NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecbt.
Plaatselijk Nieuws.
FEUILLETON.
DE SCHMELRIJDER.
No. 31.
Woensdag 19 April 1905.
Vier-en-dertigsten jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG E\ ZATERDAG.
Amersfoo
Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 0.75;
Franco per post door bet geheele Rijk 1.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever O. J.S LOTIIO U W E R.
BureauLangcatraat 77. Telephoning. 69.
ADVERTENTIËN:
Van 1G regels 0.50; iedere regel meer 7'/i Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
Omtrent het zoogenaamde «Ka
pelhuis" aan hot O. L. Vr. Kerkhof
sclirij (t het Amersf. Dagblad het
navolgende
Voor eenigen tijd werd vernomen,
dat het fraaie huisje op den hoek van
Krankeledenstraat en O. L. Vrouwe
Kerkhof in andere handen was over
gegaan en zou verbouwd worden.
De nieuwe eigenaar wenschte n 1.
het hooger op te trekken om berg
ruimte te winnen, zoodat de gevel
aan de Krankeledenstraat zou moeten
vallen.
De rijkscommissie voor de beschrij
ving der monumenten van Geschiedenis
en kunst, die dezen gevel beschouwde
als een der opmerkelijkste voorbeelden
van kunstvolle burgerlijke architectuur,
welke Amersfoort nog bezit, stelde zich
daarop in verbinding mot den eigenaar,
om te trachten een zoo belangrijk
monument voor ondergang te behoe
den. Door een der architecten van het
departement van binnenl. zaken liet
zij een herstellingsplan ontwerpen en
zij slaagde er in den eigenaar voor-
loopig te doen afzien van zijn voor
nemen tot verbouwing, liet behoud
van den gevol is hiermede echter nog
niet verzekerd. Want van den eigenaar,
die reeds een groot offer zou brengen
door van de vergrooting van het perceel
al te zien, kon moeilijk gevergd worden
dat hij de restauratiekosten (voorden
gevel alleen begroot op f800) geheel
voor zijne rekening zou nemen, te meer
omdat de noodzakelijke herstelling van
het overige deel van het perceel toch
reeds een vrij aanzienlijk bedrag zou
vorderen.
Ten slotte wist de Rijkscommissie
te verkrijgen, dat de eigenaar zich
bereid verklaarde den gevel in den
oorspronkelijken stijl te doen herstellen
en een verbintenis aan te gaan, voor
zich en zijne rechtverkrijgenden, den
gevel Dimmer te sloopen of te wijzigen,
indien door belangstellenden f 500 in de
restauratiekosten worden bijgedragen
Te dien einde heeft zicli een comité
gevormd, bestaande uit de heeren:
Jhr. J. W. A. Barchman Wuytiers,
W. Croockewit W Azn., mr. J. Ileyli-
gers, J. L H. de Jong Schouwenburg,
Dr. H. J. Reynders en A. M. Tromp
van Holst, om te trachten dit bedrag
hijeen te krijgen, en aldus een belang
rijk kunst historisch monument, een
sieraad der stad Amersfoort voor onder
gang te behoeden.
De teekoning, die in Valkhofi's
boekhandel staat geëxposeerd, en den
gerestaureerden toestand weergeeft,
is zeker op zich zelf reeds in staat
te doen zien, dat men dezen gevel
met alle recht eene aantrekkelijkheid
voor Amersfoort mag noemen. Onder
de weinig mnoie huizen die de stad
nog bezit, is dit zeker een der fraaiste
Naar do vormen te oordeelen, dag-
ieekent liet uit hel einde der XVe
of het begin der XVIe eeuw, zoodat
het dus ook om zijnen lioogen ouder
dom allen eerbied verdient. De Duit-
sche hoogleeraar Dr. Gallard schreef
hieromtrent in zijn werkGeschichte
der ilolliindischen Baukunst: «Voor
treffelijk bewaard is een voorbeeld van
baksteenbouw aan het O. L Vrouwe-
Kerkhof te Amersfoort. De breede
trapgevel van dit bouw werk heeft langs
de treden dunne, ovei hooksche pijler
versterkingen, en kleinere blindbogen
vormen hier, met op zichzelf staande
en gepaarde segment boogvenster-,
de bestanddeelen eener eenvoudige
architectuur."
Vlechtwerk van baksteen in de
blindbogen natuursteeneu bovendor-
torpels en blokken langs de dagkanten
der vensters, bekroningen der hoek-
pilasters, ja zelfs een console en balda
kijn, waaronder vroeger een beeldje
zal hebben gestaan, al deze onder
leden zijn nog vooi handen, zoodat
de gegevens voor het herstel geheel
voor de hand liggen.
Het comité twijfelt dan ook niet,
of hunne stadgenooten zullen gaarne
met hen willen medewerken, om dit
zoo schilderachtig overblijfsel van
oude Amersfooi tsche bouwkunst in
stand te houden. Te meer waar het
kan mededecien, dat de regeering
dit gebouwtje van zóó groot belang
acht, dat de mogelijkheid eener onder
steuning voor deze rcstauiatie van
Rijkswege in het vooruitzicht werd
gesteld, indien door de bijdragen van
Amersfootters zou zijn gebleken, dat
men ook ter plaatse belangstelling
koeste.it voor het behoud van dit
monument.
liet comité, zal trachten nog deze
week de benoodigde gelden bijeen te
krijgen, en hoopt op krachtige mede
werking der ingezetenen.
1/Volksonderwijs"
Onder voorzitting van Ds. Busch
Keizer werd Maandagavond in «de
Vergulde Zwaan" een vergadering
van bovengenoemde vereeniging ge
houden.
Aan de orde was de vaststelling
van het.huishoudelijk reglement. Door
den waam. secretaris de heer W. C
Oosterman was een consept ontworpen,
hetwelk na geringe wijziging werd
goedgekeurd.
De prijs van het lidmaatschap werd
bepaald op f 1 terwijl donateurs
kunnen zijn, zij die een gilt in eens
van f50.schenken of jaarlijks
f2 50 storten Werklieden kunnen
tegen een verminderde conti ibutie
van minstens 15 cent als lid wor
den toegelaten.
Tot bestuursleden werden gekozen
de heeren Ds. J. G. Busch Keizer
(voorzitter), W. C. Oosteiman, F.
Wesseling, M. L. Celosseen A. Bommel.
Industrie- en Huishoudschool.
Gisterenavond is in «Ons Huis" een
goed bezochte vergadering gehouden
Ier vereeniging «Amersfooi tsche In
dustrie- en Huishoudschool" onder
voorzitting van den heer J. Bolk.
In dezo zeer belangrijke vergadering
werd het jaarverslag over 1904, samen-
esteld door den secretaris, de lieei
F. Wesseling, voorgelezen en goed
gekeurd. Daarin werd een overzicht
gegeven van de vele en velerlei werk
zaamheden welke hebben plaatsgehad
ook ondanks de vele moeielijkheden
ile school behouden binnen to brengen.
Vervolgens werd hot huishoudelijk
reglement, hetwelk den leden in con
cept werd uitgereikt vastgesteld.
De aanvulling van het Bestuur werd
op voorstel van het bestuur voorloopig
aangehouden.
De begrooting voor 1906 werd als
onderstaand vastgesteld.
ONTVANGSTEN.
1. Subsidièn van:
a. het Hijkƒ3500.
b. de Provincie- 1U00.
c. de Gemeente- 1750.
2. Jaarlijksche contribution - 550.
3. Schoolgelden- 500.
Totaal ƒ7300.—
UITGAVEN.
Huishuur750.
Directrice, lcorares huishouden - 1200.
Leerares koken- (500.
d 1. o. handvv.-teekenen - 700.
strijken- 400.
a teekenen- 450.
hygiène- 250.
o Fiübelen- 300.
Inrichting en leermiddelen. -1400.
Schoonhouden- 250.
Water, vuur en licht- 500.
Diversen en onvoorz. uitgaven - 500.
Totaal ƒ7300.—
Deze begiooting behoeft nagenoeg
geen toelichting Alleen blijkt, en
hiervan verzoeken wij goede nota te
nemen, omdat daardoor onware [.raat
jes aangaande de obiefstukschool"
zooals zij dooi tegenstanders, die liet
w illen doen voorkomen dat de school
alleen aan de meer gegoeden voordeel
brengt, wel gemeend is, worden te niet
gedaan dat de schoolgelden worden
geraamd te zullen opbrengen f500.
Het schoolgeld wordt prógessicf ge
lieven van f6 tot fGO. Indien dus
alleen zij die een behoorlijk schoolgeld
kunnen betalen van de inrichting zou
den kunnen profiteered, dan zou deze
post op een veel hooger bedrag kunnen
begroot worden. Er is echter rekening
mede gehouden dat velen slechts tegen
Van Genderen
hulde voor de
een luttele vergoeding de school zullen
bezoeken.
De school wordt waarschijnlijk ge
vestigd in het gebouw waarin thans
het instituut van der Sluys is gevestigd.
Prirno Mei wordt de school geopend.
Hulde moet zeker gebracht worden
aan het volijverig bestuur, dat zoo
doortastend en met bekwamen spoed
weet te handelen.
De Ie luitenant J Kooiman, die
wegens zijn plaatsing op de lloogere
Krijgsschool, op 1 November a. s.,
zijn betrekking als secretaris van de
Vereeniging tot bevordering der Pluim
veehouderij en Konijnenteelt heelt
neergelegd, bracht Zaterdag, in de
te Utrecht gehouden algetneene ver
gadering, voor het laatst het jaar
verslag uit.
De voorzitter der V. P. N de heer
Stort, bracht hem
uitstekende diensten
aan de vereeniging bewezen, en stelde
namens het Dag. Bestuur aan de
vergadering voor den heer Kooiman
tot eeielid te benoemen.
Dit voorstel, met daverend applaus
begroet, vond algemeene instemming.
Ook op do perrons van het
spoorweg-station hier zijn thans man
den geplaatst waarin men uitgelezen
contanten kan deponeeren, welke aan
de verpleegden in het Militair hospi
taal worden uitgereikt.
Ten behoeve van de vele markt-
kramers, kooplieden, enz. die op de
marktdagen naar Utrecht zich begeven,
zullen door de Nederlandsehe Centraal
Spoorweg-maatschappij met ingang
van Zaterdag 92 April marktkaaiten
worden uitgegeven bij vertrek van den
eersten reizigerstrein.
Deze marktkaai ten zijn éendaansche
plaat-kaarten 3Je klasse voor een reis
heen en terug, terwijl afbreken van
de reis onderweg niet wordt toegela
ten en voor kinderen van 4 tot 10
jaar de volle vrachtprijs moet worden
betaald.
Oorspronkelijke novelle van Til. STORM,
5)
Den omgang te zoeken van hen, met wie hij
op de schoolbanken gezeten bad, kwam nooit
bij hem opook scheen bet dat deze zich om
den droomer even weinig bekreunden. Toen
het weer winter was geworden en begonnen
was te vriezen, Wandelde bij nog verder dan
vroeger den dijk op, totdat de onafzienbare,
met ijs bedekte vlakte der Wadden voor bem
lug-
In Februari bij aanhoudend vriezend weer,
werden er aangespoelde lijken gevonden;
buiten bij de opening van bet haff hadden zij
op de dichtgevroren Wadden gelegen. Een
jonge vrouw, die erbij geweest was, toen
men ze in het dorp bad gebracht, stond druk
pratende voor den ouden Haien.
"Meen niet, dat zij er uitzagen als menscben,"
zeide zij, «neen, als zeeduivelsZulke groote
hoofden," en zij hield haar handen met uitge
spreide vingers ver van elkaar, «pikzwart en
glanzend, als verschgebakken broodEn de
krabben hadden er aan geknabbeldde kinde
ren schreeuwden luid, toen zij ze zagen
Yoor den ouden Haieu was dit nu niets
iets bepaald nieuws «Zij hebben waarschijnlijk
al sedert November in zee gedrevenzeide
bij onferschillig.
Hauke stond daar zwijgend bijmaar zoo
spoedig hij kon, sloop bij de deur uit en den dijk
opwie zou bet zeggen of hij nog naar meer
lijken wilde zoeken, of zich aangetrokken ge
voelde tot de griezeligheid, die de nu verlaten
plaatsen nog moest aankleven. Hij liep al ver
der en verder totdat bij geheel eenzaam te
midden der wildernis stond, waar nog slechts de
wind over den dijk woei, waar geen ander
geluid vernomen werd dan de klagende stem
men der groote vogels, die snel voorbij scho
ten aan zijn linkerhand liet kale, uitgestrekte
polderland, aan de andere zijde het onafzien
bare strand en de nu van ijs glinsterende vlakte
der Wadden; alsof er een witte lijkwade over
de geheele wereld was uitgespreid.
Hauke bleef boven op den dijk staan, en
zijn scherpe oogen zwierven in de verte, maar
van lijken was niets meer te bespeuren slechts
diiar, waar de onzichtbare waddenstroomingen
elkaar kruisten, bewoog de oppervlakte van
bet ijs zich in golvende lijnen op en neer.
Hij ging naar buis, maar op een der eerst
volgende avonden was bij weer buiten. Op die
op en neer golvende plaatsen was au liet ijs
gebarsten rookwolken stegen uit de scheuren
op en boven de geheele Wadden spreidde zich,
zoover het oog reikte, een net van nevelen uit,
die zich op eigenaardige wijze met de scheme
ring van den avond vermengden. Hauke keek
met strakke oogen naar dat verschijnselwant
In den nevel bewogen zich donkere gestalten
op en neer, die hem zoo groot toeschenen als
menschen. Statig, maar met zonderlinge, schrik
wekkende gebaren, met lange neuzen en hal
zen zag hij ze in de verte langs de rookende
spleten op en neer wandelden plotseling begon
nen ze als gekken spookachtig op en neer te
springen, de grooten over de kleinen heen en
de kleinen tegen de grooten op; daarna wer
den zij al grooter en grooter en verloren ten
laatste iederen bepaalde vorm.
«Wat willen die daar? Zijn het de geesten
der verdronkenen?" dacht Hauke. «Hobihu!"
schreeuwde hij luiddedie daar buiten stoor
den zich echter niet aan zijn geroep, maar
zetten hun wonderlijk spel voort.
Daar kwamen hem de vreeselijke Noordsche
zeespoken in de gedachten, waarvan een oude
zeekapitein hem eens verteld had, dat zij in
plaats van een hoofd een vierkanten pol van
zeegras op den nek dragendoch hij liep niet
weg, maar boorde de hakken van zijn laarzen
diep in de klei van den dijk en keek strak naar
het zonderlinge, dwaze tuoneel, dat bij de
invallende schemering vour zijn oogen werd
afgespeeld. «Komt gij bier bij ons ook al?"
zeide bij met een luide stem; «mij zult gij niet
verdrijven."
Eerst toen de duisternis alles bedekte, keerde
bij met afgemeten passen huiswaarts. Maar
achter hem klonk het als het ruischen van
vleugels en vernam hij een galmend gekrijsch.
Hij keek niet om, maar liep ook niet har
der en kwam eerst laat thuis; nooit evenwel
moet hij zijn vader of iemand anders er iets
van verteld hebben. Eerst vele jaren later heeft
hij eens zijn half onwijs dochtertje, dat Onze
Lieve Heer hem tot zijn verdriet geschonken
had, omstreeks denzelfden tijd van den dag en
het jaar met zich meegenomen naar den dijk,
en toen moet zich hetzelfde schouwspel daar
buiten op de Wadden vertoond hebben: maar
bij beeft baar gezegd dat zij niet bang moest
ziju, want dat het maar vischreigers en kraaien
waren, die in den nevel zoo angstwekkend groot
schenen en die de vissclien uit de open spleten
oppikten.
«God de Heer weet bet, Mijnbeer!" viel de
schoolmeester zich zelf weer in de rede, «er
zijn op aarde allerlei dingen, die een eerlijk
Cbristenmenseb op den dwaalweg kunnen bren
gen maar Hauke was noch een gek, noch een
domkop."
I W arrit
