B IJ VOEGSEL
van ZATERDAG 3 APRIL 1909.
behoorende bij de
DE
WEEK.
Plaatselijk Nieuws.
Gemengd Nieuws.
NIEUWE AMERSFOORTSCHE COURANT
1 April.
Het ontwerp tot subsidiëering van
bijzondere H. B.-scholen niet 5- en
3- jarigen cursus, door de Tweede
Kamer op 'teind der vorige week
in behandeling genomen, is consequente
voortzetting van hetgeen reeds ten
aanzien van H. en L. O. te onzent,
na de «pacificatie" is bepaald.
Aanvankelijk bleef de partij-strijd dan
ook verre. Zelfs trok, toen de aan
dacht de sympathieke en verkwikkend
rustige kalmte, waarmee het Parle
ment dit wetsvoorstel aanvatte. In-
tusschen bezwaren rezen dra. Op
de vraag van mr. Tydeman«Waarom
zoo'n haast hiermeê? Was's heeren
iVIalefijt's antwoord wel vrij-afdoende,
dat de heer voorstelde subsidien zoo
bescheiden zijn, dat rnen niet behoeft
te vreezen het plotseling, alom, ver
rijzen van H. B.-scholen. Ernstiger
leek, al dadelijk, het bezwaar, door
den heer Ter Laan grappendHebt
gij wel voldoende waarborgen, dat
het onderwijs aan alle eiscben zal
beantwoorden... En hij diende een
amendement in, strekkend om de
goedkeuring des ministers te vorderen
voor het leerplan der bijzondere H. B.-
scholen. T Ontwerp schrijft, namelijk,
slechts voor, dat de minister van het
leerplan zal «kennis nemen". Gegrond,
ook, scheen de eisch van den heer
Roodhuyzen dat nu ook het M. U. L O.,
leelijk in de verdrukking komend,
staatssubsidie zal erlangen
Reeds den tweeden dag werd de
Kamer-atmosfeer bedenkelijk «zwoe
ler". Toen kwarn het duiveltje der
«principieele bestrijding'' om een
hoekje gluren. De door sommigen
morsdood-gewaande «schoolstrijd", de
eerste en vinnige, bleek nog even
springlevend te zijn als de welbekende
man, «que vous croyiez pendu"...
De oud-liberaal W. H. de Beaufort
trok te-velde tegen een stelsel, dat
«allerlei kleine scholen" zou doen ver
rijzen; gaf uiting aan z'n onvenvin-
lijken afkeer van het «bijzonder karak
ter" der inrichtingen, welke men wil
gaan subsidieeren. Hij had de hh
Verhey en Roessingh in zijn gevolg,
doch overtrof dezen in de felheid van
zijn door liefde voor het openbaar-
neutraal onderwijs beheerschte rede....
't Werd drukkend in Parlements-
dampkring. De heer Van Wijnbergen
had 't reeds over de «liberale over-
heersching," die men had moeten dul
den. Toen goot de vrijz.-democratische
dr. Bos, olie op de golven, aarzelde
niet, 't een zegen te noemen, indien
er van die «kleine scholen" voor M. O
verrijzen, bijzondere dan of andere.
Zijn optreden teekende wel zeer karak
teristiek den milderen geest van paci
ficatie uit later dagen, die slechts al
wat bet onderwijs kan bevorderen
liefheeft, en niet allermeest beheerscht
wordt door blinden, onverzoeulijken
partij-hartstocht!
De algemeene beraadslaging is achter
den rug, maar 't scheepje is nog lang
niet in veilige haven daarom Minister
Heemskerk heeft beloofd eerlang sub
sidie voor het M. U. L. O. te zullen
aanvragen, en daarmeê den heer Rood
huizen bevredigd.
Weldra komt bet rapport der in-
schakelings commissie en dan wordt
de gansche zaak definitief in haar
ganschen omvang geregeld.
Maar te eischen (wat de beer
Ter Laan wil, en o.a. door den heer
Ketelaar wordt gesteund) dat het leer
plan der bijzondere H. B.-scholen aan
de goedkeuring des ministers zal wor
den onderworpen, Z.Exc. noemde
t daartoe strekkend amendement «be
paald onaannemelijk".
Evenmin wil de minister weten
van het voorstelRoessingh om de
bijzondere H.B-scholen in gemeenten,
waar geen openbare zijn, ook voor
kinderen van andersdenkenden open
te stellen, d. w. z. de scholen te
verplichten die kinderen op te nemen.
En van s heeren Roessingh's wensch
dat die leerlingen zelfs eventueel vrij
stelling van Godsdienst-onderricht zul-
kunnen bekomen, wil de minister niet
eens hooren
Zóó drukkend, dreigend, was 't in
de Kamer geworden, toen de behan
deling van het subsidie-ontwerp, deze
week, werd hervat.
En 't moet zooals de zaken nu
staan al bijzonder roeêloopen, wil
len de heeren tijdig met het netelige
zaakje klaarkomen.
Scherp; telkens met eene harts
tochtelijkheid, waaruit blijkt hoe de
schoolstrijd tusschen links en rechts
een wapenstilstand en geen defini
tieve vrede! is geworden staan nu
de twee stroomingen tegenover elkaar.
De eene wil de waarborgen voor deug
delijk onderwijs i. c. verzwaren, de
andere wenscht ze te verlichten,
't Lijkt, als twee droppelen water op
elkander, naar de dagen, in 1905, toen
de Kamer met minister Kuyper de
L. O.-novelle behandelde! Slechts...
dr. Kuyper, zelf houdt zich (gelijk hel
Hbl. opmerkte) op den achtergrond.
Hij spaart z'n krachten voor de warme
dagen, die meer on meer naderen.
Laat 't gekibbel langs zich heen gaan.
De minister van Binnen). Zaken vindt
dat hij voor de bijzondere H. B. S.
vorderend alle vakken, thans ter open
bare H. B. S. gedoceerd, benevens hel
getal lesuren aanduidend, genoegza-
men waarborg gaf. Hij wil in het
amend.-Van Wijnbergen, om dat voor
schrift betreffende de lesuren te doen
vervallen, berusten. Of men onder de
verplichte vakken ook schoonschrijven
en gymnastiek al of niet zal rekenen,
daarover zal 't niet zoo spannen, maar
te vergen dat het leerplan door den
minister moet worden goedgekeurd,
mr. Heemskerk sprak het «onaan
nemelijk" te dien opzichte Woensdag
j I. met evenveel klem en nadruk uit
als den Vrijdag tevoren
De voortgezette Vereenigde Ver
gadering onderbrak de discussien, en
de heeren kregen gelegenheid om wat
tot kalmte te geraken. Tusschen
Rechts en Links is 'tin lang niet zoo
fel geweest, niet met zulk een nog
wat ingehouden verbittering der ge
moederen als hier. Ook al doet 't voor
uitzicht van Juni-cornpromi's, hetwelk
alle kleuren en schakeeringen van
Rechts zou omvatten (door »De Stan
daard" aangekondigdhet krachts
besef der «rechtsen" stijgt, toch
blijft eene wat-conciliante houding
aan te bevelen. Maar hoe dichter we
bij Juni komen, des te minder kans
er op kalme, rustige-zakelijke be
handeling der dingen. Reeds nu heeft
dr. Kuyper gezegd, dat de «stervende
Kamer" het voortreflelijk voorstel-
Lobman om in de lamlendige werk
methode van ons Parlement verbetering
te brengen, niet meer kon afdoen
Toch zou de Kamer, juist daardoor,
blijk geven dat zij voor de stervens-
ure nog iets wil tot stand brengen,
hetwelk haar «nagedachtenis" mei
meer piëteit zou doen eeren dan,
met den besten wil, nu mogelijk is!...
Een Parlement, dat vlug werk af
doet; een gezuiverde Haagsche ambte
narij", waarbij aan mannen van werk
kracht en kunde arbeid wordt over
gelaten, hun waardig, en aan klerken
e. t. a. de bezigheid, waarvoor dezen,
op hun beurt, geschikt zijn... En niet
't omgekeerde, gelijk nu, eilacy in
Den Haag 't geval is... Zullen we
't nog beleven met of zonder «parle
mentaire enquête"?
Heerlijk vooruitzicht, dat troost
voor veel doorstane misère. Dat de
valsche munters en de beminnelijke
schrijvers van bommen recepten (thans
in brochure-vorm teeder-rose omslagje,
verspreid) zelfs doet vergeten...
Laten we hopen op het nieuwe
leven, dat zich aankondigt in de ont
wakende natuur, schoon de grillige
Apiil, doende immers «wat ze wil",
ons nu nog vergast en veikwikt met
«hageljacht en stormgeloei."
Trekt de winterplunje nog niet uit,
en wacht af in blijmoedige be
rusting I
Straks dondert het geschut; wap
peren de vlaggeDtrekken de «licht-
stoeten" rond; is er vreugde in het
land over jong, heerlijk leven in bel
huis der Landsmoeder, zoo hopen en
bidden wij althans dat 't zijn zal
Mocht die blijde stemming er toe
bijdragen, dat ook in de politiekerij
wat meer, verbroedering zou komen
maar de grimmige oude, deze-zelfde
politiekerij, schuilt weg waar vrede
en verzoening hoogtij vieren; kan
slechts ademen in atmospheer van
van tweespalt en twist...
Mr. ANTONIO.
P.S. Tegen aller verwachting op mis
schien langdurige gedachtenwisseling,
de ontwerpen op voogdij en regent
schap in de Vereenigde zitting zonder
slag of stoot; zonder woord van debat
in kwartier-tijds aangenomen.
En, wat «het subsidie ontwerp
betreft een brug" gelegd door
het voorstel—dr. Bos om te bepalen
dat eventueel subsidie kan, niet moet
verleend. Daarop ging, ook de minister
in. O, mystificatie der politie
kerij? Op dien grondslag de vrede
gesloten.
In de commissie belast met het
afnemen van het toelatingsexamen
voor de Kon. Milit. academie zijn voor
dit jaar o m. benoemd de le luit. H.
Ritsma en J. II. Leemont van het
5e reg. int.
De heer J F. W. Neeb oud-
leerling van het Gymnasium alhier
promoveerde te Leiden, na het ver
dedigen van stellingen tot doctor in
de rechtswetenschap.
Overzicht omtrent de Amers.
foortsche Tramwegmaatscbappij over
de Maanden Maart 1908 en 1909.
1908 1909
Aantal passagiers 8429 8759
Vervoeropbrengst f 430.25 f 442.30
Totale opbrengt -557.08 - 680.51
Dagkilometeropbr. - 9.98 - 12.19'
De Burgemeester van Amersfoort
vestigt de aandacht van belangheb
benden op de hieronder vermelde
kennisgeving van den Kolonel com
mandant van het 5e Regiment Infan
terie.
Schietoefeningen.
tot verbooging
van 's Lands weerkracht.
Ingevolge aanschrijving van hel
Departement van Ooi log zal gedurende
de maanden Mei, Juni, Juli en Augus
tus aan
alle mannelijke ingezetenen van 16
tot 35-jarigen leefiijd gelegenheid
worden gegeven om zich te oefsnen
in Schijfschieten.
Deze schietoefeningen, welke geheel
kosteloos zijn, zullen o.m. voor inge
zetenen uit Amersfoort en omliggende
Gemeenten onder leiding van officieren
en kader van het 5e Regiment Infan
terie worden gehouden
te Amersfoort op de Leusderheide
iederen Zaterdag van 12 tot 8 uur
namiddags, beginnende 1 Mei aan
staande.
Zij die aan deze schietoefeningen
wenschen deel te nemen, moeten zich
vóór 20 April a. s. aanmelden ter
Gemeente-secretarie.
Zij die geschoten hebben, kunnen
zich terstond verwijderen, zoodat de
deelneming mogelijk is zonder noe
menswaardig tijdverzuim.
Aan hen, die zonder kennisgeving
of zonder bepaalde redenen meer dan
driemaal achtereen zijn weggebleven
of die zich misdragen, kan het verder
deelnemen aan de oefeningen worden
ontzegd.
Tegen het einde van Augustus zal
een schietwedstrijd worden gehouden,
waaraan kan worden deelgenomen door
een ieder die aan van het aantal
gehouden oefeningen beeft deelge
nomen.
Voorden aankoop van prijzen wordt,
voor eiken deelnemer aan den wedstrijd,
door het Rijk een gulden beschikbaar
gesteld.
Bij deze schietoefeningen kan ook
hot bewijs van schietvaardigheid wor
den behaald, noodig voor hen die
wenschen te worden ingedeeld bij de
viermaanders.
Er wordt de aandacht op gevestigd,
dat de viermaanders viij zijn van
herhalingsoefeningen bij de Landweer.
Zij die niet aan deze schietoefe
ningen hebben deelgenomen en bij
het examen voor viermaanders niet
voldoen aan de eischen van schiet
vaardigheid, zullen het bewijs voor
militaire bekwaamheid niet kunnenrenteverlies, door de Gemeente nog
verwerven. Dit bewijs geeft recht op j f221 500 zal worden verdiend, en een
gevoelt, UEd Achtbaren in overweging
te geven den nieuwen verbindings
weg AmersfoortSoest minstens hon
derd Meter van de spoorlijn te doen
leggen
't Welk doende, enz
Bij het adres zijn gevoegd: een
teekening op schaal 1 a 100. een
exploitatie-rekening waaruit duidelijk
zou blijken dat, bij hoogerop legging
van den weg na aftrek van f 22 20Ö
voor onvoorziene uitgaaf plus tien jaar
keuze van garnizoen en korp:
Deze schietoefeningen worden in de
belangstelling der tot deelname ge
rechtigden ten zeerste aanbevolen.
Ameisfoort, Maart 1909.
De Kolonel,
Commandant van het
5e Regiment Infanterie,
Van HOEK.
Amersfoort, 30 Maart 1909
De Burgemeester van Amersfoort,
WU1JTIERS.
Voor de Utrechtscbo Huisvlijt-
tentoonstelling van den Volksbond
(Juni 1909) worden door het Gemeente
bestuur van Utrecht een groote en
een kleine zilveren medaille beschik
baar gesteld.
Het wordt nu zoo langzamerhand
lente, te laat volgens den kalender,
maar de vogels, ook de nu aangeko
mene zomervogels, doen precies of het
reeds zoo ver is.
Voor wie hooren en zien wil, is het
nu een prachtige tijd om ze te be
wonderen. De mannen zingen hun
mooiste lied, maken met de wijfjes
hunne nesten en velen hebben reeds
eieren, welke toekomstvogelmuziek
beloven.
Laat ik nu eens een woordje tot
onze jongens zeggen. De nieuwsgierig
heid zit allen in bet bloed, dus nesten
ontdekken, zien op welke wijze dezelve
gemaakt zijn, hoevele eieren de nesten
bevatten, dat alles is begrijpelijk
Maar jongens en ook wij ouderen, laten
wij ons toch voorhouden dat het ver
storen van nesten, ook het aanraken
der eieren der broedende vogels min
der kleintjes, dus minder lentezang
beduidt van onze gevleugelde vrienden.
Luistert eens. Ik had, een paar jaren
geleden in mijn tuin twee nesten van
nachtegalen, welke ik met behulp mjj
ner kinderen met moeite ontdekte,
maar ik ben zoo goed als zeker, dat
alle jongen zijn uitgevlogen, omdat
zoowel mijne huisgenoten als ik zelf
er schik in hadden, alleen maar naar
die nesten te kijken.
Dat gaf weèr denkelijk tien nachte
galen, mannetjes en wijfjes, meer en
zoo gaat het met de andere vogels
ook. En denk er toch aan, dat bijna
alle vogels zoo hoogst nuttig zijn.
Dus jongens, geene nesten uithalen,
geene eieren van broedende vogels
aanraken.
Zijn wij het daarover eens?
Aan den Raad dezer Gemeenten
is verzonden het volgende adres:
Geeft met verschuldigden eerbied
te kennen Joh. G. F. van Achterbergb,
dat hij zich verplicht gevoelt, de
aandacht van UEd. Achtbaren te ves
tigen op een belangrijke te makeD
aanmerking omtrent het aanleggen
van den nieuwen verbindingsweg
AmersfoortSoest.
Deze weg, die tot de halte Vlas
akkers bijna evenwijdig zal loopen
met de spoorlijnen, zal in de toekomst
slechts geschikt zijn om aanéén zijde
te worden bebouwd, hetgeen een be
langrijk nadeeligen invloed zal uitoefe
nen, terwijl die éene le bebouwen
zijde door ongunstige ligging en rook
uit de aldaar dagelijks luim honderd
passeerende treinen zeker ongeschikt
zal blijken le zijn voor bewoning door
familiën die de financieele welvaart
van Amersfoort kunnen bevorderen,
en de Gemeentekas minstens honderd
vijftig duizend gulden zal worden
geschaad.
Redenen' waarom"hij zich verplicht
engunstiger rekening uit welke blijkt,
dat, na aftrek van f21 600 voor on
voorziene uitgaaf plus vijf jaar rente
verlies, de winst f 120 000 zal zijn,
terwjjl dan de grond na 5jaar slechts
f0 60 per M' behoeft te hebben opge
bracht en de weg met beplanting enz.
dan niets kost aan de Gemeente.
Paaschvuren.
In het Oosten van ons land bestaat
nog steeds de overoude gewoonte met
Paschen groote vuren te branden.
Reeds weken vóór dien tijd ziet men
de dorpsjeugd bij vrienden en ken
nissen rondgaan, met het verzoek,
soms onder het opzeggen van een
rijmpje, iets voor het Paaschvuur af
te staan, hetzij oude vaten, manden,
stroo of iets anders.
Juist in dezen tijd, nu boomen en
heggen gesnoeid worden, zijn de kin-
deien er als de kippen bij, het afge
kapte hout bij elkaar te zoeken en
weg te brengen, om alles tot één
groolen hoop op te tassen.
Vooral i n de nabijheid der dorpen
verrijzen somtijds buizenhooge stapels,
die op den avond van den tweeden
Paaschdag, ten aanschouwe van jong
en oud worden aangestoken.
Een der nieuwste nieuwigheden
die uit Amerika worden bericht, is
een brandkast die alleen open kan
gaan door de stem van den eigenaar,
't Is het werk van een uitvinder te
Denver, in Colorado.
In de deur der brandkast is, in plaats
van een sleutelgat, een mondstuk en
om de kast te openen moet de eigenaar
op een veer drukken, die een phono-
graafcyclinder in beweging brengt en
dan in het mondstuk bet bepaalde
woord spreken, dat op dien cylinder
staat. De trillingen van de stem die
het sesamswoord spreekt, moeten vol
maakt overeen komen met de stem
trillingen die op den cyclinder staan
gegrift; anders zal de brandkast niet
opengaan.
Om bij te helpen.
Met de afwisselende vorst en tijden
van dooi weer, sneeuwbedekkingen
en kale koude, waarbij de jonge plant
jes meermalen in't ijs zijn ingevroren,
hebben deze ontegenzeggelijk geleden
wat hier en daar, vooral op tarwe
velden, minder op het roggeland,
duidelijk is waar te nemen.
Zonder hulp van de zijde van den
landbouwer geeft dat een slechteren
oogst. Die hulp behoort te worden
gebracht in den vorm van een krach
tiger, drijvende bemesting, in 't bijzon
der nu, terwijl door onvoldoendebodem-
warmte de oxydatie en daarmede
vooral de stikstofvorming, die voor
den eersten groei zoo onontbeerlijk
is in geringere mate dan gewoonlijk
plaats heeft gevonden. Wie zijn ge
wassen in kunstmest heeft verbouwd,
die heeft vanzelf een deel, misschien
wel allen stikstofmest bewaard om in
t voorjaar te geven. Hij mag in de
gegeven omstandigheden, waar de
stand tengevolge van 't uitvriezen wat
dun is geworden in de eerste plaats
de hoeveelheid Chilisalpeter, die hij
denkt te geven wel wat grooter nemen.
Het verlorene kan dan met kleine
kosten weer worden ingehaald. Ook
waar tarwe en rogge in stalmest zijn
verbouwd, is het wenschelijk dooreen
overbemesting van 100 k 200 KG.
