behoorentoeh wensch ik in 't kort
u even te ontvouwen het waarom en
hoe deze onderwijs-inrichting is ont
staan, en het verloop harer wording
Het waarom zou kortweg kunnen
samengevoegd worden in dit enkel
begripDe Ind. en Huishoudscholen
zijn alleng uit daartoe gevoelde be
hoeften ontstaan en passen daarom
geheel in het kader van den tegen-
woordigen tijd; maar deze idee blijft
voor den een 'n geloofsstuk, voorden
ander een van twijfelachtige!) aard
terwijl weer een dorde de waarheid
daarvan geheel ontkent, totdat door
de wei king en de resultaten van zoo'n
onderwijsinrichtingdeovertuigingbaan
breekt van de noodzakelijkheid van
haar bestaan en voor dio ovortuiging
twijfel, ondank, lauwheid en tegen
werking plaats maken. Zóó werd dit
ook begrepen door enkelen die de
moeilijke, en de ondervinding leerde
het, in vele opzichten ondankbare
taak wilden op zich nemen om te
dezer plaatse een Industrie- en Huis
houdschool op te richten.
Zij, die op 3 November 1902 het
initiatief daartoe namen als was
primitief de bedoeling deze: De op
richting eener Huishoudschool en hier
mee te vereenigen de reeds jaren
bestaande Fiöbel- en Huisvlijtschool
(beide door het staatsdepartement
gesubsidieerde instellingen) waren
de heeren G. J. Buijs, destijds voor
zitter van het Nutsdepartement, D.
Gerritsen, C. J. F. Prins, N. E. Rost,
F. Wesseling, J. van der Horst Bruijn
en H. W. van Esveld. Aan dezen ons
eeresaluut als de grondleggers onzer
schoone inrichting.
Het wil mij voorkomen, dat de
heeren door de volgende gedachten
zijn geleid
Primair om, waarin het algemeen
het meisje, na meostal niet meer dan
het elementair onderwijs genoten te
hebben, met die kennis de wereld
moet ingaan en verder zich zelf op
eigen initiatief, met eigen energie,
moet trachten kundig te maken wat
haar in staat zal stellen die plaats in
de maatschappij in te nemen, welke
haar naar aanleg en omstandigheden
toekomt, haar, van welken stand of
rang zij ook zijn moge, tot het aan-
leeren ook daarvan de gelegenheid te
verschallen.
Secundair om, waar te dezer plaatse
door oprichting eener Ambachtsschool
voor den jongen is gezorgd, het een
eisch van billijkheid is, dat voor het
meisje gelijke zorg worde aangewend,
zoodat zij bij dien niet behoeft achter
te staan.
Tertiair, omdat onze stad qua talis
er groot belang bij heeft, en het
voor haar naam, haar vooruitgang,
bloei en toekomst een eerste ver-
eischte is, met haar zustersteden van
gelijke bevolking vooraan te staan,
waar het geldt onderwijs, van welken
aard of strekking of op welk gebied
dan ook.
Werd, zooals ik reeds zeide, op 3
November 1902 bedoeld initiatief ge
nomen, al spoedig daarna en wel
op 10 November hadden genoemde
heeren een samenkomst met den
inspecteur van het M. O., den heer
II. J. de Groot, die bereidwillig daar
toe naar hier kwam, in overweging,
gevende op te richten een Industrie-
i n Huishoudschool, gesubsidieerd door
staat, provincie, gemeente en nuts
departement, waarop zich den 28.
der maand een voorloopig comité van
17 dames en heeren constitueerde,
met opdracht aan de heeren Buijs en
Wesseling een circulaire daartoe te
ontwerpen, waarvan een 700-tal in
deze stad zou worden verspreid.
Een bijeenkomst van 120 dames
en heeren op 18 December 1902,
Oi.der leiding des heeren Buijs, in café
De .Arend, had tengevolge dat be
sloten werd tot oprichting der Ver-
eeniging Amersfoortsche Industrie- en
Huishoudschool. Tevens werd uit de
aanwezigen een bestuur van 10 dames
en o heeren gekozen nadat een 100-tal
als lid toetraden. Drie weken later
was dit aantal tot 225 geklommen.
Algemeen was men met het plan
ingenomen, er scheen geen wolkje
aan den hemel.
Al spoedig kwamen 2 giften van
f1000 in. Het Nutsdepartement bood
voor 24 jaar tegen 3'/» °/o rente een
grondkapitaal van f15 000 aan en
zei, onder zeker verband, een jaar-
lijksch subsidie van f 000 toe.
Den 14. Februari 1903 werd voor
fGIlO een bouwterrein aan de Beke-
steinsche Laan, ter oppervlakte van
55 bij 47 aangekocht en weid een
bouwplan ontworpen door den heer
Doorn, directeur der Ambachtschool.
Den 1. April worden de statuten bij
Kon. besluit goedgekeurd.
Aan de gemeente werd gevraagd
een jaarlijksch subsidie van f2500
en een kapitaal van f 40 000 onder
hypotheek verband, annu'iteitsgew. te
delgen. Dit subsidie met een kapitaal
groot 1 39.000 werd 27 Juni door den
Raad toegekend, nadat B. en W. be
denkingen meenden te moeten inbren
gen tegen den, hun inziens te grooten
omvang der in overleg met den inspec
teur ontworpen bouwplannen en nadat
1085 vrouwen vóór de plannen van
T bestuur hadden gepetitioneerd.
Op 20 Juli werd een provinciale
subsidie van f 1000 toegekend en 1
Augustus een bouwkundige aangesteld
tot hot nader uitwerken der bouw
plannen.
Alles ging naar wensch, tot op 2
Sept. 1903 door de mededeeljng van
den minister van binnenlandschezaken,
dat het rijk voor 1904nietdegevraagde
jaarlijksche subsidie van f5000, maar
slechts f3500 verstrekken zou, en van
de gevraagde 12000 voor inrichtings
kosten niet gerept werd, niet alleen
alle vooruitzichten op het tot stand
komen der inrichting, zooals men die
zich bad voorgesteld, in rook opgin
gen, maar die mededeeling ook, nadat
op herhaald verzoek van het bestuur
om toekenning van het gevraagde sub
sidie afwijkend was beschikt, tengevol
ge had verschil van meeningen in hel
bestuur, omtrent de vraag of men de
zaak verder zou laten rusten dan wel
eene inrichting naar minder opvattend
plan zou ontwerpen.
Den 6. October 1904 nam de alge-
meene vergadering het besluit op dit
laatste in te gaan en een Industrie-
en Huishoudschool aanvankelijk op
verkleinde schaal, op te richten, het
welk tevens tengevolge had, dat drie
heeren bestuursleden uittraden en
weldra door een gelijk aantal vervan
gen werden. Daarop werd den 20.
dier maand aan den raad gevraagd
een jaarlijksch subsidie van f 1750.
op een vereenvoudigd programma. De
aanvraag van een subsidie van f700
aan de Prov. Staten zou in de zomer
vergadering van 1905 behandeld wor
den. Inmiddels zocht het bestuur,
daar nu van stichting van eigen ge
bouwen geen sprake meer zijn kon,
naar geschikte localiteiten orn de
school te huisvesten, en mocht daarin
slagen door het huren van de gebou
wen, in welke het de eer heeft u
heden te ontvangen.
Den 10. April van dit jaar word
het gemeente subsidie door den raad
toegekend en besloot het bostuur zoo
spoedig mogelijk een school te openen,
zij het dan voorloopig met uitsluitend
le klassen voor de verschillende af-
deelingen en werd in die bestuursver
gadering de wenschelijkheid ter sprake
gebracht, bij de Industrie-en Huish.-
school de Fiöbelschool op te nemen.
Dit denkbeeld werd op de algemeene
vergadering van 26 April door de le
den overwogen en conform besloten,
daarbij overwegende de in uitzicht
gestelde subsidie van het hoofdbe
stuur van 't Nut en van het depar
tement Amersfoort.
Den 16. Mei 1905 werd tot direc
trice onzer inrichting benoemd me-
jullrouw H. M. S. J. de Holl. uit's
Gravenhage en werden reglement,
leerplannen en prospectussen ontwor
pen, zoodat men 19 Juni d. a. v. de
voorbereidendende cursus A geopend,
en, tot de zomervacantie, herhalings
school en kookonderwijs in de Koe
straat gehouden werden, waarbij ik
niet onvermeld wensch te laten de
hulpvaardigheid en degroote diensten,
door mej. De Buijs ons daarbij be
wezen.
De concierge, benoemd 23 Juni,
werd na diens ontslagaanvraag op 26
Juli vervangen. De zomervacantie is
geëindigd en de lessen zullen nu voort
aan in deze gebouwen gegeven worden
door de navolgende, aan onze inrichting
verbonden dames en heeren.
Do dames: De Holl, directrice; A.
Munnik, lager onderwijs; Stoll, huis
houdkunde, koken en voedingsleer;
v. d. Meulen, behandeling van de
wasch Verwey, handwerken en huis
vlijt; Verbeek, idem; Joh. v. Goor,
behandeling der wasch; D. J. v. Goor,
handwerken Marie Boekelman (zoodra
noodig), nuttige en fraaie handwerken.
De heer v. Wcezel Err.ens, (zoodra
noodig), handteekenen.
De dames Mej. van Nijmegen Schone-
gevel, hoofd Fröbelschoolv. d. Akker,
le onderwijzeres; Jeanne de Bree, B.
de Bree en Boode, helpsters.
De heer Oosterman. Fiöbelcursus
voor natuurkunde.
De school telt op dit oogenblik 168
leerlingen. Mag dit aantal al belangrijk
geacht worden, zoo wensch ik toch te
doen opmerken, dat dit voor de lessen,'
voor cursussen in don winter le geven,
belangrijk belooft te stijgen. Reeds nu
zijn verscheidene aangiften voor No
vember a s. gedaan en vele zijn nog
in uitzicht. Gezegd aantal leerlingen
nader gepreciseerd, bedraagt 44 voor
den voorbereidenden cursus A voor
kinderen van 1214 jaar. De voor
bereidende cursus B voor meisjes boven
14 jaar in: Hulp in de huishouding,
kinderjuffrouw, opleiding fröbelonder
wijzeres, Nuttige Handwerken, fraaie
handwerken, dienstbode en avond
school, van welke 44 reeds een aantal
rnot achterlating dor voorbereidende
cursussen A cn B een of meer der
genoemde cursussen hunner keuze
volgen.
62 voor de zoogenaamde losse cur
sussen, als cursus fraaie handwerken,
strijken en behandeling der wasch,
dienstbode, verstellen(dienstbode)stiij-
ken (idem), en huisvlijt; 62 leerlingen
der fröbelschool.
Heb ik alzoo in 't kort de wording
onzer inrichting in 't geheugen terug
geroepen, mij rest ten slotte namens
het bestuur een woord van dank te
brengen aan ons land's en provincie
bestuur, die door het verleenen van
subsidie het ontstaan onzer onderwijs
inrichting in uitzicht stellen en niet
het minste aan B. en Wen aan
den raad onzer gemeente, die door
toekenning van subsidie haar ontstaan
mogelijk maakten; in 't bijzonder denk
ik daarbij aan die raadsleden, die met
ons gelijk dachten, en met ons één
van wil waren en die vóór het ver
leenen van subsidie stemden, waar
mede ik niet wensch te zeggen als
zoude het bestuur niet zeer gevoelig
zijn voor de goede bedoelingen van
diegenen hunner, die het in het be
lang der gemeente nog niet raadzaam
achtten dat eene inrichting als de
onze nu reeds tot stand kwam. Dan
dank aan het bestuur van het Nuts
departement, dat ons zal blijven schra
gen door jaar lijksche geldelijken steun.
Aan het hoofdbestuur van 't Nut, bij
't welk we niet tevergeefs aanklop
ten voor ons pleegkind, de Fröbel
school, aan de besturen van »Ons
Huis" en van de nu ontbonden Frü
belschool voor hetgeen we titulo
gratioso van dezen mochten ontvangen,
en verder onzen dank aan allen, die
onze inrichting door giften steunden
en als leden door contributie sclua-
gen. Dat hun aantal toeneme, want
ons groot huishouden, met het meest
zuinige beheer, heeft uit den aard
der zaak veel noodig. En nu zou ik
kunnen eindigen, ware het niet, en
hiermede vertrouw ik ook de tolk
mijner mede-bestuursleden te mogen
zijn, dat een gevoel van waardeering
mij noopte niet onvermeld te laten
het werkzaam deel dat, vanaf de wor
ding tot het zijn dezer onderwijs
inrichting, daaraan gehad heeft ons
medebestuurslid de heer F. Wesse
ling, niet abstract als secretaris maar
ook als ineenzetter van dat omvang
rijk geheel, waar het onze school gold.
Geen arbeid was hem te veel, steeds
vond hij tijd, bezwaren overzag hij als
bestonden ze niet, en door zeldzame
volharding en bewonderenswaardige
energie komt hem inderdaad het
leeuwenaandeel toe in het tot stand
komen onzer Industrie- en Huishoud
school, die, nu wij zoo gelukkig ge
slaagd zijn aan onze inrichting te
verbinden als directrice mej. de Holl,
naar wij vertrouwen ras de blijken
zal geven, dat zij voor onze stad eene
onmisbare school is, die in werkelijk
bestaande, doch voor velen eene eerst
later te waardeeren behoefte voorziet
Na deze hartelijk toegejuichte rede
nam de burgemeester het woord. Z.Ed.
verklaarde meer dan eens getwijfeld
te hebben aan het tot stand komen
dezer school, een onmisbare schakel
in den snoer van onderwijsinrichtingen
te Amersfoort.
Zoo ergens dan mocht wel hier met
gulden letters het woord «Volharding"
boven den ingang prijken, want alleen
door de stalen volharding van het
bestuur waren de vele en groote moeie-
lijkheden aan de oprichting in den
weg gelegd overwonnen. Spr. brengt
daarom het bestuur zijn eerbiedige
hulde.
Spr. eindigde inet den wensch dat
bij de viering van het 25-jarig bestaan
der school mocht worden getuigd, dat
zij vele Amersfoortsche meisjes tot
voorbeeldige huisvrouwen heeft opge
leid en daardoor het peil van het
huiselijk leven zal zijn vei hoogd.
Met dezen vérstrekkende wensch
verklaarde Z.Ed de school te zijn
geopend.
Na nog een kort woord var, dank
door den heer Bolk werden door de
aanwezigen de verschillende localiteiten
bezichtigd.
Mogen deze al ras te klein blijken
om de toestroomende leerlingen te
herbergen en deze zoo hoogst nuttige
inrichting ten zegen zijn aan de stad
onzer inwoning.
Het heeft den heer N. van Veen
bij zijn gouden jubileum als onder
wijzer niet aan bewijzen van belang
stelling ontbroken. Zijne buren aan
de Kampstraat en in de Kamperbin
nenpoort hadden allen ter zijner eer
de vlag uitgestoken en in de Koning
straat was er geen woning die niet
met de driekleur prijkte, terwijl voor
den ingang van het schoolgebouw
zelfs een soort eerepoort was opge
richt. Na met een landauer van zijne
woning te zijn gehaald werd de jubi
laris in het versierde gymnastieklocaal
trouwens alle schoollocalen waren
inet groen en bloemen getooid
ontvangen door het Dagel. Bestuur
der gemeente, de districts- en arron-
dissements-schoolopziener en oud
schoolopziener Dr. van Gorcum, de
Commissie van Toezicht op het Lager
Onderwijs, de Hoofden der Openbare
Scholen en tal van belangstellenden
Na door de verschillende autoritei
ten gecomplimenteerd te zijn, waarop
de nog immer wakkeren paedagoog
het antwoord veel schuldig bleef, werd
hem door de schoolkinderen de na
volgende liederen toegezonden:
Vijftig jaar.
Lustig nu gezongen lustig op dit feest!
Nooit is hier vóór dezen zulk een feest geweest.
Alles is versierd, allen zijn wij blij:
Onze meester viert z'n gouden feestgetij.
Volle vyftig jaren! 'n halve eeuw gevuld;
'n Levensduur van werken, zorgen en geduld!
Wat is het getal van de groote liên,
Die hij heeft als kind in de bank gezien
Moge God hem sparen, sparen voor de jeugd,
Moge God hem geven jaren nog van vreugd!
pGoede meester! blijf aan de school nog lang!"
Dat is onze beó, dat is onze zang.
Hierop volgde de cantate, die aldus luidde:
De schoonste Feestdag.
Vlug uit de veeren!
Vlug in de kleeren!
't Slaapje is lang genoeg geweest!
Vlug uit de veeren!
Vlug in de kleeren!
Heden toch is 's meesters feest
Vlug uit de veeren!
Wat een gedachte!
Wij staan al te wachten
Kant en klaar!
Dan aan 't versieren
't Geldt ons te vieren
't Allerschoonste feest van 'tjaar.
Laat ons allen goed bedenken,
Wat voor werk een elk zal doen!
Wie zal zorgen voor de kransen,
Wie Yoor bloemen'?
Wie voor groen?
Vlug uit de veeren,
Vlug in de kleeren,
Maken we alles spoedig klaar.
Vlug aan 't versieren!
't Geld ons te vieren
Meesters feest van vijftig jaar!
Wij zoeken,
Wij zoeken,
Geeltjes uit de wei;
Wij zoeken, wij zoeken,
Zoentjes van de mei,
Met volle handjes,
Met volle mandjes,
Brengen wij, o, zoo blij,
Zoentjes van de mei.
Wij zoeken, wij zoeken,
Geeltjes uit de wei,
Wij zoeken, wij zoeken,
Zoentjes van de mei!
Wij plukken blauw vergeet mij niet
En groote roode rozen,
En wieg'lende pluimen van bloeiend riet,
En asters die eventjes blozen.
Bij geurende, zachte reseda,
En glanzend witte stellaria.
Bloemen vol geuren,
Bloemen vol kleuren,
Bloemen, groot en klein,
Allen zult gij welkom zijn.
Wij zijn er langs velden en tuinen gegaan.
De stormwind huilden verwoed.
Hij sleurde en slierde de dorrende blaan,
En trapte ze onder den voet.
De lentebloemen zijn henen,
De zomerbloemen verdwenen,
De winter gilde zijn groet.
Wij zijn naar het altijd groen bosch gegaan.
En huilde de stormwind verwoed,
En greep hij de krachtigste takken aan,
De groene kaarsen, zij bleven staan
En riepen met vroolijken moed:
Laat stormen, laat loeien, laat plassen,
Te schooner blijven wij wassen,
Als alles wat waar is en goed
Blauwgroene denne
Schenk ons uw twijgen,
Opwaarts zij stijgen,
Waardig en schoon.
Zeeg'nende sparre
Leen ons uw loten
Krachtig ontsproten,
Een geurende bron.
Gij slechts zijt waardig
't Feest te bekronen
Gij kunt ons toonen
't Lieflijkste beeld.
't Beeld van een leven
Rijk door het streven
Rijk door 't zich geven,
Rijk en vereeld.
Komt, vragen wij op stillen toon
Dat Godes liefde bij hem woon.
De Heere zeeg'ne en behoede U.
De Heer doe zijn aanschijn over U lichten
En geve U vrede.
De Heer zal Uwen uitgang en ingang bewaren
Van nu aan tot in alle eeuwigheid.
Amen. Amen.
Hierna werden de kinderen in de
door henzelve versierde schoollocalen
onthaald.
Den geheelen middag hield de
jubilaris receptie en mocht daarop
van leerlingen en oud-leerlingen van
heinde en verre de meest ondubbel
zinnige bewijzen van toegenegenheid
ontvangen. Tijdens de maaltijd des
avonds door hem aan zijne onder
wijzers en genoodigden aangeboden,
werd hem door den Christelijk Natio
nale Werkmansbond, tot wiens advi
seurs hij behoort, met zijn kortelings
opgericht muziekcorps een serenade
gebracht.
Wij herhalen bierbij de reeds een
maal uitgesproken wensch dat het den
algemeen geachten man gegeven moge
zijn nog tal van jaren te mogen terug
zien op dit zijn gouden foest.
Bij de gisteren ten stadhuize
plaats gehad hebbende candidaatstel-
iing ter voorziening der vacature mr.
F. D. graaf Schimmelpenninck werden
voor het lidmaatschap der Provinciale
Staten gecandideerd de heeren A. J.
Bicker Caarten te Baarn en A. M.
Tromp van Holst alhier.
Bij het 2de toelatingsexamen
aan het Gymnasium alhier is alsnog
toegelaten tot KI. VI. a. J. G. R.
Langhout.
Naar aanleiding der op 4 en 5
dezer gehouden herexamens en van
een tweede toelatingsamen of zonder
toelatingsexamen zijn op de II. B. S.
alsnog geplaatst:
In kl. IJ. Barendregt, A. Brandsen,
C. Coster.. S. van Dishoeck, S. Knop
pers, J. F. van Lennep, Peti*. C. M.
Polvliet en A. 11. Schouten.
In kl. II: S. van der Byll, A. L.
ter Braake, Maria B. van Hille, B.
Kruyne, J. ld. A. Reyners en A. Steen-
huisen.
In kl. HI: J. Migchelsen, W. A.
Molengraalï en Ch. W. F. Paine
Siricker.
In kl. IV: Alberline de Tourton
Bruyns, C. L. van Esveld en M. M.
van Esveld.
In kl. V: II. Ballintijn, J. C. Bloem,
J. Meulenbelt, Anna Kuneman, Elisa
beth Oosterbaan, Annette Staverman,
C. Sevenhuysen en J. W. L. Alber-
dingk Thijm.
Vier herexamens hadden een on-
gunstigen uitslag, nl. 2 voor kl. I,
een voor kl. II en een voor kl. V.
Het getal leerlingen en toehoorders,
waarmee de nieuwe cursus geopend
wordt, bedraagt 225.
H. M. De Koningin Moeder
kwam Zaterdagavond per rijtuig naar
hier, om naar baar zuster, de Hertogin
van Albany, te begroeten op haar
doorreis van Duitschland naar Enge
land. H. M. reisde met haar zuster
tot Utrecht mede en keerde van daar
per locaaltrein te 10 uur op Soestdijk
terug.
Bij besluit van den Minister van
Financiën is de 380e Staatsloterij
vastgesteld, welke aanvangt 20 No
vember 1905 en eindigt 9 Februari
1906.
Tot directeur van het post- en
telegraaikantoor alhier is benoemd de
heer J. H. H. Gunthermohr, thans
adjunct-inspecteur der posterijen en
telegraphie te Arnhem.
Een geheel nieuwe partij,
allemaal Boeken die nog in de Maga
zijnen Van de Gebr Cohen gevonden
worden. Stapels en restanten van reeds
lang uitverkocht gewaande Boeken,
worden opnieuw voor de helft van
den leeds vroeger gèstelden spotprijs
opgeruimd, zoodat Boeken die b.v.
vroeger f3 kostten, nu lijdelijk te
krijgen zijn voor de helft van den
reeds veel verminderden prijs, die
was f0.90, dus voor f0 45. De op
ruiming bevat de beste werken van
de meest buitenlandsche en binnen-
landsche Auteurs, vele in mooie
prachtbanden gebonden op allerlei
gebieduitspanningslectuur, dicht
werken, kinderboeken, wetenschappe
lijke en stichtelijke lectuur, kortom
van alles en voor allen. Men be
stede spoedig, voor en aleer de laatste
restanten op zijn. Zie de annonce
van GEBR. E M. COHEN, Amst.
379ste STAATSLOTERIJ.
Vierde klasse.
Trekking van 4 en 5 Sept. 1905.
(1000 loten).
Ten kantore van den Collecteur
A. C. R. O. Leinweber te Amersfoort
(Breedestraat 22) zijn aan de navol
gende nummers te beurt gevallen:
Prijzen van f 65.
930 962 2012 2035 2209 2231 2252
2782 2812 2818 2834 4404 4431 4473
5904 10358 10367 10383 11376 11392
11545 15312 15331 15341 en 17004.
Te zamen 25 prijzen.
