nieuwe
Nieuws- en Advertentieblad
?§or de Provincie Utrecht.
FEUILLETON.
No. 33.
Zaterdag 22 April 1916.
45e jaargang/*!
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
DE OORLOG.
Amersfoortsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 1.15;
Franco per post door bet gebeele Rijk 1.25.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 77. Telephoonn. 69.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7'/, Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
H. G. Wells over den wereldvrede.
De ook bier te lande bekende En-
gelsche schrijver H. G. Wells, schiijft
in de Daily Chronicle" een belang
wekkend artikel over de toekomst van
eemge der voornaamste volkeren der
wereld en de mogelijkheid van eene
samenwerking tusschen hen tot be
houd van den vrede. Hij zegt daar
in o.a.:
«Ik stel mij voor mij in dit artikel
bezig te houden met eene beschouwing
over de toekomstige ontwikkeling vau
de Veieenigde Staten, Frankrijk, Enge
land en Rusland, vier groote stalen,
die in de toekomst waarschijnlijk
nauwer met elkander verbonden zul
len zijn dan ooit tevoren.
Ik geloof, dat deze staten door hunne
gesternten tot een overheerscbende
vredesalliantie, die den weieldvrede
zal bevestigen, bijeengebracht zullen
worden. Misschien zullen er ook nog
andere sterren in dat beeld staan
Italië, Japan, een geconcedereerd
Amerika van Latijnsch ras bijv.; maar
daarover wil ik thans niet spreken
ik wil slechts de ontwikkeling der
verstandhouding tusschen- en de ge-
gemeenscbappelijke doeleinden van
Frankrijk, Rusland en de Engelsch
sprekende staten behandelen.
Al deze landen hebben gedurende
de laatste twee jaren eene zelfde onder
vinding opgedaan; zij hebben een groot
deel hunner zelfgenoegzaamheid ver
loren. Dit is vooral het geval geweest
met de Vereeriigde Staten van Amerika.
Bij het begin van dezen ooi log leef
den de Vereenigde Staten nog iri de
heerlijke illusie, dat zij boven de al-
gemeene internationale politiek ston
den, geen bontgenooten noodlg hadden
en geen vijanden behoefden te vreezen,
dat zij een soort rustoord waren, waar
oorlog en al de bittere strijd en vijan
digheid van den ouden wereld niet
konden komen. Zij gevoelden zich
veilig en geloofden hunne burgers over
den geheelen wereld vastbraden te
kunnen helpen.
Sedeit dien tijd zijn de Vereenigde
Stalen wel een eeuw wijzer geworden.
Het volk heeft leeren inzien hoe ver
keerd zijn opvatting was, dat er een
oostelijk en een westelijk halfrond
beslaat en dat slechts immigranten
en touristen en handel over den oceaan
tot hen kunnen komen; het weet nu,
dat deze wereld een ronde bol is, die
ieder tiental jaren kleiner wordt, ten
minste als men naar het aantal dag
reizen rekent.
Het is dezelfde wereld en bajonetten
zijn een vruchtbaar product Laat ze
slechts groeien en zaad werpen en de
tijd zal komen, waarop zij vlak onder
uw neus zullen omhoog steken.
Er is geen andere echte vrede dan
de wereldvrede en die kan slechts in
stand gehouden worden wanneer de
geheele wereld zich verzet, telkens als
een volk veroveringszucht vertoont
en die neiging dan onderdrukt.
lader die de Amerikaanscbe pers
volgt, zal bemerkt hebben dat dit
besef zich meer en meer ontwikkelt.
De droomen van boven-dat-alles-ver-
heven-zijn en van onuitwischbare
superioriteit zijn reeds vergeten en
Amerika heeft zeer vlug leeren be
grijpen, dat het aan de moeilijke taak
der internationale politiek moet deel
nemen. Het denkt er reeds aan, bond
genootschappen te sluiten en zijn
gewicht en invloed aan de zijde der
wet en der zekerheid in de schaal te
werpen.
De Vereenigde Staten zijn een nieuw
land, een land van buitengewone af
metingen en dat van den beginne af
op modernen grondslag is gegrondvest
en georganiseerd. Er komt nog slechts
één land van dien aard op de wereld
voor en dat vertoont er merkwaardig
genoeg wat klimaat, grootte en
ligging betreft,groote gelijkenis mede:
Aziatisch Rusland. Zelfs het Europeesch
Rusland heeft meer de Amerikaansche
«nieuwheid® dan Europeesche traditie.
De Harvarduniversiteit werd een halve
eeuw vóór die te Petrograd opgericht.
Frankrijk en Engeland mogen mis
schien in de komende twee eeuwen ten
gronde gaan, maar er valt niet aan te
twijfelen of over twee eeuwen zullen
Rusland en Amerika de twee grootste,
tamelijk wel homogene bevolkingen
ter aarde hebben.
Waarschijnlijk zal het volk der Ver
eenigde Staten voor geene andere
naties zooveel sympathieën gevoelens
van gelijkwaardigheid gaan koesteren
als voor deze drie, waarmede bet ook
zoo vele belangen gemeen heeft.
Van eenige werkelijk innige sym
pathie met Duitschland zal voorloopig
geen sprake zijn en dit is te wijten
aan de Hohenzollerns en aan den
geestestoestand, waarin dat vorstenhuis
het Duitsche volk heeft gebracht. Zoo
lang de Duitscbers zich aan de Keizer
rijkstraditie houden, zoolang milita
risme een hunner leerstellingen is, zoo
lang hun belachelijk geloof aan de een
of andeie geheimzinnige superioriteit
boven de rest van de menschheid be
slaan blijft, is het ongerijmd, de moge
lijkheid van samenwerking tusschen
ben en een der andere groote volkeren
aan te nemen. De Amerikaanscbe tra
ditie is juist hoofdzakelijk gebaseerd
op de verwerping van al wat op een
Duitsche overheersching gelijkt. Deze
fiere republikeinen hebben niet eerst
de Hannoversche en de Hessische
troepen verdreven, om nu het pad der
roem voor Potsdam te bereiden.
Naarmate het oude isoleerings-
denkbeeld gaat verdwijnen en de
Amerikaansche geest zich gaat ge
wennen aan het begrip der nood
zakelijkheid om bondgenootschappen
te sluiten en om de menschheid te
beschermen tegen den grootheids
waanzin van rassen en vorstenhuizen,
goloot ik, dat de Amerikanen eerst
samenwerking met Frankrijk en Enge
land en vervolgens in wijderen zin met
de geallieerde landen zullen zoeken,
met het doel, den wereldvrede te
handhaven.
De groote politieke opvattingen, die
noodig zijn om den wereldvrede te
bestendigen, moeten het gemeen bezit
van de groote massa der volwassen
wereldburgers worden, zoodra zij zullen
geleerd hebben den politieken schuik,
den vorstelijken avonturier, den vreem
den uitbuiter, de vijanden van bet
menschelijk geslacht, te bekampen. De
Franschen, Amerikanen en Engelschen
zullen die noodzakelijkheid moeten
inzien; zij zullen hun gemeenschappe-
lijketi wil moeten uiten en zij zullen
die ook moeten doen doordringen tot
het Russische volk, dat dien later ook
met hen zal moeten deeleD.
Maar bovendien hebben zij de Dog
veel moeilijker taak voor zich, om
gemeenschappelijk ook banden van
wederzijdsche verstandhouding met de
intellectueele raassa's in China en
Indië aan te knoopen. Thans, nu drie
van deze vier groote mogendheden alle
aandacht noodig hebben voorden oor
log, die zij op het oogenblik voeren,
is de gelegenheid voor Amerika om
zich in bovenomschreven zin te uiten,
zoo gunstig als zich later misschien
nooit weder zai voordoen.
De spanning tusschen Duitschland
en Amerika.
President Wilsons- «onherroepelijk
laatste nota® aan de Duitsche regee
ring is in zee gegaan. De president
heeft ze eerst toegelicht in een con
ferentie van partijleiders uit Kamer
en Senaat. In deze bijeenkomst
noemde bij de nota feitelijk een ulti
matum, echter zonder termijn, hoe
wel van Duitschland onverwijld ant
woord verlangd wordt.
De nota werd over Kopenhagen
afgezonden. Verwacht werd, dat ze
reeds in de Wilhelmsstrasse in banden
van Von Jagow gekomen zou zijn, als
de president ze aan het Congres
voorlegde.
In de vereenigde zitting deelde
Wilson mede, dat hij Duitschland
kennis heeft gegeven dat de diplo
matieke betrekkingen zullen worden
afgebroken, indien de onwettige duik
bootenoorlog voortduurt. Actie vroeg
de president van het Congres niet;
het was alleen om de mededeeling te
doen, dat hij bad saamgeroepen.
Tal van telegrammen komen thans
van de overzijde van den Atlantischen
Oceaan over den inhoud van de nota.
Zoo zou o.a. de vaste overtuiging
uitgesprokenLworden, dat de «Sussex®
het slachtoffer van een Duitsche duik
boot geworden is.
De «Daily Mail« beweert dat de
overtuigingsstukkeo in dezen verschaft
konden worden door de Fransche
regeeiiog, daar de duikboot, die de
«Sussex® torpedeerde, zich in handen
der Franschen zou bevinden.
De Amerikaansche president zou
zich op het standpunt hebben ge
plaatst, dat hij niet alleen voor de
Vereenigde Staten, maar voor alle
onzijdige landen optreedt.
Graaf Bernstorff. de Duitsche ge
zant, zou, naar Reuter meldt, eon
nieuwe nota aan minister Lansing
hebben willen overhandigen, doch deze
moet geantwoord hebben,dat Amerika's
gedragslijn reeds was bepaald. Toch
zou de Duitsche gezant, op zijn ver
zoek, nog een onderhoud met den
Amerikaanschen minister van buiten-
landsche zaken hebben.
Engelschc willekeur.
De Engelsche vloot houdt niet alleen
tegen alle recht in, de Nederlandsche
post aan, die per Nederlandsch schip
uit Nederlandsch-Indië naar Nederland
wordt gevoerd (de «Tambora») maar
de Britsche censuur breekt de brieven,
tusschen Nederlanders gewisseld, open
en heeft dan nog den overmoed om,
na ze doorsnuffeld en onschuldig be
vonden te hebben, er een papiertje in
te leggen van den volgenden inhoud
en ze dan door te sturen:
»To minimise the rish of delay,
Naar hot Duitsch van Esfella Schénberg.
20
ln 't eerste oogenblik dreigde deze openbaring
haar te vernietigen, daarna echter drong in haar
jonge hart de gedachte door: het kan ook anders
wezen, het kan zijn, dat de eene het geheim, den
wensch van den andere niet kent!
En sterker werd die gedachte in haar, toen zij
hem tegenover zich zag met zijn ernstig, zacht ge
zicht. Zij moest hem spreken. Eén woord van hem
zou aan allen twijfel een einde maken. Zij overlegde
niet eerst, zij zocht geen voorwendsel, vanzelf
kwamen de woorden over haar lippen
En de volgende morgen kwam, en zij wachtte, of
hij zou komen, steeds angstiger, steeds ongeruster,
maar hij kwam niet. Indien zij hem iets waard
was, moest zijn hart hem er toe dringen, tot haar
te komen. Het bleek duidelijk, zij was hem onver
schillig.
Maar tegelijk was zij boos op zichzelvehij kon
toch niet weten, dat haar verlangen, hem te zien,
zoo groot wasBovendien hij was arts, hoe licht
kon hij niet door beroepsbezigheden verhinderd zijn,
aan de vluchtig gesproken uitnoodiging te denken
De dag liep ten einde. In plaats van hem, dien
zij verwachtte, kwam hij, dien zij niet kon zien, niet
kon spreken, vooral niet, daar haar vader den ge
heelen dag afwezig en zij alleen thuis was.
Zij liet Oscar weten, dat zij zich onwel gevoelde
en geen bezoek kon ontvangen.
Ook den volgenden dag wachtte zij Herman
tevergeefs.
Eindelijk kon zij het in huis niet meer uithouden.
Zij moest iets doen, om zich misschien kans op
eenige zekerheid te geven. Het viel haar in, dat
Herman Anna Strecker nog altijd als geneesheer
van tijd tot tijd opzocht, en zij wilde het erop wagen,
of zij hem daar zou treffen.
Anna was blijkbaar verrast, toen zij de jonge
dame zag binnentreden.
Nadat Virginie eenige vriendelijke woorden tot
het meisje had gericht, vroeg zij eensklaps:
„Nietwaar, dokter Gerstein was vandaag nog niet
hier?"
„Neen," antwoordde Anna, „ik zag hem niet in
vijf dagen."
„Dan komt hij dus nog! Denkt ge dat niet?" vroeg
Virginie.
Anna schudde zacht het hoofd.
„Waarom niet?" vroeg Virginie snel.
„Ja, als ik 't zeggen mag, juffrouw," sprak Anna
zacht en verlegen, „ik voel het altijd vooruit, als
hij komen zal. Ik denk, dat de dokter vandaag niet
komt."
Virginie lette niet op haar verlegenheid.
„En ik zet mijn voorgevoel tegenover het uwe!'.
