NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor do Provincie Utrecht.
1*0. 07.
Zaterdag 5 December 1914.
43e jaargang
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
PREMIE
(ftifemeitiee
Oorlog.
KENNISGEVING
DE OORLOG.
BINNENLAND
Plaatselijk Nieuws.
Amersfoortsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 1.15;
Franco per post door het geheele Rijk 1.25.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever O. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 17. Telephoonn. 69.
AD VER1 ENT1ËN:
Van 15 regels 0.50; iedere regel meer 10 Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Tot liet plaatsen van Advertentiën in dit blad niet uitzondering van de steden Amersfoort en Utrecht is uitsluitend gerechtigd het Centr. Nederl. Advertentiebureau te 's Gravenhage
voor de lezers van deze courant.
Dit nummer bevat uitsluitend foto's
betrekking hebbende op den Eui opeo-
schen oorlog, door onze Correspon
denten genomen, als:
De Afrikaansche vijand van de
Engelschen. De beroemde Lakenhal
le Yperen. Het slijpen van de
bajonnetten. Belgische artillerie,
t ijdende door de kolenvelden bij Nieuw-
poort. Scherf van een 42 c.M.
Duitschen granaat. Foto's van ver
schillende Belgische en Duitsche pro
jectielen. Een zestal afbeeldingen
van de verwoestingen ie Beyghem in
België. Vier kiekjes van de ver
woestingen te Capelle au Bois in
België. Interieur en Tabernakel
van de Kerk te Nieuwenrode.
Fransehe troepen gereed om naar het
front bij Nieuvvpoort te vertrekken.
De Koning en Koningin van Engeland
bezoeken de Indische soldaten in het
hospitaal New Forest. - Een Engelsch
eskader met vliegmachines en lucht
schip kruist aan de Belgische kust.
Duitsche soldaten maken een Bel
gische sneeuwpop. Bij Dixmuiden.
De loopgraven te Meytte in België.
Belgische kinderen goede maatjes
met de ingekwartierde Duitsche sol
daten. De telegraaflijn tusschen
Ostende en Brussel wordt door de
Duitschers hersteld. Maaltijd in de
sneeuw. Een terugblik op de
Fransc'n-Duitsche oorlog van 1870
1871: Generaal Chanzy; Cavallerie-
gevecht tusschen uhlatien en spahis;
In den winternacht na het gevecht;
Gewonden aan het spoorwegstation
te Mainz; Een aardappel-krijgsman
in den val. Ruiterfeest in de ma
nége der artillerie-kazerne te Haarlem.
Te Calais: Een met machinegeweer
gewapende vliegmachine, gereed om
op te stijgen.
De geabonneerde
wonende
wenscht zich te aboiineeren op het
weekblad „PAK ME MEE", tegen den
prijs van 3'/i cents thuis bezorgd.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter openbare kennis, dat met
ingang van 1 December 1914, in af
wijking van voorgaande regelingen
door den Minister van Landbouw,
Nijverheid en Handel is besloten:
4. den maximumprijs van inlandsche
tarwe te laten vervallen;
2. den prijs van tarwebloem, inlandsch
uitsluitend één soort, testellen op f 17.
per 100 K.G. contant aan fabriek,
molen of magazijn, voor bakkers en
dergelijke vei bruikers; aan tusscben-
personen moet op verzoek f 0.25 kor
ting worden toegestaan de prijs van
tarwemeel (ongebuild) blijft f 14.
per 100 K.G. leveringsconditiën als
bii tarwebloem
3. den maximumprijs voor witbrood
vast te stellen op f0.24 per kilogram
contant, afgehaald aan b.akkerij of
winkel.
Amersfoort, 3 December 191 i.
De Burgemeester voornoemd,
VAN RANDW1JCK.
De oorzaken van den oorlog.
Te Parijs is een merkwaardig geel-
boek verschenen, waarin betreflende
de oorzaken van dezen oorlog belang
rijke onthullingen voorkomen. In de
eerste plaats is van belang een tele
gram van den 28sten November 1913
van den Fianschen gezant te Bet lijn
Cambon aan zijn regeering, waarin
naar aanleiding van een gesprek, dat
de Duitsche keizer en den heer Von
Moltke met den koning van België
hadden, de veranderde gezindheid van
den keizer, die vroeger zeer tot den
vrede geneigd was, werd geopenbaard.
H\j, zoowel als Von Moltke, waren
overtuigd, dat de oorlog noodzakelijk
was. Hij zeide tot koning Albert:
«Dezen keer moeten wij de zaak voor
goed regelen uwe Majesteit heeft er
geen idee van, w6lk een geestdrift op
dien dag in geheel Duilschland zal
heerschen." Daarop geeft de gezant te
kennen, dat bij den keizer wel eenige
jalousie zal zijn opgekomen tegenover
de populariteit van zijn zoon, den
kroonprins die de hartstochten Oer
Pangermanisten streelt en de positie
van bet rijk niet overeenkomstig vindt
met zijn macht. In ieder geval is dit
gesprek volgens den heer Cambon een
bewijs van de minder vredelievende
gevoelens des keizers.
Een ander zeer belangrijk document
is een geheim rapport van een officier
van den Duitschen generalen staf om
de twee laatste uitbreidingen van bet
Duitsche leger te rechtvaardigen.
De steller van dat rapport, gedag-
teekeDd 19 Maart 1913, acht door de
conferentie van Algeciras het bewijs
geleverd van het bestaan van een
overeenkomst tusschen Frankrijk, Rus
land en Groot-Brittanje en stelt voor
op, dat Oostenrijk verplicht zal zijn,
zijn strijdkrachten te keeren tegen
Italië en Servië. De schending van het
tractaat van Marokko, waarvan hij
Frankrijk beschuldigt, de vermeerde
ring der Fransehe strijdkrachten, de
moreele herleving van de Fransehe
natie, haar technische leiding in het
vliegwezen en het gebruik van machine
geweren, doen hem een aanval op
Frankrijk minder gemakkelijk voor
komen dan vroeger en daarmede is
volgens hem een tweede versteiking
van het Duitsche leger gerechtvaar
digd. Eindelijk geeft hij uitdrukking
aan de meening dat de verzwakking
van Oostenrijks positie voldoende is
om een derde uitbreiding van bet
Duitsche leger te wenscben, waarop
hij de publieke opinie wenscht voor
bereid te zien. «Om Duilschland zijn
invloed op de zaken van de geheele
wereld te verzekeren, zegt hij, is het
een heilige plicht het zwaard te scher
pen.
Nog een belangrijk document is een
verslag over de openbare meening in
Duilschland, door Fransehe consulaire
en diplomatieke agenten. Daaruit blijkt,
dat in Duilschland twee meeningen
overheerschend zijn: ten 'le. dat het
verdrag van 4 November 1911 een
nederlaag voor Duitscbland was en
ten 2e. dat Frankrijk het nieuwe
Frarikiijk, waarvan men het bestaan
niet vermoedde vóór November 1911,
geneigd is tot den oorlog. In Juli 1911
werd de «coup d'Agadirt, waardoor
de Marokkaansche kwestie op 't tapijt
kwam voor 't eerst als een nationale
zaak beschouwd. De processen, die er
het gevolg van waren, toonden duidelijk
aan, welke pangermanistische begeer
ten waren ontvlamd. Werd de keizer
gecritiseerd en de rijkskanselier er
impopulair door, de heer Von Kiderlen
was de meest gehate man in 't Duit
sche rijk geworden. Sommige willen
den oorlog, omdat hij onvermijdelijk
is, anderen om induslrieele voordeelen
te behalen, anderen uit Bismarckia-
nisme of heerschzucht, anderen voor
het adels prestige, weer anderen uit
vrees voor het wassend socialisme. En
al heeft de groote nationaal-liberale
partij niet dezelfde redenen om den
oorlog te wenschen, toch wenscht zij
hem om sociale redenen.
Het leger zelf en de groote wapen
leveranciers eindelijk trachtten met
geweld het land naar den oorlog te
sleuren.
In een stuk, gedateerd G Mei 1913,
van den gezant Cambon aan minister
Pichon heet het naar aanleiding van
een meer dan gewoonlijk uitgebreide
mobilisatie: Verscheidene reserve
officieren hebben maatregelen geno
men om in hun brandkasten de mid
delen bijeen te brengen, dat hun
familie een jaar kan leven. Dai is ook
de reden van het uitstellen van de
reis van den kroonprins. Duitscbland
moet Rusland geen tijd laten tot mo
bilisatie, anders zal het genoodzaakt
zijn aan zijn Oostelijke grenzen een
macht te laten, die het gelijk doet
staan met Frankrijk, zoo het niet in
de minderheid komt. Wij moeten
onzen voornaamsten tegenstander vóór
zijn, want er zijn negen kansen van
de tien, dat wij oorlog krijgen en wjj
moeten zonder aarzelen beginnen om
allen tegenstand te kunnen verplette
ren
Een stroom van verontwaardiging.
Het besluit der Duitsche regeering,
om België te treffen met een oorlogs
belasting van 35 millioen per maand
buiten de schatting, welke verschil
lende Belgische gemeenten is op
gelegd, heeft een stroom van veront
waardiging doen ontstaan door geheel
de Vereenigde Staten. De bladen in
de landen van Zuid-Amerika bevatten
te dien aanzien even vinuige beoor
deelingen als de in de Vereenigde
Staten verschijnende bladen. De Zutd-
Amerikaansche bladen beschuldigen de
Duitsche regeeririg van oen roofzucht
en eon onmenschelijkheid, die zonder
voorbeeld zijn en die niet gerecht
vaardigd worden door eenigerlei ver
mindering, hetzij werkelijke, hetzij
voorgekomene van het ooi logsfonds.
De voornaamste bladen in Amerika
verklaren, dat de afpersing van een
dergelijke oorlogsbelasting niet alleen
beschouwd zal worden als een niet te
verontschuldigen onrechtvaardigheid
en als een uiting van Pruisische on
beschaamdheid, maar ook als een
teeken dat Duitschland lijdt aan een
inderdaad ernstiger gebrek aan geld,
dan de vrienden en de vijanden van
dat land tot dusver vermoedden.
Het leeningsontwerp.
Naar uit parlementaire kriugen
wordt vernomen is de aanneming van
het leeningsontwerp, na de wijziging
door den minister van financiën, zoo
goed als, verzekerd, ook al acht men
het ontwerp op enkele ondergeschikte
punten voor wijziging vatbaar.
Steenkolen.
Men meldt uit Zevenaar aan het
Hbl.:
Sedert Maandag is de invoer van
steenkolen uit Duitschlandzeerbeperkt.
Er kwamen den laatsten tijd al niet
veel kolentreinen binnen, doch die
thans nog komen, brengen slechts
weinig wagens mede. Inplaats vari 40
wagens, zijn het er nu een stuk of
tien, soms zelfs nog niet de helft.
Gloeikousjes.
Duitschland heeft den invoer in
Nederland van «thorium" verboden
Thorium 'is onmisbaar voor de fabri
catie van gloeikousjes. Vandaar, dal
terecht gevreesd wordt, dat binnen
afzienbaren tijd de Nederlandsche
gloeikousjesfabricatie stopgezet zal
worden.
Men vreeze nu echter niet voor
een gebrek aan gloeikousjes. Want de
invoer in Nederland van Duitsche
gloeikousjes is niet verboden. Het ge
bruik van Duitsche gloeikousjes over
treft verre dat van Nederlandsche,
zoodat de verbruikers vaQ gasgloei
licht niet beangst behoeven te zijn,
om in bet donker te komen.
De fabricatie van thorium is het
monopolie van een Duitschen trust.
De in Duitschland wonende thorium-
fabrikanten hebben zich vereenigd en
verzekerden zich van bet uitsluitend
bezit der grondstoffen.
Thorium is de stof, die den brei-
netjes, nadat deze er in gedompeld
zjjn, de lichtkracht geven, welke tot
de bijzondere eigenschappen der gloei
kousjes behooren. Het is vrijwel buiten
gesloten, dat men thorium betrekt
buiten den Duitschen trust om.
Het thorium-verbod zal gegrond zijn
op de overweging, in de vijandelijke
landen een gebrek aan gloeikousjes te
verwekken.
Zoolang wij echter uit Duitscbland
onze gloeikousjes nog kunnen betrek
ken, behoeft er geen vrees le ontstaan
voor gebrek liter te lande.
De Protest-Meeting tegen de
voorstellen der Regeering om een lee
ning van 275 millioen aan te gaan
had Woensdagavond veel volk naar
Amicitia getrokken. Spreker was de
heer Kleerekoopër, hier welbekend.
Hij schetste den toestand van ons land
in het begin van den oorlog en nu.
Of het vrede zou blijven of niet, kon
tiij natuurlijk ook niet zeggen. Eco
nomische bezwaren zijn er vele. Wij
zitten leeljjk tusschen Engeland en
Duitschland. De regeering heeft, voor
zoover we weten, met groot beleid
de zaken behandeld. Alles heeft veel
geld gekost of zal nog veel kosten.
Hiervoor wil Treub leerien, daar is
niets op tegen wel tegen de 5 pCt.
Dit is te hoog. Voor rente en aflossing
is gedurende 15 jaar 26'/j millioen per
jaar noodig. Die moeten worden op
gebracht. Men verwachtte algemeen
heffing uit de vermogens; de bezittende
klas, als zijnde de meest belangheb
bende, had hierop ook gerekend. De
heer Stoik uil Hengelo, de bekende
groot-industrieel, was hier dan ook
volmaakt voor. Ook dr. Bos en de
groote bladen. Alleen Kuyper niet.
Dit geeft echter niets, want Kuyper
is zijn invloed kwijt, en voor hem
behoefde Treub dus niet bang te zijn.
't Is nu de tijd om met heffing te
beginnen en niet over een paar jaar.
Daarom ook moet hot ontwerp Treub
de wereld uit. Het is ook een ramp
voor den middenstand en deze verzet
er zich tegen met hand en tand.
Wat wil de S. D. A. P.? Een bef
fing in eens en wel een pCt. van
vermogens van f 13000 tot f 75000 en
opklimmend lot 7'/j pCt. bij 5 millioen.
Ook willen wij de goederen in »de
doode hand» laten meebetalen en de
vermogens van Europeanen in Indië.
Geopperd bezwaar: Kapitaalvernie
tiging. Deze bewering is evenwel on
juist. Ook zal dit Kabinet niet vallen,
als het ontwerp Treub valt. Dat ge
loof ik niet, zegt Spreker, Treub heeft
zicb reeds tweemaal verloochend in
's lands belang. Hij zal het nog wel
eens doen. Voor het Nederlandsch
proletariaat zijn deze ontwerpen on
aannemelijk. Hot proletariaat zal achter
zijn vertegenwoordigers staan, die al
hun kracht zullen aanwenden en op
hun beurt de arbeiders mobiliseeren.
Niemand had iets te vragen, niemand
wenschte te debalteeren, waarom de
voorzitter de vergadering sloot en op
wekte lid te worden van de afdeeling
Amersfoort van de S. D. A. P.
In de Luthersche kerk hoopt
Zondagochtend voor te gaan prof.
dr. H. A. van Bakel, uit Amsterdam;
in de Doopsgezinde kerk, ds. T. Kiel-
stra, emeritus te Oegstgeest.
Donderdag 17 dezer zal piof.
dr. Ph. Kohnstamm, van Amsterdam,
voor de plaatselijke afdeeling van den
Protestantenbond spreken, over «Ethi
sche en Religieuse vraagstukken in
vet band met den oorlogtr.
M-j. G. A. Mojet, slaagde te
Venlo voor het examen vrije- en orde-
oelëningen Gymnastiek.