NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
FEUILLETON.
PRINSES THEUDESINDE.
No. 51.
Zaterdag 26 Juni 1915.
44e jaargang.
TERSCHIJRT WOENSDAG ER ZATERDAG.
DE OORLOG.
De oorlog móést komen.
BINNENLAND
2)
Amersfoortsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per S maanden met Zondagsblad 1.15;
Franco per post door bet gebeele Rijk 1.25.
Afzonderl j k e Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 77. Telephoonn. 69.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 71/, Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
De credietorgauieatie der Duitse hers.
Maar het verwonderlijkst, het ver
nuftigst, bet gedurfdst van het heele
stelsel is de credietorganisatie. Elders
wordt uitbreiding van ondernemingen
verkregen door afzondering van een
deel der winst; in Duitschland is alles
als bij tooverslag groot geworden.
Daarvoor zijn enorme voorschotten
noodig. En ook zijn die noodig voor de
aanschaffing der grondstoffen, de ver
zekering van den productenafzet in het
buitenland, de verkrijging van mijnen,
den aankoop van concurreerende on
dernemingen en de oprichting van
inrichtingen. De economische Welt-
politik dateert van 25 jaar terug en
reeds telt men de Duitsche beleggingen
in den vreemde met tientallen milli-
arden.
Vandaar een voortdurend beroep op
fondsen. En dat beroep is niet vol
doende gebleken.
De groote banken hebben du de
reserves door papier vervangen.
Niet, dat de groote ondernemingen
geen machtige reserves op baar balans
hebben staan. Maar zij bestaan uit
portefeuillewaarden, die niet te reali-
seeren zijn. Alles wordt zonder op
houden weer in den maalstroom der
industrie geworpen.
Dank zij de concentratie der banken
en bunne uauwe verbinding met de
industrieele eD handelsondernemingen,
verstaan zij zich met elkaar om weder
zijds hun papier aan te nemen. Die
overeenkomsten zijn geheimin het
heiligdom der groote banken, dat Con-
sortialbureau heet, voltrekken zich
dergelijke dingen. Het papier van den
een wordt aldus door het papier van
den ander gewaarborgd. En alles gaat
goed, zoolang het publiek maar zijo
vertrouwen behoudt. Dat vertrouwen
moet noodzakelijkerwijze gesteund
worden door het gezag.
Door deze solidariteit, door deze
dooreenstrengeling der belangen tus-
schen de banken is bet alleen mogelijk
geweest den talrijken crises der laatste
15 jaren te boven te komen.
Een voorbeeld van deze papier
circulatie. Het rijk heeft voor zijn
oorlogsleening een beleeniDgskas (Dar-
lebnskasse) opgericht, die oponderpand
van effecten in bons tot 60 pCt. van
hun waarde voorschiet. Met die bons
kan men op de leening inschrijven, Dat
is natuurlijk goed en wel voor het
binnenland; maar voor de betalingen
in het buitenland?
De rijksbank zelf, die het beele stelsel
bekroont, eD het regelt door het papier
der particuliere banken te verdiscon-
teeren, laat op de rekening zijner
metaaldekking de schatkistbiljetten
vooi komen en sedert 7 Augustus 1914
de bons van de Darlehnskasse. Derhalve
bevat haar dekking in goud en zilver
een veranderlijke verhouding van pa
pier, die op 31 December 1914 375, op
14 Januari 1915 414 millioen bereikt
had, en die dient tot waarborg van het
in omloop zijnde papier.
Van naderbij beschouwd, ontdekt
men nog andere dingen.
De groote banken hebben de Duit
sche spaarpenningen naar zich toe
getrokken, den kleinen bankier in de
provincie dood of afhankelijk gemaakt;
dat is natuurlijk. Zij hebben ook zooveel
zij konden buitenlandsch kapitaal op
genomen; ook dat is nog natuurlijk.
Zij hebben emissies verricht, die ver
boven de te plaatsen fondsen uitgaan
dat is gewaagd. Wat gebeurt er met
de staatsfondsen of de industrieele
waarden, die niet in omloop komen?
Ruilt men ze in de »Consortialbureaux«
op zulk een wijze, dat het overvloedige
papier van den een in de portefeuille
van den ander overgaat, alsof bet een
reëele waarde gold, en omgekeerd?
Men vertelt bet ons niet, men beeft
bet ons nooit verteld en zal bet ons
nooit vertellen. Maar wat wordt er van
dat papier, in afwachting dat men het
in omloop kan brengen?
Overdenk deze cijfers: gemiddelde
jaarlijksche uitgifte van industrieele
waarden van 1885 tot 1889,1710 milli
oen francs; van 1890 tot 1895, 1880
millioen van 1896 tot 1900 2384 milli
oen, dat is meer dan 30 milliard in
16 jaar.
Deze waarden worden grootendeels
door het publiek opgenomen,aangelokt
door de groote dividenden en de som
men, die men zich zoodoende verschaft,
dienen tot uitbreiding der ondernemin
gen. Zij komen als open credieten aan
handelaars en industrieelen.
Uitvoer van Engeland naar
Nederland.
In het Engelsch Lagerhuis werd
een wetsontwerp aangenomen be
treffende den beperkten uitvoer. Dit
ontwerp zal aan het einde van deze
week door een Koninklijk besluit
worden bekrachtigd.
Het wetsontwerp verbiedt den uit
voer uit Engeland van alle goederen
naar Nederland, behalve die, welke
geconsigneerd zijn aan de Nederland-
scbe Overzee Trust-Maatschappij. Deze
trust zal verautwoordelijk zijn, dat
geen goederen, hetzij in hun oor-
spronkelijken vorm, hetzij verwerkt,
den vijand bereiken.
Dit wetsontwerp kan ook op andere
neutrale landen van toepassing wor-
deD verklaard.
De heer Prettyman zeide namens
de Board of Trade, dat gedeeltelijke
maatregelen van den aard, zooals in
bet wetsontwerp is bedoeld, reeds
sedert geruimen tijd met de Overzee-
Trust-Maatschappij van kracht waren
en dat uit de berichten van Eügel-
scbe consuls en uit hetgeen de regee
ring wist van het karakter van de
trust, deze tot dusverre aan baar
verplichtingen bad voldaan en dat de
maatregelen gunstig hadden gewerkt.
Hij kon niet zeggen, dat zelfs der
gelijke maatregelen afdoende waren,
maar bet zou een einde maken aan
den handel, die via Nederland met
Duitschland werd gedreven.
Het ontwerp was niet alleen be
doeld voor Nederland, dezelfde maat
regelen zouden ook voor andere neu
trale landen gelden en de importeurs
in die landen zouden er bet voordeel
van kunnen inzien en het instellen
van soortgelijke vereenigiogeD als
de trust verlaDgen. Het ontwerp
raakte niet de kwestie van contra
bande. En de ontvanger èn de ver
zender zouden gestraft kunnen wor
den met een boete tot f 6000 of twee
jaar gevangenis.
Later zeide de heer Prettyman nog,
dat 't niet alleen de bedoeling was
bepaalde zendingen aan regelen te
onderwerpen, doch dat men een nauw
keurig toezicht zou houden op bet
totale aantal van eenig artikel, dat
naar neutrale landen werd verzondeD.
Zoodra bleek, dat er meer geëxpor
teerd werd dan noodig zou zijn voor
het gebruik in een der neutrale lan
den, zou de uitvoer van een zoodanig
artikel naar dat land worden stopgezet.
In den loop van het debat zeide
Robert Cecil, onderstaatssecretaris van
buitenlandsche zaken, dat de regeering
wenschte te verhinderen, dat katoen
in Duitschland werd ingevoerd, maar
men wenschte eveneens de wettelijke
rechten der neutralen te beschermen.
Het zou Engeland, na de geschie
denis van de laatste 10 maanden,
slecht staan iets unfairs te doen ten
opzichte van de neutralen eo de
moeilijkheid was hoe beide doeleinden
zouden kunnen worden bereikt.
Nieuw buitengewoon oorlogscrediet.
Naar vernomen wordt is bet tijd
stip niet ver meer af, waarop tot de
aanvrage van «en nieuw buitengewoon
oorlogscrediet zal moeten worden over
gegaan.
Ontwerp uitbreiding landstorm.
De Commissie van Rapporteurs uit
de Tweede Kamer over het wets
ontwerp tot nadere uitbreiding van
den landstorm enz. zal, naar ver
nomen wordt, Maandag 28 dezer bijeen
komen tot vaststelling van bet voor-
loopig verslag.
Relgische arbeiders.
De Minister van Binnenl. Zaken
heeft zicb bereid verklaard zijn tus-
schenkomst te verleenen voor de wer
ving van arbeidskrachten uit de Bel
gische vluchtelingen, om behulpzaam
te zijn bij den hooibouw enz. Belang
hebbenden, die op deze wijze bun
tekort aan arbeidskrachten willen aan
vullen, hebben zich te wenden tot
de Regeeringscommissarissen van de
Vluchtoorden te Nunspeet, Ede, of
Uden.
Middenstandsbond.
Dinsdag vergaderde het hoofdbestuur
van den Middenstandsbond te Utrecht.
Ingekomen was een groot aantal
klachten van gemobiliseerde midden
standers omtrent de verloven ter be
hartiging hunner bedrijven. Na ampele
bespreking werd besloten, dat het
dagelijksch bestuur een audiëntie zal
aanvragen bij den Minister van Oorlog
en bij den Opperbevelhebber, ten
einde de belangen der gemobiliseerde
middenstanders te bepleiten.
Als data der algemeene vergadering
werden vastgesteld 14 en 15 Sept.
a.s. De bijeenkomst zal worden ge
houden te Utrecht.
Aan de beurt van aftreding zijn>
de heeren A. A. Collenteur, J. Das Dzn.
M. H. G, Tb. Fiedeldy Dop en H.
De Graaf.
Een aantal voor den middenstand
belangrijke vraagstukken waarvan de
urgentie door de tijdsomstandigheden
op den voorgrond is gebracht, werden
besproken en zullen zoo veel doenlijk
op de algemeene vergadering worden
behandeld.
Besloten werd deel te nemen in
het huldeblijk ter nagedachtenis van
den bekenden schrijver-middenstan-
der Willem Schürmann.
Historisch romantisch verhaal.
Hij had lang geaarzeld, want hij kende zijn dochter. Hij wist
hoe fier zij was en hoe haar trots gekwetst zou worden door de
gedachte dat zij als koopwaar zou dienen.
En nog herinnerde hij zich levendig het oogenblik waarop hij
haar de mededeeling deed. Daar stond zij, de ranke gestalte hoog
opgericht, het fiere hoofdje een weinig achterover, het lange
blonde haar, eenigszina donker van tint, golvende over haar
schouders en haar blauwgrijze oogen angstig vragend op hem
gericht.
Zj had geweigerd. Hj vergoelijkte zjn verzoek met te zeggen,
wat ook de waarheid was, dat hij het voomameljk deed om
graaf Everard te helpen, maar zij had geantwoord dat zj, hoe
wel innig medeljdon met Everard hebbende, niet van plan was
zich als koopwaar te laten verhandelen.
En de trotsehe houding van zjn innig geliefde dochter had
hem goed gedaan. Hj had eindelijk gezegd: „Nu, dan maar
opnieuw strijden."
Theudesinde had verschrikt opgezien en hj had vervolgd:
„Zeker mjn kind, de Franken zullen ons in dat geval niet met
rust laten, zj zullen ons land binnendringen en mj hier in
Medemblik den vrede komen voorschrijven. Helaas, ik ben op
het oogenblik niet bj machte hen tegen te houden, zj zjn tal-
rjk als de droppels der zee en beter bewapend dan wij."
Theudesinde leed onder dat antwoord. Zj had bljkbaar diep
gevoeld aan welk gevaar zj door haar weigering haar geslacht
en haar land blootstelde.
Maar Radboud had niet verder bj haar aangedrongen en het
weigerend antwoord zijner dochter aan Pepijn doen toekomen.
Na eenigen tjd kwam er antwoord van den machtigen hof
meier. Radboud had met eenige vrees getalmd eer hj inzage
van het sohrjven nam.
De inhoud was echter geheel anders dan hj zich had voor
gesteld.
Pepijn schreef hem dat hj bj het ontvangen van het weigerend
antwoord alle betrekkingen had willen afbreken, maar dat zjn
zoon Grimoald, die zich juist bj hem te Jupiile bevond, hem
een nieuw denkbeeld aan de hand had gedaan. Grimoald bil
lijkte de weigering der prinses en juist die weigering wekte zjn
achting en prikkelde het verlangen met haar kennis te maken.
Hj stelde daarom voor naar Friesland te komen, maar ver
momd. H j zou bijv. onder den naam van Dodo behooren tot een
gezantschap bestaande behalve uit hem uit den abt van Nivelles
en Ragenfried een der bevelhebbers van den hofmeier van Neustrië.
Het gezantschap zou als doel heeten te hebben het aankondigen
van de komst van Grimoald die binnen een paar weken per-
soonljk te Medemblik aanzoek zou komen doen om de hand van
prinses Tudinka. Mocht Grimoald, vermomd als Dodo, er niet
in slagen de liefde van de prinses te winnen, dan zag Pepjn
van de tweede vredesvoorwaarde af zonder nieuwe te zullen
stellen. Voor het overige merkte Pepjn op, dat hj niet veel
verwachting van het plan had, hetwelk hj wel eenigszins zon
derling vond, maar dat zjn zoon Grimoald oud en wjs genoeg
was om zelf te weten wat hj doen moest. Hj drong er echter
op aan indien Radboud het plan goedkeurde, slechts een paar
personen in het geheim te nemen. Vooral geen vrouwen, want
die kunnen toch niet zwijgen, voegde hj er ondeugend aan toe.
Na het ontvangst van dien brief had hj, Radboud, geraadpleegd
met zjn zoon Radboud die met de luchthartige vrooljkheid van
den negentienjarigen leeftjd het plan alleraardigst vond en
dadeljk zjn medewerking beloofde. Besloten werd Pepjn te mel
den dat men in het plgn bewilligde.
Wordt vervolgd.)
