NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
Amersfoort, Baan, Bunschoten, Eemnes, Hamers* Hoevelaken, Hoogland, Leasden, Soest,
Scherpenzeel, Stontenlinrg, Ynursche en Woudenberg.
Woensdag 21 |A pril
Speculeeren.
Eene bestemming.
No. 32.
Negende Jaargang.
Uitgever: A. Af. Slothouwer,
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts drie
maal In rekening gebracht.
FEUILLETON.
AMERSFOORTSCHE COURANT
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1,
Franco door bet gebeele Rijk1,10.
Afzonderlijke nummers3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Agent voor Baarn en Omstreken:
W. Z. MULDER te Baarn.
Advertentiën van 16 regelsƒ0,40.
Iedere regel meer0,05.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën zenda men den dag vóór de uitgave in.
Zietdaar alweer eene van die liefhebbe
rijen waarmee we ons allen meer of min
bezighouden. Weliswaar kan in eigenlijken
zin alleen van den koopman van professie
gezegd worden dat hij speculeert; maar
verreweg de meeste menschen, onverschil
lig tot welken maatschappelijken stand zij
behoorentoonen zooveel familietrekken
met den koopman gemeen te hebben, dat
het niet te gewaagd schijnt te beweren
dat we zoowat allen met speculanten-geest
doortrokken zijn.
't Ligt toch in de menschelijke natuur
te trachten voor zoo weinig inspanning en
opoffering als maar mogelijk isde grootst
mogelijke hoeveelheid gemakgenot en
voordeel te verwerven. Goedkoop koopen
om zijne waar met groote winst van de
hand te doen, daarnaar streeft ieder koop
man, die 't met zich zelf goed heet voor
te hebben. Daartoe houdt hij 't oog op
al de omstandigheden, die op zijn succes
invloed kunnen hebben, hij berekent zorg
vuldig de kansen van slagen en tracht ge
bruik te maken van iedere gelegenheid om
zijn slag te slaan.
Is dit het kenmerk van den speculee-
renden koopman in den goeden zin van
het woord want het woord kan ook
eene min gunstige beteekenis hebben
ook de niet-koopman behoort op soortge
lijke wijze te werk te gaan om te komen,
I.
z/Ik heb van morgen in het gasthuis een
wezen zien sterven, dokter, waardoor men
een afschuw zou krijgen van de mensch-
heid, als zij gelukkig geene uitzonderingen
waren. Het was letterlijk een beest, in de
gedaante van een menscb, hij vereenigde
in zich de rijkste verzameling, die men
zich bedenken kan van lage, wreede, on
edele gevoelens
*Dat is nog al iets!""
#Hij is gestorven met een vloek op zijne
lippen. Hij keek met woedende blikken
rond. In zijn laatste oogenblik wilde een
bediende zijn kussen wat opschudden, en
toen zocht hij hem te bijten."
//De ziekte en de ellende hadden hem
misschien verbitterd."
//VerbitterdU bekijkt de wereld door
een rooskleurigen bril, dokter. En wan
neer er dan nog iets slechts te zien was,
zou u uw bril afzetten en niet zien."
//Het was dus een volkomen schurk?"
O, in den waren zin des woords."
//En hoe heette dat monster van onge-
waar hij wezen wil. Met den koopman
heeft hij al aanstonds dat gemeen, dat hij
in de wereld vooruit wil komen, en voor
zich zelf een aandeel zoo groot mogelijk
begeert van de maatschappelijke rijkdom
men. In die begeerte ligt niets onbillijks;
ja zelfs is het ieders plicht met alle eer
lijke middelen, en langs alle goede wegen
te trachten dat doel te bereiken. Ook de
niet-koopman poogt zijn voordeel te doen
met hetgeen de omstandigheden aanbieden;
ook hij moet gebruik maken van iedere
voorkomende gelegenheid om vooruit te
komenook hij moet letten op de teeke
nen der tijden en naarmate het tij ver
loopt, de baken weten te verzetten. Op
zoodanige wijze mogen gerust allen specu
leeren zoo speculant te zijn is ieders roe
ping en plicht.
Als men echter van speculeeren spreekt,
denkt men zeer dikwijls aan heel iets an
ders. Het verlangen toch om in korten
tijd zeer veel te winnen geeft aanleiding,
dat zoo menig koopman op roekelooze
wijze zich in zaken steektwaarvan de
goede uitslag niet verzekerd is, en bij
geen mogelijkheid berekend kan worden.
Dan krijgt men eene speculatie, die niets
anders dan een dobbelspel is, waarbij het
wel eens gebeurt, dat men met een enke
len slag veel kan winnen, maar waarbij de
kansen van verlies werkelijk grooter zijn.
Het geluk dat dezen of genen bij zulk
speculeeren meelooptdraait den rug toe
aan de nieesten, die het gegeven voor
beeld navolgen willen, en in negen van
de tien gevallen is schade voor hen zelf
het eenige wat zij bereiken, indien nog
maar niet anderen het slachtoffer worden
rechtigheid
z/Ik herinner mij zijn naam niet meer.
Men heeft nooit geweten, waar hij vandaan
kwam, welke betrekking hij bekleedde, of
welk beroep hij uitoefende, als hij er ten
minste een gehad heeft. Hij was No. 12.
Verleden week kwam hij op mijne zaal,
buiten kennis door het gebruik van alco
hol en ervan doortrokken als eene oude
spirituslamp. Toen ik zijne keel bekeek
bij het schijnsel-van eene kaars, was ik
waarlijk bang, dat zijn adem in brand zou
vliegen
z/Zijn gezicht was een spiegel van het
lage, en al zijne daden een uitvloeisel van
ongeloofelijke gemeenheid. Over dag bleef
hij stil, bewegingloos, en keek hij met een
dom gezicht rond. Alleen het gezicht van
eene operatie wekte hem uit zijne verdoo-
ving; zijne neusvleugels zwollen dan op
als die van een verscheurend dier, dat
versch vleesch heeft geroken. Het zien van
bloed en roode verbanden was hem een
genot. Hoe meer de patient schreeuwde,
des te meer scheen hij tevreden, 's Nachts
daarentegen, stelde hij zich aan als een
duivel en maakte de zieken wakker door
zijn helsch geschreeuw; wij hadden meer
last van hem alleen, dan van alle anderen
te zamen. Dan had hij dit, dan dut noo-
van hun roekeloos bestaan.
Niet alleen in den handelsstand echter
treft men zulk speculeeren aan. Er zijn
erdie wel vooruit zouden willen komen
in de wereld, doch die geen geduld heb
ben om den tijd af te wachten. De stand,
waarin zij geplaatst zijnhun werkkring
staat hun tegen. Zij komen wel vooruit,
maar veel te langzaam naar hun zin.
Daarbij werken zij veel te hard in eigen
oogen.
De knecht b. v. wil baas zijn, en zon
der te vragen of hij de eigenschappen be
zit, die een baas moet hebben, zonder te
bedenken, dat een goede knecht veel meer
waard is dan een slechte baas, en zonder
te vermoeden dat de moeite en de zor
gen van den baas nog heel wat anders te
beteekenen hebbendan hetgeen hij hard
werken noemtweet hij er toe te ko
men werkelijk baas te worden. En na een
korten tijd doch wie kent ze niet die
vele mislukte bazen die allen ten gevolge
van hunne dwaze speculatie zich zelf in
het ongeluk storten, of liever die baasjes,
die [als zij het zich maar durfden bekennen
gaarne den tijd terugwenschten, dat zij als
knecht een onbezorgd en voldoend bestaan
hadden.
Een ander, die eene vaste betrekking
heeft, welke hem wel niet jaarlijks veel
doet overleggen, maar waarbij hij toch met
de zijnen een ruim bestaan vindt, heeft.
wij zouden haast zeggen het ongeluk een
broereen kenniseen vriend te hebben,
die met veel minder talent en bekwaam
heid eene zaak drijft, die hem in staat
stelt ieder jaar ruim wat over te houden,
en waarbij hij het vooruitzicht heeft na
weinige jaren een welgesteld man te worden.
dig, ieder oogenblik wat anders. Zijne
zuchten waren deerniswaardig; hij jam
merde, dat het iemand door de ziel sneed.
Deed men zijn best om hem te helpen en
te doen bedaren, d*n jammerde hij nog
harder. Daar hij niet kon slapen, wilde
hij, dat niemand de rust genoot, die hem
ontzegd was; hij was zelfs in staat zijn
slaap eraan te geventen einde anderen
ervan te berooven, evenals kinderen, die
koppig blijven schreeuwen, alléén om een
geheel gezelschap te vervelen. Hij over
stelpte de liefdezuster met beleedigingen
in plaats van dankbetuigingen. Eens op
een avond, toen zij hem een drankje bracht,
deed hij haar erg schrikken, door plotse
ling op te gaan zitten en onder een vreese-
lijk gehuil, met de armen rond te staan
als een bezetene. Tegen mij zeide hij iede-
ren dag: //U ziet er klierachtig uit; u
zal niet lang leven, dat verzeker ik u
O! die leelijke aap!"
z/Daar is niet veel van te zeggen," her
nam de dokter, na eenige oogen blikken
gezwegen te hebben. *Die man had, zoo
als iedereen, zijne zwakheden. Weet u
zeker, dat hij wist, wat hij deed? Hij is
misschien met een boosaardigen aard gebo
ren en heeft zijne natuur gevolgd."
//Pas op, dokter! Uwe theorieën zullen
Welnu, wat mijn vriend of mijn broer
kan, zal ik met nog meer bekwaamheid
toch nog veel beter kunnen, zoo redeneert
onze maat; en de vaste betrekking wordt
er aan gegeven om broer of vrind te vol
gen op den weg, die bewandeld kan wor
den ja met minder kennis, maar waar
weer andere gaven noodig zijn, eigenaar
dige persoonlijke gaven, die niet zijn aan
te leeren, maar die toch niet minder on
misbaar zijn om dien weg met eere en
goed gevolg te kunnen betreden.
En ook hier ziet men het maar al te
dikwijls, dat de man, die een toren wil
bouwen zonder de kosten berekend te
hebbenof die zijne oude schoenen weg
werpt, voordat hij over nieuwe beschikken
kan, in 't eind bedrogen uitkomt. Ook
hij zal het ondervinden, hoe gevaarlijk
het speculeeren kan worden.
Nog erger evenwel wordt het, wanneer
kooplui speculeerendien een eenigszins
ruim geweten hebben. Gebruik makende
van de goedgeloovigheid van anderen en
van hunne onbedrevenheid in handelsza
ken weten zij zich meester te maken van
hun vertrouwen om hij slot van rekening
met het onnoozelste gezicht van de we
reld hun voor te cijferen, dat de verlie
zen, die hunne slachtoffers geleden heb
ben zeer natuurlijke oorzaken hebben.
Dat zij zelf voordeelig gespeculeerd heb
ben, wordt er natuurlijk niet bij verteld.
Dat behoeft trouwens ook niet; van den
man van zaken kan immers niet gevergd
worden, dat hij zoo maar aan den eersten
den besten inzicht in zijne boeken geeft!
En dat er op zulke wijze ook gespe
culeerd wordt door zoo menigeen, die geen
u verder brengen dan gij wel denkt. U
zou er toe komen om alle gebreken te
vergeven
//TheorieënWelke theorieën Heb ik
theorieën riep de goede dokter uit, die
zich door dat woord zeer beleedigd ge
voelde. //Neen, neen; ik zeg alleen, wat
ik gezien heb. Kom', laat ik u eens iets
vertellen, dat de waarheid zal bewijzen,
van wat ik gezegd heb, op het gebied van
wat ik de voorbeschikking van den geest
zou willen noemen. Ik geloof zeker, dat
sommige menschen onder eene ongeluks
ster geboren worden, de ondeugd loopt
door hunne aderen en vermengt zich met
hun bloed. Hun aard is slecht, en hij
openbaart zich als zoodanig, van hunne
vroegste jeugd af, wanneer zij nog niet
weten wat zij doen. Verdienstelijker dan
anderen wanneer zij zich bedwingen, min
der schuldig, wanneer zij zich overgeven
aan
//Vooruit dan maar met uw verhaal,"
zeide ik, den dokter in de rede vallende,
die, wanneer hij eenmaal op zijn stokpaardje
zat, niet meer ophield en onverschrokken
allerlei verrassende stellingen opwierp.
Ik schoof mijn stoel wat dichter bij den
zijne en maakte mij gereed om te luiste
ren. In het vooruitzicht van een verhaaltje