Historische Kring Leusden
3. DE AKKERGRONDEN IN DE
NOORDPUNT
3.1 De hoeveelheid akkergrond in 1536
Een aantal 'onroerend goed' belastingen
werden tijdens een belastinghervorming in
1536 in een nieuwe belasting onderge
bracht, het zgn. oudschildgeld. De registers
of 'blaffaards' vermelden o.m. van elke
eigenaar de hoeveelheid akkergrond in
morgens van ca. 0,85 bunder of ha. Dat
werden 'goede morgens' genoemd. Het tota
le grondbezit, met inbegrip van bosjes, wei
landen en plaggenveld, kon hiervan een
veelvoud zijn. Een optelling leert dat er
destijds ca. 160 morgens of ca. 125 ha aan
bouwlanden waren. Het totale oppervlak
van de noordpunt van Leusden (=sectie A
van het kadaster) bedroeg in 1832 ca.370
ha. De akkers maakten in 1536, ondanks de
'woesteyngen', kennelijk 1 /3e deel van het
totaal beschikbare oppervlak uit.
Enigszins verrassend, die 160 morgens, als
men bedenkt dat een volwaardige hoeve op
16 'goede morgens' werd gesteld en dat
menige gerenommeerde boerderij met min
der heeft moeten volstaan. Er is volgens
deze norm in de noordpunt plaats voor tien
of meer boerderijen of 'erven' geweest.
Anderzijds mogen we aannemen dat de
akkers daar in 1536 niet meer van de beste
kwaliteit zijn geweest.
De vraag rijst hoe in 1536 het resterende
2/3e deel van de grond werd gebruikt. De
herbebossing uit de 16e eeuw zal waar
schijnlijk al eerder een voorloper hebben
gekend. Houtwallen waren er ook, tegen de
verstuiving. Een omwalde akker werd een
'campgen' genoemd. We komen in de
noordpunt herhaaldelijk zulke campgen
tegen. En kijk nog eens naar de 'Annotatie
van het Leusdervelt' uit 1594. De steller
annexeert zo te zien de gehele noordpunt!
De goede man zal waarschijnlijk de buite
nomtrek van de marke voor ogen hebben
gehad. De particuliere bezittingen - zoals
eikenbosjes, houtwallen, akkers, weilandjes
en boerderijen - moeten dan als enclaves in
de heide- en zandgronden van de marke
hebben gelegen. De kadastrale gegevens
laten zien dat de marke van de Leusderberg
in 1832 nog veel grond in de noordpunt in
eigendom had. Dat was in de vorm van ver
snipperde percelen - meestal in erfpacht bij
particulieren - met daarnaast een enkel fors
heideterrein van ruim 20 ha.
3.2 Bezittingen van de heren Van
Vlooswijck
Het Amsterdamse patriciërsgeslacht Van
Vlooswijck heeft in de 17e en 18e eeuw
veel onroerend goed in Leusden gekocht.
De totale oppervlakte hiervan bedroeg in
1676 ruim 165 morgens. Het merendeel
hiervan lag in de noordpunt van Leusden en
behoorde bij de erven De Nort (in totaal 93
morgens) en De Grote Hoek (in totaal 24'/2
morgens). Op het Heetveld lag het erf
Weilom - dat waarschijnlijk door de Van
Vlooswijck's werd gesticht - met 26 mor
gens en nog twee percelen van samen 22
morgens (11). Voor de hoeveelheden voor
malig en/of nog aanwezig akkerland
beschik ik over twee opgaven: 67'/: mor
gens in 1696 en 71morgens in 1716(12).
Ook voormalig akkerland omdat, zoals we
al eerder hebben gezien, veel marginale
percelen akkerland juist in deze periode
werden beplant, meestal met eiken.
De heren Van Vlooswijck hebben destijds
een aantal belastingen afgekocht, waaron
der het straks nader te behandelen
'Oudschild'. De gegevens van deze goede
ren verdwijnen dan uit de registers. Wél
hield de belastinginner een summier over
zicht bij van de belastingvrije percelen. We
zullen straks zien dat de heren Van
1-3-1997
LITERATUUR
001
002
003
004
005.0
005.1
005.2
005.3
005.4
005.5
006
007.0
007.2
007.3
007.4
007.7
007.9
007.10
008.0
008.1
008.2
008.3
008.4
008.5
Verslag van de archiefinspectie
in de provincie Utrecht over het
tijdvak 1983-1985
Verslag van de provinciaal
archeoloog van Utrecht over de
jaren 1982, 1983 en 1984
Beknopte bibliografie van topo
grafisch historische uitgaven
over de provincie Utrecht
Verslag onderzoek Zwanenburg
te Leusden, delen 1 en 2
Leusden 1200/1212 jaar
concept draaiboek
programma
lesbrief
werkstuk klas 5 Groenhouten
hist, tentoonstelling Van Lisiduna
tot Leusden
welkom in Uw nieuwe woonplaats
Eemiandse Klappers
1985
1986
1974
1977-
1989
19..
1977
dopen RK parochie Hamersveld
1695-1811
dopen RK parochie Achterveld 1978
1674-1811 (2x)
huwelijken Leusden en 1979
Stoutenburg tot 1811
dopen Geref. Gemeente Leusden
1789-1809 (2x)
dopen Geref. Gemeente Bunschoten 1980
1631-1812
dopen Eemnes tot 1811 1981
huwelijken Eemnes tot 1811 1982
Inventaris van de archieven der
Hervormde Gemeente Leusden
oud archief
supplement oud-archief
nieuw-archief
aanvulling nieuw-archief
aanvulling nieuw-archief
1975
1978
1981
1981
1982
Mw. E.C. Erkelens
A.N. Beets
Prov. Utrecht
Veldhuizen
W.J. van Hoorn
Hist. Kring Leusden
PI. middenstand
Gen. Doe. Centrum
J.H.M. Putman
W. Bos
code nummer
titel
jaar
1986
auteur