NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT en GELDERLAND.
ONDER 'T OORDEEL.
Kiesrecht.
No. 79.
Zaterdag 1 October 1892.
Een-en-twintigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
«Ifc
F euilleton.
AMERSFOORTS
COURANT.
VOOR
abonnem entsprijs:
Per 3 tuaaiiden 1.Franco per post door het geheele Kijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G J. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentien:
Van 1 6 regels 0,4-0 iedere regel meer 5 Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
De kiesbevoegdheid voor Tweede
Kamer en Provinciale Staten is bij
de onlangs ingediende wetsont
werpen geregeld. die voor de
gemeenteraden zal een onderdeel
uitmaken van de toekomstige her
ziening der gemeentewet. Princi
pieel is tegen dit stelsel niets in
te brengenzelfs kan het wen-
schelijk geacht worden, de leden
van een gemeenteraad op een
andere wijze te benoemen dan die
van de volksvertegenwoordiging,
door b.v. het proportioneel stelsel
toe te passen. Maar nu krijgen
we gedurende een tijdverloop, dat
wel eens van langeren duur zou
kunnen zijn dan vermoed wordt,
dit nadeel, dat elk gemeentebe
stuur een dubbel stel kiezerslijsten
moet maken, op onderscheiden
tijdstippen van het jaar, en op
van elkander zeer afwijkende
grondslagen: dat ook gedurende
dien tijd een groot aantal perso
nen wel geschikt zijn verklaard,
mee te doen aan het kiezen van
afgevaardigden ter Staten-Gene-
raal, maar zich moeten onthouden
van deelneming bij het aanwijzen
van mandatarissen ten Raadhuize
waar gewoonlijk zaken worden
behandeld, die den kleinen bur
ger minstens evenzeer raken als
wat op het Binnenhof aan de
orde komt. Deze overweging zou,
meenen we, grond geven tot den
wensch, door middel van een
overgangsbepaling vast te stellen,
dat de regelen voor de toekenning
der kiesbevoegdheid en de uitoe
fening van het kiesrecht van toe
passing zijn op de verkiezing van
gemeenteraadsleden, tot zoolang
bij wijziging van de gemeentewet
hieromtrent niet nader is beschikt.
Over den vorm van zulk een tijde
lijk artikel, dat gemakkelijk kan
worden ingetrokken, wanneer de
gemeentelijke regeling tot stand
komt, zouden de heeren, die ge
lijke zienswijze zijn toegedaan,
het gemakkelijk eens worden.
De Grondwet stelt den kiezer
nader te bepalen eischen van ge
schiktheid en van maatschappelij-
ken welstand: er moet alzoo een
grens worden aangegeven. De re
geering is in deze zoo ver gegaan
als de Grondwet veroorlooft,
het terecht versmadende, weer te
zoeken naar een kunstmatige af
scheiding, die toch niet lang stand
kan houden, omdat zij in den
regel zeer weinigen bevredigt. Alle
meerderjarige mannelijke ingeze
tenen worden kiezers, die lezen
en schrijven kunnen, eisch van
geschiktheid, er, in wier onder
houd niet voorzien wordt door
middel van bedeeling van een
instelling van weldadigheid of van
een gemeentebestuur, eisch
van maatschappelijken welstand.
De kennis van lezen en schrij
ven moet blijken door een eigen
handig geschreven aanvraag om
op de lijst der kiezers te worden
geplaatst. Wie de zaak die moeite
niet waard acht, mag ook wel
gerekend worden geen genoeg
zame belangstelling te bezitten
om het kiesrecht waard te zijn.
De aanvraag behoeft slechts één
maal te geschiedenwie er op
geplaatst is, blijft er op, totdat hij
is overleden, of de gemeente ver
laat of niet meer de wettelijke
vereischten bezit. De lijst wordt
aangevuld naarmate nieuwe aan
vragen komen.
Een maatregel van algemeen
bestuur zal den vorm dezer aan
vragen en de wijze van inlevering
regelen. Het mag wel noodig
heeten, daarbij controle-midde
len aan te wijzen, en werkelijk
zouden wij het van belang reke
nen het een en ander in de wet
op te nemen. Van den aspirant
kiezer moet, zoo het hoofd des
gemeentebestuurs zulks verlangt,
een mondelinge verklaring, Jat
de ingeleverde aanvraag door
hemzelven is geschreven, strafbe
palingen moeten worden vastge
steld tegen hem, die zulks ver
klaart in strijd met de waarheid
zoomede tegen dengene, die voor
een ander zulk een aanvraag
schrijft. Er is misschien noodig
een uitzonderingsbepaling ten be
hoeve van personen, die door
verwonding tijdelijk buiten staat
zijn de pen te voeren, mits door
twee gunstig bekende personen
wordt verzekerd, dat zij wel schrij
ven kunnen kort en goed, er be
hoort voor gezorgd te worden,
dat de maatstaf ter bepaling van
iemands geschiktheid indprdaad
zuiver wordt aangelegd. Of dat
alles met inbegrip van strafbe
dreiging, maar eenvoudig bij al-
gemeenen bestuursmaatregel kan
gebeuren, wagen we te betwij
felen.
Eisch van maatschappelijk en
welstand is het niet bedeeld zijn.
Wie in 1895 ondersteuning van
een liefdadigheidsinstelling of van
een gemeentebestuur ontving, mag
in 1896 niet meekiezenonder
stand, aan de vrouw of inwo
nende kinderen verstrekt, wordt
geacht door het hoofd des huis-
gezins te zijn genoten.
Alle begrip van census is alzoo
vervallen, en ook de merkwaardige
schepping der Modgers" waarmede
we op dit oogenblik nog gezegend
zijn en die voor de gemeenteraads
verkiezingen nog een poos onder
de wapenen zullen geroepen wor
den, zal dan ook tot de historische
herinneringen behooren. Als de
aanvraag tot plaatsing op de kie
zerslijst is ingekomen bij het ge
meentebestuur, onderzoekt dit, of
de aanvragerdewettelijke vereisch
ten bezit, dus ook, of zijn naam op
eenige lijst van bedeelden voor
komt. Dit moet snel geschieden,
en is bepaald, dat Burg. en Weth'
op elke aanvraag beslissen, en
dat de burgemeester bij weige
ring binnen 48 uren kennis geeft
aan den aanvrager, met opgaaf
van redenen. Er is dus niet veel
tijd, om met het bestuur eener wel
dadigheids-instelling, dat maar nu
en dan vergadert, of met den
secretaris, die ook zijn andere,
gewone bezigheden heeft in cor
respondentie te treden ten einde
te weten te komen, of zeker per
soon onderstand heeft genoten.
Het zou daarom noodig zijn, dat
ten raadhuize lijsten van bedeel
den aanwezig waren. Bestaat er
een wettelijke verplichting tot het
overleggen daarvan, en, zoo niet,
is het dan niet noodig die te
scheppen
Zeer is toe te juichen de be
paling, dat het gratis verstrekker
van geneeskundige bulp of v&
geneesmiddelen niet is te l/f
schouwen als onderstand in den
zin dezer wet. Er kunnen zich
tal van gevallen voordoen, die
een gemeentebestuur nopen in dat
opzicht vrijgevigte zijn met het
oog op de openbare gezondheids-
vestigd te zijn om onder door de
wet gestelde voorwaarden kiesbe
voegdheid te bezitten. Ook als
leden van het huisgezin hunner
ouders oefenen zij het kiesrecht uit.
Uitgesloten, blijvend of tijde
lijk, zoo lezen we in de Me
morie van Toelichting, moeten
worden alleen zij, die hun ver
plichtingen jegens de gemeenschap
niet vervullen of de maatschap
pelijke orde aanranden, of die het
der moeite niet waardig achten
om voor zich het kiesrecht te
vragen.
Tijdelijk alzoo, zij, die bij rech
terlijke uitspraak de beschikking
of het beheer over hun goederen
hebben verloren of uit hun kies
recht zijn ontzetdie het vorig
jaar hun rijksbelasting niet hebben
betaald, tenzij die belasting hun
volgens wettelijk voorschritt is
kwijtgescholden of hun onvermo
gen tot betaling is gebleken. Het
kiesrecht wordt niet uitgeoefend,
wat met tijdelijke uitsluiting ge
lijk staat, door hen, die krach
tens wettelijk voorschrift van hijn
vrijheid zijn beroofd, d>
voorkomen op de van krach
kiezerslijsten, en. d
ren ber°d"
hun
belangen,
en dat moet geen in
vloed kunnen hebben op de kiezers
lijsten.
Ongehuwde meerderjarigen be
hoeven nu niet afzonderlijk ge
er de
Blijven
uitgeslotei,
misdrijf tot een
vier jaar of langer
deeld, en zij, die d(
militairen rechter zijn ont.
uit den militairen dienst met on-
waardig-verklaring om bij de
gewapende macht te dienen.
Gelijke bepalingen als voor d^
Tweede Kamer gelden ook
DOOR
MEVR. KAUTZMANN-VAN OOSTERZEE.
6) Daarop is later een vergadering gevolgd,
waar het vrij oproerig toeging, zoodat enkele
kerkeraadsleden hun hoed namen eii Tfeggingen.
Wat hij eigenlijk wil, begrijp ik niet goed.
tenzij het er hem om te doen is, om even
als een paus de kerkelijke macht in han
den te hebben en te gebieden over de ge
loofsovertuiging of liever leer zijner hoorders.
De oude vrouwen sidderen van angst onder
zijn prediking, en schreien zich de oogen
uit zoo dierbaar als hij het zegt, de mannen
knikken elkaar toe, en zingen met volle
borst de meest geteekende boetpsalmen, maar
de verstandigen halen de schouders op. De
catechisauten moetea eerst verzekerd zijn
van hun doemwaardigheid, eer hij ze lot
de Heilige Kerk wil toelaten, en de doope-
lingen ja, dat wilde ik u vertellen."
„Mijn hemel, moeten de doopelmgetjessoms
ook al schreeuwen ik beu verloren schertste
de dokter.
„Was het dat nog maar," glimlachte Yan
Hoogendam, „maar het is in waarheid eeu treu
rig geval. Een mij Der pachters, eeu braaf,
rechtschapen huisvader, verzocht hem Zondag
•zijn kind te willen doopen. „Wrat ben je,"
vroeg: Hester.
„Pachter," zeide de boer.
„Zoo bedoel ik het niet wat ben je, mo
dem of orthodoxgelooft ge aan alles wat in
den bijbel staat?"
„Wel ja, dominé,, Yader heeft het me altijd
geleerd."
»En je vrouw?"
„Wel eveneens."
„Dus je gelooft in den bijbel als in het on
feilbaar Woord, waarvan geen tittel of jota
mag worden afgedaan, waarvan ieder woord
echt, en als door Gods eigen vinger geschre
ven is waarvoor gij desnoods zoudt willen
strijden en sterveu om te toonen dat, helu
ernst is, dat gij
„Hemel domme, zoo bedoel ik het niet,"moet
de man uitgeroepen hebben, terwijl hij beide
handeu voor de ooren hield. Strijden en ster
ven, ik, als echtgenoot en vader, terwijl mijn
roeping is voor mijn huis en kroost te zor
gen Ik heb geen lust om te strijden en te
sterven, en in den tijd van brandstapels leven
we gelukkig niet meer."
„Man," bad dominé geantwoord, „gij zijt niet
van het echte soort; ik kan niet uw kind door
den doop toewijden aan een kerk waarvoor
ge niet eens uw eige^ leven over zoudt hebben.
Ik doop niet."
„Dat zullen we zien dominé," heeft de
pachter gozegd, en is verdrietig heengegaan.
Nu kwam hij mij om raad vragen, en in
waarheid ik weet niet welke te geven."
Adelheid luisterde met zichtbare belang
stelling. Yeruande liep de kamer op en neer,
blijkbaar in opgewonden stemming. Ada zag
nu eens naar haar vader, dan weer naar Adel
heid. „Oom Erans," sprak ze eindelijk, en een
blosje gleed ovor haar gelaat, „vraag oom
Erans om het kind te doopenhij doet het
gewis."
„Maar dat kan niet, kind; ik zou er miju
haud onder durven verwedden, dat Hester hem
den preekstoel niet zal afstaan. Ja, zooals hij
zich voordoet, en volgens de leer, die hij voor
staat, zal hij immers ook Van Burgstede als
een ongeloovige predikant moetou behandelen?
De ontevredenheid, reeds groot bij velen, is
thans tot tegenstand geprikkeld, en mijn al
gemeen geachte pachter heeft veler raad gehoor
gegeven en zich schriftelijk tot hooger hand
gewend, om zich op baar te beroepen."
„Dat is ferm. Men zal gewis wel han
delend optreden en aau deze zaken paal en
perk stellen."
„Het is te hopen. Iu ieder geval kunnen de
eerwaarde heeien het niet onopgemerkt voorbij
laten gaan, te meer daar de heer Hester
geen onbekende voor hen is. Hoe gaarne zou
ik er eens met Van Burgstede over spreken
uw broeder, mevrouw, is eerst een man. Ik
ken hem uu sinds jaren, en gij weet wel hoe
we over elkander denken. Waren alle pro-
dikanten zoods hij, dau werden zulke liefde-
looze handelingen vermedeu."
„Waren allen zoo als hij, dau was er geen
strijd, dus ook geen leven," sprak Adelheid
„mijns inziens is juist dit verschil vau mee
ningeu noodig, om het christelijk levensbeginsel
te bevorderen. Het is waar, ikaeht mijn broeder
hoog, wie beter dan ik, kent zijne goede hoe
danigheden, maar er zijn velen, niet uiiuder
edel in streven dan hij, die toch in opvatting
cn leer verschillen. Ten slotte komt het toch
maar er op aau, hoe een mensch geleefd,
niet wat hij geleerd heeft, en leer veredelend
hand aan hand, dau kan het niet anders
of zulk een meusch moet zegen rondom
zich verspreiden."
»Gij spreekt daar uit wat ook mijn inzicht
is," sprak Van Hoogeudain ernstig. «Niet
het verschil in de leer, maar wel degelijk een
leven volgens en overeenkomstig het beeld van
den ideaalmcnsch, wordt van den mensch van
den predikant in de eerste plaats geëischt.'
9 Er is een groote grief, die nu en dan niet
ten onrechte gemaakt wordt," sprak hier de
dokter, ©het is deze men vergeet dikwijls te
veel, dat een predikant ook een mensch is
van gelijke beweging als ieder ander, dat hij
dezelfde hartstochten, neigingen, gezindheden
heeft als ieder gewoon leek, en men stelt hein
eischen, die geheel tegen zijn persoonlü
indruischeu. Beantwoort hij hier aav
dan is hij een dierbaargodzalig
hij echter in eenig opzicht, dan wor
dubbele steeuen gesteenigd, omdat
dikant is.
»Ik geef het u ecnerzijds toe," aut<
Adelheid, maar aan den anderen kant ac
ik de roeping, voorganger der gemeente te
zijn, zoo schoon, dat deze het wel waard
is, dat de drager van dien naam dubbel
strijde om geen aanstoot te geven. Mijn
broeder maar daar komt hij zoo waar
zelf aan het is al weer waar het oude spreek
woord «spreek over den duivel, en gij ziet zijn
staart."
Iu waarheid kwam hier Erans van burg
stede thans langs het pad. Hij had het rijtuig
bij het hek verlaten, en nog eer hij het
huis bereikt had, was Van Hoogendam hem
reeds tegemoet gegaan en begroette hera
hartelijk.
«Daar doet ge wel aau kerel, dut ge ons
eens bezoekten nu blijft ge toch eeni-e
dagen
»Tot morgenavond indien ge het goed
vindthet werd me thuis al te eenzaam
nu Adeiheid en Vernande weg waren en
ik dacht, kom laat uie ze eens gaan ver
rassen."
Wordt vervolgd.)
