Cfnpsini If Amersfoort.
Gemengd Nieuws.
Advertentiëii.
JOHANNA VAN ÜRASSTEK
bosschen van „Birkhoven" zijn ongetwij
feld te beschouwen als een mooi wan
delpark, maar of ze ooit zullen blijken
voor de gemeente eenigszins productief
te zijn, dat is een groote vraag! Het
restaurant-hotel, thans wederom geheel
verbouwd, is verhuurd; maar wij meenen
te mogen betwijfelen of de exploitant op
den duur zoo optimistisch zal blijven, er
veel voordeel van te verwachten. In een
druk bezoek mag het zich toch maar
zelden verheugen's winters ziet men er
bijna nooit iemand. Het sportterrein is
eveneens verhuurd, maar het ligt het
grootste gedeelte van het jaar stil. De
aandeelhouders van de exploiteerende
maatschappij zullen voorloopig wel niet
op eenig dividend mogen rekenen. Vooral
nu het totalisator-verbod de wedrennen
onmogelijk maakt, schijnt voor het sport
terrein een kwijnend bestaan te zijn voor
beschikt.
En wat verwacht men nu wel van
Nimmerdor? De afstand van de Arnhem-
sche Poortbrug tot aan het begin van het
landgoed bedraagt, langs den Arnheru-
schenweg, ongeveer 1600 meter. Langs
den Leusdenschenweg is die afstand nóg
grooter. En langs den ongeplaveiden,
vuilen "Woesteijgerweg?....
Nimmerdor is van de eigenlijke stad
gescheiden door drie complexen van
arbeiderswoningen, aan en bij deze wegen,
kleine dorpjes op zich zelve, ten deele
bewoond door kleine burgers, ten deele
door arbeiders en voor een groot deel
door arme lieden. Men vraagt zich af,
waarop toch wel de gunstige meening
van de meerderheid in het Dag. Bestuur
berust, dat op het aan te koopen terrein
binnen afzienbaren tijd villa's zullen ver
rijzen. Zou de lust, om langs den Dooden-
weg en langs den Leusderweg te bouwen,
plotseling ontstaan, wanneer de gemeente
Amersfoort eigenaresse van den grond
zal wezen in plaats van baron Van Boetze-
laer? Dit is, dunkt mij, toch wel aan
twijfel onderhevig! Aan welke zijde heeft
de gemeente zich in de laatste jaren
merkbaar uitgebreid? "Waar is een mooi
villa-park ontworpen en in exploitatie?
Waar zijn reeds vele mooie, breede wegen
aangelegd, die gratis aan de gemeente
zijn overgedragen mèt een aanzienlijke
som voor onderhoudskosten?
Antwoord in het „Bergkwartier", dat
zich onmiddellijk aansluit bij
de stad en bij gronden, welken
reeds eigendom van de gemeente
zijn; dat is gelegen nabij het station
en dat begrensd, of doorsneden wordt
door de schoone Barcbman Wuytiers-
en Koninginnelaan en door den drukken
verkeersweg naar Utrecht.
Het is wel een opmerkelijk verschijn
sel, dat B. en W. geen enkele po
ging schijnen gedaan te hebben,
om zich van den eigendom van deze
terreinen te verzekeren. Mij dunkt dat
zoo iets hier zou voor de hand gelegen
hebben!
In hun schrijven aan den gemeente
raad heet het
De meerderheid van ons college acht
het zeer gewenscht, dat de gemeente
gebruik mako van de thans aangeboden
gelegenheid, een groot complex gronden
in de nabijheid van de stad, in eigen
dom te verkrijgen. Wel is waar ont
kent zij geenszins dat door den aankoop
nieuwe lasten op de gemeente worden
gelegd, maar zij meent dat het welbe
grepen belang van de gemeente eischt,
zich thans van de aangeboden gronden
te verzekeren. Het is bekend dat de
gemeente zelve in de nabijheid van de
bebouwde kom zoo goed al9 geen grond
bezit; dit is een bedenkelijk verschijn
sel voor de ontwikkeling onzer stad,
omdat deze thans voor een groot deel
afhangt van den prijs, dien de grond
eigenaren vragen.
Een ander bezwaar voor de uitbrei
ding der gemeente is gelegen in de om-
zeer opgeruimden vriend Bob in het
vroolijke gezelschap, waarvan hij hem
vroeger gesproken had.
«Weet ge, mijn jongen," zeide hij,
terwijl hij de bijna onzichtbaar in het
behangsel verborgen deur eener zaal
opende, «weet ge, hier is men aange
namer, bij den ouden man daar binnen
zoudt ge waarachtig beschimmelen."
Bob stond met open mond. Hij had
nooit zulk een zonderling schouwspel
gezien als zich nu voor zijne oogen
vertoonde, want hij was nooit op een
rattenbal geweest.
Wij hooren den lezer vragen wat een
rattenbal is?
De naam is speciaal van Amerikaan-
scbe vinding, maar bals van deze soort
zijn er in de geheele wereld.
De armen en ellendigen der samen
leving, de verstootenen, die zich des
daags verbergen en des nachts leven,
zijn bet welke men met ijselijken hu
mor «ratten» heeft genoemd. Zij zijn
de vogelvrij verklaarden, die als de rat
ten, als de kat niet te huis is, op ta
fel en banken rondspringen en zich op
hun eigen manier vermaken. Op de
rattenbals verkeeren slechts misdadi
gers en slechts vrouwen, die het pa
radijs der onschuld voor altijd verloren
standigheid, dat vele gronden, in de
onmiddellijke nabijheid gelegen, in be
zit zijn van stichtingen en liefdadige in
stellingen, terwijl van de terreinen, welke
thans geschikt zijn voor bebouwing, een
belangrijk gedeelte in handen van ééne
maatschappij is. Dat deze omstandighe
den voor den groei der gemeente
vooral ook met het oog op de toekomst
zeer belemmerend zullen werken,
acht niet alleen de meerderheid, maar
ook de minderheid van ons college niet
betwistbaar."
Volgens het oordeel van het Dag Be
stuur werkt het dus belemmerend, dat
de thans reeds voor bebouwing
geschikte terreinen in handen zijn
van ééne Maatschappij. Welnu, waarom
dan niet getracht die terreinen te koopen'?
Ze zullen zeker wel duurder zijn dan
„Nimmerdor", maar ze zijn dan ook van
vele schoone wegen doorsneden, en de
aanliggende gronden liggen
voor den aankoop gereed. Aanleg
van nieuwe wegen is in de eerste jaren
totaal overbodig.
De oppervlakte van het Bergkwartier
is zeker aanmerkolijk kleiner dan die
van Nimmerdor, maar de waarde van
den grond is dan toch zeker ook aan-
merkerkehjk hooger dan die perceelen
aan den Doodenweg, den Leusdenschenweg
of bij Bavoort?
Zijn die ver-af gelegen terreinen van
gas- en waterleiding voorzien, zooals het
Bergkwartier? Hier zijn die leidingen
kant en klaar en door de Maatschappij
„Amersfoort" betaald.
Twee ton gouds voor 120 HA. grond
is een schappelijke prijs. Maar wanneer
men wegen, gas- en waterleiding moet
aanleggen, dan zal de gemeentekas nog
voor een beduidend bedrag meer moeten
aangesproken worden. De Maatschappij
Amersfoort" betaalde voor dien aan
leg in haar terreinen reeds honderd en
vijftig duizend gulden.
De gemeente wil nu door den aan
koop van „Nimmerdor" invloed gaan
uitoefenen op de prijzen van bouwter
reinen, welke in handen zijn van parti
culieren.
In verhand hiermede is het niet van
belang ontbloot, de meening van den
burgemeester hier nog eens weer te geven.
Ik knip daarom het volgende uit den
brief van B. en W. aan den Raad, zooals
die voorkomt in uw nummer van 10
Augustus:
„De minderheid van het college van
Burgemeester en Wethouders, in dit geval
de burgemeester, onderschrijft in zeer
vele opzichten de meening van de meer
derheid van het college; ook hij acht
een belangrijk grondbezit, dat in de
naaste toekomst als bouwterrein in aan
merking komt, voor de gemeente van
onbetwistbaar belang. In hoofdzaak heeft
hij echter twee bezwaren tegen den voor
gestelden aankoop; h ij acht het land
goed te ver van de bebouwde
kom gelegen en vreest dat, be
houdens wellicht enkele ter
reinen, in een lange reeks van
jaren geen exploitatie van die
gronden verwacht kan worden
(gesp. van mij).
In verband met deze omstandigheid
acht hij een tweede bezwaar gelegen in
den koopprijs. Hij vreest dat deze de
financiën der gemeente zoozeer zal druk
ken, dat daarvan nadeelige invloeden op
den bloei van de gemeente verwacht
kunnen worden. Beide bezwaren houden
dus volgens hem het nauwste verband
met elkaar: juist door de betrekkelijk
ver verwijderde ligging van de stad, zal
een geregelde exploitatie nog zeer lang
op zich laten wachten. Hoe langer dit
het geval is, des te hooger zullen
de prijzen van de gronden moe
ten worden, indien de gemeente geene
schade zal lijden. De minderheid geeft
toe, dat het zeer lastig is, gespecificeerde
hebben en die van niets dan van
schande leven. Zij worden met der tijd
teringachtig van dezen magerenkosten
sterven een langzamen, zwaren dood.
Zij zijn in haar laatste levensperiode
niets dan postliume dooden, die hun lijk
kleur slechts met vermiljoen bedekken.
De rattenbals van Amerika zijn levend
geworden dievengalerijen. Men ziet hier
gezichten die men des daags slechts
zien kan op de banken der misdadigers
in de gerechtszalen. Hier namelijk be
vinden zich de lieden van het lang-
vingerig handwerk talrijk bijeen, deels
om dadelijk bij de hand te zijn, wan
neer het noodzakelijk is een eed voor
een kameraad af te leggen, deels om
in het gedrang van andere toehoorders
de zakken te ledigen, deels om uit de
debatten te leeren, hoe men zich er
uit liegt, of hoe men doet om niet be
trapt te worden. De heeren advocaten
zijn de professoren der dieven, zij spre
ken hier dagelijks over de kunst van
het stelen en liegen dagelijks candida-
ten voor de galg van de straf vrij.
Des avonds bestudeeren dan hun
cliënten in de lokalen der dieven de
j organen van het gauwdieven bedrijf.
I The Police gazetteThe Police news."
I a The Clipper," „The City-life," „Frank
financiëele beschouwingen te geven; toch
meent zij dat de volgende cijfers de aan
dacht verdienen
Indien gerekend wordt dat de jaarlijk-
sche opbrengsten (zonder eventueele ver
koop van grond) besteed moeten worden
voor de kosten van personeel, onderhoud,
belastingen en assurantie, (op ongeveer
f 2000 te ramen), zal dus nog te betalen
blijven de rente en aflossing. Rekenende
op eene aanvankelijke aflossing in 100
jaren en een rentevoet van 4 dan be
dragen de jaarlijksche kosten f 10.000.
Natuurlijk kunnen deze kosten gedeelte
lijk verminderd worden door eventueele
opbrengst van bouwterreinen, terwijl wel
licht een gedeelte dier kosten tijdelijk
gedekt kan worden door „bijschrijving"
volgens de regelen van een grondbedrijf,
maar hieromtrent voorspellingen te ge
ven, is niet wel mogelijk. En juist daarom
acht de minderheid de risico voor de
gemeente te groot.
In het algemeen verwacht zij niet een
zoo groote uitbreiding der stad, dat ex
ploitatie van de thans te koop zijnde
terreinen binnen eene reeks van jaren
te verwachten is."
Het zij mij vergund, aan het boven
staande nog het volgende toe te voegen
Ik verneem dat het huis en de ter
reinen, waaronder begrepen enkele welke
vroeger tot Zandbergen behoorden, voor
f 1800 nog voor 5 jaren verhuurd zijn
aan den tegenwoordigen huurder, met
het recht op al de lanen en wegen, ter
wijl het onderhoud der gebouwen en
het schoonhouden der wegen voor reke
ning van den verhuurder zijn.
Indien dit waar is, dan heeft de kooper
pas over 5 jaar de beschikking over het
gekochte en betaalt in dien tijd niet al
leen de rente van den koopprijs, maar
tevens de kosten van onderhoud.
Indertijd maaktemen zich te Amersfoort
vroolijk over de exploitatie van den Berg.
Waarom 50 H.A., zoo vroeg men. De
Maatschappij, die de onderneming be
gon, rekende, wanneer ik juist ben in
gelicht, dat er pl.m. 400 villa's zouden
kunnen gebouwd worden. In dertien jaren
tijds zijn er ongeveer een 100-tal ver
rezen, waarvan de meesten in den be
ginne, toen bouw-ondernemers van bui
ten meenden in Amersfoort wel goede
zaken te kunnen maken. Maar de bouw
woede had spoedig een einde genomen,
en thans gaat het met-de vermeerdering
van het aantal villa's maar heel, heel
langzaam. Er komen te Amersfoort niet
genoeg menschen van elders wonen.
Handelsmenschen, die hun zaken te
Amsterdam hebben, wonen te Bussum,
Hilversum en Baarn. En de weinigen,
die Amerfoort als woonplaats kiezen,
gaan natuurlijk in de omgeving van het
station wonen, de enkelen, die er eea
grooten stal of automobielen op na kun
nen houden, dan niet medegerekend.
Men praat dikwijls van den duren grond
op den Berg. Maar dit is een sprookje
of een opzettelijk verbreid gerucht. De
grondprijzen op den Berg varieeren tus-
schen i 2.50 en f 5 per vierk. meter, en
zijn dus niet hoog te noemen, voor
al niet wanneer men ze met die in om
liggende plaatsen vergelijkt.
Wanneer de gemeente uitsluitend naar
den lagen prijs van den grond ziet, dan
kan ik haar in overweging geven, aan
den Utrechtschen weg te koopen, in de
buurt van Soesterberg. Daar is grond
te koop voor 10 cents per cA., óók op
geruimen afstand van de stad gelegen.
Misschien zou het wat ver zijn,
om daar de gemeentereiniging en de
lantaarnopstekers heen te zenden. Maar
als de Doodeweg heelomaal bebouwd is,
dan zal men er toch ook aan moeten
gelooven.
Om te eindigen, geef ik toe, dat de
aankoop van Nimmerdor op vele gronden
te verdedigen zal zijn en dat er in een
heel verre toekomst van de exploita
tie wel iets te verwachten is; maar de
gemeente zou m. i. wijzer doen zich
eerst te verzekeren van den eigendom
van terreinen, die reeds één geheel met
de stad uitmaken en waarvan de exploi
tatie door anderen volkomen is voorbe
reid.
Kan het een bezwaar voor de onder
handelingen opleveren, dat men met
slechts één eigenaar te doen heeft?
Maar hoe zit dat dan met Nimmer
dor? Daar heeft men toch ook maar
met één eigenaar te doen
De aankoop van het landgoed van
baron Van Boetzelaer schijnt echter in
alle opzichten reeds zóó te zijn voor
bereid, dat de behandeling in do open
bare raadszitting alleen nog maar voor
den vorm behoeft te geschieden.
De heer De Pool, die in een der bladen
stadgenooten oproept om, mèt hem, met
de plannen van de meerderheid van het
Dag. Bestuur instemming te betuigen,
behoeft er, dunkt mij, geen propaganda
meer voor te maken. Het voorstel zal
er wel doorkomen.
Leslies-dai/s-doings," The Sporting ti
mes," en hoe zij ook heeten mogen
deze bladen met de ijselijkste illustra
ties en den vreeselijken tekst, die moor
den, dievenstreken en verkrachtingen
zoo duidelijk beschrijven, als gold het
er toe aan te sporen, in stede er van
af te schrikken. Na deze lectuur komt
het rattenbal.
In het lokaal, waar Bob door Eulton
ingeleid werd, heerschte een levendige
drukte. Dolle paren dansten bij de mu
ziek van eenige strijkinstrumenten zulk
een dollen dans alsof Oberons's won-
derhoorn dien voor hen gespeeld had.
Het was een dans die niets beschaafds
meer had. Het was een mengsel sa
mengesteld uit de Ierschen zig, den
Fransehen cancan en den Duitschen
wals de dolle compositie van een dolle
muzikant, uitsluitend geschreven voor
nachtelijke orgiën van deze soort. Veel
kleurige versleten vrouwenkleederen,
meestal gescheurd, bevlekt en gera
feld, loshangende haren, linnen mou
wen, fantastische hoofdbedekselen
draaien wild dooreen in een dampkring
van scherpe parfumeriën, tabaksdamp,
whisky-reuk en vuil linnengoed. Hierbij
juichte, stampte en schreeuwde men
als in een pandemonium, en Bob moest
In het advies van den Raad schrijven B.
en W. o. m.„Aan den Leusdenschenweg heeft
zich een bebouwing ontwikkeld, welke met
groote zorg (spatieering van mij) door ons
college wordt aangezien. Het zal naar onze mee
ning niet lang meer kunnen duren of de gemeente
zal het initiatief moeten nemen tot een grens-
uitbreiding, waardoor de zuidelijke helft van den
Berg aan de gemeente Amersfoort zal worden
toegevoegd.
Ten behoeve van bet Dr. Arietis-
fonds lot het stichten van eeri sana
torium voor Katholieke drankzuchtigen
zal op Zondag 24 Sept. a.s. een
Sobriëtasbloempje verkocht worden.
De le-luit. P. J. Gaillard, van
het 9e reg. int leeraar bij de Militaire
Schieteompagnie te Amersfoort, is in
die functie overgeplaatst hij het 5e
reg. inf. van dat wapen.
In eene j.l. Zondag in Hotel
Reichmann gehouden vergadering van
de Broederschap der Commiezen in
dienst bij de H. IJ. S. M. werd be
sloten de pensioenzaak in het vervolg
geheel afgescheiden van de loonactie
te behandelen
Met de grondslagen der voorgestelde
regeling werd instemming betuigd,
doc.h men zal, in overleg met andere
vereenigingen trachten de overgangs
bepalingen te doen wijzigen, zoodanig,
dat de afloopende korting die
vooral de jongeren zware lasten op
legt niet door het reeds in dienst
zijnde personeel worden betaald. Voorts
werd besloten
le. den Minister van Waterstaat
te verzoeken de groepsvertegenwoor-
digers bevoegdheid te verleenen zich
tot Z Exc. te wenden voor behartiging
van de belangen van liet personeel;
2e. te trachten betere gr oepsindeeling
te verkrijgen
3e. de loonactie verder voor te be
reiden
4e. betere regeling in de samen
stelling der scheidsgerechten te ver
krijgen.
Voor de vooi bereiding van de pun
ten 3 en 4 werden commissies gevormd,
Maandagavond vergaderde sVreem-
delingenvei keer" om een Bestuurslid te
verkiezen In plaats van den heer
Willemslijn. die de gemeente verlaat,
werd gekozen de heer W. II. K. Vrijdag.
Een der leden bracht bet voorstel
aankoop »Nimmerdor« ter sprake. Hij
achtte dit niet voldoende toegelicht
en wilde hierom een meeting tegen
den aankoop beleggen. Het bestuur
deelde zijn rneening niet.
Besloten werd een medaille beschik
baar te stellen voor de zwemwed
strijden, die hier a s Zondag gehouden
worden.
een stoel grijpen en zich nederzetten
om een steunpunt in dien draaikolk
te vinden, anders zou hij door het
draaien voor zijn oogen neergevallen
zijn.
Fulton sloeg hem glimlachend een
oogenblik zijdelings gade, vervolgens
wenkte bij het buffetmeisje, dat achter
een toonbank «gemengde dranken»
gereed maakten.
«Luister, Annette," zeide hij, «ik
beveel u hier mijn vriend aan, geef
hem te drinken, zooveel hij kan, hoe
meer des te beter ik verwacht van
u, dat morgen ieder spoor van herin
nering aan hetgeen dezen avond ge
beurt, in hem verdwenen is."
«Moet ik hem van de toebereiden
drank geven, kapitein?"
«Neen, hij is een goede kerel, dien
men misschien later gebruiken kan,
en het zou ook tot niets dienen, daar
hij genoeg whisky zal drinken, om daar
in zijn taat9te herinnering te verzui
pen."
«Goed! maar wat moet gedaan wor
den als hij in slaapt komt
«Laat hem dan zacht in een huur
rijtuig leggen en naar het New-York-
house-rijden." Fulton knikte hetnieisje
toe en verdween in een zijkamer, waar
Watergebrek.
In de provincie Groningen heerscht
gebrek aan drinkwater. Van uit de
stad Groningen wordt met treinen
water vervoerd naar Delfzijl, wijl aldaar
gebrek is aan goed drinkwater.
Ook in de veenkoloniën wordt in
schuiten drinkwater aangevoerd en
verkocht.
De Groninger waterleiding verleent
thans uitnemende diensten ook aan
de omliggende plaatsen.
Opgepast.
Te Hengelo zijn valsche rijksdaalders
in omloop.
Bedonen, verbruikte lucht is een
sloopend vergif, waarom men woon-
en slaapkamers niet genoog luchten
kan. De verwarmde en veibruikte
lucht stijgt naar boven en verspreidt
zich daar. De kachel, waarvan de
deur 's nachts open moet blijven, helpt
mee »oor de circulatie. De venti
lator moet dicht onder de zoldering
zijn en recht naar den schoorsteen
opstijgen. Een ventilator zijwaarts, in
eens naar buiten is doelloos, daar dan
de koudere buitenlucht instroomt.
RECLAME.
Op den 14 Aug. 1911
overleed te Hoorn mijne
liev.e zuster Mejuffrouw
in den ouderdom van 63
jaar.
F. J. YAN GTRASSTEK.
Amersfoort, Aug. 1911.
Het TWEEDE TOELATINGS
EXAMEN (met de Herexamens)
is bepaald op 4 en 5 September.
Aangifte van kandidaten vóór
25 Aug. bij den Rector
J. II. MOLL.
gespeeld werd.
Het was het jonge, fraaie meisje
niet moeielijk Fultons bevel stipt uit-
tevoeren. Bob, die van eenigszins ver
liefden aard was, kon der schoone
Hebe bet minst een dronk weigeren,
en deze presenteerde hem ieder oogen
blik op de ODgedwongenste wijze van
de wereld eene verversching. Nu echten
Bourbon, dan een zoeten gin cocktail,
hierop een glas fijne jamaïcarum en
vervolgens een mint-jelep, tot eindelijk
zoowel in Bob's hoofd als voor zijne
oogen, alles dooreen draaide en hij
met een «Annette kom hier,
kind kus mij ik ben, ik
ben verliefd op usmoordronken
onder eene bank zonk en niets meer
hoorde van het dol jubelen om hem
been.
Fulton bad, zooals vroeger is gezegd,
het rattenbal verlaten en zich in een
zijkamer begeven. In die zijkamer, die
nfet de balzaal in gemeenschap stond,
werd gespeeld. Er stond een groene
tafel, en daarop lagen een menigte
roode, groene eD gele ivoren fishes,
die evenveel vijf, tien- en twintig dol
lars banknoten vertegenwoordigden.
Vermits in Amerika het hazardspel
streng verboden is, speelt men met
fishes, om tegen alle mogelijke inval
len verzekerd te zijn.
Wordt vervolgd.)
