NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
No. U.
Zaterdag 12 Januari 1907.
Zes-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden met Zondagsblad f 0.75;
Franco per post door het geheele Rijk 1.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
BureauLangestraat 77. Telephoon no. 09.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7'/i Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
Door de Vereeniging «Handel
en Nijverheid is aan den Raad der
gemeente verzonden het navolgend
adres;
Aan
den Raad der Gemeente Amersfoort
Geeft eerbiediglijk te kennen de
vereeniging «Handel en Nijverheid,"
gevestigd te Amersfoort, goedgekeurd
bij Kon. besluit dd. 3 Maart 1902
(Staatsblad no. 35) thans 215 leden
tellende, bijna allen behoorende tot
den handeldrijvenden en industrieeion
middenstand,
dat zij in hare vergadering van 3
Januari 1907 heeft kennis genomen
van het rapport der.in hare vergadering
van den 15 Juni 1906 uit haar mid
den benoemde Marktcommissie om
trent de vraag «langs welken weg
kunnen te Amersfoort verbeteringen
worden aangebracht in marktplaatsen
en marktwezen", waarvan de veremi-
ging de eer heeft aan uw Achtbaar
college een afschrift aan te bieden
vergezeld van kaarten, plannen en
begrootingen
dat zij haar volle adhtosie betuigt
met het daarin aangevoerde en met
de plannen tot verbetering van de
Amersfoortsche mai ktplaatsen en het
marktverkeer;
dat zij met de wetenschap, dat
nog slechts weinige jaren geleden
uw Achtbaar college zoo belangrijke
sommen voteerde, in engere zin uit
sluitend ten behoeve, van enkele
groothandelaren, en wel wetend, dat
reeds lange jaren plannen voor ver
betering van het marktwezen ten
behoeve van een breede schare klein
handelaren en land- en tuinbouw-
producenten hangende zijn hare
plannen met het volste vertrouwen
ter afdoening in uwe handen stelt
'tWelk doende, enz.
Voorzitter.
Ie Secretaris.
Aan dit adres was toegevoegd het
navolgend rapport door de daartoe
aangewezen commissie, aan de ver
eeniging uitgebracht:
Mijne Heeren,
In uwe vergadering van 15 Juni
1906 in commissie benoemd om rap
port uit te brengen omtrent de
vraag: «Langs welken weg kunnen
verbeteringen worden gebracht in
de marktplaatsen en het marktwezen
hier ter stede?" hebben wij de eer
het volgende te rapporteeren:
Vooraf zij medegedeeld, dat wij
de vraag in zeer ruimen zin hebben
opgevat en al hetgeen te dezer stede
markt en marktwezen betreft in be
handeling hebben genomen. Soms
zelfs zijn we afgedwaald en hebben
wij onze opinie gegeven over toe
standen en zaken, die niet geheel tot
het marktwezen behooren, maar die
met de voorgestelde wijzigingen toch
innig verband houden.
Nieuw is de vraag niet.
Reeds vroeger werd door de Kamer
van Koophandel en Fabrieken gewezen
op de slechte- of eigenlijk niet be
staande eiermarkt.
In 1904 bracht genoemde Kamer
een rapport uit, waarin zij op vele
misstanden wees.
De Amersfoortsche markten laten
zich als volgt indeelen
a. Botermarkt.
b. Eiermarkt.
c. Groentenmarkt.
d. Ooft- en Aardappelmarkt.
e. Kippen- en Konijnenmarkt.
f. Markt voor alles.
g. Beestenmarkt.
h. Varkensmarkt.
i. Vischmarkt.
In deze volgorde willen wij onze
maikten de revue laten passeeren.
Botermarkt.
Overdekt. Gelegen in een hoek
aan de St. Joriskerk. Een stoffige,
benauwde, zonnige plaats, in de
week gebruikt ais bewaarplaats van
karren en wagens, waarop alles en
nog wat wordt vervoerd, zelts, af en
toe, beddegoed van lijders aan de
eene of andere besmettelijke ziekte,
dat moet worden uitgestoomd. Een
markt, die noch aan doelmatigheid
noch aan laaggestelde eischen der
hygiene voldoet.
Eiermarkt.
Deze markt behoort tot de Amers
foortsche bijzonderheden. Voor een
product, waarvan hier jaarlijks voor
ruim een tonne gouds wordt omge
zet, heeft men hier een markt, die
geen markt is. Men laat verkoopsters
met hun zóo breekbaar, van wederzoo
zeer afhankelijk product 't is toch
wel algemeen bekend, dat eieren,die
door regen hun eigenaardig dof
uiterlijk hebben verloren, ook veel
minder verkoopswaarde hebben op
de meest drukke, meest lastige, veel
te bekrompen ruimte bij elkander
staan, om te trachten hunne waar
van de hand te doen.
Nu wordt wel beweerd, dat de
eieren voor een groot gedeelte ver
kocht en geleverd worden elders in
de stad dan op het marktplein; maar
is dit niet een gevolg- van het on
mogelijke der aangeboden gelegen
heid?
Op grond van daaromtrent inge
wonnen inlichtingen durven wij be
weren, dat onze eiermarkt zou be
zocht worden door verder afwonenden,
terwijl die echter thans, onder deze
omstandigheden, liever elders gaan
markten.
Wat hier het meest te bewonderen
is, de achterlijkheid van onze markt
plaats, dan wel het geduld van ver
koopsters en koopers, laten wij aan
uwe vergadering ter beslissing.
Wij houden ons dan ook overtuigd
van den steun der «Vereeniging tot
bevordering der Pluimveehouderij in
Nederland".
Wij herinneren ook aan het rapport
der Kamer van Koophandel en Fabrie
ken van 4 Juli 1904 op het adres
van Bierhandelaren om verbetering
te brengen in de marktplaats voor
den eierhandel.
Groentenmarkt.
Wanneer gij geen Amersfoorters
waart en u niet geregeld met eigen
oogen kondet ovei tuigen hoe de
groenten daar uitgestald en ten ver
koop aangeboden worden, het zoude
moeilijk zijn, U te doen gelooven aan
de werkelijkheid.
Op een zoogenaamd plein, waar
drukke passage veel achterlaat wat
geen naam heeft, waar honden spelen
en katten elkaar rendez-vous geven
on óok iets achterlaten wat beter
niet genoemd wordt; waar de wind
stof, vuil en gedroogden afval ver
zamelt, opjaagt en met kwistige hand
rondstrooit, op (Jat plein worden de
zóo uitmuntende Amersfoort
sche groenten voor een deel uitge
spreid en verkocht. Verkoopers
en verkoopsters mogen van dat plein(?)
gehurkt of geknield proliteeren.
De groentenmarkt is van hygiënisch
standpunt beslist af te keuren. En
moge ook de bewaarplaats binnens
huis bij menig groentenventer even ge
vaarlijk zijn, te verwonderen blijft
het, dat de gezondheids-commissie
in deze niet vroeger handelend is
opgetreden.
Van de onmenschelijke, middel-
eeuwsche wijze om zich een goed
plaatsje te verzekeren, ten einde bij
drukke markten een goede plaats te
hebben, waartoe velen reeds den
avond te voren komen en den nacht
onder den «blooten hemel" door
brengen, spreken wij verder niet.
Ooft- en Aardappelmarkt.
In wezen gelijk aan de Groenten
markt, maar minder schadelijk, daar
ooft en aardappels althans nog in
zakken en manden worden verkocht.
Kippen- en Konijnenmarkt.
Aan de markt voor het zoogenaamd
klein vee wenschen wij eene goede
plaats aan te wijzen. De handel en
het fokken van dit kleinvee loont
meer en meer. Als nevenbedrijf voor
boer en arbeider heeft dit eengioote
toekomst. Het vleesch dezer dieren
wordt meer en meer gezocht en beter
naar waarde betaald. Laat ons mede
helpen, dien tak van bedrijf, die zich
voor onze omgeving zoo bij uitstek
eigent, een goede marktplaats te be
reiden.
Waar een goede marktgelegenheid
is, komen producten waar producten
zijn, komen handelaars en waar
dat alles bijeen is, is bedrijf, vertier,
welvaart.
Markt voor alles, of te wel
Rommelmarkt.
Mat kt voor alles en nog wat. Markt
voor kromme, scheve, gebarsten, ge
kramde en gelijmde voorwerpen, van
gescheurde en verkleurde lappen, van
gedragen en niet-gedragen, passende
en niet passende zaken, van goed-
koope, in winkels onverkoopbaie
producten en waren. De tegenwoordige
marktplaats staat onzes inziens boven
de waar, die daar te koop wordt ge
steld.
Wij betreuren het, dat de werke
lijke marktproducten in een hoek ge
schoven zijn ten believe van dien
rommel.
Bij de Marktverordening komen wij
hieiop terug.
Beestenmarkt.
Dezen markt voldoet ruim aan de
behoefte. Wij betreuren alleen, dat
de aanvoer van rundvee niet grooter is.
Daar de ondervinding, ook elders,
geleerd heeft, dat al de kunstmiddelen
om op dergelijke markten meer aan
voer te krijgen, falen, hebben wij
voor of over deze markt geene op-
of aanmerkingen.
Varkensmarkt.
Deze mat kt is, onzes inziens, op
het zóo aan het publiek verkeer ge
legen, aardige plein niet op haar
plaats.
Wij vragen ookbehoort op een
plein, vetsierd met de levende her
innering aan de huldiging van Nèer-
lands Koningin, een markt van knor
rende viervoeters? Behooren Wilhel-
mina-boom en varkens in elkanders
gezelschap?
Doch niet alleen eischen van schoon
heid, maar ook eischen der practijki
doen ons voor die markt een andere^
plaats aanwijzen.
De ter markt gebrachte dieren heb
ben daar in den zomer veel te lijden
van de brandende zon. Van alle land-
bouwdieren kunnen juist varkens,
door hun onbehaarde huid, het minst
zon verdragenen iedere bedekking
of schaduw ontbreekt daar.
In deze verwachten wij dan ook
den steun der afdeeling van de «Ver
eeniging tot bescherming van dieren."
Zijn er, die zeggen «het zijn maar
varkens", hun wenschen wij een zonni-
gen dag in een mand op de Varkens
markt.
Vischmarkt.
In iedere plaats zijn wanstaltigheden,
scheeve uitwassen, jarenlang gedulde
toestanden van onpractijk, waarop de
critiek zich heeft slompgeslepen. Zoo
iets is hier de in modder, zand en
stank zich badende, aan een open
riool gelegen, de omgeving verpes
tende Amersfoortsche vischmarkt oi
vischafslagnota benede markt
plaats van het meest aan bederf
onderhevige, zoo gewilde volksvoe
dingsmiddel.
Bewijzen voor deze critiek achten
wij overbodig; niemand zal ons die
betwisten, omdat ieder zich dagelijks
er van kan overtuigen.
Er is echter nog een belangrijke
reden, buiten de practische, waarom
we coüte que coilte, de vischmarkt
verplaatst wenschen te zien van het
Lieve Vrouwe-kerkhof, gedachtenis
volle naam
Het Lieve Vrouwe-kerkhof is een
vanouds gewijde plaats. Reeds in 1444
stond daar de Lieve Vrouwe-capelle,
later uitgedijd tot kerk, bij de Re
formatie aan de Hervormden overge
gaan en na de buskruit-ontploflfing
van 1787 afgebroken in 1805 en
volgende jaren. Wij kunnen aannemen,
dat daar gedurende langer dan drie
eeuwen het stof onzer voorvaderen is
verzameld. Daar rustren voorvaderen
van thans nog leveude geslachten.
Naar die plaats werd eens gedragen
wat lief en dierbaar was.
Dat alles is nu voorbij. Zeker
maar eisclit de piëteit niet van ons
hun nageslacht dat wij de histo
rische plek eeren en in heilige her
innering houden Wij vragen u,
levenden, zoudt gij het geen daad
van wandalisme achten, als men, bij
de sluiting der Oude algemeene be
graafplaats, aan het Plantsoen bij
de Hellingstraat daar een speelplaats
en vischmarkt oprichtte
Daarom niet langer een vischmarkt,
ter plaatse waar zij thans is.
Moer nog. Laat ons bij burge'ijke
en kerkelijke gemeenten er op aan
dringen, dat aloude, gewijde kerkhof,
waar lommerijke boomen ruischen
over graven uit lang vervlogen dagen
op waardige wijze te omheinen. Met
de omgeving van den Lieve Vrouwe-
toren ging de Gemeente op loffelijke
wijze voor. Het als v.óor 1809
weder omheinde kerkhof zou, te mid
den van het leven, een passend Me
mento mori zijn.
Is dit eenmaal bereikt, misschien
slaat de burgerij dan de handen in
een om daar een monument te stich
ten van Geloof, Hoop en Liefde met
het dan passende opschrift: «Requies-
canl in pace"!
Na deze beoordeeling, die voor de
Amersfoortsche marktplaatsen niet
vleiend en voor bijna alle een ver
ooi deeling is, komt de vraag; zijn
alhier het marktverkeer en de han
delsbeweging in bet algemeen van
dien aard, dat het wenschelijk is,
pogingen aan te wenden door het
toestaan van belangrijke sommen uit
do algemeene kas om verbeterin
gen in marktplaatsen en marktwezen
te brengen
Wij durven deze vraag ten volle
bevestigend beantwoorden. Wij zijn
er van verzekerd dat, na verbetering
van de marktplaatsen en het markt
wezen, het marktverkeer hier belang
rijk zal toenemen.
Wij nemen deze gelegenheid te baat
om Amersfoort in het algemeen er
op te wijzen, dat het tot nog toe te
weinig is doordrongen van de waar
heid, dat het moet groeien en bloeien
door handel en industrie.
Veel te lang reeds heeft deze waar
heid geen herberg gevonden in onze
voor handel en elke industrie zoo
uitermate gunstig gelegen stad. Aan
ons zij het, den lande te wijzen op
de gunstige gelegenheden te dezer
stede.
Leden van de vereeniging «Handel
en Nijverheid", burgers van Amers
foort, slaat de handen aan den ploeg
en bereid den voren voor het zaad,
dat welig zal gedijen.
Niet afwachten, maar aangrijpen.
Statistieke opgaven beve.-tigen onze
meening. Daartoe hierbij eonige cijfers.
Vooraf echter de bemerking dat de
te geven cijfers niet kunnen bogen
op volkomen juistheid een gevolg
van het slechte of niet volkomen
juist geregelde marktwezen maar
dat zij toch niet te hoog genomen
zijn.
De opgaven hebben wij geput uit
