Otficieele Publicatiën.
BINNENLAND.
Plaatselijke berichten.
ADVERTENTIEN.
mont. Deze echtvereeniging schonk
den Koning gedurende zijn laatste
levensjaren de genoegens eener
rustige
verlevendigd
door den aanblik van de voor
spoedige ontwikkeling der Prinses
die we eenmaal hopen te begroe
ten als de Hoedster der nationale
eenheid en zelfstandigheid, waar
dig de voetstappen drukkende van
den Koninklijken Vader, wiens
liefde voor ons volk, wiens trouw
in de vervulling zijner hooge
plichten, in lengte van dagen bij
de natie in dankbare herinnering
zullen blijven.
Een buitengewoon nummer van
de Nederl. Staatscourant meldt het over
lijden van Z. M. den Koning aldus:
»Z. M. de Koning is hedenmorgen te
5 uur 45 minuten zacht en kalm ont
slapen.
Doctor Roessingh heeft bij zijne komst
op het Koninklijk Paleis te circa half twee
uur het bestaan der uraemie bij Z. M
den Koning insgelijks geconstateeid. Alle
door de beide geneesheeren aangewende
pogingen om verbetering in den toestand
te brengen, hebben, helaas, niet mogen
baten.
's-Gravenhage, 23 November 1890."
PROCJLAMATIE.
In naam van Hare Majesteit Wilhel-
mina. bij de gratie Gods Koningin der
Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau
enz., enz., enz.
Wij Emma, Koningin-Weduwe, regen
tes van het Koninkrijk:
Het heeft Gode behaagd mijnen gelief
den en geëerbiedigden gemaal Koning
Willem den Derde tot zich te nemen.
Ruim een en veertig jaren schaarde
zich het Nederlandsche volk om Zijnen
troon, en gedurende dit tijdvak werden
onder 's Heeren zegen, rust, vrede en
welvaart aan het vaderland geschonken.
De kroon is door zijn afsterven, dat ons
allen rnet diepen rouw vervult, overgegaan
op mijne beminde dochter Wilhelmina
Helena Pauline Maria. Haar troon vinde
zijnen hechten steun in de innige trouw
en verknochtheid van het Nederlandsche
volk aan het huis van Oranje.
Moge de almachtige God de gebeden
verhooren, die tot Hem opgezonden wor
den voor onze Koningin WilhelminaHij
neme Haar onder Zijne heilige hoede en
bescherming.
Kiachtens de wet ben ik gedurende
hare mindeijarigheid geroepen als regen
tes voor het Koningrijk het koninklijk
gezag voor haar waar te nemen.
Vertrouwende op Hem, in wiens hand
hel lot is der vorsten en volkeren, neem
ik de mij toevertrouwde regeeringstaak
op mij, met de bede, dat hare vervulling
in allen deele moge strekken tot heil van
land en volk en tot bevrediging van het
Koningrijk.
Lasten en bevelen, dat deze proclamatie
in al de gemeenten des rijks zal worden
aangeplakt en afgekondigd ter plaatse,
waar zulks gebruikelijk is en dat zij in
het Staatsblad zal worden geplaatst.
Paleis het Loo, den 24 November 1890.
EMMA.
(Door alle ministers gecontrasigneerd.)
Het overlijden van Zijne Majesteit
Willem III, Koning der Nederlanden, is
aan de Staten-Generaal medegedeeld bij
de volgende Koninklijke boodschap:
Mijne Heeren!
«Met een diep bewogen hart vervullen
Wij den droevigen plicht U kennis te
geven van liet overlijden van Onzen innig
geliefden Gemaal.
»Hel behaagde Gode Zijne Majesteit
Willem III, Koning der Nederlanden, in
den vroegen ochtend van heden tot Zich
te nemen, na een smartelijk ziekbed, dat
met gelatenheid gedragen, in de laatste
oogenblikken in kalmte werd doorleefd.
«Wij zijn overtuigd dat door U, Mijne
Heeren, en door geheel het Nederland
sche Volk met innigen weemoed wordt
gedeeld in den rouw van het Koninklijk
Huis.
«En hiermede, Mijne Heeren, bevelen
wij U in Gods Heilige bescherming.
vliet Loo, den 23 November 1890.
„EMMA."
Van de meeste regeerende vorsten
zijn telegrammen van deelneming ont
vangen, die allen zijn beantwoord.
De Groot-Hertog van Saksen wordt op
het Loo verwacht.
Uit het Loo wordt gemeld:
De opper-cermoniemeester, baron Du
Tour van Bellinchave, is naar de resi
dentie teruggekeerd, na de bevelen van
Hare Majesteit te hebben ontvangen om
trent den hofrouw.
Totdat morgen de lijkkist zal zijn aan
gekomen, wordt het lijk niet van het
bed verplaatst.
Wederom zijn gisteren de ministers
Mackay en Ruijs van Beerenbroek ten
10 ure hier aangekomen tot bespreking
van regeeringsuangelegenheden met de
koningin-weduwe.
Gisteravond ten 9 ure begaf H. M. de
Koningin-weduwe zich naar de sterfka
mer en legde een kolossalen, uit de resi
dentie ontboden palmtak op het stoffelijk
overschot van Haren gemaal.
Het stoffelijk omhulsel van den gestor
ven vorst zal in militaire uniform worden
gekleed en naar een bijzonder daarvoor
ingerichte rouwkamer worden overge
bracht. Zeer treffend was het afscheid
door het hofpersoneel, met vergunning
van H. M. van den hoogen afgestorvene
genomen. De Burgemeester van Apel
doorn opende de rij dergenen, die langs
het sterfbed trokken en waarin zich de
beambten van het staldepartement, van
het keukendepartement, de domeinen en
den tuin bevonden. Velen trof het hoe on
veranderd 's konings gelaal was gebleven.
Kraclituitpulting, tengevolge van hevig
zich openbarende bloedafscheiding dit
is geconstateerd deed den koning be
zwijken.
Naar wij vernemen, zal hel stoffelijk
overschot van Z. M. den Koning worden
nedergelegd in een hermetisch gesloten
looden kist, die aan de binnenwanden
met matrassen van witte zijde is geca-
pitoneerd. Om deze kist zal een kist van
zwaar eiken hout worden geplaatst, die
wederom zal omsloten worden door een
kist van prachtig gepolijst mahoniehout
met zilveren garnituur.
Dit garnituur bestaat uit twaalf mas
sief zilveren handvatsels met de zinne
beelden des doods en een gelijk aantal
zilveren schroeven gedekt inet kronen.
Op het deksel wordt een zilveren plaat
vastgehecht, waarop gegraveerd zijn de
data van de geboorte en het overlijden.
Onder deze dekplaat wordt eene ope
ning gelaten waarover een glazen plaat
zal worden bevestigd, zoodat het gelaat
van den ontslapen monarch zal zichtbaar
zijn.
De kist wordt gedragen door acht zil
veren leeuwenklauwen.
De vervaardiging is opgedragen aan
de bekende firma P. Mouton Zoon, die
zich met den meesten spoed van hunne
zaak kwijten, zoodat de kist reeds gis
teravond vermoedelijk gereed zal zijn ge
weest.
Een rouwkoets wordt nieuw gemaakt
bij de Haagsche firma Scholdert.
De burgemeester van Apeldoorn heeft
alle publieke vermakelijkheden doen
schorsen van alle publieke gebouwen
is de rouwvlag uitgestoken en het stad
huis is gesloten.
Als bewijs van de groote deelneming
in het smartelijk verlies kan dienen, dat
het telegraafkantoor te Apeldoorn gister
500 telegrammen behandelde.
De leerlingen van de school «Willem
III" werden heden ochtend toegesproken
door het hoofd der school, den heer
Neelmeijer, die herinnerde aan al het
geen de nu ontslapen Koning als stich
ter der school voor haar had gedaan
waarbij hij de verzekering kon geven
dat die belangstelling zal overgaan op
Zijne Gemalin als medestichtster. De
leerlingen kregen vacantie tot Maandag.
Sedert gisteren 12 ure zijn alle mili
taire leden van het Koninklijke Huis en
alle militaire overheden in groot tenue
gekleed.
Onder de te Apeldoorn vertoevende
journalisten bevindt zich o. a. een re
dacteur van de Brusselsche Indépendance.
In de synagogen der beide Israëlitische
gemeenten te 's Gravenhage is gister in
de ochtendgodsdienstoefening voor de
eerste maal het gebed uitgesproken voor
KoninginWilhelmina.
Omtrent de sluiting der publieke ver
makelijkheden in den lande zijn gister
nadere bepalingen voorgeschreven.
De Nederlandsche gezanten aan vreemde
hoven zullen eerst na de ter aarde be
stelling van Zr. Ms. stoffelijk overschot
aan de buitenlandsche regeeringen offici
eel kennis geven van het overlijden des
Konings en van het optreden der Troon
opvolgster, vertegenwoordigd door de
Koningin-Regentes.
Gistervoormiddag is door de doctoren
Vinkhuyzen, ten Kate, Vlaanderen en
Roessingk op het lijk eene inspuiting
verricht met een chemisch preparaat,
ten einde putrefactie te voorkomen.
Aan de firma Pander is opgedragen
met den meesten spoed, te Haarlem of
Amsterdam een rouwwagen voor het
spoorwegvervoer in gereedheid te brengen.
Het wordt zeer waarschijnlijk geacht
dat het stoffelijk hulsel bij overbrenging
naar de Residentie de Hoofdstad zal pas-
seeren om daar met de verschuldigde
honneurs ontvangen te worden.
Tegen het geheele vervoer per Hol-
landsche spoor bestaat echter eenig be
zwaar door de inrichting, met het tun
nel-systeem van het station te 's Graven
hage.
Door de Holl. spoorweg-maatschappij
moeten evenwel reeds maatregelen geno
men zijn om door gepaste middelen lij
delijk dit bezwaar uit den weg te ruimen.
Het stoffelijk overschot van Z. M. den
Koning is gisteren gekist en gekleed in
admiraals-uniform der marine.
Men verneemt dat aanst. Maandag
het vorstelijk lijk naar de residente zal
worden overgebracht, terwijl alsdan ook
de koninklijke familie en de hofhouding
zich daarheen zullen begeven. De begra
fenis zal vermoedelijk 13 December plaats
hebben.
Gister middag ten half 2 ure hebben
de ministers van koloniën en van justitie
ten gemeentehuize van Apeldoorn aan
gifte gedaan van het overlijden van Z. M
Willem III, Koning der Nederlanden. De
aangifte is ingeschreven onder no. 377
van 't register van overlijden met het
volgend formulier: »Z. E. JE. Mackay
«Minister van Koloniën en Z. E. Ruys
«van Beerenbroek, Minister van Justitie
«zijn gemachtigd tot het doen van af-
«gifte namens de IConingin-weduwe, Re
«gentes van het Koninkrijk, dat op Zon
«dag 23 November f890 ten 53« ure
«overleden, Z. M. Koning Willem III, eer
«der weduwnaar van Koningin Sophie,
«Prinses van Wurtemberg, thansgehuwd
»met Prinses van Waldeck en Pyrmont
«zoon van wijlen Willem den Hen en
«Anna Paulowna van Rusland, in den
«ouderdom van 73 jaar, op het Paleis
«Het Loo, in deze gemeente Apeldoorn
De beide ministers zijn daarop weder
naar den Haag vertrokken.
Het aantal rouwversieringen in de resi
dentie neemt van uur tot uur toe. Nage
noeg alle magazijnen etaleeren rouwbe-
noodigdheden.
Bij de voornaamste firma's munt de
versiering door smaak uit.
Ook vele groote heerenhuizen in de
voornaamste wijken hebben thans de
luiken gesloten.
Koningin Victoria heeft hare deelneming
aan Koningin Emma betuigd.
Men gelooft, dat prins Hendrik van
Battenberg, gemaal van prinses Beatrice
van Engeland, koningin Victoria bij de
begravenis des Konings zal vertegenwoor
digen.
Ook de hertogin van Albany, zuster
van de koningin der Nederlanden, zal
zich laten vertegenwoordigen.
Maandagmorgen tusschen 1012
uur ontvingen de militaire autoriteiten
in alle deelen des lands, reeds de otficieele
kennisgeving van het overlijden van Z. M
Koning Willem III door middel van een
extra nummer van het recuil militair.
Ingevolge de bevelen van Hare
Majesteit de Koninging-Weduwe regentes,
zijn voor de rouw van het leger de vol
gende bepalingen vastgesteld.
De rouw zal rekenen in te gaan met
den dag van het overlijden.
De duur van de rouw zal zijn drie
maanden, waarvan 7 weken zware en
6 weken lichte rouw. De zware rouw
bestaat voor de officieren van de land
macht in het omfloersd dragen van de
dragon en in het dragen van den rouw
band met rosette; de lichte rouw in het
dragen van den rouwband alleen.
Gedurende de 3 maanden van den rouw
zal voorts geen groote parade worde»
gehouden en zal bij het optrekken der
wacht geen trom geroerd of hoorn ge
blazen worden.
De biiHenlanrtsclie pers over
Willem 111.
De dood van onzen koning heeft ook
in 't buitenland indruk gemaakt. De meeste
bladen wijden uitvoerige artikels aan
den overleden monarch en prijzen zijn
bestuur.
«Het overlijden van den Vorst zal diepe
droefheid verwekken in de Nederlanden,
schrijft de Indépendance Beige. «Al heeft
de regeering van Willem III niet die
groote ondernemingen gekend, die een
lichtende streep achterlaten in de geschie
denis en die de bewerkers een glorierijken
naam achterlaten, toch verdient zij ge
noemd te worden onder de meest vreed
zame, de meest weldoende regeering, die
haar souvereinen aan deNederlanden heb
ben gegeven.
Politieke en economische vrijheid,gods
dienstige verdraagzaamheid, algemeene
welvaart door een voorzichtig financiëel
beheer; groote uitbreiding aan den land
bouw gegeven, aan openbare werken en
aan de wegen; verstandige en liberale
regeling van 't openbaar onderwijs dat
zijn de weldaden die Holland heeft geno
ten onder den vorst, die is overleden.
Zonder zich aan de openbare zaak te ont
trekken, heeft Willem III tot in de laatste
jaren stipt zijne grondwettelijke plichten
vervuld; en eene buitengewone populari
teit is de belooning geweest voor die ge
heel en al Nederlandsche loyauteit, waar
mee hij die plichten heeft waargenomen.
De laatste jaren zijner regeering zijn
minder gelukkig geweest. De dood van
koningin Sophie, de dood van den erfge
naam van de kroon, financiëele moeilijk
heden, politieke zorgen hebben het ka
rakter van den vorst verbitterd en hem
min of meer zwaarmoedig gemaakt."
En over koningin Emma sprekende,
eindigt 't Belgische blad: «Het naburige
volk, waaraan wij zijn verbonden door
afkomst en door de herinnering aan zoo
veel strijden en lijden voor de vrijheid
en de onafhankelijkheid, kan op haar het
vertrouwen overbrengen, dat het onop
houdelijk den overleden vorst heeft be
toond.
Zij zal de glorierijke erfenis niet in
gevaar brengen, die wordt toevertrouwd
aan haar wijsheid, aan haar helderziend
heid. Dat is onze bede op 't oogenblik
waarin een catastrophe, die maar al te
goed was voorzien, haar het lot van 't
Nederlandsche volk in handen legt.
«Koning Willem III," schrijft het Ber
liner Tageblatt«was geen vorst, van
wien de geschiedenis zal zingenhij heeft
nooit in bloedige oorlogen veldheerdeug-
den aan den dag gelegd; hij heeftin de
jaren des vredes buitengewone regeerings-
gaven getoond. En toch is 't een wee_
moedig gevoel, dat ons aangrijpt, wan
neer wij den dood moeten bekend ma
ken van een man, die een goed en recht
vaardig vorst voor zijn land is geweest
en die in de kleine, bescheiden verhou
dingen, waarin hij te werken had, zich
steeds bewust was, dat de constitution-
neele koning steeds de plicht heeft, niet
alleen zijn land goed te vertegenwoordi
gen, maar ook zorg te dragen, dat uit
drukking wordt gegeven aan den wil
van de meerderheid des volks."
De Times zegt, dat gedurende de re
geering van Willem III Nederland geen
geschiedenis had, maar dat tijdperk ken
merkte zich door de uitbreiding van den
handel, de drooglegging van land en de
hervorming van het bestuur der koloniën.
Het blad besluit met eene vergelijking
tusschen Spanje en Nederland, die vroeger
vereenigd waren en thans beide door eene
Koningin-regentes worden geregeerd.
De Standard zegt, dat het weldadig
bestuur van koninginnen in andere landen
bewijst, dat de leer van Knox, als zou
eene vrouweregeering noodlottig zijn voor
een land. niet langer geldt. Wat de on
afhankelijkheid van Nederland betreft,
wijst de Standard op de wenschelijkheid
van het bestaan van kleine mogendheden
tegenover de beweging, die alle kleine
staten tot groote wil samensmelten. Het
blad bespreekt de geschiedenis en de
vredelievende houding van Nederland en
eindigt met een hernieuwde verzekering
van Engeland's welwillendheid en sym
pathie. De Daily Telegraph zegt, na een
geschiedkundig overzicht te hebben ge
geven dat in Nederland de raderen van
het regeeringsstelsel zoo voortreffelijk in
elkaar grijpen en in overeenkomst zijn
met den wil van het volk, dat's Konings
dood dit mechanisme niet in de war
brengt. De Daily Ncivs noemt de Ko
ningin-regentes een der merkwaardigste
vrouwen van Europa.
De République frangaise schrijft: «De
dood van Koning Willem III zal geen
wijziging brengen in den politieken toe
stand van het koninkrijk der Nederlanden.
De regeering is in goede handen bij de
kloeke Koningin-Regentes Emma, die,
ondanks haar buitenlandsche afkomst,
een even goede Nederlandsche is gewor
den, als zij zich een opofferende gade en
verstandige moeder heeft getoond.
De gemeenteraad heeft in eene bui
tengewone vergadering, Maandagmiddag
gehouden, besloten aan H. M. de Koningin-
Regentes een adres van rouwbeklag te
zenden, naar aanleiding van het overlijden
van Z. M. den Koning.
De voorzitter, de heer jhr. mr. T. A.
J. van Asch van Wijck, hield de volgende
toespraak
„Mijne Heeren, onder den eersten in
druk van het verpletterend bericht, dat
Koning Willem III, onze beminde Vorst,
zacht en kalm is ontslapen, zal het U,
als mij, eene behoefte zijn om te zamen
te komen, ten einde uiting te geven aan
de gevoelens, die ons bezielen jegens
onze Koningin-Regentes, die een geliefden
Gemaal, jegens de jeugdige Koningin, die
een beminden Vader van Haar zien weg
nemen.
«Wanneer wij dat doen, dan is dit een
behoefte, voortvloeiende uit een gevoel
van innige deelneming. Met dankbaarheid
tot God heeft ons Volk gezien, met welk
een liefde de jeugdige gemalin haren Ge
maal, onzen geëerbiedigden Koning, in
zijnen ouderdom heeft gesteund en ge
sterkt; met welk een onbezweken trouw
zij aan het ziekbed gestaan en het smar
telijk lijden heeft verzacht. De Almachtige
God geve onze Koningin-Regentes kracht
om de beproeving te dragen wijsheid om
haar moeielijken taak te volbrengen en
moge de wetenschap, dat het geheele
Nederlandsche Volk Haar eerbied en liefde
toedraagt, Haar met vertrouwen vervul
len.
«Het verlies, dat ook het Nederlandsche
Volk lijdt, is te groot, dan dat het onder
woorden kan gebracht worden.
«De laatste mannelijke telg uit het met
Nederland zoo verbonden Stamhuis van
Oranje-Nassau, is niet meer!
«Smartelijke zekerheid, welke reeds
vele jaren werd voorzien, maar welke wij
zoo gaarne zagen uitgesteld!
>Meer dan drie eeuwen heeft het Ne
derlandsche Volk het ondervonden, dat
het telkens, wanneer het in benauwdheid
verkeerde en ook tot een Oranjevorst
zijn toevlucht nam, die Vorsten met on
bezweken trouw de belangen [van het
Nederlandsche Volk hebben behartigd.
«Geen hunner was het gegeven zoo
lang het Nederlandsche Volk te leiden en
te regeeren als onzen nu ontslapen Koning
Willem III; door geen hunner is Hij over
troffen in liefde en toewijding; en als
Constitutioneel Vorst zal Zijnsgelijke niet
worden gevondenwat te meer eerbied
afdwingt, indien men in aanmerking
neemt, dat Hij onder geheel andere om
standigheden tot de Troon werd geroepen
dan Hij zich in zijn jeugd had knnnen
voorstellen.
«Hebben wij voor zijn herstel gebeden,
thans blijft ons slechts over de bede uit
te spreken, dat Hij eene eeuwige ruste
moge genieten!
«Is de laatste mannelijke telg uit het
stamhuis vanjOranje overledenGoddank,
Oranje-Nassau behoeft niet alleen voort
te leven in de harten der Nederlanders,
want eene Koningin uit dat Stamhuis is
gebleven. Op Haar en de IConiug-Regen-
tes, mogen wij zien.
«God geve, dat wij nog langen, lan
gen tijd, mogen uitroepen
«Leve de Koningin
Wegens hei overlijden van Z. M.
den Koning worden de klokken der Her
vormde en R. K. kerken alhier driemalen
daags geluid tot en met Maandag, den 1.
December a. s., alsmede op den dag der
begravenis en de daaraan onmiddellijk
voorafgaande dag, en wel 's morgens van
8 tot 9, en 's namiddags van 12 tot 1
en van 4 tot 5 uren.
Heden ochtend te Ai uur werd op den Hof
voor het front der pezamentlijke troepen, alhier
in garnizoen, door den luit-kolonel Wellan, gar-
nizoens-commandant eene proclamatie van H. M.
de Koningin-Regentes voorgelezen, waarbij het
overlijden van 2. m. Willem IU aan officieren en
manschappen officieel werd bekend gemaakt. Ver
volgens werd door ZHEd.Gestr. eene dagorder van
den Minster van Oorlog voorgelezen, (door den
grooten afstand konden wij het gesprokene niet
verstaan) besloten met een «Leve Koningin Wil
helmina" en een driewerf hoera.
De troepen werden gecommandeerd door den
Majoor Wiipperman, van het 1. Reg. Huzaren. -161j|
12%
De BURGEMEESTER en WETHOU
DERS van AMERSFOORT,
Gezien de circulaire van den heer Com
missaris des Konings in de provincie
Utrecht van den 23. November 1890,
No. 1 Az.
Voldoen aan de hun daarbij opgedragen
treurige verplichting door die circulaire
ter algemeene kennis te brengen.
Utrecht, 23 November 1890.
Circulaire.
No. 1 Az.
Overlijden van
Z. M. den Koning.
Door den heer Minister van Binnen-
landsche Zaken is mij bij telegram mede-
deeling gedaan dat Z. M. onze geëerbie
digde Koning hedenochtend, te 5 nren 45
minuten, op het Paleis «Het Loo" zacht
en kalm is ontslapen.
Mij van de treurige taak kwijtende U
daarvan kennis te geven, noodig ik U
uit den ingezetenen uwer gemeenten
daarvan op de gebruikelijke wijze mede-
deeling te doen.
De Commissaris des Konings in de provin
cie Utrecht
SCHIMMELPENNINCK v. d. O. v.
NYENBEEK.
Aan
de gemeentebesturen
in de provincie Utrecht.
Gedaan te Amersfoort, den 25 Novem
ber 1890.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
T. A. J. VAN ASCH VAN WIJCK.
De Secretaris,
W. L. SCHELTUS.
De BURGEMEESTER van AMERS
FOORT,
Gezien de circulairen van den heer
Commissaris des Konings in de provincie
Utrecht van den 24. November 1890,
No. 1 en 8 Az.
Brengt ter algemeene kennis, dat ten
gevolge van het overlijden van Z. M.
onzen geëerbiedigden Koning alle TOO-
NEELVOORSTELLINGEN en andere
OPENBARE VERMAKELIJKHEDEN tot
en met aanstaanden Zondag en op den
begrafenisdag worden geschorst.
Amersfoort, den 25. November 1890.
De Burgemeester voornoemd.
T. A. J. VAN ASCH VAN WIJCK.
Den 24sten November over
leed te Amsterdam onze geliefde
schoonzuster Vrouwe
C. E. RENTE EINSEN,
weduwe van den WelEdelgeljoren I
Heer A. H. D. VAN GHEEL "GIL-
DEMEESTER.
G. VAN GHEEL GILDEMEES^ER
C. Q. VAN GHEEL {ULDE-
MEESTER—TwiH
Amersfoort, 25 Nov. '90,
I Eenige en algemeene kennisgeving.
