Brandstoffen
Yï' c ::rYri' W
D. F. VOIGT
Boixwcrediet beschikbaar.
-niiouir
UitgaveG. J. SMIT, v. Weedestraat 35, Soestdijk - Telefoon 181
Bureau te Baarn: VAN DE VEN's Boekhandel - Telefoon 139
O 1
s Makelaar - Taxateur
Sta; nhofstraatS, TelefoanS45
N.V. L. DE RUITER Co's
Bran^stoffenhandel
Je adres voor prima
DE
EERSTE GOOISCHE
HULPBANK
5e Jaargang No. 39
Gecontroleerde oplaag te samen 6500 exemplaren.
Vrijdag 8 October
Redactie-Adres te Soest: Van Weedestraat 11 - Soestdijk - Telefoon 68
Redactie-Adres te Baarn: Veldheimweg 48
Adres te Soesterberg Rademakerstraat 15.
De Christelijke bladen het ..Soester Nieuwsblad" en „De Baarnsche Koerier
worden steeds gratis huis aan huis bezorgd te Baarn, Soest, Soestdijk. Soestc
berg, Soestduinen en Lage en Hooge Vuursche.
De 3 October Vereeniging te Leiden hield, ter gelegenheid van haar 40-jarig
3 Oct. j.1., een optocht en openluchtspel, voorstellende De intocht van Jan v
Een overzicht van het spel.
bestaan op
van Beieren.
WAAKT!
Een paar weken voor Pinksteren van dit
jaar verscheen er in de plaatselijke bladen
van Soest een ingezonden stuk van de hand
des heeren Lodewijk van Mierop. De strek
king van dit stuk was, dat hij aan de be.
woners van Soest wilde bekend maken, dat
men niet moest denken, dat 't bestuur der
stichting Chreestarchia en de bewoners der
huizen op Engeridaal, in't bizonder de families
Ortt, Littooy en Rink sympathieseerden met
de ideeën van de bezoekers van het com
gres, dat met Pinksteren nu al twee keer
daar is gehouden. We weten immers, dat
daar het „Vrije Jeugd Verbond" zijn tenten
had opgeslagen en door verschillende spre
kers hun ideeën werden verkondigd. En wel
ke ideeën waren dat: dienstweigering, gods
loochening, vrije liefde, massale staking, re
volutie, anarchisme.
En wat zien we nu gebeuren: Zaterdag
en Zondag 3 en 4 October 1926 heeft te
Utrecht het Tweede Landelijke Congres voor
dienstweigering plaats gehad in het spoor
weghuis aan de Oude Gracht. Zaterdagavond
viel de opkomst niet mee; een 350 a 400
personen, waarvan het jeugd-element sterk
de overhand had. In de zaal waren eenige
bekende figuren uit de dienstweigerings-ac-
tie, o.a.: Herman Groenendaal, Schurman,
Ds. A.'*R.' cie Jöng, pred. bij de Profest,
Bond te Bussum, M. L. v. d. Es uit Soest....
en Lodewijk van Mierop uit Bussum.
En nu de ideeën, die op dat congres wer
den verkondigd.
Een der sprekers, ds. O. K. van der Horst
uit Deersum, redevoert over „Parlementair
en buiten-parlementair".
„Parlementair beteekent: trachten door te
dringen tot bestuurscolleges en den staat te
veroveren, zoodat hij principieel anders
wordt".
„Buiten-parlementair: wie aan deze metho
de denkt, acht den staat een burcht, diie
bestormd moet worden en vernietigd, tot
een nieuwe maatschappij op de puinhoopen
zal verrijzen, denkt aan de massale dienst
weigering, de massale staking. Men zou deze
beide methoden zóó tegenover elkander
kunnen stellen: de reformistische en de re
volutionaire".
„Geloof en wil zijn scheppende krachten;
dat hebben wij eerst in de massa te brengen.
Haat en wanhoop waren er in 1918 weP
(Troelstra-greep), maar het geloof ontbrak,
waaruit de wil geboren wordt. Dit behoeft
niet te zijn een onmiddellijke afwijzing van
de parlementaire methode".
„Het reformisme gaat hier van uit: pak wat
je pakken kunt, al zou je graag meer willen.
Het radicale, het heroïsche van de revolu
tionaire levensrichting trekt aan, trekt ieder
aan, dile begrijpt, dat zonder moed in het
leven niets wordt bereikt. Wanneer wij er
voor zorgen, dat wij alleen een compromis
sluiten van uit het revolutionair standpunt,
de revolutionaire wil behouden, dan sluit het
buiten-parlementaristische het reformisme
niet uit
M. L. v. d. Es uit Soest voerde het woord
als vader van een dienstweigeraar. Hij wees
op het verblijdende van de nieuwe jeugdbe
weging, die uit wil boven het kapitalisme en
miilitairisme. Op de ouders rust de taak de
kinderen te sterken, opdat zij flinke men-
Drogist Gsdiploneerd Opticien.
BURGEM. GROTHESTRAAT 28 - Soestdijk
Eerste Soester Electrische Brillenslijperij.
'3R0GTE SORTEERING FOTO-ARTIKELEN
schen mogen worden, die „neen" durven
zeggen als men een onzedelijke daad (mi
litaire dienst) van hem eischt.
Albert de Jong uit Bussum sprak over
„revolutionair-anti-militarisme" enzeide o.m.:
Wij willen revolutie, doch gij moet weten,
dat, zoo ge dienst weigert en ge u gedraagt
naar de feiten op grond waarvan dit con
gres bijeen is, ge staat midden in de sociale
revolutie. Niet kapitalistische vrede of kapi-
talistischen oorlog, maar revolutie of oor
log.
De heer A. L. Constandse uit Den Haag
zeide o.m.: Er is tusschen den opstandige
mensch, die dienst weigert en den middel-
matigen mensch een groot verschil. De op
standige handelt naar hetgeen hij goed en re
delijk acht, maar de middelmatige zal on
middellijk voor het beginsel wijken, indien
zijn loon gevaar loopt. De opstandige mensch
is voorstander van 't persoonlijke, zedelijke
en redelilke bewustzijn. Het. .-.hiuHArucm^.
Hangt Hij cfah, dat zActi .re-Urnenti door auio-
nomie van de moraal. Practisch leidt dit hu
manisme tot anarchisme, dat de groote en
gevaarlijke leuze heeft: „doe wat ge wilt"...
En nu de vraag: Zijn dat niet dezelfde
ideeën, die verkondigd werden op het con
gres van het „Vrije Jeugd Verbond" aan de
Bosstraat te Soest?
Waarom nu tegen Pinksteren getracht de
bevolking van Soest wijs te maken, dat hij
en zijn vrienden aan de Bosstraat niet aan
sprakelijk gesteld zouden kunnen worden
voor en geacht zouden kunnen worden in
te stemmen met het standpunt, het optreden
en de verkondigde ideeën dergenen, die voor
die dagen huurders van bedoeld terrein wa
ren.
Neen, ieder voelt, wanneer men niet sym-
pathieseert, neen lijnrecht staat tegenover de
verschrikkelijke ideeën van het „Vrije Jeugd
Verbond" men er niet aan denkt, hun ge
legenheid te geven propaganda te maken
voor alles wat indruischt tegen gezag en
zedelijkheid en godsdienst.
OMMEKEER
De „Standaard" wees kort geleden op een
eigenaardig onderzoek, dat door het Fran-
sche blad „Le Figaro" was ingesteld.
Dit blad stelde de vraag: „Bestaat er een
tegenstelling tusschen de natuurwetenschap
en het godsdienstig gevoel?"
En deze vraag heeft het blad voorgelegd
aan de leden der „Academie des sciences",
het hoogste genootschap van Fransche be
oefenaars der natuurwetenschappen, waarin
alle de grootmeesters dezer wetenschap en
alleen zij vereenigd zijn.
Op deze vraag zijn 74 antwoorden inge
komen, welke in de kolommen van de Figaro
zijn gepubliceerd.
En dan loont het de moeite om (leze
antwoorden iets nader te bekijken, omdat
zij blijk geven, van een gansche ommekeer
in de gedachtenwereld dezer grootmeesters
in de natuurwetenschap.
De groote opbloei der natuurwetenschap
pen in de vorige eeuw heeft er bij vele harer
beoefenaren toe geleid, dat men haar deer
lijk is gaan overschatten. Men meende, dat
haar methodes de middelen verschaften, om
heel het leven en al het geschapene te be
grijpen en alles wat te voren mysterie was
gebleven op logische wijze te verklaren.
Alles kon door die wetenschap tot wis
kundige formules worden herleid, welke ons
KRONIEK VAN DE WEEK
Het Belgisch verdrag. Aanne
ming zedelijken plicht? Waarom
dan de goedkeuring nog der Ka
mers? Draaien draaien. De
koe gemolken. Leve de vrijheid.
Leve de democratie.
Deze week is het antwoord verschenen
van den minister van buitenlandsche zaken,
op het voorloopig verslag van de Tweede
mer inzake het verdrag met België.
Zooals men weet stond in het voorloopig
verslag, dat geen der leden voorstander was
om het kanaal AntwerpenMoerdijk te doen
graven.
Ook op andere punten was de critiek op
het beleid van Minister v. Kamerbeek be
treffende het verdrag met Belige lang niet
malsch.
den sleutel brachten tot volkomen beheer-
sching van alle stoffelijk en geestelijk be
staan.
Wat met die wetenschap niet direct ver-
eenigbaar was, omdat het voor wiskundig
begrijpen niet toegankelijk was, werd een
voudig voor redelooze onzin verklaard, wat
in sommige bekrompen zielen nog kon hui
zen, maar door het groote licht van die na
tuurwetenschap binnenkort wel zou verdwij
nen.
Het geloof aan een persoonlijken God, aan
schepping, aan wonderen, aan een leven
hiernamaals, had in beginsel afgedaan, om
dat het zich niet liet invoegen in de natuur
wetenschappelijke levensbeschouwing.
De onkundige massa en enkele inconse
quente geleerden mochten nog aan deze
dwaze voorstellingen vasthouden, de alge-
tneene verlichting zou door opvoeding en
onderwijs daaraan eerlang een einde maken.
Alle religie was ten slotte niet meer dan
stompzinnigheid, die voor de vierschaar der
natuurwetenschap onherroepelijk geoordeeld
.stond.
Men had de lichten des hemels uitgedoofd.
Maar juist door dat men alle contact met
elke religie verbrak, was men ook geheel op
zich zelf aangewezen en moest men nood
wendig alles wiskundig verklaren.
En hierin juist schoot men zoozeer te
kort, dat de werkelijke geleerden zich schaam-
De minister tracht nu in z'n antwoord
een en ander goed te praten.
't Wil ons echter voorkomen, dat de mi
nister niet bijster gelukkig is in z'n verde
diging, want de minister beroept zich er
op, dat het tractaat van 1924 hetzelfde is
van 1919 en toen zou de volksvertegenwoor
diging het zonder slag of stoot hebben goed
gekeurd.
Voorts zegt de minister, dat het hier gaat
om een gegeven woord.
Als dat alles waar is, kan men vragen:
„waarom wordt dan dit verdrag zooals het
nu is, aan de Staten Generaal voorgelegd?
Alleen maar voor den vorm? Als het recht
van veto der Staten Generaal geen wassen
neus is, dan zal zij dit verdrag nu wel ver
werpen.
Deze verwerping geschiedt dan door de
onverstandige houding en handelwijze van
België.
Toen in 1919 het verdrag gereed was, trok
België zich opeens terug en wilde van on-
derteekening niet weten.
Daarom gaat het niet aan, dat de minister
nu de Kamers binden wil aan een afspraak
waaraan België zich in 1919 bot heeft ont
trokken.
En nu, om nu aan de Nederlandsche re-
geering den pas af te snijden, om nog weer
wijzigingen voor te stellen, heeft de Belgi
sche Kamer in een vloek en een zucht even
vlug het verdrag aangenomen. En nu
komt onze minister vertellen: „wijzigen gaat
niet meer en omdat ik m'n woord heb ge
geven in 1919 moeten de Kamers het ver
drag zoo slikken als het daar ligt".
"t Gebeurt meer, dat strubbelingen tus
schen volken en staten onderling hun be
slag krijgen in een tractaat, dat door beide
volken aangenomen wordt.
Maar als met name ons volk zedelijk ver
plicht is, het Belgisch verdrag te aanvaar
den, welk verdrag in een onderonsje is in
elkaar gezet en blijkens de kritiek van man
nen van naam, vol gebreken zit, is het ons
ten eenenmale onbegrijpelijk, waarom het dan
nog aan de Kamers wordt voorgelegd.
En als zulks de gewoonte is te doen met
buitenlandsche verdragen, dan kunnen we
dat recht des volks wel uit de grondwet
schrappen.
't Is te hopen, dat de Kamers straks, waar
zij niets meer kunnen wijzigen aan het ver-
drag, het zonder meer zullen verwerpen.
schapjplijkheid van inzichten tusschen ons
over le kwesties van grooter beteekenis".
Ziezoo, nu is de koe tenminste gemolken.
Nu jnoet Mussolini ook nog eens praten
met briand en Stresemann.
1
De *Roel (een Russische courant) maakt
melding van een dezer dagen verschenen
beslui* van het centraal uitvoerend comité
der S jyjet-Unie, waarbij het aantal catego-
riën nn burgers, die niet bevoegd zijn liet
stemrecht uit te oefenen, aanzienlijk wordt
Bij het station Soestdijk
Verzeteringen Brand. Inbraak etc. Belast zich
met xn- en verkoop van Villa's, Landhuizen,
Winkelhuizen, Bouwterreinen en vaste goederen
Chamberlain is eens met Mussolini we
zen praten. Daar is niets tegen. Maar hoor
hu _daar.van. hekend wordt-Lramaakt pn
Niet door de een of andere dagblad-cor
respondent met een vruchtbaren duim.
Eerst werd er bekend gemaakt, dat deze
ontmoeting zonder 't minste politieke belang
was. Dat trachtten de Engelschen ons wijs
te maken. Maar tegelijkertijd vertellen de
Italianen, dat over de belangrijkste politie
ke vraagstukken was gesproken.
Nu, dat is zoowat precies hetzelfde, maar
dan bedoel ik diplomatiek hetzelfde. Een
gewoon mensch zegt: „Dat is precies an
dersom".
Later vertelde Chamberlain zelf, dat er heel
weinig over politiek gesproken was. En nog
later vertelde hij, dat hij Mussolini was we
zen opzoeken ais vriend en nu ja, ook als
minister van buitenlandsche zaken.
En nu hij weer te Londen is, zei hij: „Ik
heb met Mussolini over vraagstukken, waar
bij Italië en Engeland betrokken waren, ge
sproken en ook over kwesties van ruimer
beteekenis op het gebied van de Europee-
sche politiek. Ik merkte zonder verbazing,
maar met veel voldoening de groote gemeen-
uitget'reid. Voortaan zullen geen stemrecht
bezitten: de boeren, die meer dan één ge
huurde werkkracht in hun bedrijf hebben;
priesters; gewezen politie-beambten en ge
wezen ambtenaren.
Voorts is bepaald, dat iemand, die van
een maatschapeplijke positie, waaraan geen
stemrocht is verbonden, overgaat naar een
positi', waaraan wél stemrecht verbonden
is, dit. eerst zal kunnen uitoefenen vijf jaren
na dien overgang.
Dit besluit der sovjet-regeering zou zijn
oorzaak vinden in de voor het sovjetgezag
ongunstige resultaten der jongste verkiezin
gen, waaraan is deelgenomen door verschil
lende categoriën van personen, die zich tot
nu toe van stemming onthielden. Het is een
scherpe - terugslag op de politiek van uit-
breiding van het kiesrecht, die gedurende
de laatste jaren door de sovjet-regeering ge
volgd is.
Advertenties voor elk der bladen van 1-5 regels fl.00. Elke regel neer f 0-20
De 3 October.viering te Leiden. 2. De Hertog en zijn gemalin met gevolg. Zie bij-
schrift foto 1.
KERKBERICHTEN
SOEST
Ned. Herv. Kerk.
Voorm. 10 uur (Kerk), Ds. R. Bartlema, van
Zeist, i
's avonds 6 uur (Kerk), Ds. A. Adriani,
van .'|'aarn. Doopbediening.
10-30 uur (Rembrandtzaal), Ds. A.
's ïvonds uur (Rembrandtzaal), Ds. K.
W. Vethake, van Utrecht.
Donderdag 14 Oct., 's avonds 7 uur (Rem
brandtzaal), Ds. W. Bieshaar, van Den Haag
voor den Ger. Zendingsbond.
Roomsch Katholieke Kerk
Parochie St. Petrus en Paulus
Voorm. 7 en 9 uur H. Mis en te 10.30 uui
Hoogmis.
NIEUWSTRAAT 14 - TELEFOON 103
-'' Wil
ij.
'i' rfjltïf
rC-A-:; -JL iilüJUf
Het gebouw van de Nederlandsche Handels Mij. te Amsterdam werd deze week officieel
geopend.
den over hun hypothesen en op hun schre
den terugkeerden, om te erkennen, dat zij op
zoovele wonderen stuiten, dat het niet mo
gelijk was, wonderen te ontkennen.
Tweede rangs geleerden mochten de oude
theorieën nog vasthouden en doodgewone
betweters mogen u nog triomfantelijk de
natuurwetenschap als het een en het al voor
houden, de groote geesten op dit gebied
hebben hun standpunt verlaten en weer voor
een soort religie plaats ingeruimd. We zeg
gen, een soort religie. Want we bedoelen
volstrekt niet, dat deze menschen nu opeens
christ-geloovigen zijn geworden. O neen,
maar ze gaan meer rekening houden met
een hoogere macht. Ze noemen die macht
misschien nog X de onbekende, maar men
erkent alvast het bestaan van iets hoogers,
iets dat niet grijpbaar en onbegrijpelijk is.
En het is deze terugkeer in de natuurwe
tenschap, die aan de Figaro ingaf, de voren
genoemde vraag te stellen aan de grootmees-
teren dier wetenschap.
Wat hebben die er nu op geantwoord? Er
waren er, als een eerste groep van geleer
den, die elk conflict tusschen religie en na
tuurwetenschap uitgesloten achten, om
dat twee verschillende inenschelijke
geestesfuncies betreffen; elk hunner bewoont
in de menschelijke ziel een eigen vertrek,
vertelde één der geleerden, een groot wiskun
stenaar. Men kan daarom, óf enkel natuur
wetenschap beoefenen óf énkel zich met re
ligieuze aangelegenheden bezig houden óf
beiden doen.
Natuurwetenschap en religie zijn eenvou
dig twee onderscheidene middelen en we
gen om zekerheid te verkrijgen, zij staan
naast elkaar, maar strijden nooit met elkaar.
Een tweede richting of groep is eveneens
van oordeel, dat de strijd tusschen het na
tuurwetenschappelijk onderzoek en het gods
dienstig gevoel niet zal kunnen rijzen, want
elk werkt op een geheel verschillend levens
plan .Het zijn twee totaal verschillende reek
sen van feiten en verschijnselen, waarmede
beide zich bezig houden. Wel verschillen de
werkmethoden, maar dit is enkel secondair,
enkel gevolg; het wezen van het onderscheid
zit in het uiteenloopend gebied van werk
zaamheid. Een beroemd scheikundige om
schrijft dit aldus, dat de natuurwetenschap
zich ten doel stelt de verstandelijke
beheersching van de krachten, die in de na
tuur werken, terwijl de religie strekt om een
vasten grondslag te verschaffen voor de be
vrediging van de behoeften van het hart.
Twee andere richtingen, die niet uitgaan
van de volstrekte scheiding tusschen natuur
wetenschap en godsdienst, maar juist uitgaan
van de eenheid van die beiden, komen nu
aan het woord.
De derde richting dan betoogt, dat natuur
wetenschap en religie, beide al hun zeker-
Parochle Maria Onbevl Ontv.
Voorm. 7.30 uur H. Mis en te 10 uur
Hoogmis.
Geref. Kerk.
Kerkgebouw Julianastraat
Voorm. 10 uur Ds. B. Alkema.
Nam. 5.30 uur Ds. L. Gorie, Em. pred.,
Amersfoort.
Kerkgebouw Soesterbergschestraat.
Voorm. 10 uur Ds. L. Goris, Em. pred.,
Amersfoort.
Nam .5.30 uur Ds. B. Alkema.
Chr. Geref. Kerk.
Voorm. 10 en nam. 5.30 uur Godsdienst
oefening.
Vereeniging van Vrijz. Godsdienstigen.
Gebouw Religie en Kunst, Rembrandtlaan.
10 Oct, voorm. 10.30 uur Dr. L .J. van
Holk, van Utrecht. Ceilo-spel.
12 Oct., avonds half 8, Historische
Kring.
SOESTERBERG
Ned. Herv. Kerk.
Voorm. 10 uur Ds. J. A. Radix.
Nam. 6 uur in de Chr. School aan den\
Postweg, de Eerw. Heer Dj. A. G. v. d.
Heide, van Amersfoort.
VAARTWEG 41
HILVERSUM
VERSCHAFT CREDIETEN
OP GEMAKKELIJKE
VOORWAARDEN
GEOPEND ALLE WERKDAGEN
VAN 10-1 UUR EN MAANDAG-,
WOENSDAG- EN ZATERDAG
AVOND VAN 7—8 UUR.
Voorm. 10 uur D§. A. Adriani.
Nam. 6 uur Ds. I. Kievit.
Vereeniging „Calvijn", Tromplaan.
Voorm. 10 uur Ds. I. Kievit.
Woensdag 13 Oct. 's avonds 7 uur Ds.
Bieshaar, van Den Haag.
Onderwerp: Het teeken des bloeds.
Geref. Kerk (Oude Utrechtscheweg).
Voorm. 10 uur en nam. 6 uur Ds. J. G.
Meijnen.
Chr. Geref. Kerk (Nassaulaan).
Voorm. 10 en nam. 6 uur Ds. K. Groen.
Roomsch Katholieke Kerk.
Voorm. 7 en 8.30 uur H. Mis en te 10 uur
Hoogmis.
Doopsgezinde Gemeente.
Geen dienst.
Leger des Heils. (De Wetstraat 25).
Voorm. 7 uur bidstond, voorrn. 10 uur
heiligingsmeeting.
Nam. 3.30 uur openluchtmeeting aan de
Groote Kom.
's Avonds 8 uur verlossingssamenkomst.
Woensdagavond 8 uur openbare samen
komst.
Donderdagavond 8 uur heiligingsmeeting.
Allen geleid door kapiteine Venus.
Protestanten Bond.
Voorm. 10.30 uur, Ds. G. Wufte Jr., van
Den Haag. Schaalcollecte.
Ned. Luthersch Genootschap voor In- en
Uitwendige Zending, afdeeling Baarn.
Zondag 3 Oct., voorm. 10.30 uur Aula Ly
ceum Vondellaan Prof. Dr. J. W. Pont, van
Bussum.
12 Uur Zondagsschool in het Lyceum.
LAGE VUURSCHE
Ned. Herv. Kerk.
Geen opgave.
INGEZONDEN STUKKEN
Buiten verantwoording der redactie.
ROOILIJNEN
In de laatste raadsvergadering was punt 2
van de agenda: Behandeling van een voor
stel van B. en W. tot wijziging van de artt.
8 en 13 der bouwverordening wel het voor
naamste gerecht, dat werd opgediend. Geen
wonder, dat men dan ook niet minder dan
twee en een half uur over dit eene punt
Aïf-öftfHhwiïe eMuT-aiFmojbiokreVr\xja'-geen
resultaat bereikt werd.
Aan wien dit te wijten? Aan de raadsle
den, aan een of meer fracties, aan een
groepje onwillige of narrige edelachtbaren?
Geenszins. Met geduld en lankmoedigheid
heeft de raad getracht het algemeen belang
te dienen en onder de knie te krijgen, wat....
neen, waarover Burg. en Wethouders hen
niet konden inlichten.
Het voorstel leek mij om meer dan een
reden een ontijdig geboren vrucht. Waarom?
le. Waren B. en W. zelf niet op de hoogte
van het te behandelen onderwerp. Een be
tere voorbereiding voor hen zelf was dus
plicht geweest;
2e. kwam dit zeer belangrijke, in de rechten
des burgers diep ingrijpende punt, in behan
deling, voor dat de raadsleden vooraf be
hoorlijk op de hoogte waren gebracht.
Een dergelijke zaak leent zich allerminst
in eerste instantie voor openbare behande
ling. Men had de raadsleden vooraf in een
bijeenkomst moeten doen inlichten door
den gemeente-architect, die natuurlijk de zaak
dat bleek zeer duidelijk in de openbare
raadsvergadering onder de knie had. Let
wel, niet in een geheime vergadering. Neen
in een gewone bijeenkomst, natuurlijk
niet toegankelijk voor het publiek opdat
geheimdoenerij altijd slecht werkt, vooral
voor openbare lichamen. Daar had men de
zaak rustig onder de oogen kunnen zien
en van alle kanten kunnen bekijken.
3e. omdat dit voorstel m.i. vooruitloopt
op een nog geheim stuk in portefeuille bij
B. en W.
Een geheim stuk in portefeuille bij B. en
W., waarover maar zoo publiek geschreven
heid in laatste instantie ontleenen aan den
zelfden grondslag, namelijk aan het geloof;
zij verschillen niet in wezen, maar alleen in
uitwerking.
Want het „mysterie" is niet alleen funda
ment voor de religie, maar ook van de na
tuurwetenschap, want ook al de logische re
deneeringen van de natuurwetenschap, be
rusten uiteindelijk op waarheden, die zelf
voor geen logisch betoog toegankelijk zijn.
Daarom, zoo betoogt een der grootste che
mici, heeft de natuurwetenschap haar waan
wijsheid opgegeven, zij is nederig geworden,
haar beste theorieën zijn ineen gestort als
onhoudbaar, zij heeft haar eigen levensraad
selen, zooals de religie de hare heeft en daar
om is zij vervuld van eerbied, zoodra zij het
verheven gebied van den godsdienst nadert.
Zij heeft de zekerheid van het waarlijk reli
gieuze gebed leeren waardeeren, inplaats van
bespotten.
De vierde richting gaat nog verder. Die
ziet in de resultaten van het natuurweten
schappelijk onderzoek een inleiding tot en
een bevestiging van de godsdienstige waar
heid. De natuurwetenschap streeft er naar,
het grootst mogelijk aantal verschijnselen te
verklaren door een zoo klein mogelijk aantal
wetten. Maar wat haar nooit gelukt of ge
lukken zal, dat is door te dringen tot het
wezen der dingen. En deze conclusie ver
wijst haar onverbiddelijk naar de religieuze
Mijnhardt's
Laxeertabletten
regelen zonder Kramp of Pijn uw Stoelgang.
Doos 60 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
waarheid, naar een levenden God, Schepper
en Onderhouder van alle dingen, Handhaver
ook van de zedelijke wereldorde, die zonder
Hem alle vastheid ontbeert. Heel de natuur
wetenschap wijst in laatste instantie heen
naar een religieus rijk des geestes, waarvan
de religie handelt, als zij leert, dat uit God,
van God en tot God alle dingen zijn. >j
Een enkele opmerking willen wij hier
slechts bij maken.
Waar is nu de hooghartige toon ten op.
zichte van den godsdienst?
Waar is de zelfverzekerdheid van de na
tuurwetenschap? Waar de minachting voor
alle religie, als iets oud-wijfsch?
Men erkent thans de waaMrde van de re
ligie. Gaarne zagen we, dat deze heeren
verder gingen, maar we zijn al dankbaar voor
deze gematigde uitlatingen.
We zijn er evenwel niet gerust op, dat die
zelfde natuurwetenschap, als zij onder gun
stiger omstandigheden werkt, den kop weer
opsteken zal en weer in de oude laaghartige
minachtende toon vervallen zal.
Een christen zal echter blijven 'buigen voor
het Woord Gods. Want we kennen ten deele
en we profeteeren ten deele, maar dat be
teekent volstrekt niet, dat, waar onze kennis
faalt, er dan duisternis is.
Want in Gods licht zien wij het licht.