NEDERLAND BOUWT BRUGGEN
Een symphonie van ijzer en beton
GAAN WIJ TOL BETALEN?
eener brug bij
het stadsbeeld
vindt men te Am
sterdam, waar de
brug over de Ad-
miralengracht het
zeer mooi doet bij
het complex van
de Jan Evertstraat
Begrijpelijker
wijze is het on
doenlijk in dit
artikel een volle
dige uiteenzetting
te geven van den
Nederlandschen
oruggenbouw, zoo
als deze er mo
menteel voor
staat, maar toch
willen wij het een
en ander over on
ze bruggen ver
vellen, voor zoover
dit den lezer kan
interesseeren.
Vooreerst ken
nen wij de
machtige brug
gen Arnhem en
te Nijmegen, resp.
de Rijnbrug en de
Waalbrug. Verder
kennen wij de
dit schoone bouwwerk werd opgedragen
aan een Parysche firma voor den prijs van
400.000.Ook de Hollandsche Beton-
Maatschappij N.V. heeft aan deze prachtige
brug gewerkt.
Even belangrijk als de nieuwe, Maasbrug
mag de brug nabij het Keizersveer worden
genoemd, ofwel de z.g. Bergsche Maas.
Hier was verbetering reeds jaren noodza
kelijk, vanwege het toenemend verkeer
met het Zuiden van het land. Het geheele
werk aan deze machtige
brug werd door Neder- f-v ■■■-;■•"
landsche firma's uitge
voerd. In 1932 kon' de
brug voor het verkeer
worden opgesteld.
Ook Dordrecht kreeg
een betere overbrugging
en wel over de Maas,
de z.g. Oude Maas. Tot
voor eenige jaren be
stond de brug te Baren-
drecht nog uit vijf dee-
len, waarvan Het mid
delste deel draaibaar
was en aldus een door
gang bood voor de sche
pen. Door de doprlaat-
ruimte nu te vergroo-
Naar voorhistorische
toestanden
digd voor den bouw van de Waalbrug te
Nijmegen voor een niet onbelangrijk deel
gedekt. De brug heeft een veer vervangen.
De brug bij Nijmegen vormt een overspan
ning tusschen Nijmegen en het plaatsje
Lent. Volgens contract moeten de werkzaam
heden aan deze brug op 1 Maart 1935
De spoorbrug over de IJsel bij Zwolle.
De Nederlandsche regeering, die er van
overtuigd is, dat de bruggenbouw in het be
lang is van het land, heeft in de laatste
jaren zeer veel aandacht besteed aan de
Nederlandsche bruggen, welke in techniek
en architectonische schoonheid zeker niet
voor het buitenland behoeven onder te
doen.
Thans heeft men een wetsontwerp inge
diend, om aan een op te richten Neder
landsche Bruggen Exploitatie Mij. N.N.
concessie tot tolheffing te verleenen. Men is
uitgegaan van de gedachte, dat men moet
leenen voor alle rivierovergangen, zoowel
voor de bestaande als de nieuwe. De lee
ning voor den Nederlandschen bruggen
bouw heeft men op f 50 millioen geschat.
Reeds werd een programma opgesteld en
gepubliceerd, volgens welke de Nederland
sche regeering hoopt te kunnen werken.
Naast de voltooiing van de nieuw te bou
wen bruggen heeft men ook zijn aandacht
gewijd aan de daarop aansluitende ver
keerswegen, welke het verkeer over de
groote rivipren zullen, beyorderen en ver
gemakkelijken.
De indiening van het wetsontwerp tot het
verleenen van concessies voor de. heffing
van tolgeld op de Nederlandsche groote
rivierbruggen heeft verscheidene belang
hebbende gemeenten onaangenaam ge
troffen. Zoo hebben Nijmegen, Arnhem en
de Betuwe reeds hun misnoegen te kennen
gegeven. De burgemeesters van Nijmegen
en Eist zegden reeds ronduit, wat hun opi
nie hieromtrent is. Maar niet alleen van de
zijde der gemeenten komen klachten bin
nen, ook de handelaren en groot-industriee-
len zijn met het wetsontwerp lang niet in
genomen, daar immers het vrije verkeer
van Zuid en Noord er ernstig door zal wor
den belemmerd.
Met dit ingediende wetsontwerp wordt
dan opnieuw aller aandacht gevestigd op
de Nederlandsche bruggen.
Alvorens wij onver den Nederl. brug
genbouw schrijven, willen wij, zeer in het
kort, een overzicht geven van de histori
sche ontwikkeling der brug.
De eerste periode, ook thans nog bij pri
mitieve volken, gaf het aanzijn aan hou -
ten bruggen, meestal uit palen samenge
steld. Spoedig na de houten bruggen ko
men de steenen, zooals bij de Babiloniers
en Assyriers. De steen vorm is gebleven
tot in de 18e eeuw; na 1760 kwamen de
ijzeren, welke aesthetisch vooral in een
landschap zeer goed uitkwamen. In 't be
gin dezer eeuw ving men aan met de beton
constructie; in het stadsbeeld vormt een
betonnen brug een compacter geheel, dan
een ijzeren. In Nederland werden verschei
dene fraaie betonbruggen gebouwd. Een
zeldzaam aardig beeld van de aansluiting
Aan den Moerdijk
wordt gewerkt.
gereed zijn.
De werkzaamheden heb
ben evenwel niet altijd een
gunstig verloop kunnen
hebben wegens de vorst
van het vorig jaar. Toch
hoopt men de brug nog tij
dig gereed te hebben, zoo
dat de oplevering niet te
laat behoeft te geschieden.
De Waalbrug zal door vier
pijlers worden gedragen,
waarvan een aan Lentsche
zijde, op de plaats waar
vroeger het oude dijk-
lichaam lag, twee in de
rivier, terwijl de vierde
pijler aan Nijmeegsche
zijde verrees. De pijler aan
de Lentsche zijde kon
reeds in October 1933
worden opgeleverd, ter
wijl de tweede en de der
de in Maart 1934 gereed
waren. De vierde, de laat
ste pijler moest op 1 Jan.
jl. gereed zijn. De onder
bouw dezer barug heeft
Een idyllisch gezicht op de Rijnbrug
te Arnhem.
weer een tweetal belangrijke bruggen rij
ker zal zijn.
Maar niet alleen de groote bruggen vra
gen onze aandacht; ook talrijke kleinere
stadsbruggen zijn deze waard. In de groote
steden vindt men verscheidene mooie
bruggen, welke een voorbeeld van architec
tonische schoonheid zijn. Zoo telt Amster
dam een aantal stadsbruggen, waarvan de
nieuwe Berlagebrug zeker de voornaam
ste en de schoonste mag worden genoemd.
Deze Berlage brug, eenige jaren geleden
gebouwd volgens ontwerp van den onlangs
overleden beroemden architect, naar wien
de brug werd genoemd, geniet niet alleen
de aandacht der Nederlandsche architecten
en deskundigen op het gebied van bruggen
bouw, maar ook van de buitenlanders.
Ook Rotterdam heeft enkele schoone
bruggen, welke het vermelden waard zijn.
Zoo vraagt hier onze aandacht de nieuwe
brug over de Westersingel, welke in Ja
nuari van 1930 gereed kwam en voor het
publiek werd opengesteld. Ook de brug
bij de z. g. houttuinen verdient te worden
genoemd. Enkele jaren geleden ondergin
gen verschillende Rotterdamsche bruggen
een belangrijke verbreeding ofwel verbe
tering. Zoo werd de brug over de Delftsche
Vaart, welke een dekbreedte bezit van 20
meter, in gebruik genomen en verscheidene
kleinere bruggen ondergingen een gron
dige restauratie.
Ook Den Haag kent zijn schoone bruggen.
In 1930 werden de bruggen over de Sin-
De Waalbrug te Nijmegen, gezien door de pilasters der
borstwering van het Belvedere.
Maasbrug nabij Maastricht, de prachtige
betonbrug bij het Keizersveer, de Merwe-
debrug te Muiden, de Waalbrug te Zalt-
bommel enz. enz.
De meest bekende, in geheel Europa be
roemde brug, is zeker wél de „Moerdijk-
brug", een der grootste ter wereld. Of
schoon er nog tal van andere zijn, welke
om hun grootte en constructie meer de
aandacht zouden vragen, trekken toch de
in aanbouw zijnde bruggen meer onze be
langstelling. Het is immers een zeer bij
zondere gebeurtenis, dat men momenteel
bezig is, de Maas op drie plaatsen te over
bruggen, de Waal op twee, den Rijn op één
plaats, terwijl men enkele jaren geleden op
feestelijke wijze de nieuwe brug nabij Ka-
tersveer over den IJsel nabij Doesburg in
gebruik stelde.
De bouw van de nieuwe Maasbrug te
Maastricht bracht, alvorens men aan het
werk ging, heel wat pennen in beroering.
In begin 1930 besloot men de brug 2.70
meter stroomafwaarts van de oude brug te
leggen. De nieuwe Maasbrug bestaat uit een
groote ijzeren boogconstructie, welke de
vaargeul overspant. Deze boog, een ijzeren
balkbrug, bevindt zioh aan de zijde van
Wijk. Het overig deel van de brug werd uit
steen gebouwd en beslaat vijf monumen
tale bogen. De levering van den steen voor
ten en schepen
van grooter ton
nage in de haven
van Dordrecht te
kunnen inlaten,
moest het gedeel
te, dat ten Noor
den van het
draaibare deel
was gelegen, wor
den omgebouwd
tot een hefbrug,
welke de langste
van geheel Euro
pa mag worden
genoemd. Zij be
staat uit een
brugdek, hetwelk
beweegbaar is en
een portaal van
vier groote ijzer
constructies. Ook
de werkzaamhe
den aan deze brug
werden door Ne
derlandsche fir
ma's uitgevoerd.
Met den bouw
van de brug nabij
Zalt-Bommel
werd in 1930 een
De Merwedebrug nabij Muiden.
zëèr veel tijd in beslag genomen; het werk
heeft drie jaar geduurd.
Vlotter verliepen de werkzaamheden aan
de Rijnbrug nabij Arnhem, hoewel de kos
ten ook hierbij zeer hoog waren, doordat
een aantal huizen moest worden aangekocht
ter slooping. De Rijnbrug nabij Arnhem
staat midden in het huizencomplex tus
schen Marktstraat en Rijnkade, zoodat al
deze per ceel en door de bewoners moesten
worden ontruimd.
Over deze woningonteigening is inder
tijd nog eanlg meeningsverschil geweesct
tusschen Rijksbruggenbureau en het Col
lege van B. en W. te Arnhem, waarbij de
laatsten zich niet konden vereenigen met
het tijdsbestek, waarin het werk van de
©looping moest worden opgeleverd. Ten
slotte is men toch alle moeilijkheden te bo
ven gekomen en met bekwamen spoed toog
men aan het werk om de brug tijdig ge
reed te hebben.
Men hoopt thans de beide bruggert bin
nen afzienbaren tijd voor het verkeer te
kunnen openstellen, waardoor Nederland
gelgracht nabij WesteindeLoosduinsche-
weg en nabij NoordwalConstant Rebeque-
atraat verbreed. Verder werd enkele jaren
geleden de brug, die de Heerengracht met
het Bezuidenhout verbindt, belangrijk ver
breed en verfraaid.
Te Utrecht was nog vóór enkele jaren
een onhoudbare toestand, doordat het ver
keer Oost—West reeds gedurende langen
tijd over de verouderde Viebrug werd ge
leid, waardoor herhaaldelijk groote op
stoppingen van het verkeer plaats vonden.
Deze brug werd aanzienlijk verbreed en de
restauraties kwamen in het voorjaar van
1930 gereed. Voor de verbreeding van de
Viebrug, waar een groot deel van het
Utrechts snelverkeer tezamen komt, moes
ten 11 kluiskelders worden gesloopt.
Haarlem kreeg niet lang geleden zijn mo
derne Houtbrug. Het beeldhouwwerk, dat
als monumentale ingang aan den kant van
de Groote Houtstraat werd geplaatst, werd
opgedragen aan den beeldhouwer v. d.
Eynde te Heemstede Het werk werd ver
fraaid met koppen van Frans Hals en Lie
ven de Key. Deze fraaie brug doet menig
toerist even stil staan in stille bewonde
ring voor de makers van dit bouwwerk.
Haagsch Persbureau.
aanvang gemaakt.
Da eerste steen
tot den bouw van
de brug werd ge
legd in Mei van
genoemd jaar.
Deze plechtig
heid geschiedde
dogr W. C. ba
ron van Rand-
wijck, burge
meester van de
gemeente Waar
denburg.
Met den bouw
van den brug te
Zaltbommel werd
een flinken spoed
gemaakt, zoodat
de brug eind 1938
gereed was. Zoo-
ala bij vele mo
derne bruggen be
staat ook deze
brug voor een
groot deal uit be
ton.
De gemeente
Nijmegen heeft
de kosten, benoo-
Pe betonbrug bij Hengelo over het Twente-Rijnkanaal.
