NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
N. 14.
Woensdag 17 Februari 1886.
Vijftiende Jaargang.
abonnementsprijs
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentiën:
BINNENLAND.
Feuilleton.
Een Misstap Uitgewischt.
D H ENGELBERTS
AMERSFOORTSERE COURANT.
VOOR
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Kijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdags en Vrijdags.
Au.
Van 1 6 regels 0.40; iedere regel meer 5 Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Om te verhoeden dat de socialis
tische wanbegrippen ook binnen de
kazerne-muren verspreid worden, heeft
de Minister van Oorlog bevolen, dat die
militairen, welke socialistische vergade
ringen bijwonen, goed in 't oog gehou
den moeten worden.
Met een eerebetoon, zooals men
zelden aanschouwde, werd Zaterdag in
Den Haag ter aarde besteld, het uit Den
Helder overgebrachte stoffelijk overschot
van den kolonel der artillerie Hojel,
adjudant van Prins Alexander tot aan
den dood van dien vorst.
Kolonel Hojel was door zijn voortref
felijke eigenschappen, vooral als mensch,
algemeen bemind.
Ais kundig artillerist was zijn naam
tot ver over de grenzen van ons vader
land, beroemd.
Verschillende krijgskameraden her
dachten aan zijn graf in Hojel den kun-
digen officier en edelen man, en den be
minden en geachten chef.
De ministers van oorlog en van marine
woonden de indrukwekkende plechtigheid
bij, gedurende welke de muziek haar
tonen deed hooren.
De werkzaamheden aan de ijzeren
bekapping van het nieuwe Centraal-sta-
tion te Amsterdam zijn door den aanne
mer nagenoeg geheel gestaakt. Wel wor
den bouten geslagen, om wat los was
vast te houden, doch in het stellen van
nieuwe ijzeren spanten is vertraging
gekomen, doordien verzakkingen nabij
de fundeeringen zijn waargenomen,
waarop met behulp van toestellen nauw
keurig acht wordt geslagen. Het wordt
niet onwaarschijnlijk geacht, dat er
groote wijzigingen in het welk noodza
kelijk zullen blijken.
Te Utrecht vergadert deze week
de Commissie, gevormd uit de voorzit
ters der afdeelingen van de Maatschappij
t/b. der bouwkunst, belast met het sa
menstellen van een algerneene bouwver
ordening voor Nederland. De Commissie,
die reeds twee jaren met dien veelom-
vattenden arbeid bezig is, en veel te
danken heeft aan haar secretaris, den
bekenden Utrechtschen bouwmeester F. J.
Nieuwenbuis, zal thans waarschijnlijk
haai' eindrapport kunnen vaststellen en
bij het hoofdbestuur indienen, zoodat
het in de a.s. algerneene vergadering
der Maatschappij kan behandeld worden.
De ISjarige knaap te Amsterdam
die zich met ongeveer f'2000 uit de voe
ten had gemaakt, is met twee makkers
heden aan het Centraalstation aldaar
door de politie aangehouden. Zij waren
van plan zich naar Rotterdam te begeven.
Bij A. W. Bruna te Amsterdam is
verschenen liet vroeger aangekondigd
vlugschrift: Kijkjes achter de schermen.
Onthulde geheimen in zake het Amster-
damsche kerkvoogden-oproer, door Ds.
A. J. Weslhoff, afgetreden voorzitter van
den Anuterdamschen kerkeraad. Voor
handen bij Slothouwer Zoon.)
De bedoeling met dit geschrift schetst
de schrijver in liet voorbericht als volgt:
«Er is eene waarheid achter de waar
heid," dat woord der «eerzame Zeeuwen,"
kwam mij de laatste weken gedurig voor
den geest. Niet bij het lezen van Standaard
en Herautieder Amsterdammer, ja ieder
Nederlander die zich niet onder zeker
welbekend zwaar juk heeft laten krom
men, weet dat in dit blad niet dan het
Zerrbild van de waarheid wordt getee-
ketrd in zake de Amsterdamsche kerkelijke
troebelen. Maar ook als ik de groote
bladen las, die over het algemeen alle
met loffelijke zucht naar objectiviteit in
deze zaak er naar hebben gestreefd »of
ze die grijpen mochten," kwam telkens
dit woord mij voor den geest. Want ze
gaven de feiten en ze groepeerden de
gebeurtenissen en ze deden de personen
spreken zooals de waarheid was; maar
de drijfveeren tot handelen, liet onderling
verband, «de philosophic der geschiedenis,"
die gaven ze niet en die konden ze niet
geven.
«En dergelijke intieme geheimen, de
anccdoia der geschiedenis, zijn steeds het
belangrijkst. In de historie der volkeren
wordt in den regel rrde waarheid" niet
gekend uit openbare redevoeringen en
plechtige tractaten, maar uit de geheime
briefwisseling der diplomaten, soms door
een toeval tot openbaarheid komende.
«Welnu, mijn doel is, in vrijen, lossen
vorm, maar daarom niet minder met
hoogen ernst en historische trouw, mede
te deelen die bijzonderheden uit liet
Amsterdamsche kerkvoogden-oproer die
men nog niet zoo in de dagbladen las
en voorts degenen, die er in werden
genoemd met elkander te brengen in
onderling verband.
«Ik wensclr de personen handelend en
sprekend in te voeren zooals ze waren
en zijn. Ik laat het aan den lezer over
te beoordeelen uit welk geschrift meer
de toon der waarheid spreekt, uit Dr.
Kuypers Complot en Revolutie, of uit dit?"
De «onthullingen" werpen een eigen
aardig licht op sommige bijzonderheden
van het kerk-schandaal. De vorm, door
den schrijver gekozen, iaat niet toe, aan
zijn geschrift veel te ontleenen. Wij
stippen slechts aan, dat bij eerst doet
uitkomen hoe hij den heer Hoedemaker,
en door dezen Dr. A. Kuyper, bijtijds
heeft gewaarschuwd, dat de schorsing
zou worden uitgesproken, niet wegens
de attesten-qnaestie, maar om de ver
breking van het kerk-verband, welke
voortvloeide uit de genomen besluiten
ten opzichte van het beheer dei' kerkelijke
goederen. Vervolgens wordt de kerlte-
raads-vergadering van 2d December -be
schreven. In deze Vergadering werd be
sloten het verzoek van liet classicaal
bestuur, om inlichtingen betreffende de
besluiten van 14 December en opgave
van de namen der leden die vóór en
tegen gestemd hadden, te beantwoorden
met eene kennisgeving dat de zaak com
missoriaal gemaakt en derhalve uitstel
van behandeling noodzakelijk was. Daarop
volgde, zoo rnen weet, de schorsing.
Het schorsingsbesluit, genomen door het
classicaal bestuur, acht Ds. WestholT
volkomen gerechtvaardigd, dewijl in het
wets-artikel, waarop het besluit berust,
sprake is van voorloopige schorsing op
grond van «een geruchtmakend bezwaar
van ergerlijken aard." Deze woorden zijn,
naar schrijver betoogt, op de handelingen
van den kerkeraad geheel van toepassing.
Er volgt daarna eene beschrijving van
het voorgevallene in den nacht van 5
op 6 Januari, waarin de deuipaneelen
der Nieuwe Kerk, op last van liet classi
caal bestuur, gepantserd werden, en van
het uitzagen dier paneeien in den daarop
gevolgden morgen, door werklieden van
den heer Hovy en met behulp van Kater.
De verdere inhoud der brochure geeft
een kort verhaal van de verhinderde
vergaderingen op 8 en 12 Januari; eene
opsomming van onwaarheden, door de
Standaard opgedischt in zake liet geschil,
en een hoofdstuk waarin als de eenige
schuldige en de ware oorzaak van de
crisis wordt aangewezen de Vrije Uni
versiteit. Met deze moet Dr. Kuyper
overwinnen, of hij valt met haar. Orn
harentwil is het dat een verdelgingskrijg
wordt gevoeld door Dr. Kuyper en de
zijnen tegen de Ned. Herv. Kerk, «waarin
zij nog slechts ééne zaak ontdekken die
hunne sympathie waardig is, nl. het geld
en goed, dat de arme versmade bezit."
In een slotwoord beantwoordt Ds.
Westliolf met eene stellige ontkenning
de vraag: «Is verzoening nog mogelijk
en op welken grondslag?" Want de vrede
zou, op zijn standpunt, alleen gesloten
kunnen worden «op den grondslag van
«herstel van den status quo antebellum,
»d. i. handhaving van den tegenwoordigen
«kerkvorm, geene pogingen aanwenden
«in de eerste jaren om ingrijpende ver-
«anderingen tot stand te brengen en
«erkenning van het feitelijk recht der
«modernen."
Na deze verklaring eindigt de brochure
met deze woorden: «Het weergalme door
«de gansche Hervormde Kerk steeds luider:
«Van al wat te Amsterdam is geschied,
«was de attesten-quaestie de opzet, en
«de verbreking van liet kerkverband het
«doel."
Men schrijft uit Drente aan de JV.
Rolt. Crt.
Huiselijke vlijt is dikwijls aangewezen
als het middel dat den werkman of ar
beider, die deze vooral gedurende den
winter in toepassing brengt, voor menig
gemis behoedt. En terecht, want wie
niet met den tijd weet te woekeren,
verdient vooral in onzen tijd weinig of
niets. Bij liet voorgeslacht was liet op
liet platteland alhier gewoonte dat de
mannen des winters de kousen breiden,
waartoe de vrouwen het garen sponnen.
Doch onze mannen breien thans niet
meer. De lange winteravonden worden
veelal in een zalig nietsdoen doorge
bracht, behoudens enkele gunstige uit
zonderingen, als men leest. Toch is ook
het breien van de mannen nog niet geheel
verdwenen. Behalve dat onze schepers
nog altijd breien, worden nog soms horst
rokken, onderbroeken enz. dooi' mannen
op het platteland gebreid, en vernamen j
we met zekerheid van een Drent, die de
ürentsche landbouwwerkzaamheden ver
richt, dat hij in eene maand tijds, dien
hij in de gevangenis doorbracht, veertien
paren kousen breide. Dit is, de Zondagen
er buiten gerekend, eene kous per dag.
Vermoedelijk door middel van een
valschen sleutel heeft men Zondagnacht
te Venendaal zich den toegang tot liet
kantoor van de Venendaaische stoom
spinnerij en weverij weten te verschaffen,
en uit een lessenaar eene belangrijke
som gelds gestolen.
Naar wij vernemen bestaat het
voornemen om binnen kort, voorloopig
op één haanvak, ook de rijtuigen derde
klasse van de Hollandsche IJzeren Spoor
wegmaatschappij te verdeelen in compar
timenten, waarin wél en waarin niet
gerookt mag worden.
Eenige jaren geleden waren de
Joden- en S t.-Anthon ie b rees traten te Am
sterdam het tooneel van vrij ernstige
botsingen tusschen bewoners van dit
kwartier en du politie. Ten einde het
toenemende verkeer niet te belemmeren,
werden toen de sedert onheuglijke tijden
aan venters en kooplieden geoorloofde
vrijheden, om met hunne waren aldaar
«voor te staan", ingetrokken. Die intrek
king geschiedde o. a. ook in verband
met den voorgenomen aanleg van ver
hoogde voetpaden, die echter tot dusverre
nog ontbreken.
Het gevolg dezer botsingen was de
veroordeeling van eenige personen en
veel grooter belemmering in het verkeer.
De belanghebbenden toch verplaatsten
zich niet naar den Zwanenburgwal, waar
eene marktplaats voor lien in gereedheid
was gebracht, maar werden peripatheli-
sche, steeds in wandeling zijnde koop
lieden, met kar en wagen heen en weer
trekkende, en enkel stilstaande als een
kooper zich opdoet. Op dat oogenblik
kan de politie moeielijk het stilstaan
verbieden.
In de laatste weken schijnt de politie
te zijn begonnen, ook aan deze wijze
van verkoop een einde te maken. De
nieuwe marktplaats op het Waterlooplein
is namelijk gereed en opengesteld, en
vermoedelijk zijn de strengere maatrege
len, in verband met die openstelling. Er
bestaat eebter geen lust orn van die
5)
«Ik zal mijn plicht doen," voegde hij
er bij, moeder Martha de hand drukkende,
terwijl twee groote tranen langs zijne
■wangen rolden. Dat die tranen, tranen
van berouw waren, dat kon de goede
vrouw Martha niet weten.
Toen hij weder op zijn dakkamertje
kwam, om zich ter rust te begeven, knielde
hij eerst voor zijne bedstee en luid snik
kende bad hij God.
Den volgenden dag deed Richard weder
zijn plicht, had weder naast Marie aan
de ontbijttafel gezeten, die evenals den
vorigen dag, lief en hartelijk jegens hem
was, ook de huishoudster, mejuffrouw
Mina, had schik in hem en legde hem
nog een flinke boterham met kaas op
zijn bord. Met de vriendelijke vreemde
lingen ging hij weder met hetzelfde
rijtuig uit, om hun de stad te laten zien,
wees hun weder al het merkwaardige
aan en beantwoordde vriendelijk en voor
komend al hunne vragen. Hij had twee
goudstukken tot belooning gekregen en
de oudste dame had zelfs zijne hand ge
nomen en gezegd «Gij moet maar altijd
goed oppassen."
Wat gevoelde Richard zich gelukkig
Hij, nog voor eenige dagen, een straat
slijper, was in aanraking gekomen met
beschaafde menschen, die hern vriende
lijk, deelnemend toegesproken en de band
gereikt hadden. Hoe ruim, hoe vorstelijk
hadden zij hem niet beloond? Zijn oor,
vroeger zoo gewoon aan ruwe taal, had
nu de aangename klanken van beschaafde
vrouwenstemmen gehoord, hij gevoelde
zich als een geheel ander mensch
maar op eenmaal verdween weder zijne
gelukkige stemming, want het was alsof
eene stem in zijn binnenste hem toe
fluisterde «Zouden de menschen, indien
dezen geweten hadden, dat ik een dief
was, mij dan wel zoo vriendelijk, deel
nemend behandeld hebben Zouden zij
mij dan wel de hand gegeven hebben
Neen!" vervolgde dezelfde stem. «Zij zou
den mij verfoeid en veracht, en hun ge
laat met afschuw van mij afgewend heb
ben." Tranen vloeiden over zijne wangen
en hij zuchtte «O God wat heb ik ge
daan 1"
Richard had onmiddeiijk den heer
Hausman de twee goudstukken, die hij
gekregen had, laten zien. Deze raadde
hem aan, daarvoor een nieuw pak klee
deren te koopen en gaf hem een geschikt
adres op. Hij slaagde daarin naar wensch.
I Was hij vroeger al een schoon jonge
ling, het nieuwe pak deed liet nog meer
uitkomen. Meer en meer gevoelde hij
zich in het Victoria Hotel te huis. Zijn
heer was zeer over hem tevreden, en
ook in de dienstbodenkamer stond hij 1
goed aangeschreven. Juffrouw Mina, die
hij altijd vriendelijk en beleefd aansprak,
en waarvoor hij gaarne een dienst ver
richtte, zorgde altijd, wanneer hij met
eene familie was uit geweest, voor een
flink stuk vleesch bij zijn eten, maar
voortdurend was hij de bepaalde protégé
van de lieve Marie. Al was hij haar
broeder geweest, zij zou hem niet har
telijker hebben kunnen behandelen. Menig
maal deed zij een strik in zijn das of
maakte hem opmerkzaam, hoe hij zijn
haar moest dragen. Het was dus niet te
verwonderen, dat Richard zoo opgeknapt
er zeer goed uitzag.
De heer Hausman, die voortdurend
zeer over hem tevreden bleef, wilde hem
over een paar jaren in rang verhoogen
en tot kellner aanstellen, hij had in dien
geest al met hem gesproken en hem
aangezet, om zich, in zijn vrijen tijd, in
het aanleeren van vreemde talen te
j oefenen. Richards yver werd nog meer
opgewekt, wanneer hij de keilners met
Engelschen en Franschen, die in het
hotel kwamen logeeren, zoo gemakkei ijk
hoorde spreken. Hij deed dan ook bijzonder
zijn best en een groot gedeelte van den
nacht zat hij op zijn dakkamertje te
studeeren. Het was hem gelukt, om voor
weinig geld, door een meester in die
talen onderwezen te worden deze ont
dekte in hem een goeden aanleg en spoorde
zijn ijver nog meer aan.
Menigmaal trof het, dat Richard, hetzij
eene Engelsche of Fransche familie de
stad moest laten zien, en dan legde hij
hun alles irr hun eigen taal uit, hij lui
sterde aandachtig naar hunne woorden,
waardoor hij onwillekeurig een goede
uitspraak verkreeg.
De heer Hausman had een vriend,
Becker genaamd, die een groot koffiehuis
hield, deze had Richard menigmaal in het
hotel ontmoet en hem altijd een Hinken
jongen gevonden, en eens op een dag
had hij aan Hausman gevraagd orn hem
dien flinlten jongeling af te staan hij
bad woorden met een zijner bedienden
gehad en zocht een nieuwen, en nu was
zijn oog op Richard gevallen.
De heer Hausman achtte het zijn plicht,
hoe ongaarne hij ook Richard wilde mis
sen, dezen het voorstel te doen en het
hem zelfs uitdrukkelijk aan te raden
hij kende zijn vriend Becker te goed,
om niet te weten, dat Richard daar
op zijne plaats was. Hij sprak er hem
dus over en niet zonder moeite gelukte
liet hem, Richard te bewegen, die be
trekking aan te nemen. «Bedenk" zeide
hij, «dat gij daar 500 mark buiten de
fooien verdient, en door het verkoopen
van sigaren aan de bezoekers, ook nog
een aardig sommetje kunt verdienen".
I Richard was ruim anderhalf jaar bij
den lieer Hausinan geweest en met de
fooien der vreemdelingen, als ook een
gedeelte van zijn weekgeld, had hij al
j eene som van 300 mark bijeerrgespaard,
die de heer Hausman voor hem in be
waring had.
Toen het in de dienstbodenkamer be
kend werd. dat Richard in het koffiehuis
»de Harmonie" het voornaamste van
Hamburg bediende zou worden, wensclr-
te men er hem van harte geluk mede,
en wei niet het minste, Marie, dat lieve
pr aatster fje. Zij begon hem nu eens ter
deeg te plagen en zeide
«Wel, wel, je bent met een helm ge-
horen, als liet zoo voortgaat, dan trouw
je nog rnet eene prinses."
i «Neen, neen," zeide Johan met de
irooge kuif, «jij bent voor liem bestemd,
Ma rietje, je hebt niet voor niemendal
zulk een triooien strik in zijn das gedaan."