NI1UW1
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
BUITENLAND.
f\io J1
Woensdag 5 Februari 1908.
Z« ven-en-dertig de jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAfi EN ZATERDAG.
Van den Sak op den Tak.
Plaatselijk Nieuws.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden met Zondagsblad f 0.75;
Franco per post door het geheele Rijk 1.
Afzonderlijke Nummers 8 Cent.
Ingezonden stnkken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever O. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Langeatraat 77. Telephoonn». 69.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels f 0.50; iedere regel meer 7Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
We hebben in dezen winter nu al
het derde wintertje achter den rug.
'I Kan verkeeren, zei Brederoo, en
zoo maakte ook de dooi binnen enkele
uren een einde aan bet schoone
natuui tafereel, dat de berijmde wereld
ons gaf te aanschouwen. Aaidsche
grootheid is vergankelijk HetteJefoon-
net had het hard te verantwoorden
door overvloed van versiering werd
menige paal van zijn boog standpunt
naar beneden gesmakt. En ook vele
telegraafdraden, die tot kabeltouwen
waren aangegroeid, konden vaak de
weelde niet dragen en gaven het op,
zoodat de post zich over menig
telegrammetje moest ontfermen. Het
personeel van de telegraaf was natuur
lijk iu zijn nopjes.
En weet ge, wie ook in de laatste
weken? De schooljeugd en-de onder
wijzer van Urk, welke laatste zijn
Kerstvacantie te Groningen was gaan
doorbrengen. Gedurende eenige weken,
van af 23 Dec was het eiland van
alle verkeer met de buitenwereld ver
stoken, en de onderwijzer moest
blijven waar hij was. Zulk een ge
dwongen vacantie zal zeker vooral
den jeugdigen eilanders al mogen
zij Van Alphen's: «Mijn Ieeren is
spelen" van harte beamen niet
onaangenaam zijn geweest.
Maar nu is de pret uit: de post
boot Baron Rengers lees ik daar
juist heeft, na gedurende l'/i etmaal
door een ijsveld te zijn gebroken, het
eiland weten te bereiken, en werd
door de toegestroomde eilanders harte
lijk verwelkomd. Moge de lieve jeugd
haar meester even hartelijk begroeten
en niet verstoord zijn, als zijn komst
haar vertelt
Berg op nu je schaatsen en smeert ze met vet,
Opdat er geen roestvlek de schenkels besmet,
Want het dooit als de drommel en uit is de pret:
Dus, kinders, uw lust weer op 't leeren gezet 1
Deze Urker geschiedenis doet me
denken aan een andere, afgespeeld
in 't jaar 1830
,,'t Jaar '30 was de winter kond,
En zeldzaam zagen jong en oud
Hier zooveel ijs en sneeuw,"
zong zeker dichter, die de volgende
geschiedenis voor de vergetelheid heeft
bewaard.
Een «kloek en wakker zevental"
uit den omtrek van EDkhuizen onder
nam in dit jaar een tocht op schaatsen
naar Urk. Zij kwamen daar spoedig
aan en werden door de gastvrije Urkers
met open armen ontvangen:
„Zij kregen brood en koek en bier
En slecht Schiedammer nat,"
en:
yMen bracht hen naar 't gebruik der plaats
De jfoo/, het eerbewijs,
tI?' met T'ngge schaats,
JJ&ar Orelis met een Eestai maats
Geland was over 't ijs."
De terugtocht ging echter niet zoo
voorspoedig. De nacht viel en men
raakte den koers kwijt. Crelis, die
de voorman was,
risp eensklaps: „Niet vooruit!
Wij zijn in lijfsgevaar
Hij ziet zich in zijn vaart gestuit
Door schotsen op elkaar gekruid
Gestapeld op elkaar."
Zij moesten overnachten op het ijs:
„Zij scholen op het ijs bijeen,
Om grooter wee te ontgaan,
En warmen, door de kou bestreen,
Met muts en wambuis, hoofd en leen.
Doch rillen, waar zij staan."
't Was een lange, bange nacht
bekampl door honger, dorst en koü,
met wetende wat bun lot zou zijn
Maar Goddank:
„Zij streden 'tleed gelukkig door.
Maar toch, de maar gaat rond,
Dat Fop den halven oroek verloor,
Die op de schotsen vast bevroor,
Waar hij dien nacht op atond."
De zon kwam op, de nevel trok
weg, en:
„Men was tot de aftocht spoedig klaar
En kwam te Enkhuizen a&D,
Daar werd hen elk met vreugd gewaar,
Want vrouw kind èu vriendenschaar
Dacht hen in 't ijs vergaan.
Verwondering heeft hun lot gebaard,
Groot wordt hun moed geacht,
En lang nog blijft hun naam vermaard,
En wordt met zorg de stoof bewaard,
Door hen van Urk gebracht."
De wakkere mannen zullen wel
koü geleden hebben. Niet waar, gij
voelt nog deernis met hen, als ge
't leest. Deernis had ook dezer dagen
de heer N. T Doll te Amsterdam
met een arme kleine, een jongetje
van circa 10 jaar, dat hij opmerkte
in het achterste gelid van een troepje
schoolkinderen, onder geleide van een
onderwijzer. Het knaapje, met ge
scheurde kousen, had zijn bloote
beenen gestoken in klompen en rilde
van koü. De heer Doll verzocht den
onderwijzer net ventje in een nabij-
zijnden winkel van kousen te mogen
voorzien, maar de onderwijzer wees
hem ruw af en diende het knaapje
nog een harden duw toe. Zóó ver
telt de heer Doll in «De Telegraaf."
Wat weinig hart spreekt hier uit!
Gelukkig, dat bet kinderleed door
anderen beter begrepen wordt.
Jn New-York zag een dame een
armoedig gekleed meisje voor een
bakkerswinkel staan't kind was ver
kleumd en hongerig. De dame nam
haar tneè naar binnen en liet haar
eens Hink eten. Toen kocht zij haar
in een anderen winkel een muts en
nog eenige andere kleedingstukken.
Het kleine ding was buiten zich zelf
van verrukking. Toen de dame af
scheid nam, keek het dankbare kind
haar weldoenster onderzoekend aan
en vroeg met een bedeesd stemmetje
«Bent u misschien de vrouw van onzen
Lieven Heer?"
Keuvelaar.
Koning Carlos, f
Onder de schoten van gehuurde
moordenaars, zoo luiden de berichten
uit Lissabon, van mannen, die om
gekocht waren door de leiders der
politieke agitatie, zijn Zaterdagmiddag
de koning en de kroonprins van
Portugal gevallen.
Koning Carlos was in 1863 geboren,
als zoon van Koning Luiz I (1838
1889) en van Maria Pia van Savoie.
Door het huwelijk van de laatste
afstammelinge der Braganza's, donna
Maria II da Gloria, met Ferdinand
van Saksen Coburg Golha (1838) was
de kroon van Poitugal in au geslacht
overgegaan. Maria II stierf in 1853
en werd opgevolgd door haar oudsten
zoon, Pedro V. gehuwd met Stephanie
van Hohenzollern-Sigmaringen. Wijl
deze in 1861 kinderloos overleed, werd
hij opgevolgd, in 1861, door zijn
broeder Luiz I, den vader van Dom
Carlos I.
In 1889 kwam Dom Carlos aan
de regeering, drie jaren na zijn
huwelijk met prinses Amélie van
Orleans, een dochter van den graaf
van Parijs.
Uit dit huwelijk werden g6boren
twee zonen
de kroonprins Luiz, hertog van
Braganza, op '21 Maart 1887. Deze
werd evenals zijn vader Zaterdag 1
Februari 1908 gedood te Lissabon
prins Manuel, heitog van Beja, die
nu tot koning van- Portugal is
uitgeroepen. Als koning zal Manuel
den titel voeren van Manuel II; zijn
naamgenoot Manuel I, de Groote,
regeerde van 4495 tot 1521.
De regeering van Dom Carlos heeft
zich vooral gekenmerkt door de
voortdurende toenadering van Portu
gal tot Engeland, tot groote veront
waardiging van vele vaderlands
lievende Portugeezen. De klacht, door
Dom Luiz de Camoèns tegen Enge
land geuit, is in allerlei vormen door
de schrijvers en dichters van Portugal
in de laatste eeuw heihaald. Het
was de vrees voor Spanje, dat van
1580 tot 1659 Portugal had over-
heerscht, die Portugal in de ai men
van Engeland dreef. Maar hoewel de
regeeringen steeds opnieuw zich bij
Engeland aansloten, bleef onder het
volk de afkeer van het Britsche ver
bond bestaan. En de republikeinsche
partij in Poitugal ontleent voor een
groot deel haar gelukkige propaganda
aan de gedeelten van baar program,
waarin zij voorstelt: upzegging van
alle overeenkomsten met Engeland
en het aangaan van een bondgenoot
schap met Spanje.
De volksbeweging tegen de al te
vriendschappelijke houding van de
Portngeesche regeering voor Engeland
leidde in 1891 zelfs tot een zoo
ontzagwekkend protest, dat koning
Carlos er door genooozaakt werd het
regeneradores-kabinet van Hintze
Ribeiro te ontslaan, en een minis-
terie-Souza te vormen, dat het tractaat
van 20 Augustus 1890 moest herzien
waarin een belangrijk stuk van Mozam
bique aan de Chartered Company
was afgestaan. Maar alles wat het
kabinet van Engeland verkrijgen kon
was een schijnbare concessie, die
aan de waarde van bet voor Engeland
verkregen voordoel niets afdeed.
Het was ook op den grond van
dit tractaat, dat tijdens den Zuid-
Afrikaanschen oorlog de Engelsche
troepen over Portugeesch grondgebied,
door Beira, mochten trekken, om de
Transvaalscbe Noordergrens te be
dreigen.
De verontwaardiging over dit
tiactaat was groot in Portugal. Het
standbeeld van Camoëns te Lissabon
«as bedekt met rouwsluiers. Iu de
straten der hoofdstad tiokken gioote
optochten, uit alle politieke partijen
samengesteld, naar het beeld van
den grooten dichter, waar vaderlands
lievende redevoeringen werden ge
houden. Het ministerie-Souza moest
aftreden en weken lang kon koning
Carlos er niet in slagen een nieuw
kabinet te vormen. «Indien er toen
een vastberaden man was geweest
zegt Mad. Adam in haar werk La
Patrie Portugaise, «in staat het volk
te bezielen en het leger mede te
sleepen, dan zou de republiek zijn
uitgeroepen en het tractaat met Enge
land zou niet geratifieerd zijn"
lederen avond liepen troepen soldaten
en burgers door de straten, roepend
«Weg met Engeland!" Er moesten
maatregelen genomen worden om de
Engelsche ambassade te beschermen
In 1896 weiden onderhandelingen
gevoerd om de geheele Portugeesche
kolonie Lorenzo Marquez voor 200
millioen pond sterling aan Engeland
te verkoopen; maar de volksbeweging
van 1891 lag nog te verscb in hei
geheugen. Het Portugeesche kabinei
durfde het voorstel van Lord Sahs-
buiy niet te aanvaarden.
De groote voorliefde van Dom Car
los vooi Engeland bepaalde zich echter
tot de oppervlakte. Van de Engelsche
regeeriugsbegmselen, van den parle
mentairen regeeringsvorm, had hij een
beslisten afkeer Van nature autoutair
en zelfs reactionnair van kaïakter.
heeft hij gedurende zijn geheele re-
geering een sterk in bet oog loopende
netgtug getoond, om de bepalingen
van het Charter van 1820 zoo min
mogelijk na te leven.
Dat de parlementaire toestand van
Portugal daartoe gereede aanleiding
gaf, is niet te ontkennen. In Portugal
was de corruptie stelselmatig gewor
den. De geheele politiek was er door
overbeersebt. Eigenbelang en zucht
om zich te verrijken vormden de
grondslagen waarop elke pai tij bouw
de Dientengevolge heersehte in Por
tugal een malaise, die moest uitloopen
op een crisis. De pogingen, door
mannen ondernomen, die verder zagen
dan het oogenblik, om in dezen toe
stand verbetering te brengen stunten
af op twee groote bezwaren: den
onwil des kontngs en de weinige
ontwikkeling van het volk. In een
land, waar 80 pCl. der bevolking uit
analphabeten bestaat, is voor een
gezonde volksbeweging weinig of geen
gelegenheid.
Du verklaart grootendeels waarom
de crisis, die sedert jaren in Portugal
heersehte, geen anderen uitweg ge
vonden heeft, dan den gewelddadigen
vorstenmoord. De kabinetten, die
elkander geregeld afwisselden, geleken
in één opzicht op elkaar, dat zij mooie
programma's vol beloften hadden en
zich beijverden die niet na te komen.
Alles bleef altoos bij het oude. De
pers stond bijna voortdurend onder
strenge censuur, critiek werd niet
toegestaan, de grondwettige vrijheden
werden, onder Joao Franco's bestuur
niet voor hei eerst, ingekort of op
geheven. Kortom, de
toestand in
rooskleurig.
Zij bepaalde, dat de verkiezingen voor
de Cortes in April zouden worden
gehouden. Maar de wijze waarop zij
tegen de oppositie optrad, deed het
ergste vreezen. Zaterdagavond voor
spelden de Diaro Popular en de
Vanguarda, dat de régeering een
staatsgreep van zins was. Het besluit
waarbij de staat van beleg in Lissabon
zou worden afgekondigd was reeds
aan den koning ter teekening voor
gelegd.
De doodende kogel uit de karabijn
van den moordenaar heeft Dom Carlos
belet dit besluit te bekrachtigen.
Handelsbl.
Maandagavond hield de Ver-
eeniging «Handel en Nijverheid" een
openbare vergadering in Het Valkje,
waarin de heer A. Schuttevaer van
Nijkerk sprak overDe toekomst van
den tuinbouw in deze streken en
ijne behoeften aan een goede markt
te Amersfoort.
De heer S. J. van Duinen opende
rnet een hartelijk welkom, in het
bijzonder aan de Raadsleden, den
Gemeentesecretaris en de leden van
de Kamer van Koophandel de ver
gadering. Hij wees er op, dat de
heer Schuttevaer alle mogelijke ge
gevens omtrent het bekende markt-
rappoit en de daaraan annexe adressen
en debatten had gevraagd, zoodat hij
in zijn lezing rekening zal kunnen
houden met de daarin ontwikkelde
inzichten.
De heer Schuttevaer, daarna het
woord verkrijgende sprak ongeveer
als volgt:
Zij, die hier gekomen zijn, zullen
misschien denken dat ik propaganda
ga maken voor «Handel en Nijver
heid." Zij die dat meenen, vergissen
zich echter. Ik ga propaganda maken
voor den tuinbouw en daaraan annex
is natuurlijk een afzetplaats voor de
producten, een goede markt. Ik beb
de marktrapporten nagelezen en vooral
wat daarin omtrent de groentenmarkt
is gezegd, interesseerde mij bijzonder.
In de afdeeling NijkerkPutten van
de Ned. Maatschappij van Tuinbouw
en Plantkunde hebben we dan ook
dadelijk de kwestie der markt be
sproken en we hebben aan den
Amersfoortsche Gemeenteraad en
aan de Kamer van Koophandel
adressen van adhaesie gezonden. De
Kamer te Nijkerk heeft verder aan
ons verzoek voldaan om een gelijk
adres aan den Raad alhier le zenden,
omdat ze het riut eener goede markt
voor dit centra inziet.
Na deze inleiding zette spreker uit
een de wijzen waarop verbeteringen
in de industrie worden ingevoerd.
Vooral wees hij daarbij op de groote
moeielijkheden die nieuwe zaken steeds
ondervinden hij de conservatieve
elementen. Dank zij het ernstigsteunen
onzer regeenng is de tuinbouwcultuur
staalkundigein de laatste jaren zeer vooruitgegaan.
Portugal was verre van I En waar de regeering zoo goed voor-
gaat is volgen door anderen zeker
In Decembei van het vorige jaar
li' loulde de regeering den grond
wettige» toestand te zullen herstellen.'
aan te raden.
Te Hamburg, Mannheim en Dussel-
dorf heeft ons land op de tentoon?