NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad NÉf
voor de Froviicie Utrecht.
FEUILLETON.
No. 30.
Woensdag 12 April 1310.
45e jaargang.
VftAi8«a9vm«.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
RAADSSTUKKEN.
AaDgezien ons gebleken is dat er onder onzen
naam zeer ondeugdelijke Naaimachines verkocht
worden, zoo berichten wij dat op al onze Naai
machines nevenstaand handelsmerk moet voor
komen. Men late zich onder welk voorwendsel
ook geen nagemaakte Lewenstein' machine aan
praten. Voor Amersfoort en Omstreken eenigstc
Agent W. KOMMER, Krommestraat 24, Amersfoort.
De Firma A. LEWENSTEIN
UTRECHT, CHOORSTRAAT 14.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 1.15;
franco per post door het geheele Rijk 1.25.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukkenin te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 17. Teiephoonn. 09.
1DVER1 ENT1ËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7'/, Cent.
Glroote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Burgemeester en Wethouders stel
len den Gemeenteraad voor hen te
machtigen
a. plannen te doen ontwerpen lot
systematische vei betering van de
binnenstad, waarvan de kosten onge
veer f 500.000 zullen bedragen, te
verwerken in tien jaien, elk ongeveer
f50.000
b. plannen te doen ontwerpen tot
voorziening iri de behoefte aan scbool-
lokalilenen, voor het Lager-, Middel
baar en Hoogei Onderwijs, waarvan
de kosten niet rneei zullen bedragen
dan 1500.000.
c. over te gaan lot uitroeiing van
het plan tot leorgaiusa'.ie van den
Reinigingsdienst overeenkomstig bet
voorloopig plan-De Groot, waarvan de
totaal-kosten niet meer zullen bedra
gen dan f300.000.
d. vooistellen te ontwerpen lot ver
betering der salarissen van de leeraren
bij bet Hooger- en Middelbaar onder
wijs.
e tot gedeeltelijke dekking der uit
vorenbedoelde besluiten voortkomende
lasten, plannen te ontwerpen tot wijzi
ging der Straatbelasting en tot in
voering eener Rioolbelasting.
f. te bepalen, dat van af 1 April
1916 de prijs van het kookgas zal
bedragen 7'/, cent per M» en die van
bet lichtgas 8'/, cent per M».
te bepalen, dat dit besluit zal wor
den herzien uiterlijk 1 Januari 1919.
g. in le trekken alle verordeningen
en besluiten tot instelling en regeling
van de jaarmarkt of kermis, met de
bedoeling dat deze niet meer zal
worden gehouden.
Volkshuisvesting.
Meermalen is in uwe vergadering da
aandacht gevestigd op de wenschelijk-
heid, dat met meer kracht wordt ge
arbeid aan de oplossiüg van het vraag
stuk der volkshuisvesting.
Telkens bet laatst nog door onzen
Voorzitter in zijne rede van'25Januari
is medegedeeld, dat het onderwerp de
voortdurende aandacht van ons College
heeft.
Het rapport der woningtelling 1913
gaf immers duidelijk aan, dat, zelfs
afgescheiden van de noodzakelijkheid,
dat vele woningen onbewoonbaar ver
klaard moeten worden, er een tekort
aan woningen was in verschillende
lypen. Wel werden sedert een aantal
woningen gebouwd door de beide
woning houw vereen igirigen «Volkshuis
vesting II« en «Si. Bonifaciusg en zijn
nog een paar plannen in voorbeieidmg,
maar ook daardoor is en zal bet vraag
stuk met zijn opgelost.
Een nauwgezette waarneming var.
de huisvesting van dat deel der be
volking wier financieele draagkracht
ligt beneden de limiet, door de Regee
ring gesteld voor het verleenen van
voorschotten krachtens de Woningwet,
en daarbij lettende op den invloed die
de reeds gebouwde woningen hebben
gehad, alsmede op de toeneming der
bevolking die er is en verder verwacht
mag worden wanneer Amersfoort zich
ook op industrieel gebied meer gaat
ontwikkelen, heeft ons College meer en
meer tot de overtuiging gebracht, dat
het vraagstuk van breeder standpunt
moet worden bekeken en zijn oplossing
moet worden gevonden door uitvoering
van een vast, omlijnd plan.
Daarom werd aan den Inspecteur
van bet bouw- en woningtoezicht ver
zocht, rapport te willen uitbrengen
omtrent de kleine-woningtoestanden
en van advies te willen dienen om
trent te nemen maatregelen om in
de naaste toekomst te komen tot
krachtiger toepassing van het instituut
der onbewoonbaarverklaringen tot de
verbetering en de voorziening in de
behoefte aan woningen.
Het ter voldoeoing aan die op
dracht door genoemden ambtenaar
uitgebracht rapport, d.d. 6 Januari
1916, hebben wij de eer U hierbij
over te leggen.
Met de daaiin vervatte beschou
wingen kunnen wij ons over't gebeel
wet veieenigen en we meeoeD ons
dan ook ontslagen te mogen rekenen
van het voeren van algemeene be
schouwingen, met bel doel, de nood
zakelijkheid van een pricipieel op
treden te verdedigen.
Wij wenschen ons dus aan to sluiten
hij dat rapport, maar wel achten wij
het noodig, enkele hoofdpunten in
nadere beschouwingen te nemen en
ons standpunt te dien opzichte mede
te deelen.
Eigenbouw.
Zooals bekend, huldigde ons College
tot voor korten tijd het standpunt,
dat aan particulieren bouw de voor
keur moet worden gegeven boven
directe Gemeentelijken bouw. In onze
voordracht van 25 Mei 1915, betref
fende den bouw van enkele woningen
Achter de Kamp aan de Flierbeek-
straat, stelden wij, op daarbij aange-
voerden gronden voor, daarvan af te
wijken en tot eigen bouw over te
gaan. Maar ook toen meende ons
College, dat op dezen weg niet verder
moest worden gegaan, dan door de
omstandigheden schijnt geboden.
Ons College is van oordeel, dat naast
het motief, aangevoerd in onze missive
van 25 Mei 1915 de moeilijkheid
voor bouwvereeuigingen om eigen
kapitaal te verkrijgen de omstandig
heden er toe te dwingen, tot eigen
bouw over te gaan. Zooals reeds is
gezegd, eischt de toestand waarin het
vraagstuk der volkshuisvesting ver
keert, een oplossing op breeden grond
slag.
Een aantal van niet minder dan 400
woningen wordtin de naaste toekomst
vereischt.
Het schjjnt wel uitgesloten, dat op
den duur, de bouw, de administratie
en het beheer hiervan aan particulieren
kan worden overgelaten.
Oók dient te woiden bedacht welke
de positie van de Gemeente is bij bouw
door particulieren, met name of do
Gemeente voldoende waarborgen bezit
of zicb deze kan verschaffen, dat de
strekking, die aan den bouw en de
exploitatie ten grondslag moet liggen,
steeds voldoende in bet oog wordt
gehouden.
Met volle waardeering voor betgeen
door particulieren en vereenigingen op
dit gebied is gedaan, mag worden
geconstateerd, dat de Gemeente dien
waarborg niet bezit en zeer bezwaailijk
voldoende kan krijgeneenvoudig niet,
omdat zij niet geregeld en volledig de
beschikking heeft over de gegevens,
ter beoordeeling daarvan noodig en
geen macht bezit, veel invloed op de
handelingen van derden uit te oefenen
zonder te vervallen in een zeer bureau
cratische dus onpractische behandeling
van zaken.
Hoe wij ons dan voorstellen wel de
beschikking over die gegeveus te ver
krijgen en invloed te kunnen uitoefenen,
zal straks nader worden uiteengezet.
Maar de conclusie, waartoe ons
College is gekomen, is deze, dat tot
eigen bouw dient te worden overgegaan.
Nog een andere omstandigheid heeft
tot het komen tot deze conclusie mede
gewerkt.
Naast de behoefte aan kleine wonin
gen bestaat ook een dringende vraag
naar woningen met een huurwaarde
van f 180 tot f 300 per jaar. Het
schjjnt, dat het particulier bouwbe
drijf er geen voordeel in ziet, tot den
bouw van dit soort woningen te be
sluiten. Een ingesteld onderzoek naar
de oorzaken bier van, beeft aangetoond,
dat met betrekkelijk weinig meer
bouwkosten typen van woningen kun
nen worden gesticht, welken voor den
bouwer een in vei houding hooger
rendement oplevert. Bij alle navragen
daaromtrent werd gewezen op de
wenschelijkheid van het beschikbaar
stellen van goedkoopen bouwgrond;
dan zou bet wellicht mogelijk zijn,
dat tot den bouw kon worden besloten.
Naar ons bleek, doet dit zelfde ver
schijnsel zich ook elders voor en daar
werd getracht, de bezwaren van de
eigenbouwers te ondervangen, bijv.
door het verleenen van premies, het
verleenen van bouwcrediet op lagen
rentevoet of het beschikbaar stellen
van bouwgrond beneden den werke-
lijken prijs. Ons College heeft deze
middelen aan een ernstig onderzoek
onderworpen. Wij meenen evenwel,
dat het hanteeeren hiervan geen aan
beveling verdient.
Zoodra steun wordt verleend buiten
de Woningwet om, zal deze door de
Gemeente alléén moeten worden ge
dragen. Meer klemmend evenwel nog
is de overweging, dat ook zelfs dan
nog geen zekerheid kan worden ver
kregen, dat de huren niet abnormaal
zullen stijgen, zoodat niet de gemeen
schap wordt gebaat door bet ge
brachte ofler, maar dit geheel ten
goede komt aan den particulieren
bouwer.
Er is getracht, dit bezwaar te onder
vangen door een termijn te bepalen,
waarbinnen de huren een vooraf over
eengekomen bedrag niet le boven
mogen gaan. Üok dit middel komt
ons niet bruikbaar voor. Bij een lan
gen termjjn zal de lust tot bouwen
verdwijnen, wijl de kans om winst te
maken zeer beperkt wordt; bij een
korten termijn wordt de beteekenis
van het voordeel der bepalingen illusoir.
Nu dus vaststaat, dat aan dit type
van woningen behoefte bestaat en
het particulier initiatief daarin niet
althans niet in voldoende mate
voorziet, acht ons College het de
plicht van de Gemeente, ook den
17
Naar het Duitsch van Estella Sehönberg.
En terwijl ik ginds mijn hart trachtte tot rust te
brengen, gebeurde thuis hetgeen ik beoogd had: de
verwarde draden ontsponnen zich en na korten tijd
kreeg ik het beticht van de verloving van het ge
lukkige paar!
„Dat hebt gij gedaan, moeder, gij hebt u opge
offerd voor het geluk mijner ouders riep Herman
in de grootste opgewondenheid uit.
„Ja, Herman, dat deed ik maar het was niet
zoo moeielijk, als je op 't oogenblik denkt slechts
een korten strijd, waarin ik werd bijgestaan door de
liefde voor mijn zuster en daarop nog een tijd, waarin
ik mij moest gewennen aan de leegte, welke in mijn
binnenste was ontstaan. Daarna kon ik getroost verder
leven en eenige jaren later Oscars vader mijn hand
reiken, zonder meer eenig veiiangen naar een ander
te gevoelen."
„En mijn ouders," vroeg Herman, „wisten zij of
werden zij ooit gewaar, wat gij voor hen hadt
gedaan
„Ge kunt wel begrijpen, dat daarover nooit met
woorden werd gesproken, maar ik geloof bijna, dat
zij het vermoed hebben, want hoe reiner en hooger
hun geluk werd, des te meer hadden beiden ook
mij lief; en toen Louise je vader alleen liet en hij
gevoelde, dat hij haar spoedig zou volgen, toen koos
hij mij uit, om zijn dierbaar kind aan 't hart te
leggen, wetende, dat niemand ter wereld door zulk
een heiligen band met hem verbonden was!"
„Ja, een heilige band!" riep Herman aangedaan,
„dubbel heilig, daar ik u voor dubbele liefde te
danken heb!"
„O neen, Herman, niet om bedankt te worden
vertelde ik je dat alles," zeide zij, „het kwam mij
uit het hart, omdat ik dacht: hij is mijn zoon ge
worden, hij mag een blik slaan in het hart, in het
leven zijner moeder."
Hij nam haar hand en drukte ze aan de lippen.
„En nu niet meer daarover," sprak zij.
Zij kuste hem nog vluchtig op het voorhoofd en
begaf zich weer naar de glanzende zaal.
Herman bleef alleen.
Zooals een schaduw op een zonnig landschap
valt, zoo was ook in hem plotseling iets verduisterd.
Hij was niet boos op zijn pleegmoeder, dat zij
hem die onthulling had gedaan, hij had integendeel
haar nog nooit zoo vereerd en liefgehadmaar toch
had hij het vage bewustzijn, dat er in haar woorden
een moreelen eisch opgesloten lag, een eisch, waar
aan hij had te voldoen ten koste van zijn eigen
levensgeluk.
Toen Herman eindelijk in de zaal terugkeerde,
had ook het feest een ander aanzien gekregen. De
laatste dans was zooeven afgeloopen en dat was het
