HIEUW E
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
No. 86.
Zaterdag 27 October 1917.
46e jaargang-
VERSCHIJNT WOENSDAG ER ZATERDAG.
DE OORLOG.
BINNENLAND.
Amersfoortsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 1.
Franco per post door het geheele Rijk 1.15.
Afzonderlijke Nummers 5 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat II. Telephoonn 69.
ADVER1ENTIËN:
Van 16 regels 0.90; iedere regel meer 15 Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Een sombere voorspelling.
De Duitsche overwinningen in de
Oostzee vestigen de aandacht van do
Engelscha bladen op den mogelijken
invloed daaivati op de neutrale landen
in het Noorden en op Nederland. Hol-
brook Jackson schrijft b.v. in »Rey-
nolds NewspaperssDuitschland is
besloten de heerschappij te voeren over
de Noord- en de Oostzee. Voor hel
oogsnblik beeft het zich reeds meester
gemaakt van de Belgische kust en
sedert geruicnen tijd heeft het ook zijn
boos oog op Holland gevestigd. Het
heeft dit laod reeds aanbiedingen ge
daan. Nederland heeft echter met zeer
grooten cnoed, gezien de nabijheid van
dezen dreigenden minnaar, weerstand
geboden. De Duitsche controle over de
Noordzee is echter onvolledig, tenzij
ook bet Skagerak, het Kattegat en de
Sont Duitsch bezit zijn. Daarom is bet
booze oog ook op andere neutralen
gericht. Zou de oorlog nog tot na bet
volgende jaar worden gerekt en zou de
blokkade, zooals onvermijdelijk moet
geschieden, nog scherper worden, dan
kan daarvan het ;evolg zijn, dat een
of andere neutrale staat, daai toe ver
leid door het lijden, dat bij moet onder
gaan. zich bij de vijandelijke alliantie
aansluit. Dit is een mogelijkheid, waar
mede rekeoing moet worden gehouden.
Het zou wel geeo invloed hebben op
den militairen toestand, doch wel op
het lot van die landen.s
Jackson doet dan een voorspelling
omtrent bet tijdstip van het einde van
den oorlog. .Aannemende,* alzoo
schrijft bij, «dat het Russische leger
zich weer herstelt en den vijand in hel
aanstaande voorjaar weer bet hoofd
biedt, waardoor het 150 Duitsche en
Oosienrijksche divisies zou vasthouden,
dan zou Amenka's hulp aan man
schappen en vliegtuigen in den winter
van het volgend jaar een einde aan
den doodstrijd van Europa makett.
Indien echter in het andere geval Rus
land verder zwak blijft ou gelegenheid
geeft, dat 40 of 50 divisies naar het
westelijke oorlogsterrein worden over
gebracht, dan zal de oorlog nog ver
moedelijk met 2 jaren worden verlengd.
Mijn meening is, dat de ooi log op zijn
vioegst niet voor November 1918 ge
ëiitdtgd zal zijn, doch ik kan mij niet
denken, dat de vijandelijkheden tot na
November 1910 zullen voortduren. Veel
hangt af van Rusland en van onze
bekwaamheid, om oas in samenwer
king met Amerika en Frankrijk de
oppei heerschappij in de luebt te ver
schatten. Indien het weder beter wordt
en wij nog meer terrein veroveren, dat
wij noodig hebben als sptingplank voor
de bevrjjding van Vlaanderen, dan zal
de beslissing in den beifst van 19i8
zekerder volgen.
Aardappelen.
De Mitt, van Landb. heeft bepaald
lo. Art. 2, sub a, van zijn beschik
king van 24 September jl. betieffende
aardappelen, wordt gelezen als volgt:
nOp het vervoer van aardappelen
van het veld naar de opslagplaats
van den verbouwer, mits het vervoer
plaats vindt langs den kortsimogtlij-
ken weg en tusschen 1 uur voor
zonsopgang eu 1 uur na zonsonder
gang*;
2o. Art. 4 (1) vervalt; het 2e lid
van art. 4 wordt le lid, het 3e lid
van art. 4 wordt 2e lid
lu veiband met bovenstaande heeft
de Minister de volgende circulaire tot
de gemeentebesturen gericht:
»Ik heb de eer u mede te deeleu,
dat bet legerbestuur bezwaren bij
mij beeft ingebracht tegen bet be
paalde in artikel 4, le lid, der aard-
appeldistributieregeling. ingevolge welk
voorschrift de voorziening vau het
leger van aardappelen ook door uwe
tusschenkomst zoude geschieden. Ook
van enkele gemeentebesturen heeft
mij het veizork bereikt zoo spoedig
mogelijk ontheven te worden van de
bemoeiingen, uit dit voorschrift voort
vloeiende.
Ik heb gemeend hieraan te moeten
tegemoet komen; slechts voor zoover
door de bevoegde autoriteiten van
land- en zeemacht de tusschenkomst
van bet gemeentebestuur wordt ver
zocht b.v. omdat het detachement
van te geringe getalsterkte is om
voor eigen proviandeering te kunnen
zorg dragen, zal ik bet op prijs stel
len, dat uwe tusschenkomst nog zal
worden verleend. Als algemeene regel
zal de militaire administratie derhalve
rechtstreeks van aardappelen worden
voorzien door de Aardappelenvereeni-
ging De Rijkscommissie van Toezicht
op die Vereeniging zal zorg dragen
de daarvoor noodige ontheffing van
het verbod tot aflevering en vervoer
van aardappelen te verieenen.
Van deze gelegenheid is tevens
gebiuik gemaakt te voldoen aan het
verzoek van vele belanghebbenden
om het vervoer van het veld naar de
opslagplaats van den verbouwer ge
durende een grooter aantal uien per
dag toe te staan.
Voor zoover militaire afdeelingen
zijn gelegerd in streken waar aard
appelen worden verbouwd, zullen deze
door de betrokken commandanten
kunnen worden gevorderd op grond
van artikel 32 of 33 van de Iukwar-
tieringswet. De commandanten zullen
alsdan aan den burgemeester opgave
doeo van de gevorderde hoeveelheden.*
»St.-Ct.«
Aardappel-distributie.
Het Bureau voor Mededeelingen
inzake de Voedselvoorziening, meldt
omtrent de aardappel-distributie, dat
thans een begin zal worden gemaakt
met de verzendingen voor de reserve-
voorraden voor zes weken, die de
gemeenten zelf zullen moeten be
waren.
Gedistribueerd worden thans alle
geelvleezige soorten zandaardappelen,
de eigenheimers en borgers en de
industries van de klei.
De vraag is gesteld of het weke-
lijkscbe rantsoen van 4 K.G. per hoofd
niet kan worden verhoogd. Omtrent
de totale opbrengst van den aard
appeloogst kan echter op dit oogen-
blik nog niets met zekerheid worden
gezegd.
Onse schepen in Amerika.
Naar wij vernemen wordt de schade,
geleden door bet niet uitvaren onzer
in Amerika met levensmiddelen en
veevoeder geladen schepen geraamd
op f 64 millioen. Hierin is begrepen
circa f 5 millioen als vergoeding 'aan
de scheepvaartmaatschappijen uit te
keereri.
Bij de vaststelling van de schade is
als basis aangenomen, dat de ladingen
geheel verloren zyn en dat de totale
vergoeding aan de reederijen, waaneer
de schepen op dit oogetiblik zouden
terugkeeren, 16 millioen gulden zou
moeten bedragen. Tel.
Het goederenverkeer te witter.
De Minister van Landbouw heeft
aao alle commissies en andere orga
nisaties welke in verband met de
tegenwoordig# bijzondere tijdsom
standigheden zijn ingesteld, een aan
schrijving gericht, waarin hij ter be
perking tot een minimum van bet
goederenverkeer op de spoorwegen
hen uitnoodigl te bevorderen dat
goederen, op welker wijze van tran
sport door hen invloed kan worden
uitgeoefend, niet langer per spoor,
doch uitsluitend te water zullen wor
den vervoerd, voor zoover dit maar
eeriigszins mogelijk is.
De Minister besluit met de ver
klaring, dat bij gedwongen is alle
bulp. die de Regeering nog kan ver
ieenen aan het zooveel mogelijk in
stand houden van het economische
leven, te onthouden aan hen, die
zicb niet dienovereenkomstig ge
dragen.
Het handelsverkeer met Engeland.
»Het Vaderland" van gisteravond
berichtte
»Een Haagsche firma schrijft ons
Uit de heden ontvangen Engelscbe
post blykt ons, dat de Engelsche
regeering geen enkele license (ver
gunning) van export naar Nederland
meer geeft. Vier van onze corres
pondenten melden ons hieromtrent
precies hetzelfde. Zou onze regeering
biervan ingelicht zijn, of kan zij langs
dezen weg biervan kennis krijgen?"
Het Nederlandsche Correspondentie
bureau in Den Haag meldt ons
Naar aauleiding van het boven
staande is ons hedenavond bij in
formatie gebleken, dat ter bevoegder
plaatse deze maatregel van Engeland
bekend is. W0 vernamen tegelijker
tijd dat bet een maatregel is welke
door Engeland tegenover bijna alle
neutrale landeu wordt toegepast en
in geen enkel verband staat met de
tusscben Engeland en Nedeiland ge
rezen zand- eo grindquaestie.
»N. v. d. D."
De Tweede Kamer heeft het
wetsontwerp regelende den aanleg en
de instandhouding van spoorwegen met
beperkte snelheid, aangenomen.
Oranje en de Hervorming.
In ile Nieuwe Kerk te Delft waren
Woensdagmiddag benevens een groot
aantal lidmaten der Ned. Hervormde
Gemeente en belangstellenden, ook een
500 tal leden van bet Congres te'sGra-
venhage aanwezig, tot herdenking
van het 4e eeuwfeest der Hervorming.
Op deze bijeenkomst weid door dr.
J. Th. De Visser, lid der Tweede Kamer,
en prof. A. Eekbof, hoogleeraar aan de
Rijksuniversiteit te Leiden, de betee-
kenis van Oranje voor de Hervorming
in bet licht gesteld.
Na de rede van dr. De Visser legde
jhr. mr. L. v. d. Bergb v. Heemstede,
uit 's Gravenbage, een krans op bet
praalgraf van Prins Willem den Zwijger.
Mevr. De Haan luisterde de plechtig
heid met eenige liederen op.
OH UT? T0 PM TTTT TIP BPPÏÏTQ7AAT rangschikte de rollen. Bedacht mani-
ÖUnlilöiiJj Uil Uil MiUlüÖilMlj pulatiën. Was de kool-scherpzinnige
door MaItre Corbkaü. kop. Wiens gezag als pienter-zaken-
p man rotsvast stond. In dezen kring
e j van nieuwe vertrouwelingen der zaak
Hij kon gaan. I word Gerrit geroepen.
Zat na te denken op zijn oude De dreigende blik van patroon,
plaatsje. waarin hij de haat tegen hem altijd 1
Voelde, dat hij op 't punt stond,zoo duidelijk had gevoeld, hield hem
meê te glijden naar omlaag. I als vast. Een woord van protest, als
Zocht vr.uohteloos naar de kracht 't bij hem opkwam werd als gesmoord
om zich te ontworstelen aan hetgeen in zyn keel. Hij durfde niet. Luisterde
dreigde hem te zullen omstrengelen, i naar de dingen, die van hem gevor-1
Er werd gescheld van-uit het patroons- derd werden. Slnwigheden, uitgebroed
kantoor. door cynisch overleg. Niet door den
Men had hem noodig. strafrechter te achterhalen. Jnist langs
Van Dalen vond er een dikken het kantje af. Moreele-laagheden in
meneer met zwaren gouden horloge- zaken, door meneer Ferdinand uitge-
ketting op 't vest, in tabakswolkendacht om zijn wankelend krediet te j
gehuld. Die zwijgend, spiedend, alles-herstellen. Hij, Gerrit, de eenige
observeerend maar zelf bijna nooit iets op kantoor, van den stand der zaken
zeggend, tabakswolken zat uit te op de hoogte, moest instrument,
blazen. i bemiddeling, medium zijn.
En een mager nederig-doend kereltje, De atmosfeer in het kantoortje,
dat telkens hinnekend lachte, ieder waar nog zóó kort geleden de oude,
steeds gelijk gaf en afwachtte Hij eerlijke, tegen de schunnige sluw-
was de armste, de nederigste, maar heden van zijn zoon opworstelende-
ook de sluwste. De dikke, zwijgende, oude patroon had gezeten, werd on-
was eigenlijk de lakens-uitdeeler. j dragelijker.
En patroon, meneer Ferdinand,I Er stond een kruik klare.
Meneer Ferdinand wist hij
hield ervan bij onderhandelingen met
sommige «vrienden" de kelken te laten
doorgaan. Zelf was hy uiterst schor.
Loog dat hij begin vaü maagkanker
had. Nipte nauwelijks aan zijn glaasje.
Liet de anderen zich bedrinken. Profi-
teerend dan, van hun verminderende
kracht tot zelfcontrole. Gerrit dronk
meê. Er kwam een slappe onverschillig
heid, een geval van willooze onmacht,
over hem.
Hij lachte nu over gore geestelooze
moppen, die altijd-lachende ja-broêr
tapte. Hij begon zelfs belangstelling
te gevoelen voor de zeer ingewikkelde
manipnlatie, waardoor meneer Ferdi- j
nand in den tijd van een dag-of-wat,
liep het niet tegen, een paar,
duizend pop dacht te verdienen.
Hij keerde zyn rol. De patroon had
hem beloofdwanneer alles naar
wensch afliep, dan zat er voor hem
Gerrit een gratificatie van honderd
pop bij.
En met het altijd-lachende kereltje
zat hij dien middag na kantoor
tijd nog weer te borrelen in een
café.
Het pientere ventje praatte rad,,
aanhoudend. Tapte kostelijke uien op
«stommerikken", die bang zyn voor
dit en bang voor dat, èn van wie
't einde is dat ze «op stroo sterven".
Langzaam maar zeker kwam de ge
dachte by Gerrit op zich los te scheu
ren, vrij en onafhankelijk te maken
van meneer Ferdinand. Hy wist
fortuin van beteekenis bezat patroon
feitelijk niet. 't Berustte op sluwe
praktijkjes, zwendel, waarom kon hy
niet hetzelfde
Eiken middag zat hij nu met vroolijk,
ieder naar den mond pratend mannetje
te babbelen. En zy dronken veel bor
rels. 't Kereltje was er tegen bestand.
En in Gerrit smoorde, doode, ver
nielde 't alle «scrupules". Overheer-
schend wordt-al-meer de zucht om zich
vrij te maken van den gehaten patroon.
Half-bewust werd, in hem, dat ver
langen geprikkeld, aangewakkerd door
het besef, dat de jonge patroon 't was
geweest, die den eerlijken mensch in
hem vermoord had.
Hij ging stillekens speculeeren.
Steeds driester, 't Liep hem aanvan
kelijk wel mee.
Toen kwam een geduchte tegenslag.
En hy stond vóór de keuserop,
1 dadelijk, zonder mogelijkheid van red
ding, of nog «drijvende" te blijven.
Hij greep uit de kas. Wist op
meesterlijk-sluwe manier het gat te
stoppen.
't Duurde een maand-of-wat.
Altyd-lachend jabroêrtje had «de
bacle" zien aankomen. Verdween van
de vlakte. Rnim een week vóórdat
't uit was. Finaal.
Toen patroon Ferdinand als eerste
getuige-ü-charge moest optreden in de
zaak van Gerrit Van Dalen, die ook
hem voor niet gansch-onbeduidend
bedrag had bestolen, zag hij on
danks al zijn ijzeren zelfbedwang toch
een tikje bleek, 't Kon tóch wezen,
dat beklaagde «klappen" zou. Maar
't was haast ondenkbaar. Patroon wist
te veel. En met dezen zou beklaagde
zichzelf nog veel dieper in den afgrond
helpen.
Mijnheer Ferdinand hield zich goed
op de rechtszitting. Zijn houding was
in-de-puntjes, volmaakt-correct. Wat
ook zoo zeer bewondering wekte wa»
j dat de bestolen patroon den beklaagde
