NIEUWE
IÉT Nieuws- en Advertentieblad IjjP
voor de Provincie Utrecht. |3
No. 99.
Zaterdag 9 December 1916.
45e jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG!
BINNENLAND. 1
SCHETSEN UIT BE RECHTSZAAL
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 1.
Franco per post door het geheele Rijk 1.15.
Afzonderlijke Nummers 5 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever O. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 77. Telephooun. 09.
ADVER1ENTIËN:
Van 16 regels 0.60; iedere reg9l meer 10 Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
De beer H. F. Tilleuoa zond ons
het tweede deel van zijn verslag over
hygiënische toestanden in »Kromo's
groote land."
Het gemoed van het lezend publiek
is door den oceaan van ellende, die
over het oude Europa is gestort, ver
zadigd,wellicht oververzadigd. Verhalen
van bandjirmisère, kampongwee, van
verwoestingen, aangericbt door cholera,
koortsen, buikziekten, enz., zullen
daarom aan velen voorbijgaan. En
toch: »the conquest of the East",
zooals de groote Ronald Ross het zoo
kort en zoo goed uitdrukt, zal niet
gelukken, als de strijd tegen de vele
infectieziekten, aan wier aanvallen
de massa, hulpeloos Jals ze is, geen
weerstand kan bieden, niet met veel
energie en volgens een vast plan
wordt aangevat.
Het geldt hier het wel en wee van
eigen bloed, van eigen landgenooten
en van een bevolking, welker leer
meester, voorganger en voogd, leveran
cier, geldschieter en geldtrekker ons
Nederland is. Deze feiten voor oogen
houdeod, is schrijver er van overtuigd,
dat er onder onze lezers nog velen
zijn, die bun volle aandacht zullen
willen schenken aan het vraagstuk
en daaruit putte hij èn den
moed èn de kracht, om zijn verslag,
begonnen in het eerste oorlogsjaar,
in bet tweede en derde te vervolgen.
Het Oosten begint te ontwaken
de tijden gaan zeer snel in Iodië!
Steeds luider, steeds krachtiger
klinken de stemmen, roepende om
meer en beter onderwijs, opdat de
bevolking geestelijk en oeconomisch
krachtiger worde. Dat is goed, dat
is noodig, dat is urgent zelfs! Maar
wanneer men verzuimt te gelijker tijd
te roepen om meer gezondheid, meer
physieke kracht, dan zal dat meerdere
betere onderwijs nooit leiden tot op
heffing in geestelijk en maatschappelijk
opzicht, want hiervoor is noodig strijd,
en strijd kan alleen hij voeren, die
lichamelijk sterk is.
Heele streken zijn van geslacht op
geslacht verziekt door malaria, mijn-
wormziekte, buik- en geslachtsziekten
de bevolking is daar zwak en slap. In
de groote steden waren cholera, tuber
culose, typhus, pokken en koortsen
rondde sterftecijfers zijn daar be
schamend boog.
De beoefenaren der tropische hy
giëne leeren ous, dat bet bestrijden
dier ziekten onder de onontwikkelde
bevolking volstrekt geen sisyphus-
arbeid is, zooals meo wel eens heeft
aangevoerd. (Deli bewijst dit 1) Noodig
zijn slechts: organisatie, kennis, geld
en toewijding. Hieraan ontbreekt nog
heel, heel veel. De toewijding der
weinigen, die zich ambtelijk of uit
belangstelling tot taak hebben gesteld
verbetering in de toestanden aan te
brengen, is boven allen lof verheven,
maar bet oproeien tegen den stroom
van onwetendheid, onkundo en sleur
is voor bun zwakke krachten te zwaar.
Dit zal veranderen, zoodra de intel-
lectueelen onder de bevolking, de voor-
gangersderNedeilandsche natie, weten,
dat riiet het tropische klimaat als zoo
danig de verwekker is dier vreeseiijke
ziekten, maar dat de meoschelijke
samenleving, de ziekteoverbrengende
insecten, ondoelmatige voeding, het
steeds toenemend verkeer de factoren
zijn, die invloed ten kwade uitoefenen
en die natuurlijk ten goede kunnen
worden gekeerd.
Verwonderen moet men zich niet
al te zeer over het feit, dat er nog
zoo weinig gebeurt. Meu weet niet.
vToo often important-observations are
published only in scientific memoirs
or read only before scientific societies,
and tbey then remain buried in the
obscurity of the bookshelf for yearst.
Die opmerking is slechts al te waar
wetenschap, in ons geval de kennis der
tropische hygiène, is te weinig gekend,
is nog niet het bezit der natie.
Om hierin verbetering te brengen,
is noodig publiciteit. Schrijver beeft
nu enkele werken uit de «obscurity
of the bookshelf naar zijo schrijf
tafel gebracht, den inhoud nagegaan
en verwerkt tot een verslag en dit
gegoten in een zoodanigen vorm, dat
het vraagstuk, naar hij van ganscher
harte wenscbt geschikt zal zjjti, de
aandacht te trekken van hen, die
niet in de gelegenheid waren er zich
eerder aan te wijden.
Moge het hun belangstelling wekken,
opdat de wensch bij hun opkome mede
te werken tot de daad; to conquer
the East.
Tevens liet bij bet licht vallen op
toestanden in «Kromo's groote land",
zooals hij ze zag.
Moge sKromoblanda"de overtuiging
versterken, dat van de vraagstukken,
die de laatste jaren in Nederlacsch
Indië op den voorgrond zijn getreden,
de betere behartiging der volksge
zondheid een der meest vooraan
staande isi
Voor f300,000 beboet.
De firma Jurgens te Uss is door de
N.OT. wegens verboden uitvoer met
f300,000 beboet geworden. De firma
was zelf onschuldig, maar een barer
afnemers bad haar bedrogen, en als
verantwoordelijke eerste-importeur
heeft zij er voor moeten bloeden.
Het geld is in de kas van het Kon
Nat. Steuncomité gestort. (»L.K.«)
De Provinciale Staten van GrO'
ningen kozen tot lid der Eerste Kamer
den heer J. B. Westerdijk (vrijz.-dem.),
voorzitter van den Groninger Land-
bouwbond, oud Gedeputeerde, wonende
te UithuizermeedeD, met 23 van de
44 stemmen.
Niettegenstaande de koeien, die
thans op stal staan, voldoende graan
voer krijgen, doet zich het gebrek aan
krachtvoeder bij de melkproductie toch
gelden. Daardoor werd aan de zuivel'
fabriek te Winterswijk in de vorige
week 50.000 liter melk minder gele
verd dan in dezelfde week van 1915.
»Hbl.<
Wordt bet xoo erg?
Te 's Gravenmoer (Noord-Brabaot)
begint zich het gebrek aan steenkolen
reeds te doen gevoelen. De bewaar
school moest gesloten worden, omdat
de kachel niet kon worden gestookt.
Thans behelpt men zich met een
petroleumkacheltje.
De invoer van steenkolen wordt
nu nóg minder. Het gebeurt thans
zelfs, dat slechts een paar wagons
's daags te Zevenaar passeeren. En
het meeste daarvan is dan nog cokes.
De Minister van Landbouw heeft
aan de inspecteurs der arbeidsin
specties machtiging verleend om, waar
dit gewenscht wordt, de rusttijden
van jeugdige arbeiders, arbeidsters eD
vrouwen, wegens de steenkolen-
scbaarscbte, te verkorten.
De verplichte middagscbaft van
1 a 11/2 uur, mag tot een half uur
worden teruggebracht, terwyl deze
schaft niet buiten de werkplaatsen
behoeft te worden doorgebracht.
Voor December en Januari mag de
werktijd niet vroeger aanvangen dan
te 7.30 's morgens, en in Februari
niet vroeger dan 7 uur v.ra.
Achtereen mag niet langer dan
5 uur worden gearbeid, en in een
etmaal geen grooter aantal uren, dan
tot heden placht te geschieden.
Deze regeling is tot 1 Maart 1917
geldig.
Verhoogde Spoorwegtarieven.
In verband met de beperking van
den treindienst worden de prijzen van
de abonnementskaarten met 15 Decem
ber met 20 percent verhoogd, terwijl
met 1 Januari de overige reizigers-en
bagagetarieveu eveneens met 20 pCt
worden verhoogd.
In verband hiermede worden deze
maand geen tienrittenboekjes voor
buurtverkeer en geen kilometerboekjes
voor vaste reizen meer verkrijgbaar
gesteld.
Bij de Donderdag gehouden ver
kiezing voor een lid van de Tweede
Kamer in het district Tiel (vacature-
Tydeman) werden uitgebracht 5525
geldige stemmen.
Hiervan verkreeg de heer J. Beelaerts
van Blokland (A.-R.) 1604, de heer
mr. H. C. Dresselhuijs (V.-L.) 2800,
de heer L. Hermans (S.D.) 1054 en de
beer A. G. A. ridder Van Rappard
(V.-L.) [(candidaat gesteld tegen zijn
wil) 67.
Gekozen is dus de heer Dresselhuijs.
Tengevolge van de verkiezing van
mr. H. C. Dresselhuijs, komt te va-
ceeren de betrekking van secretaris
generaal bij het Ministerie van Justitie.
Raadsleden
Minister Cort van der Linden beeft
in de Donderdagmiddag voortgezette
zitting der Tweede Kamer, door de
overneming van amendementen van
de beeren Albarda en v. Berensteyn
de voorloopige Kieswet in de addi-
tioneele artikelen der grondwetsher
ziening zoodanig gewijzigd, dat de
leden van den Gemeenteraad voortaan
niet meer 6 doch slechts 4 jaar zit
ting zullen hebbeu en bovendien ge
lijktijdig zullen aftreden op den 3en
Dinsdag van September.
De gemeenten boven 20.000 in
woners zullen voor de verkiezing van.
gemeenteraden in kieskringen worden
verdeeld.
De Kamer heeft zich met deze
nieuwe bepaling zonder stemming
vereenigd.
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeeling van het Han
delsinformatiebureau van VanderGraaf
Co.'s Bureaux voor den Handel zijn
over de afgeloopen week, eindigende
2 Dec., in Nederland uitgesproken
20 faillissementen tegen 33 faillisse
menten in dezelfde week van het
vorige jaar.
Van 1 Januari tot en met boven-
geooemden datum 985 faillissementen
door MaItbe Corbiao.
3) Een „beroerd geval".
En toen hij de denr opende, deinsde
hij terug. Lijkbleek, zich aan den muur
vastgrijpend om niet neer te storten.
Daar stond de hooge, strenge gestalte
van procuratiehouder, die iets van het
gesprek had opgevangen; wiens aan
dacht al vroeger getrokken was door
de bezoeken van verdacht-meneertje...
Hij keek Karei strak, scherp aan.
«Wat beduiden," vroeg procuratie
houder, «die onderhandelingen hier
op het kantoor, en waar haalt U,
meneer De Groot, dat geld vandaan?"
Karei stamelde iets.
Bedreigertje had het accept voor
den dag gehaald, maar er was iets
angstig-beverig8 in de wijze, waarop
hij 't procuratiehouder voorhield. En
op zeker oogenblik was hij verdwenen.
De zaken namen eene wending, die
't hem secuurder deed lijken, «het
zekere voor 't onzekere" te nemen.
Karei stond daar, met den bundel
bankpapier in zijn handen. Procuratie
houder aankijkend met wanhopig-ver-
wezen blik
«U volgt mij naar het directie-kan
toor" zei procuratiehouder,Karei scherp
in 't oog houdend.
Binnen enkele minnten liepen door
het gebouw vage geruchten... Er was
iets heel bijzonders gebeurd.
Hendriks trachtte zijn aandacht bij
z'n werk te honden. Maar 't lukte
niet. Hij zag voor zich arme Anna,
en hoe zwaar de slag, dien hij al had
zien naderen toen hij met Karei, op
diens kantoor, dat eerate gesprek over
het „beroerde geval" voerde
Een paar jaar later, toen Hendriks
op een laten Novembermiddag 't
was in den overdrukken tijd van balans-
opmaken het kantoor verliet, werd
hij, een paar straten verder, aange
sproken door een man, die in hevige
mate onder alcohol-invloed bleek te
verkeeren. De regen stroomde en 't
was donker in de straat.
De man sprak met heesche, on
duidelijke stem. Hendriks herkende
hem niet dadelijk.
Toen schrok hij
't Was Karei. Ruim een week ge
leden uit de gevangenis ontslagen. Na
z'n straf te hebben ondergaan wegens
diefstal, gepleegd in de zeer-lugubre
onderneming waar hij 'n baantje had
gekregen. Na weggejaagd te zijn op
het kantoor. Nadat z'n engagement
verbroken was, nadat hij wegens poging
tot oplichting al eens voorwaardelijk
was veroordeeld geworden.
Hij vroeg geld «te leen". Bewerend
zoo'n honger te hebben.
Hendriks stopte hem een geldstuk
in de hand. Wilde zich wegspoeden.
Zag nu wel zeer duidelijk, dat hier
aan «redden" niet meer te denken
viel.
De schamele, halfdronken man vroeg
nog iets.
«Hè?" vroeg de ander.
Toen hoorde hij, Karei vroeg, of
hij nog wel eens iets van Anna hoorde.
En Hendriks zag, bij het flauwe
licht van de lantaarn, dat er jenever-
tranen rolden over de vale wangen.
Toen stopte hij de handen in de
breede zijzakken van zijn ulster. Eu
stapte met groote haast voort. Met
geweldige inspanning bedwingend de
aandoening, die hem dreigde te over
stelpen. Vóór zich ziend, dat smalle,
wasbleeke gezichtje van de Trouw,
die sinds vele maanden zoo nameloos-
diep geleden had
1) Van een diner.
«Hij heeft 't aangenomen riep Freek
uit, z'n hoed op een stoel smijtend
en zich het nat-bezweete voorhoofd
afwisschend. En moedeloos zonk hij
op de oude, vale canapé neer.
«Wat zeg je daar!? riep Marie uit,
terwijl de schrik in haar oogen beefde,
«hebben zij 't aangenomenDat had
ik nooit kunnen denken?"
«Ja," barstte Freek los, met woe
dende rukjes aan z'n knevel plukkend.
«Ja, men moet jelui vrouwen maar
voor adviseurs nemen. Ik heb 't je
voorspeld, ik ken den ouden Dolens
toch beter dan jij. Als we ze gewoon
op een avondje hadden geïnviteerd,
dan zou 't nog mogelijk zijn geweest,
maar op een dinerDe DolensI
Ik ken hem door-en-door. Als-ie merkt,
hoe 't er bij zijn procuratiehouder
Met permissie asjeblieft!... Hoe
't er daar nitzietals-ie in de gaten
krijgt hoe 't er hier bijstaat, dan zijn
we heelemaal naar de haaien. De man
vermoedt niets van onze zorgen. Je
weet toch, wè,t 'n ellende ik heb door
staan toen die kleermaker van een
jaar of twee terng hem een brief ge
stuurd heeft om de duiten, die ik hem
schuldig wasHoe 't toen een haartje
gescheeld heeft, of ik was er uit ge
wipt. En de lieve collega's liggen op
de loer, als je dat maar snapt!...
Dag aan dag sta ik doodsangsten nit,
dat Van Dam iets van de beertjes zal
merken, 't Is een hel op aarde. Maar
nou komt de crisis, let maar op
Ik heb je zin gedaan, heb Dolens met
zijn vrouw te eten gevraagd. «Wel
zeker," zei hij, «we zullen graag van
je invitatie gebruik maken." En ik
moest natuurlijk nog een vroolijk ge
zicht zetten, 't I? om te neuzep, te
spionneeren, anders niet! Wat moe
ten we beginnen, Marieriep hij uit
en zat verwezen te staren naar het
verschoten tafelkleed.
Wordt vereolgd).