NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
Schetsen uit de rechtzaal.
BUITENLAND.
No. &6
Woensdag 9 Juni 1909
Acht-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
BIMVENLAiM).
FEUILLETON.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad f 0.75;
Franco per post door het geheele Rijk 1.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Langestraat 77. Telephoonn». 69.
AD VERTENTIËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7'/. Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
De Parijsche correspondent van
het N. v. d. D. schrijft:
Er is in den nacht van 4 op 5
Juni een man overleden, die niet
alleen een overbekende Parijsche
figuur was, maar wiens werk een
wereldvermaardheid had verworven.
Het was de heer Chaucbard, stichter
der Alagasins du Louvredie ook in
Nederland een zeer uitgebreid klan
tental bezitten. Hij mag zeker aan
gemerkt worden als een dier groote
moderne figuren van energie, vol
harding en exploitatie-geest, die, om
het resultaat dat zij weten te ver
krijgen, eerbied afdwingen.
Als bediende in een klein confectie
magazijn, bad hij een bescheiden
kapitaabje weten te besparen, toen
bij in 1855, op een klein gedeelte
van de plaats waar nu hot bekende
groote magazijn zich verheft, met
zijn vriend Hériot, employé als hij,
een huis huurde en de zaak begon
waaruit hij zich dertig jaren later
terugtrok met een fortuin dat hem
voor een der rijkste menschen van
Parijs deed doorgaan zijn nalaten
schap wordt geschat op 250 millioen.
francs, zijne inkomsten bedroegen
tusschen <ïe 4 en 5 millioen.
Zijn grootste roem stelde hij er in
als kunstbeschermer te worden be
schouwd, en de schilderijen-galerij,
die hij in zijn prachtig huis in de
Avenu Velasquez bijeenbracht, bevat
tal van onschatbare kuiistu eiken. Zoo
was liij het die Millet's Angelus voor
fis. 800.000 kocht om het voor
Frankrijk te beuaren, vooreen ander
vveik van denzelfden schilder (la
Rentrée des MoutonsJ betaalde hij
ruim een millioen en de werken van
de roemrijke school van 1830, van
Millet, van Corot, van Th. Rousseau,
van Troyon, van Dupté, van Dau-
bigny, van Delacroix, van Diaz vormen
met de veertig beroemde Meissoniers
een prachtverzameling, zooals mis
schien geen museum er een bezit.
En dat alles heeft hij aan het Louvre-
Museum vermaakt. Daarom alleen
komt aan Chauchard onvergankelijke
erkentelijkheid toe.
Verder stond hij bekend als phi-
lanthroop; bij deed heel veel goed,
maar bij deed het zoo dat ieder bet
wist, en met een vreemdsoortige
vrijgevigheid die deed vermoeden dat
zijn geven meer was een voldoening
aan zijn ijdelheid dan aan de behoefte
om wel te doen.
Zijn begrafenis zal zeker een ge
beurtenis van belang zijn, want het
is reeds eenigen tijd bekend dat bij
daaromtrent bij zijn leven beschik
kingen heeft genomen, die er een
buitengewoon prachtvertoon aan moe
ten verleenen. Hij had er een som
van frs. 200,000 voor bestemd, en
daar hij van de regeering het Groot
kruis van het Legioen van Eer had
ontvangen, als bewijs van erkentelijk
heid voor zijne testamentaire beschik
kingen ten voordeele van bet Louvre-
Museurn, zal ook het militair vertoon
daarbij zeer groot zijn. Dat belooft
een dag voor de Parijzenaars die een
paar uren vrijaf kunnen nemen.
Het testament vari Chauchard, waar
van een der executeurs de oud-pre
sident Loubet is (naar de Patrie weet
mede te deelen), zal morgen geoppnd
worden en belooft groote verrassin
gen, die zeker van publiek belang
zullen zijn.
Excursion des Vereins für Wiesen-
bau, Moor- und Heidekulturen
in Westfale».
Op Donderdag, 3 dezer, hield »Der
Verein iür Wiesenbau, Moor- und
Heidekulturen in Westfalen» in de
omgeving van Paderborn de jaarlijk-
sche excursie, waaraan ook de Voor
zitter, Secretaris, Directeur, een der
Adjunct-Directeuren en eenige Ambte
naren dei' Nederl. Heidemaatschappij
deelnamen. Verder waren ook van de
partij eenige leden dezer Mij., die er
eveneens prijs op stelden, het werk
onzer Oostelijke naburen beter te lee-
en kennen, dan verleden jaar bet ge
val was.
Des avonds te voren werden te
Paderborn de prachtige Katholieke
kerk bewonderd, de interessante Pader-
quellen bezichtigd, die zooveel water
leveren, dat een 50 M. beneden de
bronnen reeds een paar molens in
beweging kunnen worden gebracht,
en na een zeer duidelijke voordracht
van den Burgemeester van Paderborn
over »las Ozonierungswerk für die
Wasserversorgung», welke voordracht
ieders bewondering wekte, deze in
richting bezichtigd.
De eigenlijke excursie, die in bet
geheel 120 deelnemers telde, begon
des morgens te Salzkotten, van welke
plaats de tocht per rijtuig geschiedde.
Het eerst werden bezichtigd de ont
ginningen tusschen Verne en Thüle,
samen groot ongev. 100 H.A., die er
goed voor stonden. Op dezen rit
maakten wij kennis met de teelt van
Mangkoin, rogge en tarwe gemengd,
dat het brood levert voor de bewoners.
Hier en ook later trokken de eigen
aardige huizen met vakwerk zeer de
aandacht.
De Bokerbeide, aan de overzijde der
Lippe gelegen, was een der interes
santste bezienswaardigheden. Men aan 1
schouwt daar een bevloeimgsopper-
viakte van meer dan 1200 li A roet;
over het algemeen weelderigen gras-
gioei, die door hot water van Pader,
Alme Lippe uit dorre heide tot
vruchtbaar grasland is gemaakt. De
aanleg heeft veel geld gekost, de resul
taten zijn niet altijd gunstig geweest,
maar de Bokerheide was de leerschool
niet enkel voor de omgeving, maar
mede voor tal van groote bevloeiings
werken in Europa.
De tocht van Delbrück naar Kau-
nitz bood uitstekende gelegenheid om
te doen zien hoe niet bevloeid moet
worden. De treurige grasgroei op ver
zuurde weiden is een waarschuwend
voorbeeld voor velen.
Wilhelmsdorf, de stichting van
Pastor Dr. von Bodelschwingh, >Vater
der Armen auf der Landstrasse, Pfie-
ger der Kranken und Leidenden», is
alleen reeds een bezoek waard. Daar
zagen wij, waar voor een 25tal jaren
de heide het landschap karakteriseerde,
prachtige boom- en groentekweeke-
lijen en heerlijke weiden. De stichting
zelf kon niet minder dan 50 stuks
melkvee toonen, waarvoor de Neder
lander gaarne den hoed afnam.
Wilhelmsdorf, het slot der excursie
zal zeker niet vergeten worden door
de deelnemers, evenmin als de om
geving ooit vergeet Pastor Dr. Bodel
schwingh, aan wien dit alles is te
danken.
Tijdens den maaltijd te Verl bleek,
dat de Westfalers zeker verleden jaar
hier te lande niet minder genoten
hebben dan de Nederlanders thans op
Duitsch grondgebied. Toen n.l. over
de eerstkomende excursie werd ge
sproken, gaven velen niet onduidelijk
te kennen, dat zij een bezoek aan
Nederland prefereerden boven een
tocht naar Sauerland.
Vermelden we nog ten slotte, dat
de leden van den Verein für Wiesen
bau het den vreemdelingen zoo aan
genaam mogelijk maakten, en dat
vooral deProvinzial-Wiesenbaumeisier
te Munster, de Heer Breme de deel
nemers aan de excursie zeer verplichte
dooi de inlichtingen, die hij zoo be-
ieidwillig verstrekte.
Het dankbare nageslacht.
Den 12en Juli a.s. zal in een dei
koorwanden der Hervormde Kerk te
Nijkerk, op verzoek van bet Historisch
Genootschap te Scheriecdy in Amerika,
een bronzen plaat worden aangebracht
ter herinnering van Arendt van Curler,
te Nijkeik geboren en aldaar gedoopt
den 6n Februari 1602. Arendt van
Curler was stichter van de stad Sche-
nedy en overleed in de staat New-York
in den jare 1667.
Middenstands-enquête.
In aansluiting met het dezer dagen
vermelde onderzoek dat de commissie
van enquête in ons land instellen
gaat naar den toestand van deD han
deldrijvende!) en industrieelen midden
stand, vernemen wij uit goede bron
nader het volgende
Bij het onderzoek is het de bedoe
ling te leeren kennen den toestand
vau die groep van bedrijven, die niet
uitsluitend als behoorende tot groot
industrie of groot handel zijn te
beschouwen en waarvan den onder
zoekers eene specificatie is gegeven.
In bet bijzonder is bet doel op de
hoogte te komen van den toestand
der ondernemers, die geacht kunnen
worden tot den middenstand te be-
hooren.
Het schjjnt niet gewenscht bij het
onderzoek van den aanvang af zekere
ondernemers uit te sluiten wegens te
geringen of te grooten omvang van
hun bedrijf of andere vooropgezette
kenmerken.
De omvang toch en de beteekenis
van de groep uit de middenstands-
bedrijven, waarom het bier gaat, zal
eerst voor den dag komen en nader
kunnen worden omschreven en vast
gesteld, wanneer hel gebeele vak in
den boven in algemeenen zin aange-
duiden omvang in verschillende plaat
sen nauwkeurig is onderzocht en
beschreven. Zoo b.v. de kleermakerij,
bakkerij schoenmakerij, manufaciuur
handel enz.
In enkele daartoe met zorg uitge
kozen typen van gemeenten zullen
zooveel mogelijk alle bedrijven, vooi-
komende op een daarbij behoorende
lijst, voor zoover zij in die plaats
worden beoefend, onderzocht moeten
worden.
Bij dit onderzoek is het vooral om
twee dingen te doen. Vooreerst om
de ontwikkeling te leeren kennen van
de onderzochte gemeente in 't alge
meen en bare bedrijven in 't bijzonder
over een tijdperk van ruim 30 jaren
sinds ongeveer 1874. In de tweede
Brandstichter.
Tóch waar!...
...Hij porde en peuterde in het
rustige, oude kacheltje, dat Griet al
tweemaal had geroepen:
»Kijk toch wat-je doet, vader! De
beele pijp smakt er nog uit!..." En
ze had gelijk, 't Kraakte, zuchtte,
knarste dat 't telkens een hoopje oud
roest dreigde te worden. Maar vader
kón koppig zijn als-io't op z'n heupen
had. Zij had direct gezien, dat 't weer
mis was. Als-ie geen trek had in
z'n pruim, en zelfs het «glaasje", dat
ze, voor 't eten, klaarzette al sinds
dertig jaar tegen heug en meug,
met van die viezige teugjes, opslurpte...
Dan was 't weer »net-zoo". Anders
wipte hij z'n borrel in twee slokken
om... En keek haar dan oolijk-knip-
oogend aan...
...Nog een enkel druppie, moeder?"
Soms maakte zij gauw-gauw het kastje
dicht... »Kón-je begrijpenMeer as
genoeg, Dirk!"
En hij ging welgemoed, berustend,
aan tafel zitten. Soms liet ze zich
verteederen... Gaf 'm nog een drups
ken,.. Dan deed-ie net als in bun
jongen tijd... Of-ie er een zoen wou
geven... Klaar ze duwde hem terug.
«Ouwe gek, die-je bentToen glim
lachte Griet. Zij had hem, over de
dertig jaren van hun huwelijk, stevig
onder den duim. In 't eerste begin,
toen waren er wel eens dagen, dat
ze bang was... Kon-ie met een kameraad
van 'm soms zitten splakken'' bij
baas Reuvers, in »'t Scheepje". En
dan thuis gekomen met zulke vreemd-
glinsterende oogenzoo druk pratend,
ruikend, op vijf pas afstands, naar
de jenever.. Griet wist van aanpakken.
Zij had hem, eens voor al, gezegd:
Je hebt te kiezen tusschen de borreltjes
of mij... »Eén van beide! maar ik
verdraai 't om een zuiplap als man
te hebben
En ze hield voet bij stuk. Op
'n Zaterdagavond was-ie weer thuis
gekomen met zulke vreemde oogjes.
Direct naar bed gegaan, 't Was erger,
nog, dan ooit... Den volgenden ochtend,
's Zondags lag zijn schoone-goed kant
en klaar. Maar Griet was weg... Ze
had een briefje achtergelatenHij
hêd gekozen en moest nu maar verder
bij z'n kameraden troost vinden. Zij
kwam niet terug...
'tEirid was geweest, dat zij dien
zelfden Zondag, 's middags samen
gezellig kuierden. Maar Dirk had z'n
eerewoord gegeven: 'tzou niet meer
gebeuren...
Griet had gezegd: Best, ik zal de
proef nog eens nemen... Maar dat
bezweer ik je, bréék-je je woord,
dan zie je me niet terug!... Hij kende
z'n wijf, hield van haar en deed haar zin.
Nu was 't eene »tweede-natuur«
geworden. Kwam 't niet meer in hem
op, de maat, door moeder aangeduid,
te overschrijden.
...Onder 't eten keek ze dien
middag vader telkens aan met
bezorgden blik. Zij zag 't duidelijk
hoe hij z'n best deed om wat te eten,
maar dat de brokken hem niet door
de keel konden-
Hij legde z'n vork neer. En begon
in het oude, roestige kacheltje, dat
op-uitgaan stond, te porren...
»Heb-ie 't zoo koud vroeg ze,
»ik vond 't eigenlijk zonde om nog
te stoken. Zèg... Dirk..."
Maar toen zij zich tot hem ovi r-
boog, zag ze dat er een traan viel
op het kromgebogen pookje. Schrok
ze toch efletief...
»Wat hèb-iel?" vroeg zij, hem bij
z'n hemdsmouw vattend. Hij haalde
de schouders op. Veegde z'n tranen
af en snoot z'n neus met de bonte
zakdoek, waarvan altijd 'n punt uit
z'n jasje hing.
»Och," zei-ze, en aan den toon van
z'n stem hoorde zij duidelijk hoe
droef 't met vader gesteld was
noch, ik heb 't toch al zoo dikwijls
voorspeld... Antje heeft gelijk... 't
Armenhuis, of zoo, dat's 't eenige
Zij pienter-energiek wijf, dat
om den drommel niet zoo gauw den
kop laat hangen nijdig over z'n
slappe moedeloosheid. Rood van drift.
Snauwend:
Ben-jij een kerel! met je Armen
huis 1 Of er geen andere bazen op de
wereld zijn as die Rozelaar!... Pas
twee-en-zestig ben je. Kijk eens naar
Piet... Die is nog een jaar, haast
ouder as jij Wat werkt die nog niet...
't ArmenhuisI... Een vent als jij!...
Je most je schamen
Haar wooiden, hoe snauwerig ook,
deden hem wel goed. Eventjes gaven
ze 'm wat hoop, wat courage... Maar
dan dacbt-ie weer: Zij begrijpt 't niet,
ze weet 't niet...
Praatte met zachte, treurige stem.
Van dat als Rozelaar hem weg
stuurde en de zaak ging als een
paard achteruit... Hij zag 't toch
dagelijks, met z'n eigen oogen... Uren,
dat er geen levende ziel in den winkel
kwam... En de vaste klantjes waren
haast allemaal weg, dood, of ver
anderd van adres... Hoe 't komt? Ja
wie zal dat zeggen! Een zaak,'n win
kel, dat's eigenlijk net als een mensch
Je wordt oud. Je takelt-afHebt altijd
solied geleefd, fatsoenlijk, matig.
Anderen van je leeftijd zijn nog van
zessen klaar... Maarjij krabbelt achter
uit... Ze kunnen je niet meer gebruiken.
Op een goeien dag dragen ze je weg...
Hoe dat komt? Laatje knapste profes
sor 't eens precies uitleggen...
Zóó zat Diik te vertellen van de
misère. Moeder voelde wel, dat-ie