april 1980
nogal eens door ervaring of kennis kan veranderen, soms snel, soms langzaam.
Mensen, ook in zo'n gemeentelijke gemeenschap, zijn niet statisch. Niet alleen
qua opvatting, maar vaak ook voor wat hun vestigingsplaats betreft. Wat zijn
het voor mensen? Mensen die er van oudsher wonen, de import, de tijdelijk ge-
vestigden, de buitenlanders of het nu bijvoorbeeld Amerikanen of Turken zijn,
zwart of blank of bruin. Allemaal mensen die elkaar zoeken of afstoten. Men
sen in sociale lagen. De zwakkeren, die onze constante aandacht behoeven, de
sociaal sterken soms met positieve instelling ten opzichte van de plaatselijke
gemeenschap, soms minder gemotiveerd. Idealisten of nuchtere doeners. Of werk
nemers die meer zich zelf zouden willen zijn. Maar ook moeilijkheden makende
of bindende personen. Belangrijkste kenmerk: Ieder is anders, maar allen leven
in één gemeente wel bij elkaar. Zulk een samenleving - wat een mooi woord
"samenleving" in dit verband - verandert steeds. Ze beweegt, ze botst, ze
wringt - ze leeft!
De historische "vrijplaats" die Soest vroeger was raakt aan dit idee, hoewel
dit begrip nu ruimer moet worden uitgelegd dan toen.
En dan nog de vraag: Welke groep overheerst daarin bovenmatig? Wie heeft er te
veel te zeggen? Komt iedereen redelijk aan zijn trekken? Een gemeente, een
dorp of een stad of iets daar tussenin herbergt al deze mensen. Bij het bestu
ren van een gemeente dit alles steeds te beseffen en de mens in al zijn ver
schijningen te onderkennen, is van het grootste belang.
Tweede opmerking. Elke gemeenschap verandert - soms haast ongemerkt - door de
tijden heen. Zeker in deze dynamische tijd. De mensen zijn niet statisch. Dus
ook de gemeente niet. Zij staat niet stil. Zij kan niet stil worden gezet. Dus
ook een plaats als Soest niet. Als het wel gebeurt, gaat zij snel kapot. Zelfs
goed conserveren van een stad - het laten zoals het nu is - is in mijn opvat
ting dus niet stilstand, want dat is neergang en verval. Het is het zich
steeds weer vernieuwen, ook met een zekere ontplooiingskans, wanneer zich dat
natuurlijkerwijze voordoet. De jonge aanwas mag toch niet worden weggestuurd,
wanneer het niet strikt nodig is? En wie daarbij maar iets meer wil doen voor
zijn medemens kan daarmede ongekend machtige impulsen geven aan de gehele ge
meenschap
Waarom verandert deze samenleving steeds? Denk dan daarbij behalve aan de
mensen zelf, aan de ontwikkeling van de economie: de welvaart oplopend of af
lopend. Maar de zogenaamde natuurlijke omstandigheden veranderen ook. De wis
selwerking van cultuur en natuur is onmiskenbaar. De invloeden van buiten
stoppen niet bij de gemeentegrenzen. Automatisering en ver"chip"ping zijn
zulke nieuwe ontwikkelingen waarop de gemeente snel moet inspelen. De mens
zelf wil niet onderuit gaan, verstenen of gemassificeerd worden. Het eenvor
migheidsgevaar loert. De plaatselijke gemeenschap is ook hier een tastbaar en
begrijpelijk kader voor iedere burger om onontkoombare veranderingen en ont
wikkelingen van buitenaf op te vangen. Bovendien geeft die plaatselijke ge
meenschap door haar overzichtelijkheid en bekendheid voor de mensen houvast
bij groeiende onzekerheid.
Derde opmerking. Wij moeten beseffen dat het in het geval van Soest om
40.000 vorenomschreven mensen gaat, waaraan de ontwikkelingen om ons heen
niet voorbijgaan en waarop een gemeentebestuur alert dient te reageren. Hoe
duidelijker dan de doelstelling die een bepaalde gemeente zich stelt, is ge
formuleerd, hoe beter bestuur en beleid mogelijk worden. De eigen gemeente
lijke zelfstandigheid en identiteit is aan de aard en de bereikbaarheid van
die vast te stellen concrete doelstelling gekoppeld. Dus simpel gezegd: Zeg
6
