NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
Schei&en uil ie rectaal.
No. 17.
Zaterdag 26 Februari 1910.
Negen-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG
DE WEEK.
FEUILLETON.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad f 1.15;
Franco per post door bet geheele Rijk 1.25.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Langestraat 77. Telephoonuo. 09.
AD VERTENTIËN:
Van 16 regels f 0.50; iedere regel meer 71/. Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
24 Februari.
«Daar heb-je 't alriep er een
Woensdag-middag j.l. zoo omstreeks
'n uur of een, toen 't plotseling pik
donker werd, in de studeerkamers,
de kantoien, de café's baastiglijk de
gloeikousjes en de electrische boogjes
aan 't glanzen werden gebracht—
«Daar bèb-je 't al...
Een van de kometen-1910. Of 't
die van Halley, de A. of de B. is
wat kan 't ons eigenlijk schelen. Of
't een prik is van de blauwzuur-staart
dan wel het rukken van onze arme
aarde uit baar baan... 't, na zóóveel
eeuwen, van het rechte pad verlokken
der hoogbejaarde... Wanneer er ons
hachje meê gemoeid is, zal deze of
eene dergelijke wetenschappelijke on
derscheiding ons even koud, of even
warm (naar omstandigheden!) laten
als we dan zouden wezen.
«Daar beb-je 't alen ik zag
bleeke gelaatstrekken van nienschen,
die u een paar minuten tevoren nog
zaten uit te leggen, hoe en waarom
't toch heusch onmógelijk is, dat wij
in den nacht van 18 Mei het geringste
gevaar loopen. Integendeel, 't zal
interessant worden, expliceerde een
ander... Nu kunnen we eene sensatie
beleven, gelijkend op die van Jules
Verrie's kapitein, met z'n trouwen
oppasser, die vacantie-reisje door «het
wereldruim» maakte per dood-ouder-
wetschen, onbestuurbaren luchtballon
op de aarde terugkwam... Nu gaan
we echte, onvervalschte «Halley-!ucht«
in potjes en pannetjes opvangen, ver
volgens conserveeren. Een lumineus
denkbeeldKon slechts uit het vinding
rijk brein van een Yankee-professor op
groeien...Ik hoorde al «mompelen,
dat de vermaarde, gedoctorde en
zwaar-belauwerde Cook, van de Noord
pool, er achter schuilt.... Net-iets voor
Zijn-Edele! Prospectus in zee voor
een te vormen vennootschap tot
exploitatie van Hailey-lucht.
Den 28n Mei zorgen de «weten
schappelijke adviseurs «der onderne-1 diger of «verlichter». Wat de man van
ming op een der hoogste bergtoppen het «Handelsblad» dezer dagen ver
te zijn met de noodige instrumenten
enz. Dan opgepast.. Zoo-en-zoo laat,
precies, vliegt de staart over ons heen...
Opvangen, heeren! En de vaatjes,
potjes hermetisch-geslolen. Uitgebreide
voorzorgs-maatregelen.. Het nageslacht
van 1985, als wanneer de blauwzuur
staart weer in de buurr komt, zou
zich over zijne opa's en over-opa's
schamen indien zij niet gezorgd had
den ió Mei 1910 zich van de noodige
HaJly-atmospheer te voorzien. Eene
kostbare historie!. Maar liefde voor
de wetenschap zoowel als welbegrepen
belang gaan hier «hand aan hand»,
om in verslaggevers en toasters-stijl
te blijven Die potjes geconserveerde
Halley-lucbt zullen de lui trekken!...
Zoo, zit 't daar nou in? zullen ze
zeggen, mei licbtelijk-benauwdegezich
ten... Ze zullen kijken naar de dingen.
En wanneer Cook, de groot-advi
seur, een vinger uitstrekt naar
een dekseltje of touwtje, dan gaan
'n paar juilers, gillen... «Asjeblieft
niet, mr. CookWe gelooven 't
graag op uw eerlijk wooid!...«
«Zooals u verkiestzegt, holTelijk-
buigend, de geleerde, ondernemende
man....
Wrijft zich als' publiek vertrok
ken is, grimlachend in de handjes.
Geeft z'n compagnon een por in de
lendenen... «Nou, hoe was-iei... Voor
mijn part nog tien van die komeetjes
Puike waar, hoor!... Jammer dat ze
zoo zelden dichtbij komen
En de brave heeren wenken elkaar,
met veelbeduidende knipoogjes, van
«daar ga je!« met hunne wbisky-
soda-kelken...
Ik begrijp eigenlijk niet recht waar
wij, twintigst'eeuwers de courage
van daan halen, om zoo schamper
minachtend neer te zien op de bij
en lichtgeloovigheid onzer voorouders
van vroeger eeuwen
Op den keper beschouwd, zijn we
precies eender; geen haartje verstan-
telde over zijn onderzoekingstocht bij
de diverse Amsterdamsche koffiedik
kijksters en dames, die, al «met 't ei
werkend», uw verleden en uwe toe
komst ontsluieren... Och, mij bijvoor
beeld, bracht 't evenmin nieuws als
aan een van hen, die, persmuskiet
van professie een jaar of wat rond
gegonsd hebben vóór en achter de
schermen...
Toch is 't wel aardig, zulke dingen
nog eens vóór zich te krijgen. Men
leert er uit, hoe radium en logica allebei
in uiterst geringe quantiteit voorko
men. Een man, die tol de velen behoort,
thans door het mysterieus monstertje
influenza aangetast, begint wat op te
kikkeren, na veel gezucht en gekuch...
Hij heeft zich, in zijn wanhoop, o. a.
aangeschaft een doosje kwakzalvers-
goed, waarvan de eerste apotheker de
beste hem het volmaakt vvaardelooze
kan bewijzen... In elk ander geval zou
de man voor rede vatbaar zijn... Nu
bezweert hij u. dat die kostelijk ver
pakte pilletjes 't 'm gelapt hebben...
Niks anders! En de man wordt vrij
willig onbezoldigd agent van den kwak
zalver. Daarin schuilt 't heele geheim
der floreerende zaakjes van de Holle-
way's, de Eilers'... wier kas ruim ge
noeg is om, wanneer 't in een deel
der z.g. beschaafde wereld hun te «eng»
wordt, in door oceanen er van ge
scheiden ander brokje aarde hun tri-
umftocht te vervolgen...
Een hemellichaam, dat 20 millioen
K.M. van ons door de ruimte wemelt,
kan bezwaarlijk op bet weer te Arn
hem, te Amsterdam of in Den Haag
invloed hebben... Uw zoon of dochter
van de 2de klasse H. B. S. kan u dat
hoog wetenschappelijk verduidelijken.
Ja, maar 't is zoo onnatuurlijk zoel...
Ik heb den merel hooren fluiten...
De bloemetjes loopen uit... Is dal
«gewoon»
Lieve mevrouw, in Petersburg,
bij Wladivostock, in Warschau was
't juist penetrant-koud Wreven zij
elkaar neuzen en oorlelletjes tegen
't bevriezen... In Graubünderland is de
sneeuw ijzerhardgaan slechts de
allerhartstochtelijkste ski-loopers op
het pad... Het microscopische afstandje
Spuistraat, Jansplein of Botermarkt
in Nederland Moskou of Chur
(voor hemelruimte-trajecten minder
dan gij noodig hebt uit badhuis in
de uwe straat passeerende tram te
stuppenZoo'n afstandje maakt
toch voor den blauwzuur-sinjeur geen
veiscbil...
Uw betoog lijkt overweldigend.
Denkt gij er door te overtuigen?...
Maak u geen illusie, mijn vriend!...
't Is thans de gouden tijd der ontel
bare mme. Lenormands. Ook deze
bloei-periode zal 'n eind nemen. Doch
wanneer 't zóóver is gekomen, dan
krijgen we weêr splinternieuwe metho
den van exploitatie der lichtgeloovig
heid van den zin voor het uitmiddel
puntige bij kind Publiek! Die machine
bij Kras te zien, welke aangeeft, met
wiskunstige juistheid, of «hij», c. q.
»zij« U bemint, alsook precies «hoe
veel hij (zij) van U houdt», dat is
misschien al een begin van wat vol
gen zal... Insteè van gloeiende liefdes
verklaring: een greep naar den
»handle« der registreer-macbine. Niet
langer een «Amalia, ik bemin U«,
doch: het zwijgend overreiken van
een deugdelijk-geconlroleerd kaartje,
waarop genoteerd het getal «voltsa
van uw liefdes-temperatuur... Geen
bedsermoen meer van vertoornde, ver
gramde gade tot lichtzinnigen, fuif-
lievenden echtgenoot, wiens truc om
de pendule een paar uren terug te
zetten mislukt is.Op wiens overjas
zij met afgrijzen 'u lichtblond of
'n kastanje-bruin baar ontdekt heeft...
«Naar den handlebeveelt mevrouw.
De registreer-macbioe trilt tikkelt;
de hefboom rijst, daalt... Tegen het
ijskoude, toch zoo welsprekende cijfer
is geen spitsvondigheid ook van in
«smoesjes" doorkneed vetraan in
huwelijksfuik bestand I...
Ik dwaal intusscben af.
Een alleszins-vroolijken tijd is 't nu
niet, erken 'k gaarne. Dat trillen van
de aardkorst ook in streken, waar
men haar steeds voor 't allersoliedst
hield; dat telkens bokkesprongen-
maken van 't seismograaf-naaldje...
'k Kan me voorstellen, dat zeer prikkel
bare menschen op momenten, als door
't passeeren van een extra-zwaren kar,
'thuis trilt, denken: «Nu krijgen we
hier de beurt!"... En het schrikbeeld
van Hally verrijst weer voor hun
geest...
De hypothese, dat de «Willem II«
door eene «zeebeving® is vernield, en
dat dit laatste verschijnsel weêr met
de komeet in verband staat, ik
hoorde haar met vuur van over
tuiging verdedigen. En een ander,
diepzinnig-aangelegd man gaf nóg
krasser thesis te hooren. De ver
dwijning van den Zeister knaap...
«Wacht nou even!« zegt mijn wijs
geer, daar ge hem met wijd-opeo-
gespalkten mond en oogen-als-soep-
borden aanstaart...
«Wacht nou even Zijn glimlach
vertolkt matelooze deernis met uwe
onkunde en gebrek aan doorzicht...
«Ik houd vol, dat er nü reeds atmos
ferische invloeden zich doen gelden,
die op sommige menscben sléchten
invloed hebben!... Die prikkelen tot
allerlei misdrijven en krankzinnige
dadenIndirect dus alwéér: dekomeel
«Zouje waarachtig denken?» vraagt
er een.
Beslistdecreteert de philosoof. En
de nieuwste hypothese is geboren....
Met stoere, taaie levenskracht, ver
zeker ik U... Maar die andere onge
lukkige Zeister jongen, slachtoffer van
Van Ee en z'n kornuiten? Toen was
er toch geen Halley in de buurt!»
«Dat hoéft ook nietrepliceert
wijsgeer, met 'n blik van«Wat 'o
idioot ben-je toch...« Ziet ge dat is
de vicieuse cirkel, waarin zoovele
menschen ronddraaien en bun-leveti-
lang niet uitkomen. Waar de Lonor-
mand's, de Cook's en consorten hen
lustigjes in laten rondhuppelen, nu en
(Slot).
Inbreker.
De gratificatie.
Samen waren zij, dien avond, na
het eten, de straat op gegaan. Jans,
de meid, had haar uitgaans-avond...
Maakte altijd dat ze de deur uitwipte
zoodra de tafel was afgeruimd... De
«vaten' waschte zij dan wel later...
Ze had hem, mannie, nog gezegd,
bij het weggaan«Denk er om, dat
je de deur op 't nachtslot doet!"
En hij had den sleutel twee-, drie
malen omgedraaid.
Ze zouden toch, een van beiden,
vóór Jans thuis wezen. Hetzij dat Leo,
van tante Corrie, haar wegbracht,
of dat mannie van z'n avondbureau
terugkwam...
Alles was geregeld. Bij den hoek
van de gracht, waar tante Cor woont,
was mannie links-om gegaan... Zij,
Lize, kon nu wel verder alleen-
En net dat ze bij tante d'r huis
komt, valt haar in... den brief van
Greta vergeten...Het voornaamste
doel van haar visite. Brief van Greta,
nit Semarang, met al het nieuws...
Van wanneer zij scheep zouden gaan...
Met dat mooie «kiekje" erin,
waar de kleine Sien op stond... Neen,
düt, was nu toch ellendig... Ze had
zoo beloofddirect als er bericht van
Greta kwam...
Even bedacht mevrouw Lize zich.
Toen nam ze 'n beluit... 't Was nog niet
laat. In vredesnaam maar terug—
'tWas een vrij groot eind... Ze pakte
een trammetje. Merkte dat ze zich, in
der haast vergist had in de juiste lijn...
moest drie straten terugtrippelen—
Besloot om dan maar morgen-avond
naar tante Cor te gaan. 't Werd nu
te laat... En ze had thuis nog zooveel
te doen... Tippelde gejaagd-ontstemd
voort—
Kwam in de straat, waar ze woonde.
Zocht, grabbel-tastte naar huissleutel...
Keek onwillekeurig naar boven...
Dacht dat ze zóó op straat zon
neerstorten. Schreeuwde 't uit van
feilen schrik, zóó hard, dat een
paar menschen bleven staan... Direct
was er kringetje om dame heen-
Om dame, die weês naar een venster-
Op tweede verdieping van bovenhuis-
Waar licht brandde...
Licht—
Dichter werd de kring om haar
heen— Een tram klingelde onstuimig—
Moest stoppen—
En mevrouw Lize, zóó ontdaan,
dat de juffrouw van den melksalon
naast haar woning... die 't anders,
vanwege haar voornamige maniertjes,
niet op mevrouw Van Doorn begrepen
had— haar nü toch glaasje water
kwam brengen...
Twee agenten stonden nu voor Lize.
Boekje in de hand, noteerend hare
verklaring... Dat het huis nu beslist
leèg moést zijn. Kinderen hadden ze
niet... Meneer en zij waren omstreeks
halfacht. uitgegaan... Het meisje al
om zeven unr... Had 'r uitgaansavond.
Kwam eerst om halfelf, soms later,
terug... Kón trouwens 't huis niet in...
Meneer en zij mevrouw Lize, hadden
ieder een sleutel—
Dit laatste gaf den doorslag. In de
straat was het verkeer gestremd-
De agenten, gaven elkaar 'n wenk...
namen hunne maatregelen, 't Stond
vast, een inbreker... Revolver te
voorschijn gehaald. Straatdeur heel,
zachtjes geopend... Of mevrouw meê
wou gaan?—
Maar Lize klappertandde van doods-
angst. Had het glas water niet kunnen
vasthouden, dat de juffrouw uit den
melksalon haar reikte...
Zat nu, van hoofd tot voeten sid
derend, in den melk winkel... Menschen
gluurden door de ruiten. Het gemom
pel gromde door de eivollestraat...
Nog drie agenten waren op signaal
naderbij gekomen... Met z'n drieën
zouden ze naar boven gaan. Twee,
beneden, wacht houden... Stonden te
kijken, of de rekels niet over het
dak vluchtten
Men tuurde, gluurde naar het boven
huis, waar één der ramen verlicht
bleef—
Nu konden ze er zijn, de agenten.
Grooter, heviger werd de spanning...
't Duurde lang... Bijzonder lang—
Een der wachthoudende agenten
maakte de op 'n kiertje staande straat
deur iets wijder open... Luisterde in de
gang... wisselde vragenden, ietwat on-
gerusten blik met collega-
Verdween toen in 't huis—
Grooter, heviger nog, werd
de spanning... Van de wachtenden op
straat begonnen enkelen, al-huiverend,
te denken, aan mogelijkheid van wor
steling, bloedbad, daar-boven. 't Wa
ren toch ijselijke tijden...
De vijfde agent, bij straatdeur, werd
zichtbaar ongeduldig... Spuwde telkens
straaltjes-tabaksvocht... Begon het
zaakje blijkbaar vreemd te vinden...
Nóg langer duurde 't—
En nèt woü vijfde agent óók naar
binnen gaan... Daar kwam een van de
vier tevoorschijn—
Zei niets. Trok een gezicht... Zóó
gek— Met iets lacherigs erop—
Ging de melksalon binnen—
De menschen begonnen dichter aan
te dringen... Nü werd 't toch...
En plotseling zagen ze mevrouw
Van Doorn naar binnen vliegeD,
rood als vuur mantel open, met
gebalde vuisten, eene furie gelijk—
Met energieke taaiheid drongen de
agenten de straat schoon... Menschen
terug... Zeiden, verklaarden mets-
Mompelden alleen iets van «Niks te
beduien... Vergissing, anders met-
Vooruit, doorloopen asjeblieft!"
Maar telkens kwamen er weêr