
Nederland verwerd de
vereniging tot een
kerkfeest. Al uit de
vijftiende eeuw is bekend
dat in Utrecht kinderen
schoenen zetten bij de
schoorsteen.
Alhoewel niet helemaal
duidelijk is hoe en
waarom sinterklaas op
daken rijdt (men neemt
aan dat de heidense god
Wodan hier in het spel is),
is het helemaal
onduidelijk waarom wij
denken dat hij uit Spanje
komt. Volgensde
overlevering is de goede
man Klein-Azië niet uit
geweest. In Spanje is de
Sint uitermate
populairgeweest als
beschermheilige van de
scheepvaart Het kan dus
zijn dat Nederlanders als
eerste in aanraking zijn
geweest met Sint Niclaas
via Spaanse
handelsschepen. En op die
manier is hij dan toch met
een schip uit Spanje tot
ons gekomen
Op sinterklaasavond is
het vaak raak. Van het
vele snoepgoed dat
sinterklaas en zwarte piet
op die dag meebrengen,
wordt al een grootdeel
verorberd. Hierdoor lusten
.kleine kinderen hun
warme maaltijd niet meer.
Een oplossing hiervoor is
om 's middags warm te
eten of 's avonds slechts
een klein hapje klaar te
maken Veel ouders
knijpen met sinterklaas
een oogje dicht bij het
zien van de snoeplust van
hun kind. Sinterklaas is
dan ook echt een
kinderfeest, waarbij nu
eenmaal snoepgoed hoort
zoals pepernoten, taai
taai, marsepein,
suikergoed en
chocoladeletters. Door al
dat lekkers is vaak de
eetlust verdwenen.
Daarom is het beter om op
sinterklaasavond niet
uitgebreid te koken. Vaak
is een kopje soep samen
met een lekkere salade al
voldoende Heel feestelijk
is om daarbij
eigengebakken vers brood
te geven in de vorm van
bijvoorbeeld een zwarte
piet.
WINKELCENTRUM
HAMERSHOF
LEUSDEN
TEL 033-945263
Nederlond neemt afscheid van een geliefd vorstin. Koningin Wilhelmino wordt prinses, prinses Juliona wordt koningin
Hel 'ziekenfondsbrillet|e' duikt op in het straatbeeld Stols Optiek opent de eerste winkel.
Edmund Hillary bereikt somen met sjerpa Tensing Norkey de top van de hoogste berg Ier wereld, de Mount Everest
Nederlandse vrouwen slappen massaal over op de vlinderbril. Stols Optiek groeit en moet uilbreiden
De Beatles zorgen voor chaotische taferelen bi| een rondvoart door de Amsterdamse grachten De populariteit van
de 'lasbril' stijgt tot ongekende hoogte, ook onder met-lassers. Stols Optiek verkoopt de eerste contactlenzen
Rob Rensenbrink bezorgt zichzelf en de hele natie slapeloze nachten met een schot op de paal van het Argenli|nse doel
De Loes Haasdijk-bril bepaalt het modebeeld Stols Optiek maakt plannen voor een tweede winkel, in Leusden
We zitten in het design-tijdperk Slots Optiek heropent no een speclaculoire verbouwing de mooiste winkel van de stad
Op zoterdag 27 november viert Stols Optiek zijn 45-jarig jublieum met een open dog in Amersfoort.
OPTIEK
Arnhcrmcstraai 22. Amersfoort. 033 616081
Dc Biczcnkainp 17. Lcusdcn, 033 946260
