SboÏI^eest Jft
GRONDOPPERVLAK^
DE SCHRANDERE HERDER.
Eens was er een tijd, dat de menschen
niet zooais tegenwoordig het bosch kon
den ingaan om hout te sprokkelen of
boschbessen te plukken. In de bosschen
waren holen en menig hol was door
een boozen wolf bewoond. Hoe dikwijls
gebeurde het niet dat de menschen
door de wolven aangevallen werden. Ze
waren een plaag voor mensch en dier. In
het bosch, dat een half uur van het dorp
Wolfsheuvel gelegen was huisde een
groote, sterke wolf. Als er in het bosch
geen eten meer voor hem te vinden was
kwam hij zeics bij hellichten dag uit het
bosch en sloop als e n dief, zijn buik te
gen den grond gedrukt naar de kudde
schapen op de weide, sperde zijn muil
Ver open, pakte snel het vetste schaap,
dat erbij was en vluchtte er mee terug
naar zijn hol. Daar liet hij het zich goed
Smaken tot hij zijn honger gestild had.
t)e oude herdershond, die de kudde op
paste, kon de wolf niets doen, omdat hij
bijna geen tanden meer had om van zich
jaf te bijten. Daar de wolf meer dan eens
een s. haap meesleurde was de herder erg
bedroefd. Hij had geen uur rust meer en
ook 's nachts kon hij niet slapen. Steeds
dacht hij aan den boozen wolf. Daar hij
niet wist, hoe de wolf onschadelijk te ma
ken, ging hij in het dorp van huis tot huis,
klagend en vragend. Niemand echter kon
hem een goeden raad geven. Doch ten
slotte meende de herder toch een middel
te hebben gevonden, dat de wolf slecht
zou bekomen. De herder nam drie sterke
honden uit het dorp mee, die van zich af
jvisten te bijten.
Niet lang daarna kwam de wolf, die
door den honger geplaagd werd, weer
dicht bij de kudde. De schapen begonnen
te blaten. Maar toen de wolf de drie hon
den met hun dreigende tanden zag, zorg-
dat hij spoedig rechts-om-keert
- j. Nu liet de wolf zich in langen tijd
met zien en de herder besloot daarom de
drie honden in het dorp te laten. Toen
ter de oude herdershond alleen bij de
ie waakte, vatte de wolf moed en stal
een lammertje. Daar was Leiden in last.
Wat nu te doen, dacht de herder. Einde
lijk had hij iets gevonden. Hij slachtte
drie vette schapen en verkocht het vleesch
in het dorp. De huiden met de wol be
hield hij en bond deze om het lijf van de
drie sterke honden, zoodat zij er als
schapen uitzagen. Op de weide verstopte
de herder zich achter een bosch je. De
honden in schaapsvel bevonden zich
vooraan bij de kudde en zij gingen niet
weg voordat de wolf uit het bosch te
voorschijn kwam. Deze deed erg voor
zichtig en maakte zich zoo klein mogelijk.
Doch toen hij alleen maar de oude her
dershond zag, vatte hij moed, nam een
sprong en stortte zich hongerig op het
eerste het beste schaap. Doch het schaap
was een van de drie honden en bij hem
was de wolf aan het juiste adres geko
men. Ook de twee andere honden kwa
men nu toegeschoten en met zijn drieën
grepen zij den wolf aan. Deze zag echter
de kans te ontsnappen. De drie honden
zetten hem tot diep in het bosch na, zoo
dat ook de andere wolven in het bosch
.wisten wat er aan de hand was. De scha
pendief kwam met wonden overdekt in
zijn hol aan en viel daar uitgeput neer.
Andere wolven kwamen naar hem toe.
Hij liet een gehuil hooren, dat zooiets te
beteekenen had, als de schapen bijten
als honden. Maak dat je wegkomt. Alle
Wolven zetten het toen op een loopen en
yenden het eene bosch in, het andere uit,
tot ze doodmoe er bij neervielen. Maar
de schapendief was zoodanig toegeta
keld, dat hij voor zijn hol bleef liggen.
Nadat hij een paar maal naar lucht had
gehapt, liet hij het leven.
Ook in andere plaatsen, waar tot nu
'toe wolven een schrikbewind hadden ge
houden, verdwenen zij als bij tooverslag.
In het geheele land was geen wolf meer
te bespeuren. Iedereen was dankbaar je
gens den schranderen herder, die voor
de rest van zijn leven geen schapen meer
behoefde te hoeden. Omdat hij zoo knap
was geweest, bracht men hem zooveel
geld thuis, dat hij het bijna niet tellen
kon. De oude man had wel een lucht
sprong willen maken, maar zijn oude
beenen waren er te straia voor. Maar zijn
hart, dat klopte als de staart van een
jongen hond.
WEET JE DAT?
Om schepen met ijzer te lossen, maakt
men gebruik van groote, sterke, door
electriciteit magnetisch gemaakte mag
neten. De~e magneten hebben een trek
kracht yan 5 ton (vjjf duizend kilogram)
OV. as van den toren in verti
calen stand; OT. as van den toren
in zijn werkelijke positie; OZ. as
van den toren, wanneer gevaar
voor omvallen kan ontstaan.
De scheeve toren is ontworpen door
den bouwmeester Bonanno in 1174. Ze
is cylindervormig en 54}^ meter hoog,
heeft een uitwendige doorsnede van on
geveer 15 meter en hangt 3 meter 26 cm,
over. De toren is geheel uit marmer ge
bouwd. De toren bevat zeven klokken,
waarvan de twee grootste, de Assunta
en de Crocefisco resp. 2300 K.G, en
3400 K.G. wegen. De bovenste verdie
ping wordt bereikt door een wenteltrap,
die uit 296 treden bestaat.
Dikwijls wordt de vraag gehoord of
de toren met opzet scheef gebouwd is
of dat een grondverzakking de scheef
heid heeft veroorzaakt. De waarheid is
tusschen beide veronderstellingen gele
gen. De bouwmeesters hebben een
meesterstuk van bouwkunst willen op
richten en zullen dus niet met opzet het
gebouw scheef hebben gezet. Bovendien
bevinden er zich in Pisa nog andere
bouwwerken, die niet geheel recht staan,
bijv. de klokketoren van de St. Nicolaas-
kerk.
Uit de geschiedenis blijkt, dat Bonan
no het fundament in den zomer van 1174
op een volkomen horizontale plaats
heeft gelegd. Het gebouw is geleidelijk
hooger geworden tot bij de derde galerij.
Op dit tijdstip is de grond gaan zakken
onder het gewicht van den toren. Vol
gens de overleving is Bonanno in uiterste
wanhoop van het hoogste punt van het
half klaar gekomen gebouw gesprongen.
Het onderbroken werk is later hervat en
geleidelijk is de toren verder gaan over
hellen naarmate deze hooger werd. Niet
temin werden al voorzorgsmaatregelen
genomen om de oorspronkelijke fout te
herstellen, want toen de bouwmeesters
bemerkten, dat de grondverzakking
plaats vond aan den zuid-kant hebben
zij de daarop volgende galerijen, te be
ginnen van de vierde verdieping, aan den
zuidkant hooger gebouwd dan aan den
DE SNELSTE MENSCHEN DER
WERELD.
DE SCHEEVE TOREN VAN PISA,
noord-kant. Maar men moet wel zeer
nauwkeurig opletten om te kunnen zien,
dat de pilaren aan de noord-zijde korter
zijn dan die aan het zuiden. Als men er
dus in zou slagen het fundament weer
recht te leggen, zou de Campanile toch
niet rechtop staan, maar in de tegenover
gestelde richting overhellen.
Is de scheeve toren in de zeven en een
halve eeuw van zijn bestaan scheever ge
worden? Van tijd tot tijd worden onder
zoekingen ingesteld om deze vraag te
beantwoorden. Uit de aanteekeningen
van de onderzoekingen uit verschillende
tijdperken blijkt namelijk, dat de scheeve
toren van tijd tot tijd meer of minder
voorovergebogen heeft gestaan. Als dit
het geval is, behoeven de bewoners van
Pisa niet in het minst verwonderd te zijn
als zij op zekeren dag hun prachtige
Campanille rechtop vinden staan, of
naar de andere zijde overhellend. Vasari
vermeldt een overhang van 3 m. 79 cm.,
La Condamine rekent, dat dit 4 m. 22 cm.
is, terwijl Soufflot deze op 3 m. 90 cm.
vaststelde. In 1792 berekende Da Mor-
rone de overhang op 4 m. 37 cm.
Klaarblijkelijk waren deze metingen
onzuiver en de toren heeft zeker niet al
de vermelde bewegingen uitgevoerd.
De geleerde, die zich het minst be
kommerd heeft om het vooroverneigen
van den toren, maar eerder van deze om
standigheid gebruik gemaakt heeft, was
de bekende Galileus Galilei, die in 1564
te Pisa werd geboren. Hij was het, die de
wetten van de slingerbeweging ontdekte
en het horloge uitvond. Verder heeft hij
stukjes kurk en metaal van de bovenste
verdieping van den scheeven toren af
gegooid en de rotatie van de aarde ont
dekt.
Wij moeten ons bepalen tot den he-
dendaagschen tijd om in staat te zijn de
juiste stand van zaken te verklaren. Zui
vere opmetingen bewijzen, dat de neiging
tot hellen toeneemt. Volgens de jongste
berekeningen, meerdert de overhang
met één milimeter per jaar. Als deze ver
meerdering zoo doorgaat zal de toren
binnen twee honderd jaar gevaar loopen
om te vallen.
A: sponsachtige grond; B: gele kleii C. zand (bevat water);
D: laag blauwe klei.
Natuurlijk zijn wij niet zeker van de
regelmatigheid van het verschijnsel, maar
andere dingen kunnen misschien gebeu
ren, die de zaak ingewikkelder maken.
Italië ondervond reeds verschillende
malen, welk een ontzettende verstoring in
het evenwicht een aardbeving kan aan
richten. Ook de scheeve toren heeft hier
mede reeds te kampen gehad. In Augus
tus van 1846 heeft een geweldige schok
een der klokken laten luiden en sommi
ge menschen, die zich op het plein be
vonden, waren met schrik vervuld, want
de toren moet ook gezwaaid hebben. Na
6000 K.G. visch en 25000 liter vloeistof-
fen. Om de vele duizenden kilogrammen
groenten te zouten werd 1750 K.G. zout
gebruikt.
Ook paarden kunnen bij- of verziende
zijn. Daarom maakt men tegenwoordig
ook brillen voor deze dieren.
Bij Bellinzona bevindt zich een berg,
de Monte Arbine, ter hoogte van 1800
meter, die de laatste twintig jaar bijna
twee meter in horizontale richting is ver
schoven.
Ijs is een slechte warmtegeleider en
daarom kan een ijslaag het zich daaron-
Hoe ver lijken de dagen van de trek-
j schuit, de postkoets en andere dooi
paarden voortgetrokken vervoermidde-
j len! En toch waren die nog geen hon-
I derd jaar geleden algemeen in gebruik,
j Toen maakte men zich niet zoo druk om
snelheid, maar tegenwoordig! Loopen is
uit de mode. Op zijn minst moet je je
toch met een fiets kunnen verplaatsen.
Maar bekijk nu eens dezen wagen.
Lijkt hij eigenlijk niet meer op een
voorwereldlijk monster dan op een auto
mobiel? Het is de beroemde „Blue Bird"
oftewel „blauwe vogel" van den Engel-
schen autorijder Majoor Campbell, die
2600 paardekracht ontwikkelt. Het ge
weldige rugstuur als een machtige
vischstaart dient voor het evenwicht
dat bij de monsterachtige snelheden, die
Campbell bereikt, zeker noodig is.
Op de zandbaan aan de Amerikaan-
sche kust bij Daytona is de mooiste lijn
rechte racebaan der wereld aangelegd.
Hier haalde Campbell het nieuwe we
reldrecord voor auto's, toen hij 440 K.M.
in een uur aflegde. Jullie moeten daar
mee eens vergelijken, dat een normaal
mensch 4 tot 6 K.M. in een uur mar
cheer en kan!
Zoodoende is Campbell de snelste
man van de wereld. Maar zijn record
collega's in de lucht overtreffen hem
toch nog in snelheid! De Engelsche vlie
ger Luitenant Stainlorth vliegt met zijn
sportvliegtuig 657 K.M. in een uur! De
ze snelheid is de grootste, die tot dusver
ooit bereikt werd. Dan volgt Campbell,
en hij overtreft weer den motorrijder
Wright, die 242 K.M. in een uur aflegt.
En eigenlijk kunnen we Kaye-Don ook
niet vergeten, de koene Amerikaan, die
met zijn motorboot ,,Miss Engeland II"
het wereldrecord op het water haalde
met 176.9 K.M. in een uur.
En hoe staat het met het loopen, het
gewone hulpmiddel, dat door de moder
ne machines, wel eens iets aan belang
rijkheid verliest? Hier geldt de neger
Tolan als een der besten. Hij loopt hon
derd meter in 10.3 seconden, en de Ita
liaan Valente loopt 25 K.M. in twee
uur en eenige minuten. Wie doet het
hen na?
De Piazza del Duomo is een groot
plein te Pisa in Italië, waar vier monu
menten prijken, die wereldgeschiedenis
hebben gemaakt. Tezamen met de Duo
mo, de Battistero en de Camposanto
staat daar een gebouw, dat de wetten
van de natuur schijnt uit te dagen, de
scheeve toren.
WETENSWAARDIGHEDEN.
de aardbeving van 1913 werd een ver
dere afwijking van vijf milimeter waar
genomen.
Vanaf het jaar 1907 zijn onder leiding
van professoren in de geologie rondom
den toren boringen verricht om zoodoen
de de geaardheid van de grondlagen on
der den toren te bestudeeren. Hierdoor
kon worden vastgesteld, dat de kleilaag
onder den toren indeukte en dat de
grootste verzakking niet onder het ge
bouw, maar meer naar den zuid-kant
plaats vond. Deze verzakking wordt na
tuurlijk verergerd door het reusachtig ge
wicht van den toren, dat op 14257 ton
(duizend Kilogram) geschat wordt. Deze
druk is ver boven de draagkracht van den
grond in Pisa, die slechts een vijfde ge
deelte van den druk van den toren kan
verdragen. Bovendien is ook het funda
ment van den toren niet sterk genoeg.
Op het oogenblik maakt men er werk
van, den scheeven toren te behouden. De
grond rond den toren wordt versterkt
zoodat deze in staat zal zijn om het groo
te gewicht zonder gevaar te dragen. De
versterking geschiedt door middel van
cement, dat onder grooten druk in den
grond wordt gegoten. Men hoopt door
deze maatregelen het gebouw voor het
nageslacht te bewaren.
De sinaasappel was oorspronkelijk
niet veel grooter dan een kers, eerst in
de vijftiende eeuw werd hij door ver
edeling tot de huidige grootte gebracht.
De grootste rivier van Noord-Amerika
is de Mississippi. Met de twee zijrivie
ren, de Missouri en de Madison, is ze
7275 K.M. lang. In Afrika is het de Nijl
met 6450 K.M. Van de Europeesche
rivieren is de Donau het langste met
2888 K.M., dan volgt de Rijn met 1295
K.M.
Een mensch, die zeventig jaar wordt,
heeft volgens een Fransch statisticus
11000 tot 12000 K.G. brood gegeten, on
geveer 18000 K.G. vleesch, 15000 eieren,
der bevindende water tegen bevriezen
beschutten. Hierdoor komt het ook, dat
het ijs in de Noordelijke Poolzee niet
dikker wordt dan 2J^ meter, dat in de
Zuidelijke IJszee wordt zelfs niet dikker
dan \]/2 meter.
Een paard ziet alles ongeveer 22 keer
zoo groot als een mensch. Dit komt door
de grootere en sterker vergrootende lens
in het oog van het paard.
DE STATIONSPAKJESDRAGER»
Met een paar dunne plankjes, van een
sigarenkistje bij voorbeeld, en wat kur
ken kun je dezen pakjesdrager met wa
gentje maken. Het wagentje wordt ga-
maakt uit twee plankjes, die met wielen
van hout of kurk worden voorzien. Als
bagage kan dienen een lucifersdoosje,
dat met bont papier is beplakt. De pak
jesdrager wordt uit kurk gemaakt. Voor
de oogen en neus gebruikt men kralen,
de baard is van watten, armen en beenen
buigt men uit takjes of ijzerdraad. De
handen worden van een stuk kleefpleis-1
ter gemaakt.
EEN GRAPJE.
Onderwijzer: „Wanneer werd Rome
gebouwd?"
Leerling: ,,'s Nachts".
Onderwijzer: „Hoe kom je daarbij?"
Leerling: „Men zegt toch. dat Rome
niet op een dag gebouwd werd.'1
