BINNENLAND.
'Tt- §po?r»sgpéreóncs! in hei-StatiOP.S-
GEMENGD NIEUWS.
INGEZONDEN.
Wanneer nu met eenig beleid te
werk wordt gegaan, zoodat er niet
te veel ontruimingen op eens komen,
en de mensclien, die de afgekeurde
krotten moeten verlaten, gelegenheid
hebben naar iets beters uit te zien,
betgeen, bij het tegenwoordig streven
om goede arbeiderswoningen tot niet
overdreven huurprijzen aan te bieden,
niet meer zoo moeilijk is als vroeger,
dan komt na verloop van weinige
jaren de gewenschte verandering
geleidelijk-
De Regeering heeft in de Troon
rede ook het woord «volkshuisves
ting" gebezigd, daarmede te kennen
gevende dat zij, al is het ook niet
dadelijk, toch dit groote nationaal
belang tot een onderwerp van wet
geving wenscbt te maken. In welken
zin dat zal geschieden, ligt nog geheel
in het duister. Toch zou het mij niet
verwonderen, als daarbij gedacht
wordt aan uitbreiding van het ont-
eigeningsrecht, waardoor de. gemeen
ten ile bevoegdheid bekomen, eener-
zijds om slechte woningen te naasten
tot een met de billijkheid overeen-
komenden prijs, aan den anderen kant
terrein te verkrijgen voor den bouw
van arbeiderswoningen. In beide
richtingen moet de oplossing van
deze quaestie gezocht worden; de
gemeente, behoeft daarbij niet als
bouw ondernemer op te treden, maar
kan van de medewerking van vereeni-
gingen en van particulieren gebruik
maken om slechte toestanden te doen
verdwijnen. Inmiddels doe ieder wat
hij kan, 111 het levendig besef dat
hij. zijn verplichting als «hoeder zijns
broeders" nakomende, ook in niet
geringe mate het algemeen welzijn
bevordert.
Te 's-Gravenhage is een verga
dering van bakkerspatroons en direc
teuren van broodfabrieken gehouden
naar aanleiding van het besluit der
bakkersgezellen om 17 Januari den
nachtarbeid af te schallen. Besloten
is de nachtarbeid niet af te schaffen,
daar zulks niet mogelijk en onnoodig is.
De gemeenteraad van Rhenen
zal zich per adres tot II.Al. de Ko
ningin-Regentes wenden ter verkrij
ging van Knaneieeleo.-voor den
kct!}fl".X-van den afgebranden toren
De kosten hiervooi worden geraamd
op f 47000, waarvan men de helft
wil vinden door het sluiten van een
leening; in de andere helft verzoekt
met het Rijk te voorzien door jaar-
lijksche tantièmes, loopende over 8
of 10 jaar.
Daar een spoedige aanvang van den
herbouw bevorderlijk is voor het be
houd van hetgeen thans aan weer
en wind blootgesteld is, wordt een
snelle beslissing verzocht
Kosteloos vervoer voor Kaïnerledeu.
Door sommige leden der Tweede
Kamer werd bij het afdeelingsonder
zoek der Staatsbegrooting gewezen
op de ongelijkheid die bestaat tus-
schen de leden der Kamer, die te
's Gravenbage wonen en lien, die
elders gevestigd zijn. De laatsten moe
ten zich toch voor reiskosten niet
onbelangrijke uitgaven getroosten,
welke de eersten niet hebben te doen.
Hierdoor wordt in de hand gewerkt,
dat de leden zich na hun verkiezing
in Den Haag vestigen, voor zoozer
zij niet door andere betrekkingen aan
elders gebonden zijn. Alen achtte het
intusschen voor de goede vervulling
van het werk der Kamer beter, dat
de leden in de verschillende deelen
des lands zijn gevestigd.
Men drong aan op kosteloos ver
voer van de leden der Kamer door
de spoorwegmaatschappijen.
Andere leden betwijfelden, of beding
van vrij vervoer voor de leden der
Kamer wel met de Grondwet zou
zijn te rijmen.
De Nederl. Protestantenbond
neemt steeds in bloei toe. In het nu
geëindigde vereenigingsjaar traden
10 nieuwe afdeelirigen met een totaal
van 600 leden toe, terwijl slechts
één afdeeling (Tzuminarum) met 35
leden opgeheven werd. De Bond bestaat
thans uit 161 afdeelingen, 13 corres
pondentschappen en 58 verspreide
leden, samen ongeveer 19000 leden.
Hij was een van degenen, die door
haar reeds gerangschikt waren op
het lijstje van pretendenten naar
Alarie's hand, een lijstje, dat, wegens
den zeer ingekrompen kring harer
kennissen niet heel veel namen be
vatte.
Wordt vervolgd.)
Tweede Kamer.
Afschaffing der plaatsvervan
ging
Verscheidene leden der Tweede Kamer
verklaarden in de afdeelingen dat de
afschaffing der plaatsvervanging in
geen geval behoorde voorgesteld te
worden dan als onderdeel van een
voorstel tot horvorming der levende
strijdkrachten, en dat eene scheiding
van beide regelingen voor hen een
afdoende reden zijn zou om tegen een
voorstel tot afschaffing der plaatsver
vanging te stemmen.
Opgemerkt werd, dat deze maat
regel volstrekt geen nieuwe uitgaven
voor den Staat met zich zou brengen.
Ook betoogde men, dat vastkoppeling
van een voorstel omtrent deze aan
gelegenheid aan de nadere regeling
van het defensiewezen de kans op
welslagen in sterke mate zou doen
verminderen.
PLAATSELIJKE BERICHTEN.
Tot directrice van liet «Te Huis"
voor gegoede dames (Scheltus-stich-
ting) alhier is benoemd mej. J. Al.
Batz te Veenendaal.
Door de manslidmaten der Ge
reformeerde kerk B zijn in de Woens
dagavond gehouden vergadering ge
kozen tot ouderling de heerenN.
Wolfswinkel en J. van Tellingen, en
tot diaken de heerenC. H. van
Buuren en J. Schaap.
Aan onzen stadgenoot den aan
nemer J. van den Berg is bij onder-
handsche aanbesteding voor circa
f 14.000 gegund de bouw van het
hoofdgebouw en de retirade op bet
nieuwe station te Soest.
De rijlessen, die gedurende dezen
winter aan de officieren van onbereden
wapens en dienstvakken in dit garni
zoen worden gegeven, zullen worden
bijgewoond door 55 officieren, waar
onder 3 uit Harderwijk.
Als instructeur treedt op luitenant
H. C. Taunay.
Maandag 25 dezer vergaderde
de coöperatieve winkelvereeniging van
koffiehuis der H. IJ. S. Terwijl deze
vereeniging ver over de honderd leden
telt, was slechts een zestigtal aan
wezig, welke slechte opkomst deels
aan de kermis is te wijten, deels
doordat enkelen wegens dienstplich
tigheid verhinderd waren ter verga
dering aanwezig te zijn. De voorzitter
de vergadering geopend hebbende,
deed de notulen voorlezen welke wer
den goedgekeurd, waarna men overging
tot bespreking der reglementsartike
len, die tiet doel en het streven der
vereeniging inhouden. Over enkele
punten, betreffende «het bestuurct en
«de leden<t was nog al discussie, in
zonderheid daar het bedrijfskapitaal,
dat men eerst op f 200 had gesteld,
wegens de toename van het aantal
leden niet voldoende bleek te zijn.
De heer Van de Wart stelde dien
aangaande vour, de door elk lid te
storten som op f 5 te stellen, welk
bedrag desverkiezende door de leden
op 20 achtereenvolgende loondagen
zou kunnen worden gestortaldus
aanvangende zou men komen tot een
bedrag van zes- a zevenhonderd gul
den. Voornoemd voorstel vond alge
meen instemming en werd aange
nomen.
Hierna ging men over tot het ver
kiezen van een bestuur waartoe door
het voorloopig bestuur een vijftiental
was opgemaakt, waaruit men 5 be
stuursleden zou kiezen. Bij stemming
bleek dat de volgende heeren ver
kregen D. Lonnée 35 st. Riphagen 28,
A. Zondervan 23 st., Harmsen 23 st. en
P. Zonneveld 21 st. zoodat genoemde
heeren gekozen waren.
Allen namen hunne benoeming aan
behalve de heer Zondervan, die wegens
tijdgebrek daartegen bezwaar had.
In diens plaats kwam de heer A. C.
Brasem, daar die na genoemde 5
heeren de meeste stemmen op zich
vereenigd bad. Nadat door den heer
Zondervan den leden dank was gezegd
voor hunne medewerking werd de
vergadering gesloten terwijl werd
overeengekomen den volgenden Maan
dag wederom te vergaderen tot nadere
regeling der verschillende punten.
Woudenberg.
Alej. M. A. Dorrestein alhier is
benoemd als Onderwijzeres aan de
openb. school te Hierden, gemeente
Harderwijk.
Brutale iubraak.
Aan rle gedempte Botersloot te
Rotterdam heeft gisternacht een bru
tale inbraak plaats gehad in het kof
fiehuis van N G. Hoogerbrugge in
pand no 56 aldaar. Dekofliehuishouder
hoorde geritsel en waarschuwde een
politie, waarop de inbrekers, zijnde
eene vrouw woonachtig in de Thoo-
lenstraat met haar 11 jarig zoontje
op heeterdaad betrapt en gearresteerd
werden. Eigenaardig is de wijze,
waarop de inbrekers zich toegang
verschaften. Langs bedoeld pand loopt
een gang, waarin een raampje van
een privaat uitkomt. De vrouw had
haar zoontje door het raampje naar
binnengeduwd, waarop de jongen de
hoofddeur van de binnenzijde voor zij
ne moeder opende. Inbrekerswerktui
gen zijn op de vrouw in beslag ge
nomen De echtgenoot van de inbreek
ster die op den uit kijkhad gestaan is
mede gearresteerd.
Zeven gelukskinderen.
Als een bijzonderheid wordt mede
gedeeld, dat achtei een volgens zeven
zoons van den heer J.Hoetmer, te
Ouder-Amstel, allen een hoog nurn
mer hebben getrokken dij de loting
voor de nationale militie en dus vrij
van den dienst zijn.
BURGERLIJKE STAND.
Amersfoort.
Geboren20 Oct. Elisabeth Gesina, d.
van Leendert van Etten en Aotoniu de
Groot. Bartholomeus Cornelis Marie, z.
van Kornolis Dijkema en Hendrika van
Munster. Wilhelmus Gerardus, z. van
Gerarrlus Scheerder en Catharina Verhijen.
21 Oct. Maria Johauna, d van Bernardus
van Lith en Christina Oeters 23 Oct
Arie, z. vau Jan Jakob Berends en Sijsje
van der Neut -- Jacoba Elberta. d. van
Joannes Hariman en Geertiuida Ving.
Nicolaas, z. vau Nicolaas Scboonderbeek eu
Gijsberta van de Logt. 24 Oct. Joseph,
z. vau Theodorus Corbee en Allegonda
Josephine Delinee. Willem Jacob Henri
Berend, z van Jonkheer Meester Berend
Willem Theodoor Sandberg en Maria Elisa
beth Henrifétte Geisweit van der Netten.
25 Oct Hendrikus Johannes, z. van Joban-
nus Gerardus Spoel en Johanna Helena van
den Ham. Gerritie. d van Gerrit de
Bree en Maria Maudersloot i-o v_/Ct.
Johannes Reiubertus, z van Johannes Rein
bertus van 't Hof en Heintje van den Pol
2 7 Oct. Kornelis Antlionius Mattheus z.
vau Cornelis Matthias Dagelet en Elisabeth
Happe. Antonia, d. van Lnbbarlus van
den Biezenbos eu Catharina de Graaf.
Ondertrouwd: 21 Oct Hijmen van Snrk
sum en Beertje vau deu Brink Johannes
Verheuvel eu Evertje Hoksbergen. Willem
van Zalingen en Aleida Christina Clasquin
Hendrik Woudenbergen Agneta Maria Donath.
Getrouwd: 2? Oct. Hendrikus Johannes
Verheycn en Geertruida Everarda Kok.
Johannes Lablaus en Johanna Krabbe.
Overleden20 Oct. Elisabeth de Groot
75 j. wed. van Jan Veenendaal. 22 Oct.
Maria Johanna Christina Kraan 6 j. 23
Oct. Johannes Elisabeth Jacobs 20 j. echtg.
van Gerardus van der Haar 25 Oct.
Dirkje Maria Vos 10 m Johannes Ziel
tjes 25 d.
Hoogland.
Geboren: 21 Oct. Aalt, z. van W. van
Kouswijk en T. van de Veen. 24 Oct
Catharina, d. van H. Ossendrijver en M.
van de Vlasakker. 27 Oct. Aaltje, d. van
H. van Zoeren en G. Maasen 27 Oct.
Gerrit, z van J. Botterblom en J. Tijmcnse.
Ondertrouwd: 22 Oct. G. Adams en W.
van de Bor.
Leusden.
Geboren: 22 Oct. Rijk, z. van Rijk
Scboonderbeek en Teunisje Houtveen.
23 Oct. Gerritje Johanna, d. van Gerrit Kuijt
en Geurtje Ham.
Ondertrouwd: 22 Oct. Henri Ferdinand
Emmelot, en Alijda van Surksum wed. van
Johannes Hoogland.
Stoutenburg.
Gehuwd: 28 Oct. Tijmen Smit en Catha
rina Ossendrijver.
Woudenberg.
Geboren: 14 Oct Marinas, z. van Aart
van GiDkel en Maatje Blaauwendraad.
Overleden: 21 Oct. Lambertus van de
Lagemaat, 2 m.
marktbericht.
AMERSFOORT, 29 Oct. 1897.
Tarwe f0.Rogge f0Boekweit f0.
Appelen f 2.a f 5 00. Peren f2.00 a f[4 00. N'euwe
aardapp. f0.00af0 00. Zandaardapp. f 1.80 a f200
Hoendereieren f5.50 a t 6 per 100st. Eenden
f 0.a f 0.Boter f 1.10 a f 1.25 per kilo. Mar
garine f0a f0.Zoetem kaas 0.f 0.
Kippen f0.60 a f0 80. Kuikens f 1 00 af 1.20 Piep
kuikens f 0.20 a f 0.40 Ganzen f 0 00 f 0.00 Eenden
I 0.60 a f 0.90 p. st. Jonge f 0.00 a f 0 H azen
f 1.50 a f2 00 Wilde konijnen f 0.40 a f 0.50
Tamme f 0.00 a f 0.00 Duiven f 0.40 a f 0.50 paar.
Vette varkens f0.f0.Zengen f35.f55.
Biggen fC.a f 10.Schrammen f 12af 19
Vette koeien f 000.a f 000.Guste koeien
f00.— a f 000 Kalf koeien f000 a f000.—
Kalfvaarzen f 00.a f 00.Os f 000.a
f 000.— Pinkstieren f 000,— k f 000.—
Aangevoerd waren ongeveer heet. Tarwe,
heet. Rogge: heet Boekweit. 180 heet.
Appelen; 120 heet. Peren: 0 heet. Kleiaardappe-
len: 300 heet. Zandaardappden 5000 stuks Hoen
dereieren; OOOOstnks Eendeneieren; 1500 kilo Bo
ter kilo Maganne; kilo Kaas- stuks Vee
9 zei gen 240 hiceen en 12 schrammen
Een beroep op <le Nedcrlandsche
vrouwen.
Vrouwen van Nederland
Een gewichtige taak wacht u
Het geldt thans een aanval, noch
op uw beurs, noch op uw tijd, doch
ailèèn op uw edel hart, op uw mede
gevoel, op uw goeden wil.
Zoo ge het tot heden niet wist. ge
hebt liet thans kunnen lezen, hoe 111
onze Indische bezittingen duizenden
en nogmaals duizenden vrouwen, op
liet punt om moeder te worden, ver
stoken zijn van de bij die gelegen
heid zoo onmisbare en onwaardeer
bare hulp en steun van bevoegde
deskundigen.
Gij hebt bet kunnen vernemen,
boe het bijbelsche; «met smarte zult
gij kinderen baren" daar dikwijls ont
aardt in een kwelling en foltering
zonder eind, zoodat bet lang verbei
de, door iedere moeder met vreugde be
groete tijdstip veelal onnoodig en
schier eindeloos woidt verschoven.
En bleef bet daar nog inaar bij
Het is u thans medegedeeld, boe
daar ginds vrouwen, jonge moeders,
bij honderden vallen als slacbtolfers
van het moeder-worden. Hoe daar
geleden wordt, gesukkeld; boe de
dood in zeer vele gevallen de slot
scène vormt van eene acte, die over
al elders iu normale verhoudingen
wordt afgespeeld.
En dat alles, omdat die arme schep
selen in dit voor iedere vrouw zoo
gewichtige tijdperk verstoken waren
van datgene, waarop iedere toekom
stige moedei, van af de hoogst ge
plaatste tot de armste, met volle recht
aanspraak mag maken, waarvoor zelfs
overal in de beschaafde wereld de
overheid zorgt, dat de personen met
zekere waarborgen van bevoegdheid,
bekwaamheid, allerwege in genoeg
zaam aantal aanwezig zijn.
Zelfs voor het redelooze vee wordt
in bedoelde omstandigheden ruim
schoots gezorgdbe bevoegde vee
artsen zijn alom beschikbaar.
Vrouwen van Nedeiland! weet ge
wat in onze koloniën in het belang
uwer donker-gekleurde zuster-lotge-
nooten wordt gedaan?
Niets!!!
Overgeleverd aan onwetendheid en
ruwheid, aan dweepzucht en bijgeloof,
is lijden en sterven onder de vrouwen
in het binnenland om zoo te zeggen
aan de orde van den dag. Ontelbare
vrouwen, wier leven als moeder, als
echtgenoote, als menscb evenveel
waarde beeft als van de meeste der
levens, gaan verloren en boeten jeugd,
gezondheid, leven in, voor eene gebeur
tenis, die voor u allen als een der
meest gelukkige mag gelden.
O ik weet bet, dat. bij het bekend
worden met deze toestanden, uw hart
trilt van innig gevoeld medelijden,
en dat gij verontwaardigd uitroept:
Is dit alles zoo Zoo ja, is daaraan
niets te veranderen?
Dat het zoo is, beeft ons de hoog
leeraar in verloskunde en vrouwen
ziekten aan de Amsterdamsche Lni-
versiteit, prof. dr. H. Treub, medege
deeld in een bericht, dat voor het
eerst de geesten heeft wakker geschud
en waarin de aandacht van ieder
weldenkende op dezeergerlijke misstan
den is gevestigd.
Dat het zoo is, heeft ons de schrij
ver vau de artikelen «Van dag tot
dag" in bet Algemeen Handelsblad
leeren zien, toen hij iri een tweetal
stukken ons een schilderachtige schets
van den treurige» toestand gaf.
Dat het zoo is, vernemen wij ook
uit eene dezer dagen verschenen,
hetzelfde onderwerp behandelende
brochure van de hand des heeren dr.
Stratz te 's-Gravenhage, gedurende
jaren geneeskundige specialiteit in
vrouwenziekten in Indië, dus iemand,
bij ervaring en van nabij bekend met
de bovengeschetste misstanden. Wie
uwer de werkelijkheid in geuren en
kleuren wil leeren kennen, schalie
zich dit boekske aan, alhoowel hier
en daar wel "at vooikomt, voorden
leek moeielijk te volgen.
Zijn deze getuigenissen niet vol
doende? Verlangt men nadere be
vestiging van de vraag: is dat alles
zoo? Ik geloof, men zal de waarheid
van het aangevoerde thans niet meer
kunnen betwijfelen en ik wil mij een
oogenblik bezighouden met uw«is
daaraan niets te doen?" Kan in j
dezen menschonteerenden toestand
geen verbetering gebracht worden?
Ilad hierin niet sedert lang voorzien
moeten zijn?
Deze vragen, die \oorzeker op uw
aller lippen zweven, zijn niet alleen
volkomen gewettigd, doch ook zeer
natuurlijk, omdat zij wijzen op het
edelste iu den menscb, nl. medege
voel voor lijdenden, en bovendien
omdat velen van u, inoeder geworden
of zullende worden, weten wat het
zeggen wil: zonder goede hulp, zon
der vertrouwbaren steun in het ge
wichtigste moment in het vrouwelijk
leven daar neêr te liggen, in angstige
verwachting van zaken, waarbij des
kundige bijstand onmisbaar en onaf
wijsbaar is.
Ja, men had reeds vroeger voor
deze zaak moeten zorgen. Men had
niet mogen dulden, dat daar ginds
eeuwen lang vrouwen bij honderdtal
len woiden weggerukt, wier leven
door goede hulp ware te behouden
geweest. Werpen wij echter op nie
mand den steer, der schuld, maar
trachten wij het verzuimde zooveel
en zoo spoedig mogelijk goed temaken.
Of dit geschieden kan? Gewis!
Er zijn stemmen opgegaan, die
aandringen op het stichten van eene
school of instelling voor vrouwelijke
verloskundigen in Indië. Anderen
wijzen op liet voorbeeld van Frankrijk
als) koloniale mogendheid tegenover
ons nog jong), waar men zich, met
aanvankelijk veel succès, tevreden stelt
met het uitzenden van bevoegde, voor
haar taak berekende vrouwen, die
anderen, voor zoover mogelijk, van
theoretische en practische wetenschap
genoegzaam mededeelen, om althans,
met oordeel en kennis toegerust, aan
de vele soms zeer verspreid wonende
vrouwen in tijden van nood hulp te
verleenen, maar ook lijden te verzach
ten, ziekte en dond te voorkomen.
Kortom, verschillend mogen de
wegen zijn, die tot het goede doel
leiden, uitvoerbaar zijn ze zeker.
Hier vooral nu geldt de regel: wie
het doel wil, moet ook de middelen
willen. Welnu, om die middelen is
het te doen Om deze toegepast te
krijgen, roep ik uwe hulp in, vrou
wen van Nederland
Komt, laten enkelen onder u zich
de moeite getroosten eene algemeeno
vrouwen-adresbeweging op touw te
zetten. Een adres inoet namelijk wor
den gericht tot da regeering, neen,
beter nog tot die Viouw en Moeder,
wier hart ongetwijfeld even als het
uwe bewogen is met al het lijden en
getrollen is door de mare, die tot ons
spreekt vau de vele slachtoffers van
het moeder-worden tot 11.M. de
Koningin-Regentes.
Wendt u in schrifture tot haar; in
een geschrift, waarin kort en krachtig
de bestaande toestand wordt geschil
derd, een geschrift onderteekend door
honderden, zoo het kan duizenden
namen van vrouwen in Nederland.
Wendt u tot Haar, opdat zij Hare
Regeering aanspore tot spoedig en
afdoend handelen, waardoor misschien
aan een tegenwoordig geslacht en aan
toekomstige geslachten van moeders
nog kan worden goedgemaakt, wat
reeds zoolang verzuimd is tegenover
het verledene.
Komt, vrouwen van Nederland I hier
is nu eens een practisch, direct uit
voerbaar werk onder handen te ne
men. Gij behoeft nu eens geen ver
eeniging op te richten, geen vergade
ring te houden, geen statuten vast
te stellen, enz.
Eene daad wordt van u gevraagd,
meer niet I
Indien slechts enkelen onder u zich
aan liet opstellen van een adres zet
ten, dit op eenigszins oordeelkundige
wijze op ruime schaal ter onderteeke-
ning aanbieden, ik geloof niet alleen
dat geene vrouw hare naamteekening
zal weigeren, doch bovendien denk
ik dat velen zich zullen geroepen
gevoelen mede te werken om het
menschlievende doel te helpen be
reiken.
Wie stelt zich aan het hoofd der
beweging
L. Dr. Kg.
(De Huisvrouw.)
Belangrijk
is de geluksaankondiging van Samuel
Heckscher senr. in Hamburg, welke
zich in het huidige nommer van onze
courant bevindt. Hit huis heeft zich
door zijn prompte en stilzwijgende
uitbetaling der hier en in den omtrek
gewonnen bedragen eene zoo goede
faam verworven, dat wij al onze lezers
aanbevelen op zijn huidige advertentie
j acht te geven.
