Historische Kring Leusden 3. DE AKKERGRONDEN IN DE NOORDPUNT 3.1 De hoeveelheid akkergrond in 1536 Een aantal 'onroerend goed' belastingen werden tijdens een belastinghervorming in 1536 in een nieuwe belasting onderge bracht, het zgn. oudschildgeld. De registers of 'blaffaards' vermelden o.m. van elke eigenaar de hoeveelheid akkergrond in morgens van ca. 0,85 bunder of ha. Dat werden 'goede morgens' genoemd. Het tota le grondbezit, met inbegrip van bosjes, wei landen en plaggenveld, kon hiervan een veelvoud zijn. Een optelling leert dat er destijds ca. 160 morgens of ca. 125 ha aan bouwlanden waren. Het totale oppervlak van de noordpunt van Leusden (=sectie A van het kadaster) bedroeg in 1832 ca.370 ha. De akkers maakten in 1536, ondanks de 'woesteyngen', kennelijk 1 /3e deel van het totaal beschikbare oppervlak uit. Enigszins verrassend, die 160 morgens, als men bedenkt dat een volwaardige hoeve op 16 'goede morgens' werd gesteld en dat menige gerenommeerde boerderij met min der heeft moeten volstaan. Er is volgens deze norm in de noordpunt plaats voor tien of meer boerderijen of 'erven' geweest. Anderzijds mogen we aannemen dat de akkers daar in 1536 niet meer van de beste kwaliteit zijn geweest. De vraag rijst hoe in 1536 het resterende 2/3e deel van de grond werd gebruikt. De herbebossing uit de 16e eeuw zal waar schijnlijk al eerder een voorloper hebben gekend. Houtwallen waren er ook, tegen de verstuiving. Een omwalde akker werd een 'campgen' genoemd. We komen in de noordpunt herhaaldelijk zulke campgen tegen. En kijk nog eens naar de 'Annotatie van het Leusdervelt' uit 1594. De steller annexeert zo te zien de gehele noordpunt! De goede man zal waarschijnlijk de buite nomtrek van de marke voor ogen hebben gehad. De particuliere bezittingen - zoals eikenbosjes, houtwallen, akkers, weilandjes en boerderijen - moeten dan als enclaves in de heide- en zandgronden van de marke hebben gelegen. De kadastrale gegevens laten zien dat de marke van de Leusderberg in 1832 nog veel grond in de noordpunt in eigendom had. Dat was in de vorm van ver snipperde percelen - meestal in erfpacht bij particulieren - met daarnaast een enkel fors heideterrein van ruim 20 ha. 3.2 Bezittingen van de heren Van Vlooswijck Het Amsterdamse patriciërsgeslacht Van Vlooswijck heeft in de 17e en 18e eeuw veel onroerend goed in Leusden gekocht. De totale oppervlakte hiervan bedroeg in 1676 ruim 165 morgens. Het merendeel hiervan lag in de noordpunt van Leusden en behoorde bij de erven De Nort (in totaal 93 morgens) en De Grote Hoek (in totaal 24'/2 morgens). Op het Heetveld lag het erf Weilom - dat waarschijnlijk door de Van Vlooswijck's werd gesticht - met 26 mor gens en nog twee percelen van samen 22 morgens (11). Voor de hoeveelheden voor malig en/of nog aanwezig akkerland beschik ik over twee opgaven: 67'/: mor gens in 1696 en 71morgens in 1716(12). Ook voormalig akkerland omdat, zoals we al eerder hebben gezien, veel marginale percelen akkerland juist in deze periode werden beplant, meestal met eiken. De heren Van Vlooswijck hebben destijds een aantal belastingen afgekocht, waaron der het straks nader te behandelen 'Oudschild'. De gegevens van deze goede ren verdwijnen dan uit de registers. Wél hield de belastinginner een summier over zicht bij van de belastingvrije percelen. We zullen straks zien dat de heren Van 1-3-1997 LITERATUUR 001 002 003 004 005.0 005.1 005.2 005.3 005.4 005.5 006 007.0 007.2 007.3 007.4 007.7 007.9 007.10 008.0 008.1 008.2 008.3 008.4 008.5 Verslag van de archiefinspectie in de provincie Utrecht over het tijdvak 1983-1985 Verslag van de provinciaal archeoloog van Utrecht over de jaren 1982, 1983 en 1984 Beknopte bibliografie van topo grafisch historische uitgaven over de provincie Utrecht Verslag onderzoek Zwanenburg te Leusden, delen 1 en 2 Leusden 1200/1212 jaar concept draaiboek programma lesbrief werkstuk klas 5 Groenhouten hist, tentoonstelling Van Lisiduna tot Leusden welkom in Uw nieuwe woonplaats Eemiandse Klappers 1985 1986 1974 1977- 1989 19.. 1977 dopen RK parochie Hamersveld 1695-1811 dopen RK parochie Achterveld 1978 1674-1811 (2x) huwelijken Leusden en 1979 Stoutenburg tot 1811 dopen Geref. Gemeente Leusden 1789-1809 (2x) dopen Geref. Gemeente Bunschoten 1980 1631-1812 dopen Eemnes tot 1811 1981 huwelijken Eemnes tot 1811 1982 Inventaris van de archieven der Hervormde Gemeente Leusden oud archief supplement oud-archief nieuw-archief aanvulling nieuw-archief aanvulling nieuw-archief 1975 1978 1981 1981 1982 Mw. E.C. Erkelens A.N. Beets Prov. Utrecht Veldhuizen W.J. van Hoorn Hist. Kring Leusden PI. middenstand Gen. Doe. Centrum J.H.M. Putman W. Bos code nummer titel jaar 1986 auteur

Historische kranten - Archief Eemland

Leusden Toen | 1997 | | pagina 8