NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
FEUILLETON.
BENJAMIN
No. 43
Zaterdag 29 Mei 1909
Acht-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG
HET VEGETARISME.
DE WEEK.
KZarin 2v£icliaëlls.
Amersfüortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 0.75;
Franco per post door het geheele Rijk 1.
Afzonderlijke Nnmmers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
BureauLangestraat 77. Telephoomio. 00.
AD VERTENT1ËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7'l, Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letterB en vignetten naar plaatsruimte.
Er is werkelijk een tijd geweest,
dat de menschen zoo wat overal om
lachten en zich konden amuseeren
zonder dat ze zelf goed en wel begrepen
of begrijpen konden of hun vreugde,
eerlijk beschouwd wel een redelijke
aanleiding hebben kon. Maar de pret
was er in ieder geval en domme
menschen zouden zich oppervlakkig
beschouwd, ontwapend hebben kunnen
rekenen, ware daar niet de onder
vinding geweest van vroeger dagen,
van oudere menschen, die waar
schuwend tusschenbeide kwam "en
leerde dat 't meer zoo gegaan
was. Om ten slotte tot andere meening
te komen.
Toen het eerste rijwiel te voorschijn
kwam, ja zich durfde verroonen, werd
het beschouwd als een bezoeking en
de pioniers van onze nationale rijwiel
beweging hebben het ook eerlijk en
wel aan den lijve ondervonden, op
welke manier de groote massa een
nieuwigheid als het rijwiel heeft willen
waardeeren.
Evenzoo is het nog met andere
nieuwigheden gegaan. De pioniers voor
onze sociale wetgeving oud-minister
Sam van Houten ou een Goeman
Borgesius zouden u van droeve erva
ringen kunnen verhalen, wanneer ge
eens bij hen op naricht wildet uitgaan.
En die ervaringen zouden u, die nu
kunt leerenonderden zegenende invloed
van die destijds zoo zeer verfoeide
nieuwigheden, allerminst bemoedigend
voorkomen en in geen geval kunnen
animeeren om eveneens datzelfde
pionierswerk op uw schouders te nemen
wanneer voor een andere nieuwigheid
ook uw steun zou worden gevraagd.
Bovendien zouden de biltere ervaringen
van 't Leger des Heils van eertijds,
geplaatst tegenover het nu ruimschoots
verkregen succes, niet voldoende zijn
om te getuigen voor de waarheid:
dat iedere nieuwigheid eerst een
periode van verdrukking heeft door
te maken, eerst zeer veel smaad en
hoon moet verduren en in velerlei
vorm alle mogelijke miskenning moet
doorstaan om na harde onder
vinding en miskenning ten slotte toch
eikend te worden en tot haar recht
te kunnen komen.
Zoo is het nu eenmaal gegaan met
alles wat thans aanvaard en erkend
wordt als de zegeningen der beschaving.
En zoo zal het ook blijven doorgaan,
zoo zal alles zich blijven vervolgen en
zij die, na ons komen zullen hun
nakroost dezelfde harde ervaringen
kunnen aanbieden, om te bemoedigen
voor den strijd die ook hun deel zou
kunnen worden, wanneer ook van hen
volharding en zelfverloochening zal
worden gevraagd.
Zulk een moeitevolle strijd is op
het oogenblik ook het vegetarisme
hier te lande bezig door te maken.
Weliswaar is die strijd wel reeds voor
een goed en groot deel volstreden,
maar de spotlust is nog steeds zoo
vaardig dat men ook deze nieuwigheid
als we eens zoo mogen noemen
nog altijd niet met rust laten kan.
Ja men staat er eigenlijk verbaasd
tegen aan te kijken, dat de eenerzijds
verkregen resultaten voor de partij
aan den anderen kant nog niet eens
voldoende zijn om terug te komen op
de dwalingen zijns weegs. Zonder zich
zelf als bekeerling te komen aanmelden
zou een en ander toch voldoende kun
nen wezen om de menschen wijzer te
stemmen en aan het verstand te
brengen dat 't oogenblik van weder-
zijdsche waardeering gekomen was.
Men verdenke ons in geene deele
van de bedoeling om hier een pleidooi
te komen houden voor een voedings
systeem, dat ondanks stelselmatige
bespotting, toch een grooten aanhang
heeft weten te verwerven en nog
steeds bezig is te verwerven.
Men kan er nueenmaal overdenken
zoo als men wil, men moge de betee-
kenis kunnen ontkennen of men moge
er om willen lachen, ook den tegen
stander is het plicht geworden te
erkennen dat het vegetarisme als.
stelsel van voeding en levensleer niet
minder proefhoudend is gebieken te
zijn als die andere levenswijze, welke
ons voldoening kan schenken bij bief
stuk of karbonade. Zelfs de zeer
goedkoope spot van een spotgrage
figuur als Speenhof kan die uitkomsten
niet ongedaan nraken en in geen
geval verkleinen.
De chef van het laboratorium bij
de medische faculteit aan de univer
siteit te Parijs heeft nog zeer onlangs
de questie van het vegetarisme van
den wetenschappelijken kant zeer
degelijk en niet minder onderhoudend
behandeld in een groot Fransch tijd
schrift. Behalve dat de heer Labbé
ons daarin leert, dat de r in het
woord niet thuis behoort en het dus
vegetalisme behoort te zijn, voert
zijn belang ten slotte tot de meest
belangrijke conclusie dat het vegeta
lisme als voedingsysleem het meeste
geeft voor het minste geld. Wie zich
uitsluitend met het oude systeem van
vleeschvoeding tevreden stellen wil is
daarmede ongeveer 16 a 20 maal
duurder uit dan zij, die van meening
zijn dat alleen groenten en vruchten
het beste kunnen geven. De beteekenis
van deze conclusie is schier in geen
geval te onderschatten. Vooral niet
voor hen, die in de noodzakelijkheid
verkeeren om in de eerste plaats met
de economische zijde der quastie
rekening te houden En 't was juist
op dezen grond, dat wij meenden
goed te doen om ook zoo het
noodig wezen mocht voor het
vegetarisme het goed recht van den
strijd op te eischen, den spotters een
slot op den mond te leggen en de
onwetenden op te wekken eerst eens
nader kennis te maken alvorens hoofd
schuddend het hoofd om te keeren.
27 Mei.
De banjir der spreeklustigheid is
dan losgebarsten. In alle streken des
lands, waar straks «gevochten" moet
worden, toonen de candidaten van
meest-diverse apolitieke pluimage
wat de taaie kracht hunner stembanden
geprikkeld door hoogere en lagere
drijfveeren van menschelijk gemoed
vermag. De groote kermis(«Vanity
fair!" brornt ongeneeslijke Robertus
Nurks, met een sarcastischen «sneer")
ze is geopend. De tenten zijn voor
het geëerde publiek disponibel gesteld
Een paar stooten op de schetterende
reclame-trompet... aKomt binnen
burgers en buitenluiKomt toch bin
nen 1 Hier moet je wezen! Wat je hier
voor 't onnoozel zwart-tippen van een
arondje voor 'n naam krijgt.. Je hebt
er geen idee van!... Weg met de
drukkende belastingen. Weg met het
duiten-vermorsen aan de soldaatje-en
matroosje- spelerij. Geen armoede,
geen ouderdom moer!" (zooals een
spreker in het vuur zijner rede dezer
dagen letterlijk heeft uitgeroepen,
ipsis verbis!...) aAllo-allo komt bin
nen Heerlijke woningenwerk dat
je op je slofjes afkunt, rentenieren
op kosten van don Staatnog veel
meer!"...
Boem-boem dreunt 't aan den
oveikant, waar concurrent staat te
lokken. sApenkool, menschen 1" roept
hij, «boerenbedrogGelooft dien vent
toch niet! Luistert naar mij! Wat
ik je beloof, daar kun-je van op-aan
Mijn waren zijn waschecht, mijn won
deren en curiositeiten zijn authentiek,
komt binnen!...
Mijn ooren tuiten en m'n trommel
vlies staat op barsten. Ik beb mede
lijden met de goedgeloovigheid van
sommigen op de kakelbonte verkie-
zings-kermis en denk met weemoed
aan wat er wanneer de «finale
sluiting" van het om de vier jaren
terugkeerend spektakel achter den
rug is, zal overblijven van al die
groote, dikke, klinkende, schoonschij
nende woorden...
Ik vlucht uit het gewirwar naar de
stilte van buitenlui, waar de stralende,
jonge zomer weeldepracht van natuur
leven nu alle heerlijkheid doet ont
luiken. Heb deernis, ook, met de
wanhopige pogingen der arme candi
daten en strijders van politiekerij, die
vruchteloos de kiezerljes trachten «op
te warmen", 't Lukt niet!... Zelfs de
tooverleuze der Staatspensioneering
wekt maar ook-zoo-matige geestdrift!...
't Is of de storm van wijlen den
nuchteren scepticus Klaas de Jong
rond waait en ieder op z'n beurt
influistert: «komt toch niks van!"
Tegen den invloed van zulk een
«spirit" van de volgens dames en
heeren spiritisten plagende soort is de
vurigste, meest-suggestieve debater
niet opgewassen. En ik dacht erover
om het bizar-mooie teekeningen ma
kend, thans in ons land vertoevend
medium, Frau Assmaun, er eens over
te raadplegen. Of die bijgeval Klaas
de Jong's «geest" herkent!
Ter zake. De pragnose van hen, die
beweren 't te kunnen weten, blijft:
de koers gaat beslist Rechts, aan de
Linkscbe zijde is 't een ratjetoe om
onpasselijk van te wordenrukken ze
elkaar de haren van 't hoofd en de
«gekleede" of meer-«democratische"
kostuums van 'tlijf..Rechts: althans
voor de stembus (zooals «De Stand."
aangaf) vaste, hechte coalitie; wat
ook op 's harten bodem omgaat! tot
nader order «verzamelen". Rechts
wint straks. De Kamer gaat definitief
om. Dan verhuist minister Talma
naar Waterstaat, en collega Regoüt
naar Landbouw etc.; dan wordt mr.
Heemskerk burgemeester van Amster
dam, vervangt mr. Van Leeuwen
generaal Van Heutz op den troon te
Buitenzorg blijft, dr. Kuyper achter
de schermen regeeren, zonder por
tefeuille, misschien zelfs zonder Kamer
mandaat...
Aldus een der horoscopen. Er zullen
nog wel meerdere volgen. Vooral
Haagsche correspondenten zijn gewoon
altijd te doen alsof premier Heems
kerk hen dagelijks persoonlijk en zeer
nauwgezet «au courant" houdt...'t Is
een vrij-onscbuldig vermaak, dat de
menschen, 's middags bij hun kwast,
theetje of «paitje" (zeggen de Indisch-
20) -
Maar wanneer Benny maar even een pruilmondje
trok, was er niemand, die 't over het hart kon
verkrijgen hem in de kuip te stoppen. Dan namen
ze er maar genoegen mee, met de spons zoo voor
zichtig mogelijk over zijn lichaampje te aaien,
terwijl ze in 't water plasten, om het te doen
schijnen alsof Benny er in was.
En Benny glimlachte tevreden. Hij deed mee
aan 't vrome bedrog.
Wanneer hij eindelijk klaar, netjes naar binnen
dribbelde, bogen de gezusters voor hem, en de
gelukkige die aankleebeurt had gehad, vertelde hoe
zoet hy zich in de kuip had laten lokken. Maar
Benny lachte dat hij schaterde, holde rond en zeide
goeden morgen tegen den gebreiden voetenzak, zijn
speeltafel en de klok. Pas als hij alle stoelen recht
had gezet naar de planken van den vloer, en Tie's
haar glad gestreken en Klotilde's schort recht had
getrokken, at hij zijn roggebroodsoep.
Naast de roggebroodsoep stonden Martin Spiüd's
oude beker met zeepsop en de witte pijp, die Benny
een tijdlang boven alles uitverkoren had.
Maar hij kon niet hebben, dat er natte vlekken
kwamen van de zeepbellen. Hij was overdreven
netjes; en voor zijn pleizier moesten de zusters
telkens, als ze haar zakdoek gebruikt hadden, hem
in een vierkant opvouwen.
Midden in den snikheeten zomer lag hij met de
mazelen in een pikdonkere kamer. Klotilde pro
beerde het jeuken te verhelpen, door hem op de
ergste plaatsen met de oude ivoren krabbelhand
te krabben.
Door het sleutelgat heen, zat Jelle urenlang
sprookjes voor hem te lezen; van Ali Baba en de
veertig roovers en van den wolf, die Roodkapje's
grootmoeder opat.
Tusschen de sprookjes in, wou hij over Weile
hooren spreken.
Telkens en telkens weer moest Tie vertellen van
dien keer, toen ze kopaallak hadden gesmolten in
den tuin en de oude jodin met haar zestig zwarte
steenen potten met drie pooten aan kwam zetten
en Martin Splüd een vuurtje had gemaakt midden
in den tuin en lak smolt in een reusachtigen ijzeren
pot. En hij gooide al het kostbare prachtige barn
steen, met paarlen en oorbellen onder in den pot.
Maar toen wou de Jodin een stuk wegkapen, maar
stootte den pot om en toen raakten de worteltjes,
de kruisbessenstruiken en haar eigen krulhaar in
brand.
Jelle vertelde over Kleine Hencker, die op den
lijkwagen was gesprongen, mee naar 't kerkhof
was gereden en bijna de doodgraver de oogen had
uitgekrabd, toen hij aarde gooide op de kist van
Martin Splüd. En eiken avond en iederen nacht
sloop Kleine Hencker rond om den kelkhofmuur
en klaagde en miauwde, totdat zij eindelijk stierf
van verdriet. Maar daarna vertelde ze van den
zwampudding, die op zekeren dag uit den vorm
was gewipt en den schoorsteen ingevlogen was,
zoodat ze hem nooit weêr hadden gezien.
Klotilde bepaalde zich tot 't verhaal van haar
goede, slimme kippen, die altijd haar eieren op de
gekste plaatsen neerlegden en 's winters als 't koud
was in de keuken rondtrippelden en soms midden
tusschen de potten en pannen boven het vuur gingen
zitten, om zich te warmen. En als men ze opjoeg,
vei stopten ze zich onder je rokken.
Eens op een nacht schrikte Benny wakker en
riep en lokte kippen, net als Klotilde ze altijd had
gelokt. Ze beefde van den schrik en dacht dat hü
zijn verstand verloren had.
Den volgenden morgen ging ze met de omnibus
naar de Gammelmarkt en kocht een kip, die be
paald op haar Weilsche kippen leek, behalve dan,
dat deze dood was.
Als een pop werd zij in zijn armen gelegd. Hij
kuste haar en drukte haar op zijn maag en gebood
haar een ei te leggen. Maar toen zij 't niet deed,
sprong Benny op en kroop dreinsend onder zijn
bed. Hij kwam er niet onder uit, vóór ze hem een
kip beloofden, die kakelen kon en eieren leggen.
Jane speelde op toen ze 't hoorde, en Jelle schreide.
Klotilde moest een levende kip zien te vinden.
Benny kon iets krijgen, dat nooit meer overgiDg,
van al dat schreeuwen.
Klotilde sukkelde naar buiteD, de Westerpoort
uit, totdat ze aan een boerderij kwam, waar ze
voor goede woorden en geld een kip kreeg.
Die werd nu in de vliegenkast voor Benny's bed
gezet en na veel moeite hield het dier zich rustig;
maar het sneed Klotilde door de ziel, telkens als
ze hoorde hoe ongelukkig zjj met de vleugels klap
wiekte om er uit te komen.
Eens op een avond, na een vermoeiende
groote-wasch, zat Klotilde in Mozes te lezen over
den kleinen Jozef met den bijnaam de Droomer.
Zij had het met rood krijt aangestreept, zooals ze
altijd deed bij de mooie einden, zoodat ze geen
gevaar liep over den dag des Oordeels en de zonden
tegen den Heiligen Geest te lezen.
Terwijl ze zat te peinzen, keek ze naar het raam,
waar de donkere nachthemel ais een blauw gordijn
voor hing. Maar ziet: al de witte sterren begonnen
neer te dalen, lager en lager, aan lange zilverdraden,
zoo dun als een spinneweb. Op haar kleine stralen-
beentjes kropen ze door het raam en om het bed
en vlyden zich ten laatste als een breede lichtende
stralenkrans om Benny's bleek en kalm voorhoofdje.
Klotilde vouwde haar handen van verbazing; nu
kwam de maan, groot, blank en schijnend. Die
rolde als een machtige gouden munt het raam door
naar binnen, ze kon den klank zoowaar hooren,
recht op 't bed af en onder Benny's hoofd.
Nu was het de beult aan de zon. Maar die zat
hoovaardig aan den nachthemel en schudde 't hoofd.
Maar toen kwam Gabriel met het vlammend zwaard
en hieuw op haar in, zoodat zij aan duizend stukken
vloog.
Op 't zelfde oogenblik hoorde ze een gekakel en
geklok; en van den hemel kwamen al haar Weile-
scbe klokhennen neergevlogen met veeren en vleu
gels van louter goud-
Wordt vervolgit).
