NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
Amersfoort, Ban, Bnnschoien, Eenes, Baierali, ianlatea, HooM Lensden, Soest,
tl,
Zaterdag 26 Maart 1881.
No. 24.
Tiende Jaargang.
UitgeverA. Al. Slothouwer,
Advertentiën kunnen inge
zonden worden tot uiterlijk
morgens S'A, uur des Woens
dags en Zaterdags.
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts drie
maal In rekening gebracht.
Het geneeskundig Staats
toezicht en de Volksschool.
De Toren van Treviso.
xv.
AMERSFOÖRTSCHE COURANT.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 8 maanden f 1,
Franco door het geheele Kijk1,10.
Afzonderlijke nummers 8 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags.
TB AMBRSFOOBT.
Advertentiën ran 18 regel,J 0,40,
Iedere regel meer O.Ot.
Voor het Biitenlind0,07'.
Beelamee per regel0,10,
Groote lettere worden berekend neer pleetiruimte.
In een ingezonden stuk aan //De Wek
ker, nieuwe bijdragen voor het onder
wijs," klaagt de heer dr. S. Sr. Coronel
er over dat de Regeering, bij het vast
stellen van regelen voor den schoolbouw,
precies heeft gedaan alsof er geen genees
kundig staatstoezicht bestond.
Die klacht is zeer rechtmatig, en de
wijze waarop de schrijver haar toelicht,
moet bij ieder instemming vinden. Iemand,
die wellicht nooit iets van schoolhygieine
heeft gelezen, althans door den aard van
zijn opleiding en werkkring nooit in de ge
legenheid was eene ernstige studie over
dit veelomvattend en hoogst gewichtig
onderwerp te maken, moet voortaan beoor-
deelen en beslissen, hoe of hoe niet onze
scholen voortaan gebouwd of verbouwd
oeten worden. De districtsschoolopziener
moet de plannen en bestekken van school
gebouwen en ouderwijzerswoningen be-
oordeelen, beslissen of de verlichting, de
luchtverversching en verwarming voldoende
en doelmatig zijn, of de schoolbanken aan
FEUILLETON.
Hij kon misschien de helft van den
korten weg reeds afgelegd hebben, en ging
op de teenen staan, terwijl hij eene kleine
hoogte besteeg waarop laag hakhout groei
de, toen de sneeuw plotseling in de lucht
vloog, alsof zij door een hevigen wervel
wind in de hoogte werd geworpen, de graaf
had nauwelijks tijd om het geweer tegen
de wang aan te leggen, een woedend ge
brul, een knal en een gerochel, toen was
alles stil en de lichte sneeuwvlokjes vielen
neder op de lichamen der beide vijanden
alsof zij die met één lijkkleed wilden over
dekken.
VI.
De laDge reeks van sleden, waarop het
jachtgezelschap terugkeerde, reed in lang-
zamen draf naar Hohenbruch. De gasten
waren, op verzoek van Ehrenfels, den voor
uitrijdenden heer von Triks gevolgd, terwijl
de gastheer zelf, met den nog altijd be-
wusteloozen graaf en Johan op eene daar
toe bijzonder goed ingerichte slede, den stoet
volgde. De oude bediende echter had na
het ongeluk aan niemand de zorg voor
zijnen meester willen overlaten. Men had
de hygieinische eischen beantwoorden. Op
zijn voorstel kan de minister ontheffing
van sommige bepalingen geven. Hij moet
beslissen hoe privaten en urinoirs in quaes-
tieuse gevallen moeten ingericht wor
den, enz.
't Is inderdaad zoo, de bevoegdheid van
den Inspecteur vau het Geneeskundig
Staatstoezicht is reeds in de wet op het
Lager Onderwijs gebrekkig geregeld. Art.
5 bepaalt, dat geen lager schoolonderwijs
wordt gegeven in localen, welke door dien
Inspecteur als schadelijk voor de gezond
heid zijn afgekeurd, en schrijft vervolgens
de behandeling voor ingeval in zijn uit
spraak wordt berust. Maar wij vinden daar
niet vermeld, in hoeverre het iuitiatief bij
dezen titularis wordt gevonden: of hij
lijdelijk heeft af te wachten, dat door een
der belanghebbende partijen, ouders,
hoofden van scholen of leden van het Rijks-
schooltoezichtde aandacht wordt geves
tigd op den toestand van een schoolgebouw
en eerst dan zijn oordeel uitspreekt,
dan wel, of hij krachtens zijn ambt be
voegd is ten allen tijde de scholen binnen
te treden om een onderzoek in te stellen
naar alles wat op de hygieinische inrich
ting betrekking heeft, en daarna een zelf
standig oordeel te brengen ter kennis van de
autoriteiten. Dit laatste is de rationeele
weg: wil wachten totdat het geneeskun
dig staatstoezicht er bij wordt gehaald,
dan kunnen jaren lang allerlei verkeerde
dingen worden bestendigd, tot groot nadeel
van het lichamelijk en zedelijk welzijn
der jeugd.
hem gevonden terwijl hij bij hem neder-
knielde en zoo hard mogelijk om hulp
riep, zij hadden geholpen om den bewus-
teloozen naar den grooten weg te brengen,
toen hij echter op de slede zou nedergelegd
worden, deed de oude dit zelf zoo zorgvuldig
mogelijk, terwijl hij hem iu de medegebrach
te wollen dekkleeden wikkelde, en het
bovenlijf in zijne armen nam, om het
stooten en schommelen der slede nog zoo
veel mogelijk onschadelijk te maken.
Er heerschte in deze eenzame slede eene
zeer eigendommelijke stilte. De voetstappen
der paarden en het voortschuiven der slede
werden door den verschgevallen sneeuw bij
na onhoorbaar gemaakt, zelfs het geluid
der bellen klonk dof, te midden van de
dicht nedervallende vlokken. Gevaarlijk
was deze rit in het geheel niet. De straat
weg werd door hooge boomen die ter we
derzijde stonden, scherp afgeteekend, zoo
dat men met gemak de greppels vermij
den kon, waarvan men ook weldra geen
enkel spoor meer zag.
Gedurende langen tijd waren zij zwijgend
voortgereden, totdat Ehrenfels eindelijk de
stilte afbrak, en den ouden Johan verzocht
om hem den geheelen loop van dit onge
val eens duidelijk uiteen te zetten.
Toen de bediende eindelijk met een diepe
zucht het verhaal ten einde gebracht had,
kreeg de slede niettegenstaande het zoo
voorzichtig wenden van den koetsier een'
Maar nog erger is hetdat in het gan-
sche Koninklijk Besluit van 30 Augustus
1880 regelende den bouw en inrichting
der localen waarin lager schoolonderwijs
wordt gegeven van het geheele genees
kundig staatstoezicht met geen enkel woord
wordt gerept, 't Is als of de Minister
het er met opzet buiten heeft willen houden.
Zelfs is er niet eens bepaalddat de
districts-schoolopziener op het bestek voor
den bouw of de verbouwing eener school
het advies van den geneeskundige behoort
te vragen, alvorens hij zijn toestemming
geeft tot de uitvoering. Wel mag voor
ondersteld worden dat hij het in zeer veel
gevallen zal doen ten einde een gemotiveerd
oordeel te kunnen uitspreken over onder-
deelen waarvan de kennis buiten zijn be
reik ligt, maar een verplichting is dit
geenszinsen ookals de schoolopziener
niet van plan is zich naar de zienswijze
van den geneeskundige te schikken, dan
belet niets en niemand hem het advies
eenvoudig voor kennisgeving aan te nemen.
Zoo zou het kunnen gebeuren dat er
nieuwe scholen werden gebouwd die reeds
terstond konden worden afgekeurd, in aan
merking genomen de groote rekbaarheid
waardoor sommige bepalingen van het Ko
ninklijk Besluit zich onderscheiden. Voor
een man als dr. Coronel, die zich ten op
zichte van de schoolhygieine zoo verdien
stelijk gemaakt heeft en nog maakt is
dat waarlijk wel iets om uit zijn vel te
springen.
Die geringschatting van medische des
kundigen is geen op zichzelf staand feit:
hevigen schok. Juist wilde Ehrenfels den
koetsier eene in zijn oog wel verdiende
berisping doen hooren, toen Johan eens
klaps vol vreugde uitriep
z/Heer in den hemel, de graaf is weer
tot zich zeiven gekomenHet schijnt mij
toe dat hij zich bewogen heeft. Hij ademt
weer als een gezond sterk menscb."
De waarneming van den ouden man
scheen zich te zullen bevestigen. In den
aanvang bemerkten de angstig luisteren
den niets anders dan eene moeielijke
steunende ademhaling, alsof er een berg
op de borst des gewonden drukte, toen
werd de adem regelmatiger en niet meer
door gesteun afgebroken, totdat eindelijk,
wel is waar langzaamhet bewustzijn bij
den onmachtigen terugkeerdedie zich
klaarblijkelijk moeite gaf om te weten
waar hij zich toch wel bevond.
Na veelvuldige vergeefsche pogingen ge
lukte het hem toch eindelijk om zich met
behulp van Johan te kunnen oprichten.
z/De heer graaf bevindt zich in de slede
van den heer von Ehrenfels, sprak de be
diende om zijn geheugen ter hulp te komen
z/het wilde zwijn heeft uwe genade erg toe
getakeld, maar nu is er, geloof ik, geene
rede tot vrees meer. Als God het wil zal
alles weer goed worden, binnen een kwar
tiertje zijn wij in Hohenbruch, en daar zal
de graaf kunnen uitrusten."
De naam van Hohenbruch bracht eene
men treft haar aan bij hoogere en lagere
autoriteiten, en in niet mindere mate bij
niet autoriteiten. Men beschouwt den ge
neesheer, niet als hij met potlood en
receptenboekje in de hand gereed staat om
iets voor te schrijven, maar als hij wen
ken geeft van praeventieven aard, die,
werden ze opgevolgd, het gebruik van ge
neesmiddelen onnoodig zouden maken,
als den man, die altijd overdrijft en over
vraagt, die in alles gevaren ziet, die
kleingeestige waarschuwingen en verma
ningen ten beste geeft, welke geen inensch
kan opvolgen. Zoo gaat het in het parti
culiere leven, en ook met betrekking tot
de publieke zaak. Dringt de geneeskundi
ge aan op goed drinkwater, dan zeggen
de regenten//Ons water is zoo kwaad
niet: we hebben er altijd van gedronken
en zijn toch niet dood gegaan. Vraagt hij
reiniging van grachten, men laat hem pra
ten Spreekt hij een ongunstig oordeel uit
over eenig voedingsmiddel, men gebruikt
er geen lood minder om. En ieder weet,
hoe lang en onvermoeid de mannen van
studie hebben moeten prediken in de
woestijn, eer onze landgenooten tot het
begrip waren ingegaan dat de hoeveelheid
licht, versche lucht, ruimte enz. voor
schoolgaande kinderen beschikbaar gesteld
geen onverschillige zaak is. Nog hoort men
hier en daar mompelen dat het «groote
gekheid is, die scholen, waar alles zoo
in de puntjes moet zijntoen wij jongens
waren, zaten we in een schuur of een hok,
en we zijn toch goed terecht gekomen."
Een oogenblik is de regeering op den
grootere verandering in den toestand van
den verwonden te weeg, dan al de pogingen
van Johan en van het overige jachtgezel
schap door wrijven met sneeuw en het in
gieten van sterken wijn hadden kunnen te
voorschijn brengen. Hij richtte zich bijna
zonder eenige hulp op, en scheen weldra zijn
geheelen toestand zeer duidelijk te begrijpen.
Ehrenfels maakte van dit stilzwijgen gebruik
om nu zelf een gesprek aan te vangen, en
zijn neef, gelijk hij hoopte tot andere en be
tere gedachten te brengen.
«Nu, mijn lieve neef! hoe gaat het laat
het hoofd nu maar niet hangenDrommels
ik ben haast jaloersch op U, zulk een wild
zwijn is bij menschengeheugenis niet gescho
ten, en dan nog door hetzelfde getroffen, en
van onder zijn lichaam weggehaald te moe
ten worden. Dat is eigenlijk voor een' goed
jager veel te veel geluk op eens." Toen de
aangesprokene op deze wel wat zonderlinge
woorden het stilzwijgen bleef bewaren, voer
Ehrenfels met zijne troostredenen aldus
voort: «Gij weet waarlijk zeer goed met de
kogels om te gaan I Het eerste schot was wel
is waar wat te hoog naar het schouderblad
gericht, toch heeft het nog evenwel de hart
kloppen geraakt, maar het tweede, vlak van
voren, midden in het voorhoofd gemikt, dat
noem ik schieten als een keizer. Hij moest
midden in zijn vaart, plotseling weg geweest
zijn, denk ook eens aan hij heeft U niet eens
kunnen slaan."
