NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
I, BAAI, BUNSCHOTEN, EEMNES, HAMERSVELD, HOEVELAKEN, HOOGLAND, LEUSDEN, SOEST,
VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG,
No. 41.
Woensdag 23 Mei 1883.
Twaalfde Jaargang.
Uitgever: A. M. Slothouwer,
De kenmerkende richting
van onzen tijd.
m.
Buitenlandscli Overzicht.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1,
Franco door het geheele Rijko 1,10.
Afzonderlijke nummers3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van 16 regelsf 0,40.
Iedere regel meer 0,05.
Voor het Buitenlandj> 0,07s
Reclames per regel0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Advertentiën kunnen ingezon
den worden tot uiterlijk 's mor
gens 10 uur des Woensdags en
Zaterdags.
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts driemaal
in rekening gebracht.
Voorwaarts! altijd voorwaarts! wordt
dagelijks meer het wachtwoord ook op
stoffelijk gebied.
Het is een eigenschap van 's menschen
behoeften, dat zij voor grenzelooze uit
breiding vatbaar zijn, zóó, dat nauwelijks
ééne hare voldoening verzekerd vindt, of
een nieuwe doet zich gevoelen, die op
hare beurt naar voldoening tracht. En
hierin ligt een voortdurend drijvende
prikkel tot altijd nieuwen en altijd meer
deren maatschappelijken arbeid en tot
al ruimer uitbreiding van maatschappe
lijk verkeer.
Aan deze rekbaarheid der behoefte be
antwoordt de rijkdom der eindeloos ver
scheidene natuurgaven, die als een op
gehoopte schat gereed liggentot de
mensch het oogenblik zal gevonden heb
ben om er partij van te trekken. Hoevele
zaken nu voor ons onmisbaar of begeer
lijk, waren onzen vaderen door vele en
vele geslachten heen vreemd of onbekend.
Hoe weet niet het vindingrijk vernuft
nieuwe schatten uit den vollen schoot der
natuur op te delvendie eeuwen lang
verwaarloosd waren blijven liggenhoe
weet het in andere, sinds lang bekende
en gebruikte natuurgaven, nieuwe eigen
schappen, nieuwe krachten te ontdekken
tot betere vervulling der klimmende be
hoefte. En ziet, elke nieuwe behoefte
roept meerderen arbeid op om tot hare
bevrediging werzkaam te zijn en door
dien arbeid worden 's menschen vermo
gens geoefend en ontwikkeld. De arbeid
van allen, groot en klein, ontmoet voort
durend overvloediger en krachtiger hulp
middelen. Tal van wegen zijn aangelegd,
havens en kanalen gegraven, met een net
van spoorwegen en telegrafen is de aarde
overdekt, bergen zijn doorboord en breede
stroomen overbrugd, vuur en water, stoom
en electriciteit, alles wordt in onze eeuw
dienstbaar gemaakt om 's menschen be
hoeften spoedig en in ruime mate te ver
vullen. En met onze spoorwegen, die
alle afstanden afsnijden, met onze han
delsbetrekkingen die de geheele wereld
omslingeren, met onze opene grenzen en
vrije nijverheid, kan er nauwelijks in één
deel der beschaafde wereld een voortee
ken van naderend gebrek opkomen of de
andere volken hebben op dat verschijn
sel het oog en reppen de handen om
strijd, wie het eerst den nood zal ver
vullen, neen voorkomen. Het verre
Oosten en het verre Westen, het binnen
land van Rusland en het binnenland van
Amerika openen gelijkelijk als op een ge
geven sein hunne voorraadschuren, zoo
dra maar ergens in Europa een stem ge
hoord wordthelpt ons wij zulien ge
brek hebben. En zoo snel kan het ge
brek niet opkomen, of de hulp is er te
gelijkertijd.
Is het dan niet een schoone bladzijde,
die de geschiedenis der menschheid aan
het slot van de voorgaande en het be
gin van deze eeuw te lezen geefttoen
de eene uitvinding de andere opvolgde
en gaandeweg de werktuigkunde elk
vraagstuk van menschelijken arbeid ter
hand namom er de oplossing van toe te
vertrouwen aan de door den stoom bezielde
stof'? De eeuw van WATT en STE
PHENSON hebben in den volsten zin
des woords een blijde tijuing gebracht.
Een blijde tijding, toen het gelukt
was water en ijzer tot een levend orga
nisme om te zetten door de alles bezie
lende kracht van de warmte en in den
vorm van stoomwerktuigen hulptroepen
bij duizenden kwamen opdagen om 's
menschen arbeid te verlichten. En in
minder dan een halve eeuw is de aarde
bedekt met een netwerk van verbindin
gen waardoor tijd en afstand zijn weg
genomen en de verschillende natiën tot
één menschheid zijn vereenigd geworden.
Dank zij de uitvinding der stoomwerk
tuigen, heeft de fabriekmatige industrie
in den laatsten tijd een groote vlucht
genomen. Dat deze industrie hare scha
duwzijden heeft, wie zal het ontkennen?
Hare voordeelen zijn echter veel grooter
en mogen niet worden voorbijgezien.
Wel verre van de uitvinding der stoom
machines te betreuren, moeten wij ze
veeleer beschouwen als een weldaad aan
het menschelijk geslacht. Aan den stoom
is het te danken, dat de arbeid, die lou
ter spierkracht vereischt en die, blijkens
de ondervindingden mensch het meest
verdierlijkt, voor een groot deel door
werktuigen kan geschieden.
En is niet de inrichting van een mo
dern fabrieksgebouw het ideaal van een
werkplaats? Denken wij ons terug inde
tijdentoen daar 's avonds in de werk
plaats nauwelijks licht te kiijgen was,
omdat men geen gas had; toen zoo me
nige as niet draaien kon als ze niet door
een paard werd gedreven of door een
mensch in beweging werd gebracht, en
verplaatsen we ons dan op eenmaal in
de ruime en helder verlichte zalen van een
goed ingerichte moderne werkplaats,
zooals de Lucifersfabriek „d e
E e m" van de Heeren Beuker en Van
der Valk dan zullen we dankbaar zijn
voor zooveel nieuws, dat ook in dit op
zicht verkregen werd.
De Heeren Beuker en Van der Valk,
die aan wakkeren ondernemingsgeest een
helderen blik paren en beleidhebben
in de stad onzer inwoning een fabriek
doen verrijzen waaraan terecht een voor
name plaats mag toegekend worden on
der de vele fabrieken van hier en el
ders. Het fabrieksgebouw- met al zijn
aanhangsels werktuigen en machi
nes nadert het ideaal van een werk
plaats terwijl de producten van hun'
arbeid ten volle bewijzendat zij stre
ven naar deugdelijk werk, dat kan me
dedingen met dat van de voornaamste
vooitbrengers op hun gebied.
Werktingezetenen van Amersfoort
allen voor zoo verre gij kunt, mede om
het leven der Lucifersfabriek «de Eern»
zoo lang mogelijk te doen zijn.
De goede geest, die de ondernemers
bezielt, doet ons verwachten, dat zij al
les zullen aanwenden om een vreedzame
samenwerking tusschen kapitaal en
arbeid te bevorderen. Geregelde sa
menwerking tusschen ondernemers
en
werklieden is ondenkbaar, waar deze vij
andig tegenover elkander staan.
Wederzijdsche toegevendheid en wel
willendheid doen wederkeerig vertrouwen
ontstaan, een onmisbare voorwaarde voor
doeltreffende werkzaamheid.
De wetenschap, dat een band van so
lidariteit met de geheele menschheid ons
in altijd sterker mate omvat, behoort ook
den ondernemer een diep gevoel van ver
antwoordelijkheid te geven. Hij vergete
nooit, dat ook hij die deelneemt aan het
werk der productie, geroepen is om ge
luk rondom zich te verspreiden en de
som van ellende in de maatschappij al
thans op eenigerlei wijze te verminderen.
Waarschijnlijk op verzoek op advies
of op aandrang van Gladstone, heeft de
Paus den Bisschoppen in Ierland doen
schrijven dat de Katholieke geestelijkheid
zich behoort te onthouden van alles wat
de oproerige bewegingen aldaar kan be
vorderen niet name van geldinzamelin
gen voor de land-league. Dit beslist partij
kiezen tegen de revolutie is door de heet
hoofden op het Gioene Eiland zeer on
gunstig opgenomenin een vergadering,
te Dublin gehoudenen die door enkele
priesters werd bijgewoondverklaarden
de redenaars ronduitdat niemand dan
de leren zich met de Iersche politiek be
hoefde te bemoeien. De Pauszeiden zij
is ons Kerkelijk hoofd, maar ons Staat
kundig hoofd is Parnell. Het eenig gevolg
van de circulaire van den Pauselijken
Staats-Secretaris Simeoni is vooralsnog,
dat voor het Parnell-fonds drukker dan
ooit wordt bijgedragenen dat het zoo
genaamd patriottisme scherper vormen
aanneemt.
De processen in zake den moord in
Phoenixpark zijn afgeloopenin het ge
heel zijn 6 personen tot de doodstraf ver
oordeeld van wie twee hun vonnis
reeds ondergingen, de overigen tot le
venslange of twintigjarigeeen enkele tot
lichtere gevangenisstraf verwezen. Het
ontbreekt niet aan bedreigingen van
wraak, zoomin in de Oude als in dei
Nieuwe Wereld: zelfs heeft men den
fenians in Noord-Amerika het plan toe
geschreven om zich meester te maken
van den persoon des Gouverneurs, den
Markies van Lorneschoonzoon van Ko
ningin Victoria. Te Dublin is het graf
van Burke, een der slachtoffers gelijk
men zich herinneren zal van den moord
in Phoenixpark, bewaakt moeten wor
den er waren dreigbrieven ontvangen
waarin gezegd werd dat men zijn lijk
zou rooven.
Een van de onderwerpen die de En-
gelsche pers voortdurend bezighouden is
de aanleg van een tweede Suez-kanaal
daar het oude niet meer aan de behoeften
van het toenemend verkeer voldoetech
ter niet in concurrentie met De Lesseps'
arbeiddoch om het eene kanaal te doen
dienen voor de heenreishet nieuwe voor
de terugkomende schepen. De opinies zijn
verdeeld over de vraagof inderdaad de
oorspronkelijke maatschappij een mono
polie heeft: enkele bladen raden aan,
daar maar niet te lang over te kibbelen,
maar eenvoudig dat werkelijk of beweer
de recht af te koopen. Fransche bladen
zeggendat den heer De Lesseps zelf
reeds voorlang de noodzakelijkheid was
geblekentot den aanleg van een tweede
Kanaal over te gaande omstandigheden
moesten evenwel uitmakenwanneer de
tijd zou gekomen zijn om den aandeel
houders dit voor te stellenen het
schijnt dat thans de gelegenheid gunstig is.
De Zuid-Afrikaansche politiek der En-
gelsche Regeering heeft tot dusver nog
weinig voldoening geschonken inzonder
heid in Zoeloe-land is de toestand zeer
verward. Berichten uit Durban maken
melding van een nederlaag door Koning
Ketsjwayo geleden tegen de Kafferhoof-
den Oliam en Usibepu, en het kon wel
zijn dat de vorst, met wien de Engel-
schen zoo vreemd hebben gesold niet veel
pleizier had van zijn herstel op den troon
zijner vaderen. Uit de Transvaal zijn de
tijdingen ook nog niet rooskleurig: de
Boeren kunnen het met de inboorlingen
op hun grenzen slecht vinden.
Lord Dufferin, die op zijn terugreis
uit Egypte met een bijzondere zending
bij den Sultan was belastheeft te Kon-
stantinopel eens netjes de puntjes op de
i's gezet ten aanzien van artikel 61 van
het tractaat van Berlijnwaarbij de Por
te op zich nam ten spoedigste adminis
tratieve hervormingen in Armenië in te
voeren. Tot dusver is daaraan nog geen
gevolg gegevenen Lord Dufferin be
toogde dat het niet-uitvoeren dezer ver
bintenis onvermijdelijk het verlies van
Armenië ten gevolge zou hebben. De
Oostenrijksche en Duitsche gezanten ver
klaarden met die meening volkomen in
te stemmen. De Sultan raadpleegde nu
zijn beide meest invloedrijke ministers
Said-pacha en Aarifi-pachade laatste
bestreed het advies van lord Dufferin.
De Sultan besliste echter ten gunste van
Sa'ids opinie, die nog denzelfden avond
in last kreegonverwijld met de reor
ganisatie der Aziatische gewesten een
begin te maken. Of dit de laatste maal
is dat op dezelfde zaak aangedrongen
moet wordenzouden we ongaarne be
weren.
Frankrijk zit op dit oogenblik met
twee lastige cjuaestiën opgescheeptvoor
eerst de Tonkin-expeditie, waarvoor nu
wel de aangevraagde credieten zijn goed
gekeurd maar dienaar veler meening,
nog zeer veel geld zal kostenen het
«protectoraat;) voor Madagascardat nog
wel aanleiding kan geven tot buitenland-
sche ontwikkelingen. Een gezantschap
met den broeder der Koningin aan het
hoofd heeft zichna Engeland bezocht
te hebben, te Berlijn vertoond waar het
een handelstractaat met Duitschland sloot.
Het feit, dat die heeren blijken gaven
van een vrij hoege beschaving, zal er
voorzeker niet toe bijdragen om Europa
zoo maar zonder tegenstand in een even-
tuëele annexatie van Madagascar te doen
berustenafgescheiden nog daarvan dat
de bevolking zeer tegen Frankrijk is in-
