121
NIEUWE UITGAVEN
28
HISTORISCHE
X. Conclusie en samenvatting
Het oorspronkelijke paardjesgeld en hondenko
ren werd in 1536 in het oudschild onderge
bracht. De afdrachtplichtige hoeven bezaten -
op één uitzondering na (Bijlaars Fundatie) - een
waardeel in de Leusder marke. Anderzijds
waren in 1536 niet alle gewaardeelde hoeven
afdrachtplichtig. De hoogte van de afdracht
varieerde maar bedroeg in het gros van de
gevallen twee peertgensguldens 48 stuivers)
en drie schepels rogge ruim 29 stuivers).
De naam paardjesgeld en hondenkoren werd
daarna kennelijk gebruikt voor afdrachten die
door de markegenoten - 26 stuks in het jaar
1561 - moesten worden opgebracht. Dit
Berggeld was een vast bedrag per gewaardeel
de hoeve en lijkt vier peertgensguldens te heb
ben bedragen.
boeren bewoond? (14). Merk nog op dat de
hoeven langs de beek, vanaf Bavoort tot
Ooievaarshorst, geen paardjesgeld en honden
koren behoefden te betalen en dat de hoeve
Ooievaarshorst denkelijk van vrij late datum is.
Er heeft dan in de vroegere middeleeuwen tus
sen de hoeen rond Oud-Leusden en de hoeven
op het Heetveld een fors gat gegaapt. In dit ver
band nog één vraag: 'Wat mag de naam Loef
(Loeffs in de oudste blaffaard) hebben bete
kend?'
10. Bijlage. De valuta in de blaffaards van 1536
De oudste blaffaards van oudschilden van
Leusden en Stoutenburg vermelden een aantal
muntsoorten en betalingen in natura. Ik heb
deze valuta op een namiddag omgerekend met
de stuiver als basis en vond de volgende waar
den:
9. Nabeschouwing
Het was uiteraard niet te verwachten dat ik het
antwoord op de vraag, die ik tijdens de
Culturade aan Karei de Grote heb gesteld, zou
hebben gevonden, maar ik meen althans een
miniem tipje van de sluier te hebben opgelicht.
Voor mijn gevoel is de villa Lisiduna van 777
vrij beperkt van omvang geweest - compleet
met de hof, de mansi en het bijbehorende bos
zo ongeveer de omvang van het latere gerecht
Leusden en is het zelfs de vraag of de hoeven
Ruitenbeek en Loef tot de 'mansi' hebben
behoord. Ruitenbeek ligt aan de verkeerde kant
van de beek en daarbij tamelijk uit de gooi.
Loef op het Heetveld ligt temidden van een uit
gestrekt gebied met zeer oude landbouwgron
den, de zogeheten dikke eerdgronden. Ook viel
me bij herhaling op dat in de oudere documen
ten het Heetveld kennelijk gelijkwaardig en
niet ondergeschikt aan (Oud)-Leusden werd
geacht. Dat was al bij de blaffaard uit 1536 het
geval en je ziet het ook nog bij Van Veerssen in
het citaat uit 1765. Werd Loef in 777 door vrije
42 stuivers
29
25
24
24
50
39
21 resp. 22 stuivers
15 stuivers
-Oudschild
-Vlaams Schilt
-Gouden Gulden
-Philips Gulden
-Gouden Rijder
-Embder Gulden
I mud weit (tarwe)
I mud rogge
I mud boekweit
1 mud haver
(alles in Amersfoortse mudden).
Daarnaast kwam ik in 1536 bij de afdrachten
ganzen, hoenderen en kapoenen tegen.
Merkwaardigerwijze werden deze niet in het
oudschild opgenomen. Had de afdracht van
pluimvee een andere status (b.v. die van een
'gratis' eerbetoon of huldiging) dan de afdrach
ten van geld en van veldvruchten? De haver
kom je vooral in Stoutenburg tegen. De militai
re status van het kasteel kan daar debet aan zijn
geweest. Tot slot noem ik nog de betaling met
'de derde Garff of 1 /3e deel van de oogst die
vooral in het gerecht Leusden is voorgekomen.
Noten:
1. Historische Kring Leusden, 10e jaargang
nr. 1pag. 196.
2. W.A.G.Perks: 'Den Treek, van Marke tot
Landgoed', pag. 54.
Amersfortia Reeks, deel 3.
3. Historische Kring Leusden, Me jaargang
nr.3, pag.51
4. Mr.S.Muller: 'De Registers en Rekeningen
van het bisdom Utrecht 1325-1336'. pag.450
en 458. Historisch genootschap Utrecht. De
60 mud betrof 'Utrechtse maat' en kwam
overeen met 40 Amersfoortse mudden.
5. Perks, pag.21
6. C.G.van den Hengel: 'Bijdragen tot de
Geschiedenis van Leusden tot 1811',
pag. 123 en 162.
7. Oud-Archief Leusden, omslag L 152.
8. W. van Iterson: 'De historische ontwikkeling
van de Rechten
op de grond in de provincie Utrecht'.
Proefschrift 1932, pag.616.
9. Muller, pag.479.
10. Perks, pag.51
11W.van Iterson, pag.619 en 617.
12. C.G.van den Hengel, pag.82.
13. Perks, pag.50.
14. Zie voor zulke percelen klein-eigendom,
bewoond door vrijen: mr.A.S. de Bléeourt -
Kort Begrip van het Oud-Vaderlands burgerlijk
Recht, pag. 105.
Kaartjes. De kaartjes zijn ingetekend op de
kadasterkaarten van 1832, zoals deze zijn her-
tekend door dhr.H.de Lanoy Meijer.
Krijgsspelkaarten
De Stichting De Vijverberg te Naarden (tel. 035
- 6946860) heeft een facsimile-uitgave uitge
bracht van zgn. Krijgsspelkaarten van Leusden
en omgeving. De kaarten, op een schaal van
1:10.000, kwamen in de periode 1910 tot 1913
gereed. Het zijn 26 kaarten van 40 x 50 cm,
waarop de omgeving van Hilversum en van
Amersfoort worden afgebeeld. Voor Leusden
zijn de volgende kaarten interessant: nr 19
Oud-Leusden, nr 24 Amersfoort-Hoevelaken,
nr 25 Hamersveld. nr 26 Woudenberg.
Losse bladen zijn in Leusden bij boekhandel
Van der Vlist verkrijgbaar en kosten f 20,-. De
gehele Krijgsspelkaart kost f 390,-. Daarvoor
kan men contact opnemen met de Stichting De
Vijverberg.
Derde druk oude ansichten
Zojuist is verschenen het boek "Leusden in
oude ansichten" bij de Europese bibliotheek
(ISBN 9028820817). Het betreft afbeeldingen
van Leusden, Hamersveld, Stoutenburg en
Achterveld, met teksten van J.M.Schouten,
dorpsgeschiedschrijver van Achterveld. De le
druk verscheen in 1973. De nieuwe druk is ver
krijgbaar bij Boekhandel Van der Vlist in
Leusden.
Achte(r)veldse Geschiedenis
In de serie Achte(r)veldse Geschiedenis zijn in
A4 formaat uitgekomen de boekwerken:
-Priesterzonen, Broeders, Zusters van de
Parochie Achteveid, tekst en foto's, 105 pagi
na's.
-Hessen en Tollen, tekst, foto's en tekeningen,
108 pagina's.
-Van Scholten naar Schouten, van 1745 tot
1996, van Grol tot Agteveld. van Groenlo tot
Achterveld, tekst en foto's, 209 pagina's.
