DE
PHILIPS' FABRIEKEN
40 (AAR.
Uw lippen verraden
Uw karakter.
1
Het gigantische werk der gebr. Philips,
Dr. A, F. Philips 60 jaar,
gi f.
m -1 iM
Den 14en Maart van het jaar 1874 werd
dr. Anton Frederik Philips, een der grond
leggers van het Philips.concern, te Zalt-
bommel geboren. Dr. Philips wordt dus
60 jaar!
Het is een leven als een sprookje, dat
met die zestig jaren over dr. Philips is
heengegaan,^en leven als van een roman,
met geweldige moeilijkheden, taaie door
zet .ingsver mogen en overweldigende resul
taten, uitgedrukt in de vlucht van het Phi-
lipsbedrijf..
Anton Philips was aanvankelijk, na zijn
handelsopleiding, werkzaam op een Arn-
sterdamsch en Londensch Effectenkantoor-
In 1895 trad hij in de door zijn broeder,
ir, G- L. F. Philips, gestichte zaak, welke
den naam Philips en Co. kreeg- Ir. Phi
lips was ^e technicus, Anton de coirimer-
cieele leider. In 1912 werd de zaak om
gezet in een N. V. met de beide broers
als directeuren. In 1922 nam ir. Philips
ontslag, zoodat Anton Philips als eenig
directeur overbleef. Wat dr- Philips in die
jaren presteerde, is het duidelijkst in de
geschiedenis van het bedrijf te lezen.
De Nederlandsche Handels Hoogeschool
te Rotterdam verleende hem in 1928 het
eere-doctoraat in de handelswetenschappen.
MEN VIERT FEEST!
Het is de 60e verjaardag van den direc
teur geweest, die eraan herinnerde, dat
in 1931 de fabrieken 40 jaar bestonden,
maar welk feit destijds door bijzondere
omstandigheden niet werd herdacht. Zoo
als het nu gebeurt, is het ook veel zin
rijker: dr. Philips jubileert, maar mét hem
de fabrieken, het geweldig werk, dat aan
hem is vastgegroeid en één geheel met
hem uitmaakt. En het is ook weer niet
'de* juiste data, 17 Maart, maar dit komt
eveneens beter uit! Aldus viert Philips
feest. En met Philips geheel Eindhoven,
want wie Eindhoven zegt, zegt Philips
verleden heeft Eindhoven aldus weinig of
niet; het is alles heden, vandaag, nü, wat
de klok slaat en wat voor hedenGrootsch
en giganthisch, moeizaam opgetrokken door
al deze z\ .ar arbeidende menschen.
Arbeid, arbeid! riep elke steen der stad-
Eindhoven werd één groote werkplaats.
Daarom zal Eindhoven, hoewel niet in
derdaad, dan toch in een feest, dit jubi
leum, 'dat werd herdacht in een huldi
ging van dr. Philips door 1.3-000 em-
ployé's, meevieren.
HOE HET GROEIDE.
Aan den Emmasingel staat naast het
hoofdkantoor een klein, door allerlei uit
bouwsels verbrokkeld fabriekje, met een
lange fabriekspijp, waarop 't jaartal 1891
te lezen staat. Iii dit gebouwtje, vroeger
een lakenfabriek, werd de kiem van het
Philipsbedrijf gelegd. Het is een histo
risch gebouw, deze bakermat van Neder-
land's grootste industrie.
Ir. G. Philips, een knap technici, be
gon hier met energie en durf een be
drijf, dat producten zou moeten leveren,
welke toen vrijwel geen afzetgebied kon
den vinden. De eerste drie jaren was het
dan ook sukkelen; de openbare meening
was niet bijster gunstig gestemd voor
deze nieuwe vinding. Electrische centra
les bestonden er weinig en, wat mèer zegt,
de fabricagetechniek was rnog zoo primi
tief, dat het vooreerst welhaast onmoge»
lijk was met eenige winst te produceeren-
Het prodécé der kooldraadlampen bracht
heel wat moeilijkheden en kosten met
zich. Maar in 1894 kon men eindelijk een
winst van 16.000 gulden boeken-
Toen kwam in 1907 de omwenteling,
de kooldraad eruit, de metaaldraad erin!
Met al de gevolgen van dien. Er moes
ten nieuwe machines worden aangeschaft,
het fabricage-proces omgeschakeld, meer
werklieden in dienst genomen- De fabrleks-
werd te klein en men ging; bouwen, voor
gen. De snelle verovering, welke de radio
maakte, bracht Philips ertoe ook ontvang
toestellen te fabricéeren. Reusachtige ge
bouwen waren hiervoor noo'dig. In het
Philipsdorp kwam een groote apparaten-
fabriek.
De reeds bestaande gebouwen, zooals
het torencomplex, werden uitgebreid. De
behoefte aan kantoorruimte deed zich
steeds sterker gevoelen. Door den archi
tect ir. S- Roosenburg werd een nieuw
kantoorgebouw ontworpen. Dit werd o-m.
voorzien van de bekende glasramen van
Joep Nicolas, Naast de eigenlijke fabrieks
gebouwen kwamen de gebouwen voor
nevenproducten, zooals de Philite.fabriek,
metaalfabriek, impregneer-in richting, pa.
pier. en cartonnagefabriek, drukkerij, enz*
Ook de edelgassen voor de vulling" der
lampenballons benoodigd, worden sinds
den oorlog bij Philips gemaakt, dank zij
het gestage werken van den staf van che
mische ingenieurs. Naast de gloeilampen
en radipLindustrie kwamen de afdeeling
voor röntgenologie en radio-activiteit.
Wat hier gepresteerd is, mag wel als
bekend worden verondersteld; Philips
bracht immers de draagbare röntgen.appa-
raten in den handel.
Hoe groot de oppervlakte van al de
gebouwen is, zal spreken uit het cijfer
400-000 M2.
Vanzelfsprekend werd bij de uitbreiding
der productie de vraag naar personeel
steeds grooter. In 1927 waren 10.000 ar
beiders aan de fabrieken en op de kan
toren werkzaam. In 1923 ging de 20-000e
arbeider, begroet door den directeur, de
groote poort binnen
Het was een enorme massa menschen,
welke steeds meer aangroeide. Tot d
klap der malaise kwamPhilips ont
sloeg, móest ontslaan. De bedrijfsresul
taten liepen steeds meer achteruit. Het
aantal werklieden kromp steeds meer.
lijk'; daar ïs' Hef om begonnen.- Philips
heeft menschen en machines. Ook natuur
lijk. Eu beiden staan in dienst der pro
ductie. Maar er is ook nog wat anders,
dat alleen voor de menschen is, voor de
geest en het lichaam en niet voor het
product, c.q. het dividend. Het zijn niet
alleen techniek, formule en beurskoning,
die de grondslagen van dit grondig be
drijf vormen. De berekende grondslagen
worden bij de kleinste fout wankel, de
ineenstorting zou het werk zijn van één
verkeerde greep in de gedachtenwisseling,
in de formule, één foutieve technische
constructie. Onder dit bedrijf ligt een
geestelijke grondslag, een fundament van
cultuur en wetenschap.
Het is de cultureels en wetenschappe
lijke grondslag, welke de sociologie in
het leven riep. Het gaat hier om de gees
telijke vorming der arbeiders, speciaal der
arbeidersjeugd.
Het Philips' concern heeft eigen scho
len, zoowel kleuter- als lagere- en U.LO.
school. Sinds 1929 bestaat er ook een
Philips'* Bedrijfsschool, daarnaast 'n Huis
houdschool. Er zijn tallooze cursussen, voor
de jeugdige arbeiders. De sociale voorzie
ningen zijn in alle opzichten model. De
arbeiders genieten vrije geneeskundige
De Philips' fabrieken te Eindhoven bij avond.
«n Philips zegt... zegt alles! Men moet
de Wisselwerking tusschen de stad Eind
hoven en het Philipsbedrijf kennen, om
zich een idee te kunnen vormen van de
groote onderlinge afhankelijkheid. Eind
hoven staat en valt met Philips, maar
Philips is afhankelijk van den toestand
der gemeente. Philips en Eindhoven zijn
twee eenheden, die zijn vergroeid en zoo'n
sprekende gelijkenis met elkaar zijn gaan
tootien, dat men geen vreemdeling in Je
ruzalem behoeft te zijn, om verwonderd
te vragen: „Wie was er nu éérst: Phir
lips of Eindhoven
Eindhoven is het oudst natuurlijk, maar
Philips gaf het nieuwe kleed, het nieuwe
leven. Van de oude stad is dan ook al
heel weinig overgebleven; men i9 dit jaar
zelfs zoo ver gegaan, dat het „Paradijs'*,
een oud gebouw, met kasteeïaeh'tijge allu
res, is gesloopt. Herinneringen aan liet
de eerste, maar niet de laatste maal!
De Gebr.. Philips stelden er den hoog-
sten prijs op, hun producten te doen
zijn van de eerste kwaliteit en het is on
getwijfeld dit principe, dat den goeden
naam der firma vestigde en 't mogelijk
maakte, dat het bedrijf steeds verder
werd uitgebouwd.
De oorlogsjaren zijn voor Philips van
een beslissende beteekenis geweest. Hét
was: erop of eronder! Duitschland ver
bood in 1916 den uitvoer, van glas. Men
was gedwongen zelf te fabriceeren. In
Strijp werd een groot terrein van 24 H.A.
gekocht ien daarop verscheen de eerste
groote fabriek. Na den oorlog wasj het
de radio, welke de werkzaamheden van
Philips op, verschillend gebied verdeelde.
In 1918 werd (de eerste radiolamp ge
produceerd en dit product kwam voor Het
eers„t den wereldnaam van Philips vesti-
Eindhoven telde eenige duizenden werk-
loozen. Geheele wijken van de zooi snel
gegroeide ,stad werden ontvolkt. Het
dorado, waarvoor Eindhoven in de jaren
van hoogconjunctuur werd aangezien,
werd een plaats van werkloosheid en be
lasting. Het zag er somber uit, zeer
somber!
Mciar vóór ©enigen tijd is Philips weer
gaan agnnemen. Hent aantal werkloozen
slonk te Eindhoven tot 40ÖÖ, het aantal
arbeiders groeide tot 13.000- En het zijn
deze 13.000, die Zaterdag 17 Maart jd.
hun directeur, dr. A- F. Philips, huldig
den!
NIET SLEGHTS PRODUIGTI&l
Wie meenen moest, dat de Philips'
Gloeilampen- en Radiofab rieken het ge-
Imcrineerde productie-monster zijn, slaat
de plank mis, Philips produceert, natuur-
KuTp, die door zijn dokforen wordf ver
leend, terwijl Let zui .e.mgcii-considtaue-
bureau een merkbare afname van kinder
sterfte ten gevolge heeft gehad. Een fonds
draagt zorg voor ouderdoms-, invaljdi-
teits-, weduwen.' en weezenpensioeii.. Ook
de ontspanning en vooral de lichamelijke
oefening zijn door Philips georganiseerd.
Van de Sportvereeniging, welke alle mo
gelijke takken van sport bevat, is het
eerste voetbal-elftal wel 't meest bekend.
Philips heeft verder een tot ver over de
grenzen bekend Harmonie-orkest, een
Symphonie-orkest en had tot voor eeni-
gen tijd ook een Oratorium-vereeniging.
Het Philips.de Jongh ontspanningsfonds,
dat in het bezit is van een groot gebouw
met schouwburgzaal, draagt zorg voor
tooneelvoorstellingen van de bekende Ne
derlandsche gezelschappen, film- en caba
ret-uitvoeringen. Er is bij Philips... ja,
wat is er al niet! Het is een stad op
zichzelf, een uiterst goed geoutilleerde stad
dan. Alleen: Philips wacht op een beteren
tijd, zooals wij dat allemaal doen. En
dat die tijden mogen komen, hopen wij'
toch zeer zeker ook voor deze industrie,
welke den naam van Nederland letterlijk!
en figuurlijk over de geheele wereld heeft
uitgebazuind.
Het bêhoort tot een der meest weten
schappelijke of kwasi.wetenschappelijke
proefnemingen, te onderzoeken, in hoeverre
de shynische verschijningsvorm van den
mensch de geheimen van zijn psychische
gesteldheid ontsluierd. Geleerden van naam
hebben zich bezig gehouden niet 't vraag
stuk, of 's menschen uiterlijkheid van be
slissende beteekenis is op de karaktervor
ming of dat de werking op de allereerste
plaats van buitenuit geschied, en 't uiter
lijk van den mensch altijd bepaald wordt
door zijn karakter waarbij men als
uiterlijk bedoelt bepaalde nuances, welke
min of meer scherp afwijken van overi
gens dezelfde algemeène vormen.. Men
kan als - vaststaand aannemen behou
dens eeii Heel afzonderlijk geval dat
het uiterlijk in eerste instantie van wei
nig of geen invloed is op het mensche-
lijk karakter; de werking heeft in omge
keerde richting plaats, al moet men niet
vergeten, dat ook karaktereigenschappen,
evengoed als physieken, kunnen zijn aan
geboren. Het erfelijk belaste misdadigers-
type krijgt van huisuit bepaalde uiterlijke
nuances, welke hem aanstonds onderschei
den van andere misschien niet minder mis
dadige, maar allereerst door eigen schuld
verworden, individuen. Het is weer niet
percé noodzakelijk, dat het uiterlijke mis-
dadigerstype ook misdadig is; de prak
tijk heeft immers bewezen, dat opvoe
ding, mits taktisch', tot verbetering kan
leiden. Men zij dus, in het trekken van
conclusies door middel der uiterlijkheid,
ten aanzien van algemeene als vaststaand
aangenomen karaktereigenschappen, uiterst
voorzichtig. Er bestaat een wijdvertakte
wetenschappelijke beunhazerij op dit ge
bied, welke zich bezighoudt met hand-
leeskunde, oogleeskunde, gelaatsplastiek en
wat dies meer zij. De rage naar het ont
dekken van misdadigers-wenkbrauwen,
zooals die voor eenige decennia bestond,
is gelukkig uitgewoed; daarvoor zijn in
de plaats gekomen onschuldige grapholo-
gische bedotters, die niets anders doen dan
de serieuze graphologie in discretiet bren
gen.. Wetenschappelijk het meest verant
woord is de in de laatste jaren opgeko
men studie van de mondvorm. Het was
altijd wel bekend, dat b.v- een smalle,
samengeknepen mond met opgeworpen
bovenlip en omlaag getrokken mondhoe
ken wilskracht en doorzettingsvermogen
verraden, een werkelijk op wetenschap
pelijke basis gevestigde studie was er even
wel miet gemaakt. De vooruitgang, der
techniek, met name die der foto-microsco-
pie, heeft het mogelijk gemaakt, de lippen
van den mensch tot in de uiterste vormen
te fotog-rafeeren. Het is prof, Bettmann
van de Heidelbergsèlie Universiteit, die
een theorie heeft ontwikkeld, welke het
mogelijk maakt ie-mands. karakter met
groote nauwkeurigheid te bepalen en niet
alleen dit, maar ook den leeftijd en zelfs
het beroep. Het prodécé komt in den een-
voudigstéu vorm hierop neer, idat Prof.
Bettniann met een doör Hem geconstru
eerde n foto-microscoop van de onderlip
enkele fotogrammen léan maken. Op deze
fotogramme-u was een scherp, beeld der-
capillaire buisjes waarneembaar e.i t zij
juist deze buisjes, welke den vorm dei
lippen bepalen en dus ook! aanwijzingen
zijn geven in welke richting! het karak
zich heeft ontplooit* Met vrij groote ze..
heid kan prof. Bottmann aan de h.
van zijn fotogrammen het beroep bepalen.
Hij heeft b.v. vastgesteld, dat in de lip
pen van zangers, acteurs en redenaars
de capillaire buisjes zijn en afwisselend?
van vorm zijn. In den grond heeft dol!
wetenschappelijke theorie van prof. Botte'
mann niets veranderd aan de van ouds-
her bekende methode; hij heeft alleen op
wetenschappelijke wijze den psysichètf
grondslag dezer methode aangetoond.
Hoe groot de beteekenis dezer karakter*
studie is, blijkt ook wel uit de sindai
eenigen tijd door eenige filmmaatschap
pijen aangestelde deskundigen, die zijn be
last met de taak dit uit te maken, of
volgens de wetenschap der monclvorming
een acteur of actrice in aanmerking kan
komen voor een bepaalde rol. Een bekend
deskundige, Henry Cleve, verklaarde na
uitgebreide studie, dat in de meeste ge
vallen zijn diagnose juist was- Men be
dient zich' daar weliswaar niet van de
door prof. Bottmann gevonden methode
der capilaire buisjes, maar toch schijnt
men vrij nauwkeurige resultaten te berei
ken, door middel van teekeningen en on
der verschillende omstandigheden genomen
foto's. Intusschen kunnen wij zeker zijn,
dat de wetenschappelijkheid, welke de stu
dies van Henry Clive nu ongetwijfeld nog
bezitten, spoedig zal ontaarden in een ver
mengd worden met de overbekende en
beruchte film-kitsch- Deze verwachting zij
alvast een waarschuwing!
Een ander bekende psychologe, de En-
gelsche Sylvia Thomson, heeft eveneens
haar bevindingen gepubliceerd en bij voor
baat haar lezers gewaarschuwd tegen over
haastige conclusies- Volgens Miss Thom»
som is het onjuist het karakter af te leiden
van één bepaalden uiterlijken vorm; zij
meent, dat het een complex van verschijn
ningsvormen is, welke het karakter be
paald.. Haar theorie zegt, dat een saam-
gektiepen mond met omlaaggetrokken
mondhoeken niet voldoende is om een wils
krachtig karakter te constateeren. Miss
Thomson meent, dat daarnaast nog een
flinke neus, een eenigszins vooruitstekende
kin en een niet te korte bovenlip aan
wezig moeten zijn. Verder verraadt een
breede, maar goedgevormde mond een
edelmoedig en onbaatzuchtig karakter; eea
mond, die altijd eenigszins openstaat, be
schouwt Miss Thomson als een toeken
van slapheid en lusteloosheid.
Men ziet: de theoriën van prof. Bott
mann en die der Engelsc-he psychologie
zijn met elkaar in strijd. De eerste"' meent
alles in den mond te kunnen zien; de
tweede wil een onderlinge samenhang tus
schen verschillende verschijnselen. Wij mee
nen echter: meer vertrouwen te mogen
hebben in prof. Bottmann, wien uitgebreide
hulpmiddelen ten dienste staan en die op
psychologisch terrein zijn sporen ruim-J
saUdote Hoeft verdiend.
