NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
FEUILLETON.
No. 76
Woensdag 23 September 1903.
Twee-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Officiëele Publicatie.
BINNENLAND.
UIT MIJN DIENSTTIJD.
Amersfoortsc
Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Rijk
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever O. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Laugestraat 77. Telephooniio. 09.
AD VERTENTIËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7 Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort maken bekend, dat
het register van inschrijving over
het jaar 1903 en de alphabetische
naamlijst, bevattende de ingeschreve
nen voor de lichting der nationale
Militie voor 1904, geduiende acht
dagen, te rekenen van heden,van des
voormiddags 10 uur tot des namid
dags I uur ter Secretarie voor een
ieder ter lezing liggen, binnen welken
tijd bij den heer Commissaris der
Koningin in deze provincie bezwaren
kunnen worden ingebracht door mid
del van een door de noodige bewijs
stukken gestaafd verzoekschrift, op
ongezegeld papier, in te dienen bij
den Burgemeester der woonplaats.
Amersfoort 19. September 1903.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd
De Burgemeester,
WUYTIERS.
De Secretaris,
B. W. Th. SANDBERG.
Wijziging cn Aanvulling van dc
Wet op het Middelbaar Onderwijs.
Uit de Memorie van Toelichting op
bovengenoemd wetsontwerp blijkt, dat
de Regeering thans den tijd gekomen
acht tot wegneming van bestaande
belemmeringen voor de vrije ontwik
keling ook van het Middelbaar Bij
zonder Onderwijs.
Voorts mogen ten opzichte van
vakonderwijs, dat gerekend wordt
binnen den kring dezer wet te vallen,
eenige nadere voorschriften in de wet
zelve niet langer ontbrekenbehoeven
de voorschriften ten opzichte van het
eind-exarnen dor II. B. Scholen met
5-jarigen cursus verbeteringen dien t niet
langer bestendigd te worden de be
voegdheid, voortvloeiende uit arti
kel 89.
Onaangetast wordt gelalen al wat
thans op het gebied van algemeen
ontwikkelend middelbaar onderwijs
gebrekkig wordt geacht, totdat de
Staats commissie voor de betere ineen
schakeling van de verschil lende deelen
van liet onderwijs ook daaromtrent
hare voorstellen aan de Regeering zal
kunnen hebben voorgelegd.
Op het voetspoor van hetgeen
voor liet lager onderwijs is bepaald,
behoort de subsideering van bijzon
dere Hoogere Burgerscholen alleen
van het Rijk en dan volgens vaste
regelen uit te gaan. Bij het ontwerpen
der voorwaarden voor deze subsidi-
eering is getracht in de zelfstandigheid
dier inlichtingen slechts zoover in te
grijpen, als strikt noodzakelijk is voor
genoegzame zekerheid van de deug
delijkheid van het onderwijs.
Eenig vereischte voor een subsidie
is, dat de bijzondere H. B. S. uitga
van eene vereeniging met rechtpersoon-
Iijk beid.
Uitgesloten worden a. die scholen,
waarvan het schoolgeld per leerling
en per jaar gemiddeld meer dan f 100
opbrengtb die waarvan blijkt,
dat zij worden gehouden als winst
gevend bedrijf; c. dezulke, waarin
het onderwijs in de voor openbare
Hoogere Buigerscholen vet plicht ge
stelde vakken gegeven wordt door
wettelijk onbevoegden of niet-volledig
bevoegden.
Voor de berekening van het maxi
mum der te verleenen bijdragen komen
slechts in aanmerking de door artt.
10 en 17 der wet op het programma
van openbare Hoogere Burgerscholen
met 3- en 5-jarigen cursus gestelde
vakken. Het aantal aan deze vakken
bestede volle uren-onderwijs moet,
om aanspraak op subsidie te geven,
gemiddeld per klasse minstens 25 per
week bedragen, terwijl niet meer dan
30 uren per week in aanmerking
komen.
Voor het Rijkssubsidie wordt f50
per wekelijksch uur-onderwijs als
maximum vastgesteld. Alleen scholen
met 3-, 4- en 5-jarigen cuisus komen
in aanmerking. Een in 5 parallel-
afdeelingen gesplitste klasse geldt
voor 2; ten hoogste 3 parallelklassen
komen bij voortgezette splitsing bij
de berekening in aanmerking. Een
grens dient echter aangenomen voor
het aantal leerlinget^ener klasse boven
hetwelk alleen de splitsing op hel
subsidie invloed zal oefenen deze ware
te trekken onderscheidenlijk bij klassen
van meer dan 25 en van meer dan
50 leerlingen.
Bij ongesplitste klassen zal het hoogst
mogelijke Rijkssubsidie vooreen bijzon
dere II. B. S. met 5-jarigen cursus
bedragen f 7500, vooreen met3-jarigen
cursus f 4200.
Voor pas geopende scholen zal
subsidie worden uitgekeerd al is nog
slechts ééne klasse geopend, mits uit
het plan blijkt, dat de school bedoeld
is als een 3-, 4- of 5-jarige. Wat het
vakonderwijs betreft, behooren de
onderscheidene inrichtingen op dit
gebied in de wet uitdrukkelijk erkend.
Onnoodig verbuigen of verwringen
van allengs ontstane vormen tot een
nieuwe gedaante is hierbij echter
buitengesloten, terwijl beknoptheid bij
de regeling een eerste eisch is geweest.
Het ligt in de bedoeling omtrent al
wat middelbaar en lager land- en tuin-
bouwonderwijs betreft, te gelegener
tijd bij afzonderlijk wetsontwerp
voorstellen ter noodige voorziening te
ontwerpen.
Voorgesteld wordtde bestaande
Wet op het Middelbaar Onderwijs te
splitsen in twee hoofd afdeelingen:
1. algemeen middelbaar onderwijs;
2. middelbaar vakonderwijs, d. i. zoo
wel het eigenlijk gezegde middelbaar
als het lager vakonderwijs;deafdeeling
vakonderwijs wordt n. I. onderverdeeld
in twee titelsde eene gewijd aan
de «hoogere vakscholen", de andere
aan de «vakscholen."
In de tweede afdeeling woidt al
wat ten aanzien van vakonderwijs in
de wet thans geschreven staat, nevens
enkele nieuwe bepalingen, gewijzigd
en aangevuld voor zoover noodlg,
overgebracht de regeling der Rijks-
landbouwschool ongewijzigd, terwijl
voor de burger dag en avondscholen
een eenigszins gewijzigd type van
scholen wordt aanbevolen.
Het middelbaar en het lager vak
onderwijs worden ondeischeiden in
technisch-, handel- en landbouwonder
wijs Omtrent de vraag of men bij
het technisch onderwijs met een vak
school der hoogere of lagere soort te
doen heeft, zal in vele gevallen de
koninklijke beslissing moeten worden
ingeroepen.
Voor do hoogere technische en
handelsinrichtingen (de te stichten
middelbare technische school), waar
voor de plannen nog in 't eerste
stadium van voor bereiding zijn, de
Amsterdamsche kweekschool voor
machinisten, de Enschedésche School
voor Nijverheid en Handel, de
gemeentelijke handelschool te Amster
dam en daarmee gelijk te stellen
inrichtingen, wordt, onder 's Ministers
oppertoezicht naast liet door inspec
teurs te oefenen toezicht, eene Rijks
commissie voorgesteld.
Voor het landbouwonderwijs wordt
het toezicht veranderd, voor het lager
handels- en industrieonderwijs het
thans voor ambachts- en dergelijke
scholen ingesteld inspectoraat, mits
uitgebreid, gehandhaafd, door één
inspecteur voor het laatstbedoelde
onderwijs aan to stellen met een
aantal adjunct-inspecteurs daaronder,
terwijl naast het Rijkstoezicht plaat
selijk schooltoezicht door de gemeenten
aanbevolen blijft
Voor het in het leven roepen van
vakteekenakten dient de thans niet
bestaande bevoegdheid daai toe in de
wet uitdrukkelijk verleend, waarbij
echter volstaan worde met het sancti-
onneeren bij de wet van liet splitsen
der teekenakten in meerdere akten.
De eisrhen en voorwaarden betref
fende toezicht der overheid en liet
onderzoek naar de bekwaamheid en
zedelijkheid der onderwijzers, alleen
te stellen voor vakscholen of hoogere
vakscholen, die voor Rijkssubsidie in
aanmerking willen komen, zullen bij
algemeenen bestuursmaatregel dienen
geformuleerd.
Burgeravondscholen in gemeenten
met minder dan 10,000 zielen, uitge
breider cursus dan de 3-jarige, onder
wijs in ankere vakken dan de verplicht
gestelde, worden van die gemeenten
niet geëscht, maar willen zij daartoe
overgaan dan zullen zij op krachtigen
Rijkssteun kunnen rekenen.
Het getal vakken, waarover het
schriftelijk deel van liet eind-examen
voor de Hoogere Burgerscholen rnet
5-jai igen cursus zich uitstrekt is zoo
veel mogelijk uitgebreid en een doel
treffender regeling getroffen voor het
verleenen van vrijstelling van het
mondeling examen. De bepaling van
het aantal exanien-commissiën en elks
ressort wordt op den Minister van
Binnenlandsche Zaken overgebracht.
De bepaling van art. 89betieflende
de bevoegdheid tot het geven van
onderwijs in de technische wetenschap
pen, wordt uit de wet gelicht, behou
dens eerbiediging van eenmaal verkre
gen rechten.
De voorgestelde subsidieering van
bizondere H. B. scholen zou over 1903
f16,000 vorderen.
Uit Kota-Radja word geseind:
Als direct gevolg van d& onder
werping van Panglima Polim meld
den zich Toekoe Ben Pira Keureutoe,
Toekoe Aji Geudong. diens jongere
fanatieke broeder Toekoe Radj.»
Meungkoeta. al hunne familieleden
met ruim 300 mannelijke volgelingen
en voorts Keudjroeën Mbang ter
onderwerping aan.
Zondag j.l. is aan alle militairen
in het kamp nabij Milligen verlof tot
uitgaan geweigerd.
De aanleiding hiertoe dient gezocht
in het feit, dat een aantal militaiien
onlangs, bij het uitrijden van H. M.
de Koningin, voor het paleis het Loo
socialistische liederen hebben aange
heven.
door D. v. <1. R.
2)
Laat hem maar binnen komen, adjudant
onderofficier I" riep plotseling de kapitein
adjudant een ntachtigponder" met een zwarte
knevel en een lorgnet met goud afgezet op
zijn ietwat gebogen neus, waarvan bet toppunt
veel overeenkomst bad met een kleine vuurbol
of gloeikousöf de man verkouden was öf dat
bij veel aan Bachus offerde weet ik niet, doch.
dit durf ik wel te zeggen, dat bii geheelont
houders dergelijke voorgevels niet of zelden
worden aangetroffen. Yerder was hij klein van
gestalte, doch zijn voeten hadden behoorlijke
afmetingen «29 steek" zeide de fourier passen
hem precies, zoodat ik met een gerust geweten
mag zeggen dat deze brave en dappere krijgs
makker op een grooten voet zijn leven sleet.
Eenige oogenblikken later trad ik het salon, ik
bedoel bureau van den vader van den geheelen
troep binnen. Bij den ingang stond een jong
zenuwachtig soldaat op post, bang als hij was
een bemerking te krijgen van zijn commandant,
die in een gemakkelijke fauteuil gezeten de
zaken zijn regiment betreffende met een eer
biedwaardige kalmte afhandelde. Nog zie ik
hem, gezeten, dicht aan het raam, dat uitzicht
gaf op de groote vlakte, ingesloten door de
vier met menschen volgepropte kazernes zijn
beenen omklemd door groote blinkende rij
laarzen waarvan de vergulde sporen, telken
male als de beenen zich bewogen, rinkelden
als een bel. Zijn gelaat toonde ernst, want
vertoonden zich diepe rimpels in zijn voor
hoofd, doch een nn en dan voor den dag
komend glimlachtje bracht «de goede kolonel"
als een levend schilderij voor mijn oogen te
voorschijn.
Vóór hem hing een prachtige salonvogel-
kooi waarin een Saksische kanarievogel die
haar heerlijke muziek door de kamer deed
galmen, 't Was de lieveling van den «Kolonel"
Aan den wand hingen op verscheidene plaatsen
militaire schilderijen die: de slag van Waterloo,
de schildwacht enz enz. voorstelden, 't Portret
van H. M. de koningin was zoodanig gehangen
dat de commandant bij het opzien zijn oogen
er op moest gevestigd hebben. Zeker zal hem
dan ook wel steeds de gedachte bij zijn
geweest: «Ik handel in naam van Uwe
Majesteit."
«Dus je wilt gaan dienen hij mijn regiment
Ja wel! Mijnheer zeide ik, want ik wist
toen nog niet 't verschil van kolonel, generaal
of korporaal. Ik dacht dat korporaal al hoog
was, maar dat is mij later erg tegen gevallen.
Mijnheer, ik wilde gaarne gpan dienen als
adspirant-onderofficier. Hier had de kolonel
niet veel op te zeggen en was 't hem goed.
Wacht maar buiten dan zal je wel meer er
van hooren van je sergeant-majoor. Ik groette
den mijnheer beleefd en verwijderde mij
daarbij denkende «ik ben hier eens geweest,
ik hoop maar dat ik niet veel keeren meer
behoef te komen."
Eenige oogenblikken later toen ik op den
corridor bij nog vele anderen stond, die zooals
ze mij zeiden allen moesten komen om een
douw te halen voor een bakje dat ze had
den uitgevoerd, kwam de sergeant-majoor
naar mij toe, zeggende je moet nu gekeurd
worden ga maar met mij mede.
Zoo ging ik miin eerste dienst tegemoet.
Ik moest gekeurd worden I Ik wist niet wat
met dat keuren wel bedoeld werd.
Ik liep naast den Sergeant-majoor een flinke
lange dikke kerel met rond gezicht waaruit
de goedheid straalde zooals de zon soms
zijn warmte kan geven aan half verwelkte
bloemknopjes. Op zijn borst prijkte de bron
zen plak, bij de dronkaards, medaille voor
trouwen dronkenschap doch bij den Ser-
straf. fout.
geant-majoor bronzen medaille voor trouwen
dienst genoemd. Hij had hem goed in de «glim"
staan evenals de knoopen van zijn uniformjas,
die hem nauw gesloten om zijn gortpens tot
aan de knieën afhingze schitterden in den
zon een elk voor zich stralen vooruitwerpend
als duizende lichtbolletjes bij goed duister
weder, 't Was de echte propere militairgeen
stofje was op zijn kleeding te bekennen. Zoo
helder wit als zijn handschoenen waren, zoo
glanzend zwart waren zijn schoenen gepoetst,
't Was een echte troep, zooals er nog alleen wor
den aangetroffen bij de vrijwillige korpsen. Onder
zijn armen had hij een paar dikke zware
boeken te dragen, waarvan later de titels door
mij in geen een bibliotheek waren te vinden,
't Was 't strafhoek Deel I en Deel II.
Verschillende boekhandelaars heb ik gevraagd
naar dat interessante boek. Geen een kon mij
er aan helpen; die zijn alleen te verkrijgen in
de militaire bibliotheek werd mij door een
hunner geschreven Dat durf ik ook wel ter
lezing aan te bevelen, want het is in den waren
zin interessant te noemen, maar voor degenen,
die op 't strafhoek geabonneerd zijn ('t abon-
menent is kosteloos) is de vermakelijke zijde
er gauw af.
Wurdt vervo yd.)
