NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
1, Ban, Moto, Etuis, Bnisnll M
1,
t,
Mezit op Java.
Zaterdag 25 Juni 1881.
No. 51.
Tiende Jaargang.
Uitgerer: A. M. Slothouwer,
Advertentiën kunnen inge
zonden worden tot uiterlijk
's morgens 8V2 uur des Woens
dags en Zaterdags.
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts drie
maal in rekening gebracht.
FEUILLETON.
De Held der schilderkamer.
AMERSFOORTS
Abonnementsprijs roor Amersfoort per 3 maanden f 1,
Franco door het geheele Rijk1,10.
Afzonderlijke nummers 3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van 16 regelsJ 0,40.
Iedere regel meer 0,05.
Voor het Buitenland0,075.
Reclames per regel0,20.
Groote letters norden berekend naar plaatsruimte.
Naarmate een volk in beschaving toe
neemt krijgt het begrip van eigendoms
recht vaster vormen. Het is niet waar
dat het beginsel van het communisme
het gemeenschappelijk bezit, een toekomst
heefteen eenzijdige opvatting van maat
schappelijke verhoudingen moge er veel
goeds van verwachten niets minder dan
wegneming van gebreken die het sociaal
gebouw nog aankleven daar waar het
wordt aangetroffen bespeurt men maar al
te zeer welken verlammenden invloed het
op den arbeidslust uitoefent, dan dat men
zich in dit opzicht nog illusiën zou kunnen
vormen. Men maakt wetten om den eigen
dom tegen elke aanranding te beveiligen;
men spant alle krachten in om eigendom
te verkrijgen of zijn bezit te vermeerderen,
ook met het doel voor zijn kinderen den
toestand te verbeterenvlijt en spaar
zaamheid worden om strijd aangewend om
om de som van hetgeen men heeft te ver
meerderen. Neem dezen prikkel wegen
de vlijtige wordt traag de spaarzame ver
kwistend beiden ten nadeele van den ge-
zamelijken rijkdom.
"VIII.
Die hoofdbrekende gedachten waren on
uitroeibare muizennesten en spinnewebben
in Tarras zijn hoofdwaaraan hij op-eens
zonneklaar ontwaarde, hoe het met hem
zelf in deze aangelegenheid was gesteld
dat hij verliefd was en jaloersch meteen
Beurtelings werd hij rood en bleek, streek
meermaals met de hand door het dikke
haaren bleef nadenkend voor Clara's
portret staan. Daarop zette hij er een
leunstoel voor en zat daar geruimen tijd
nu eens het geliefde afbeeldsel beschouw
end dan weer in de grauwe wolken sta
rend die verdrietig en gestadig aan den
winterschen hemel door elkander schoven.
Eindelijk meende hij dat een /loopje" hem
in de gegeven omstandigheden geen kwaad
zou doen. En terechteen geplaagde
geest kan niet in een zorg" blijven zitten.
Het eene leed wordt somstijdelijk
althansdoor het andere uitgewischt
iemand die kiespijn hee(t en op zijn ek
steroog wordt getreden voelt een oogen-
blik zijn bovenste pijn niet meer, en een
ziel comme il faut kan eigen smart ver
geten door het mede-lijden. Tarras zag
dingen op zijn wegdie hem door de
Stelt u voor dat al de landerijen rondom
Amersfoort gelegenaan de gemeente
onvervreemdbaar toebehooren en door de
gemeentenaren ten algemeene bate bewerkt
moester, worden, wat zou daarvan het gevolg
zijn P Werktuigelijk en met zekeren weer
zin zou ieder zijn taak verrichtenvan
pogingen tot verbeteringvan toepassing
van nieuwe stelsels zou geen sprake zijn;
en wij vreezen zeerdat de opbrengst
verre zou blijven beneden het thans ver-
kregene alleen zou de verdeeling van de
vruchten gelijkmatiger zijn, in dier voege,
dat ieder even arm bleef.
Welnu feitelijk is op een groot deel
van Java de toestand geen andere. De
rijstvelden tot een dorp of dessa behoor-
ende hebben daar geen speciale bezitters,
maar worden telkens opnieuw aan de
deelgerechtigden toegewezen. Reeds dit is
niet meer het communisme in zijn grootste
volkomenheid om dat te vinden moeten
we nog lager afdalen tot bij de Dajaks
van Borneo bijvoorbeeld. Daar wordt het
rijstveld nooit verdeeldmaar gemeen
schappelijk bewerktterwijl de oogst naar
de openbare schuw gaat en net zoolang
uitgedeeld tot alles op iswaarna de
luidjes zich verder op de meest kommer
volle wijze moeten behelpen en met bosch
vruchten van geringe voedingswaarde.
In die streken van Java, waar het
communaal bezit nog onveranderd wordt
aangetroffen doen zich de leemten van
dat stelsel in toenemende mate gevoelen.
Er wordt voor den oogst wel zorg gedra
gen immerszooals reeds gezegd is
die heeft telkens een nieuwen eigenaar
ziel sneden en zijn eigendenkbeeldige
kwelling verdrongen. Hij ging door 't
besneeuwde en bevroren eenzame plant
soen het witte landschap was schoon
maar koud brr de raven vonden
het deswege hideus leelijk. Iemand wiens
huis afgebrandt kan de vlam niet mooi
vinden maar wel 1 e e 1 ij k imposant
en iemand wiens pooten aan de takken
vastvriezen heeft geen aesthetisch raven-
gevoel meer. De vele hongerige raven en
kraaien die hier en daar op den grond
en in de boomen zatenstaken met haar
zwarte veeren eigenaardig scherp tegen al
het wit af. De sneeuw lag sedert dagen
een paar voet dikte eten vonden ze
nagenoeg nietsdie dieren en het was
te verwonderen dat velen nog leefden. De
mosschen die brutaler practische pro-
letariën en de vinken doen dan nog het
een en ander in de stad opwaarbij niet
alleen barmhartige menschen en vereeni-
gingen tot bescherming van dieren, maar
ook paarden hen niet eens indirectbe
hulpzaam zijn. Doch de grootere, schuwe
vogelsoorten wagen zich niet zoo in de
nabijheid hunner vijanden de menschen.
Tarras die vóór hij daar kwam in een
restauratie een kop koffie had genomen
1) Geen regel zonder uitzondering in Frankrijk
stak onlangs iemand zijn woning in brand om het
schouwspel der vlammen te zien
maar van grondverbetering is geen spoor
te ontdekken ofschoen het ontwijfelbaar
is dat met een behoorlijke bemesting de
vruchtbaarheid meer dan verdubbelen zou.
Ook hebben er dikwijls onbillijkheden
plaats: de hoofden, met de verdeeling der
gronden belastweten zeer goed waarom
zij den eenen deelgerechtigde boven den
andere begunstigen.
Ook zou reeds lang het individueel
bezitmet eigendom gelijkstaanderegel
zijn geworden indien geen redenen van
egoïsme het Nedsrlandsch gouvernement
hadden genoopthet tot op den huidigen
dag te handhaven. In den bloeitijd van het
cultuurstelsel gaf het een vasten steun aan
de exploitatie der schatten van Indië's
bodem ten behoeve onzer schatkistals
een groot stuk land voor handelsgewassen
in beslag moest worden genomen, was het
gemakkelijker los te maken van het ge
heele dorp dan dat het aan stukjes en
brokjes uit de handen der bezitters moest
getrokken worden. Bovendien had onze
Regeering er te veel belang bij de in-
landsche hoofden tot vrienden te houden
en hun gezag onbeperkt te handhaven
dan dat men het wagen durfde hen in
het harnas te jagen door de rechten der
onderhoorigen tegen hun afpersingen in
bescherming te nemen.
Sinds eenige jaren is een beweging
merkbaar, om den vorm van het landbezit
in de richting van den persoonlijken
eigendom te veranderen opvolgende be
sturen hebben aan deze zaak hun krachten
gewijd en de uitkomsten hunner bemoei
ingen bekend gemaakt. En wat bewijst
niets warmt meer dan die godendrank
maakte nu een vergelijking tusschen die
tweeërlei zwartrokken Kellners en raven.
Deze hebben 'tdacht hij het slechtst
in de tegenwoordige siberische koude, en
die andere zwartrokken hebben 't nu het
bestdie braden den geheelen dag hun
rug aan de groote gloeiende kachels in
de respectieve lokalen. Daarop viel zijn
oog op een arme raaf die verstijfd tus
schen twee takken zat. Hij trad nader
het tevens verhongerde dier was doodge
vroren. Tarras had een te gevoelig hart
om met die dieren medelijden te hebben
op de wijs van iemand dien ik eens ge
kend heb deze drukte namelijk dat ge
voel bij 't zien van ongelukkige armen
uit met de verdienstelijke woorden die
hij zeer door den neus uitsprak //Zie je,
ik doe het dan wel nietmaar ik denk
er dan toch aan Zeker hij dacht aan
weldoen en //hell is paved with good
intentionsof lieverzooals het in 't
fransch heet//de weg naar de hel
is met goede bedoelingen geplaveid."
Neen Tarras vervolgde zijn weg, naar
de helnietmaar keerde om en kocht
een lang brood dat hij in stukken deed
snijden en in papier wikkelen, waarop hij
naar 't plantsoen wederkeerdeen daar
waar eenige raven op de bevroren takken
zaten het brood op den grond brokkelde.
men daarmede? Dat nagenoeg overal, waar
de bevolking in volle vrijheid gelegenheid
kreeg haar gevoelen uit te sprekende
meerderheid zich verklaarde voor indivi
dueel bezit. Maar dewijl niet alle Minis
ters van Koloniën en niet alle Opper-
landvoogden van dezelfde meening waren,
en velen zich lieten weerhouden door de
vreesdat de inlander, eenmaal onbelem
merd heer en meester van zijn grond
al te spoedig zou zijn over te halen zich
daarvan ten behoeve van vreemde ge
lukzoekers te ontdoen, alsof de ervaring
op dit punt niet heel iets anders had ge
leerd en bovendien het Regeeringsregle-
ment het recht van overdracht aan regels
onderwerpt, ging de zaak te veel met
horten en stooten zoodat de Javanen
gewoon zich te schikken naar de inzichten
der //Compagnie"eigenlijk niet wisten
en nog niet weten waaraan zich te houden.
Doch daar de Regeering zich verplicht
rekentde volksvertegenwoordiging in te
lichten van hetgeen er af en toe in deze
zaak gedaan wordtmoest er wel een
middd worden bedacht om die opgaven
te krijgen die het meest de inzichten der
tijdelijken Ministers steunen.
Welnu, dat middel ligt voor de hand.
Wil men een rapport hebbendat be
wijst hoezeer de bevolking afkeerig is van
conversie van communaal in individueel
bezitdan draagt men den residenten op,
het advies der hoofden in te winnen.
Dezen zijn er natuurlijk tegen, omdat het
rechtstreeksch gevolg vermindering van
hun invloed is.
Verlangt men het tegendeel bewezen te
Zich daarop een weinig verwijderend, zag
hij terstond 'n paar uitghongerde dieren
er op toevliegen die op hun krijschen
door 'n vijftig werden gevolgd. Een eer
zame voorbijganger met schaatsen in de
hand maakte de aanmerkingdat het
geen //nuttige" dieren waren. Tarras be
weerde het tegendeelen dat de huis
houding der natuur alles kan gebruiken,
het //schadelijke" zoowel als het //nuttige"
maarzeide hij//Cju'est-ce que qa me
fait Est-ce que je suis l'exécuteur des
hautes ccuvres de la nature Ils meurent
de faim et de froid
Ce ne sont que des bêtes, et des bêtes
nuisibles.
Est ce que monsieur est utilepar
exemple
Comment monsieur
Bent u bijgeval zoo nuttig Maaru'\.
is maar een beest en u daarentegen
hebt een ziel het is ook waareen be-1
vroren hart tenminste
De ravenvijand ging gramstorig verder.
Zoo'n ,/frecher" gespuis-voeder was bene
den hem.
Had Tarras geen gelijk? Die hartelooze
nuttigheidstheorie ten opzichte der dieren
is alleszins onuitstaanbaar, Men zou er 'cftt
besluiten dat men in een maatschappij tot
nut van 't algemeen leefde, als men niet
beter wist, dat eigenbaat de leus is. Hoe
