Menschen van groot formaat
Meester der Romantiek geëerd
Variaties op het thema „lengte'
Zullen onze kindskinderen reuzen zijn?
REUZEN DOOR
ALLE EEUWEN
Vijftig jaar geleden
stierf Victor Hugo.
„Kleiner Mann, was mm?"
Reeds in de vroegste oudheid moeten er
volgens de geschiedenis reuzen hebben be
staan. Zoo vinden wij in den Bijbel gespro
ken van reuzen, welke vóór den zondvloed
hebben geleefd, en God's zonen werden
genoemd. Ook de Israëlieten verhalen van
de zonen van Enak te Hebron, dat deze
van een reusachtige gestalte waren, en dat
zij in vergelijking bij hen als het ware op
sprinkhanen geleken. Over den laatste uit
dezen stam, n.1. Og, koning van Bazan, die
door Mozes werd onderworpen, verhaalt de
Bijbel, dat zijn legerstede 9 el lang en 4
el breed was. Nog in later tijd toonde men
in de nabijheid van Jeruzalem een graf met
het opschrift: hier ligt de reus Og, in welk
graf men in 1670 een tand vond ter zwaarte
van een half pond. Dan vinden wij nog in
den Bijbel gesproken van den reus Goliath,
die volgens de Israëlitische overlevering een
lengte had van 11 voet.
De profane geschiedenis is echter nog rij
ker aan verhalen van reuzen. Strabo maak
te reeds melding van het geraamte van
den fabelachtigen Anteus, die in Maurita
nië gevonden werd en 60 el lang was. De
mythologie spreekt van reuzen, de zonen
der aarde, die na veel bloedige oorlogen met
de Goden, onder vulkanische eilanden" wer
den begraven en vuur spuwden.
Plinius verhaalt van een reuzen geraam
te, dat bij een aardbeving in Kreta ontdekt
werd en 46 el lang was. In de veldslagen,
welke Marius te Aquae Sectiae tegen de
Teutonen leverde,bleek hun koning Teu-
tobocus een buitengewone reus. Zijn ge
beente werd in 1613 in Boven-Bourgondië
ontdekt. Zijn graf, van tichelsteenen gemet
seld, was 30*voet lang, 12 voet breed en 8
voet diep, en droeg als opschrift o.a. de
woorden: Teutobocus rex. Volgens de over
levering uit dien tijd vonden zij hierin een
geraamte van 25 voet lengte, 10 voet
breedte tussohen de schouders en 5 voet
diepte van het borstbeen tot aan den rug-
gewervel, terwijl zijn dijbeenen vier voet
lang waren. Dergelijke verhalen treffen wij
ook aan in de 16e eeuw. Zoo beweert Dale-
champ een geraamte te hebben gevonden
van een reus van 18 voet; Felix Plater vond
bouw een bijzondere lengte der samenstel
lers doet veronderstellen. Het zijn grafheu
vels van geweldige steenblokken, waarin
meestal potten met metalen gespen en rin
gen, steenen .offermessen, strijdbijlen, enz.
werden aangetroffen.
Reuzen hebben meestal een matten pols
en zijn veelal in een of ander opzicht (soms
verstandelijk, soms ook lichamelijk wat de
innerlijke organen betreft) achterlijk. Toch
zijn er reuzen bekend met een geweldige
lichaamskracht zooals de reeds genoemde
Goliath. De Romeinsche keizer Maximus
Thrax die 2% meter lang was kon met zijn
vuist de kinnebak van een paard verbrij
zelen Tommy Payne. een Engelsche reus,
die op 21-jarigen leeftijd reeds 2.22 M. lang
was, kan een zwaar beladen ezel tillen. Zoo
ook de Duitscher Wilhelm Otto, die op 10-
jarigen leeftijd 2.14 M. lang was; hij kon
2ijn arm met een gewicht van 50 K.G. in
de hand drie maal achtereen uitstrekken.
De 17-jarige Max Star, momenteel de
grootste schooljongen van Engeland (hij is
1.90 M. lang en weegt 228 pond) weet met
gemak 3 jongens op te tillen en te dragen.
Reuzen behalen zelden een hoogeren leef
tijd dan 30 of 40 jaar. Alsdan nemen hun
krachten snel af en neemt hun leven spoe
dig een einde. Op onze Nederlandsche ker
missen, maar meer nog op de buitenland-
sche jaarmerkten, treffen wij nog wel eens
reuzen aan, die zich voor geld aan het pu
bliek vertoonen.
Zijn wy dwergen?
Bij onze voorouders
vergeleken, zij n wij
welhaast dwergen. Heu-
rion, een Fransch ge
leerde, beweert, dat
Adam 41 meter en Eva
40 meter lang waren.
De verdrijving uit het
aardsch paradijs heeft
ook aan de lengte van
den mensch geen goed
gedaan, want volgens
denzelfden heer waren
Abraham en Mozes res
pectievelijk nog sléchts
4.60 en. 4.70 Meter. In
het moderne Europa zijn
de menschen van 2 me
ter lengte reuzen; een
lengte van 2.50 meter
behoort tot de zeld
zaamheden.. Wij noemen
nog enkele bekende
reuzen, b.v. de portier
van Koning Jacobus I
van Engeland, Walter
Passus, die 2.34 M. mat
en MaximiLiaan Muller,
die 2.55 M. de lucht in
stak. Zij worden echter
overtroffen door den
beroemden Patrick O'
Brien, die op zijn 38ste
jaar 2.68 M. hoog was.
Geen kleinigheid dus.
De Oostenrijker Franz
Winkelmeier stak ech
ter allen de loef af mett 2.73 M. Hij was
echter buitengewoon, mager en stierf 4
September 1887 te Londen, slechts 24 jaar
oud, aan tering.
De grootste vrouw, die de wereld heeft
kunnen aanschouwen, was Maria Wedde,
die in 1866 te Berkemdorf, bij Halle, aan
de Saaie, was geboren en reeds in 1885 te
Parens stierf. Zij was 2.65 lang. Veelbelo
vend begon de in 1880 geboren Karl Ullrich,
die op 15-jarigen leeftijd reeds een lengte
had bereikt van 2.50 M. Toen groeide hij
echter niet verder en stierf 17 jaar oud.
Reuzen in Zwitserland.
De onderzoekingen, die professor Pittard
van de universiteit te Genève gedurende
een reeks van jaren instelde naar de groot
ste der Zwitsersche recruten, hebben zeer
interessante resultaten opgeleverd. -Er valt
o.a. uit te concllideeren, dat het Zwitser
sche volk in den loop der volgende eeuwen
tot een geslacht van reuzen zal uitgroeien,
als de groei zoo door gaat.
De toename der lengte geldt niet alleen
voor bepaalde leeftijden, beroepen of voor
bijzondere streken, mam: voor het gebeele
Zwitsersche volk. In de laatste 25 jaar is
de gemiddelde lengte van den Zwitser van
1635 tot 1657 m.m. toegenomen. Als oor
zaak van dezen groei wordt de mineralogi-
sche samenstelling van den grond aange
nomen.
Deze formidabele knaap is de 15-jarige J ohn Sharp.
Den 22en Mei as. is het 50 jaar geleden,
dat de grootste Fransche romanticus, Vic-
tor Hugo, te Parijs overleed. Ter herden
king van dezen sterfdag zal in geheel
Frankrijk 'n feestweek worden gehouden,
waarvan het programma een groot aantal
tooneelvoorstellingen, concerten en lezin
gen omvat, alsmede bijeenkomsten in het
Pantheon, m het Victor Hugo-huis, in de
Sorbonne en een tentoonstelling in de Bi-
bliotheque Nationale. Verder zullen de
plaatsen, waar de meester heeft gewoond,
in het middelpunt der belangstelling wor
den getrokken door excursies en feestelijke
bijeenkomsten.
In het buitenland, waar Hugo in den tijd
der romantiek eveneens veel invloed deed
gelden, zal de herdenking niet spoorloos
voorbijgaan Verschillende vereenigingen
zullen speciale Victor Hugo-bijeenkomsten
beleggen, cm op deze wijze den grooten
en veelomstreden pionier van het roman
tisme te eeren.
Strijd om Hugo.
Zooveel leven, vijftig jaar na het ver
scheiden van een groot man, is dikwijls
een veeg teeken en memand kan ontkennen,
dat dit bij Hugo ook eenigszins het geval is.
Een herdenking als deze wordt op touw
gezet door een min of meer beperkte schare
bewonderaars, welke de nagedachtenis van
den bewonderde wil doen herleven. Het
is goed, hierbij vast te stellen, dat het na
gestreefde doel het gebrek aan belangstel
ling in genoemde nagedachtenis inhoudt.
Dikwijls gaat het dan zoo, dat de natie
zich, op instigatie der tam-tam makende
bewonderaars, zich plotseling de grootheid
van den aan de ^vergetelheid ontrukten
doode gaat herinneren en de wijsheid en
kennis omtrent dezen, op school opgedaan,
weer naar boven vischte. Met Victor Hugo
is iets dergelijks aan den gang, al moet aan
stonds worden toegegeven, dat het over-
groote deel van het Fransche volk den cijns
der bewondering aan den romanticus met
graagte betaalt. Dit blijkt zonneklaar uit
den strijd, door den bekenden dichter
Claude Farrère, rondom Hugo ontketend.
Farrère kwalificeert Hugo als een „senielen
imbeciel" en een „dikdoen-erigen bedrieger"
en bevindt zich daarmee slechts in een
klein gezelschap. Zijn tegenstanders, de
leden van ae „Vereeniging van Vrienden
van Victor Hugo" zweren daarefitegen bij
de Goddelijkheid van Hugo's litteraire en
andere gaven en achten Farrère's attaque
ingegeven door „schandalige afgunst". Het
gelijk van een der twee partijen doet overi
gens niets aan het feit af, dat Victor Hugo
staat te verstoffen op de boekenplank, uit
gezonderd misschien „Les Misérables" en
eenige andere romans. Voor de publieke
opinie is Victor Hugo onbetwistbaar meester
van het terrein der romantiek en daaraan
doen de boutades van Claude Farrère zelfs
niets af.
Het is dus zeer dubieus, of de geestes
producten van Hugo een levend element
in de cultuur van het hedendaagsche Fran
sche volk vormen. Maar daarom komt een
viering als de onderhavige zoo uitstekend
van pas en is er alle reden om de bloempjes
van welsprekendheid nog eens buiten te
zetten!
De jonge Victor.
Victor Hugo aanschouwde het eerste
levenslichc te Besancon in 1802. Nog jong
reeds moest hij met zijn vader een zwer
vend leven leiden. Hij verbleef in Italië
en Spanje en vestigde zich later met zijn
moeder die door haar man was verlaten
te Parijs, waar hij studeerde aan de Po-
lytechnische Echool. Deze richting beviel
hem maar matig en weldra sloeg hij dan
ook den weg in, welke leidt naar het onbe
perkte terrein der litteraire verbeelding.
En welk een verbeelding! Nauwelijks 15
jaar, had hij het al zoo ver gebracht, dat
de Academie Frangaise hem een eervolle
vermelding meegaf voor het gedicht „Les
Avantages de L'Etude".
Toen Victor 20 «jaar was, verscheen zijn
De tegenstellingen vinden elkaar
Ook de Nederlanders groeien.
In 25 jaar tijds is de gemiddelde lengte
van den Nederlander met 2.17 c.m. toege
nomen. Dat is heel wat en met deze presta
tie behoort het Nederlandsche volk tot de
langste volken van Europa. De gemiddelde
lengte bedraagt nu 172 c.m. Dat is heel wat
en deze prestatie wordt slechts overtroffen
door Zweden (174 c.m.), Noorwegen (172.3
c.m.). Schotland (173 c.m.) en Lyfland
(174 c.m.).
De bevolking der steden is langer dan
op het platteland. Zonder de gemeente Am
sterdam is de bevolking van Noord-Holland
de langste (172.47) van het geheele land.
Vlieland spant de kroon met 177 c.m.
H. P.
eerste bundel „Odes" Groot opzien in de
litteraire wereld! De dichters schoven, on
willig weliswaar, op en maakten een plaats
vr:y aan den disch der muze. Chateaubriand
was over hem in de wolken en noemde
Hugo „1'enfant sublime"; Koning Lodewijk
XVHI schonk hem een jaarwedde van 2000
franc en zoo ging men door met het beta
len zijner bewondering, natuurlijk ten
koste van Hugo's bescheidenheid.
Van nu ai aan volgde er een bombarde
ment van werken. Lyrische en epische poë
zie, drama's en romans, critieken en heftige
pamfletten tegen verouderde litteraire
principes volgden elkaar met haast be
angstigende snelheid en veelvuldigheid op.
Hugo werd een veelschrijver, zonder de
waarde der schrijverij aan de veelheid op te
offeren.
„Arrivé".
Victor Hugo behoort tot de weinige lit
teraire grootheden, die lid van de Acade
mie Frangaise werden. Dit geschiedde in
l&lil; vervolgens werd hij „pair" van
Frankrijk en in 1848 „deputé" van Parijs.
En dit alles met een weergalooze eigen
dunk, over zijn moreeie, litteraire en poli
tieke voortreffelijkheid. Van den jongen
Hugo met een evenwichtigen levenswandel,
vooral op zedelijk gebied, was weinig of
niets meer overgebleven. Zijn intrede in de
politiek vooral heeft hem het laatste restje
zelfsrespect ontnomen. Hij werd van de
eene liefde naar de andere geslingerd en
de eens zoo uit principe trouwe echtgenoot
werd spoedig de speelbal van zijn harts
tochten. Politiek was hij geweldig te be
ïnvloeden, daarvandaan dan ook, dat zijn
vroegere aanhankelijkheid aan den prins-
president later omsloeg in heftige vijand
schap.
Banneiuue,
De coup d'Etat van 1851 deed hem Parijs
ontvluchten. Enkele dagen na dezen staats
greep vestigde hij zich te Brussel, het ver
banningsoord van zoovele politieke vluch
telingen. Als werkman verkleed, met een
pas op den naam van Jacques Firmin Lan-
vin, letterzetter, hem bezorgd door zijn
vriendin Juliette Drouot, een befaamde
tooneelspeelster, week hij vrijwillig uit,
omdat hij wist, dat de nieuwe machthebber
plannen had hem uit Frankrijk te doen zet
ten. De eerste dagen vestigde hij zich in
een hotel der Violettenstaat, Hotel Groen-
poort, in het oude deel der stad.
Hugo betrok er een kleine kamer zonder
eenig oomfort. Een bed en een paar manke
stoelen vormden het eenig meubilair. Vuur
was er niet en gezelligheid allerminst.
Voor kamer en eten betaalde hij slechts
drie francs vijf stuivers per dag. Na eenige
dagen zocht hij een nieuw logies en vond
dit in een der beroemde güdehuizen van de
Groot Markt. Maar ook daar was Hugo zoo
van elk comfort verstoken, dat hij spoedig
naar een runner apartement uitzag, temeer,
daar zijn zoon Charles zich bij hem zou
voegen. Op de tweede verdieping van „De
Gouden Huif" eveneens op de Groote
Markt, vond hij een aangenamer verblijf.
Erg royaal had de dichter het niet. Met
eenige andere bannelingen, onder wie de
journalist Emile de Girardin en de uitge
ver HetzeL, gebruikte hij dagelijks het maal
in een der kleine eetvertrekken in de buurt
van de Beenhouwers.raat. Den verderen
dag besteedde de dichter aan zijn werk.
Hier schreef hij de eerste verzen van „Les
Chatimencs", dat later te Gueray werd
voltooid. De „Histoire d'un crime" werd
eveneens te Brussel geschreven-
In eenige weken tijds sciireef hy daarop
zijn berucht pamflet .Napoleon le Petit",
dat groote verspreiding vond en enorme
opschudding verwekte. Hoewel het te Lon
den was uitgegeven, geraakte de Belgische
regeering er mee in verlegenheid en over
woog de uitzetting van den banneling.
Burgemeester de Brouckère kreeg van
hoogerhand opdracht met Hugo den moei
lijken toestand, waarin de Belgische regee-
te Luzern de beenderen van een reus van
12 voet, terwijl Licetus in Sicilië een ge
raamte aantrof van 30 voet.
Tegenwoordig wordt door de geleerden
echter betwijfeld, of deze geraamten wel
alle van menschen dan wel van voorwereld
lijke dieren afkomstig zijn. Het Megathe-
rium, de olifant en het Paleontherium uit
de grijze oudheid, waren reuze dieren, wier
gebeente vooral in Noord-Amerika en Si
berië werd gevonden,en in vroeger jaren
door gebrek aan anatomische kennis voor
menschen beenderen werden gehouden. Nog
herinneren de hunnebedden in Drente en
langs de Oostz'-ekust in Duitschland aan
een reuzengeslaont, dat daar in de eerste
tijden moet hebben geleefd, daar hun op-
Vaimo Myllrynne, de langste man
wereld, meet 2.45 M,
ter
ring door diens toedoen was geraakt, op
vriendschappelijke wjjze te besipreken, met
het gevolg, dat de dichter zich eenige dagen
later via Antwerpen en Londen naar Guer-
nesey begaf, na acht maanden in Brussel
te hebben doorgebracht.
Zijn werk.
Eerst na aen val van Napoleon III keerde
Hugo te Parijs terug en ontplooide al zijn
talenten.
Victor Hugo heeft in zijn lyrische ge
dichten vaak zijn jeugdherinneringen wak
ker geroepen. Ook door de natuur werd
zijn dichterziel bewogen. Vele zijner ver
zen getuigen van een groote naastenliefde,
welke in zijn gemoed leefde; ook de jeugd,
de kleine, onschuldige kinderspelen, inspi
reerde hem vaak tot verzen, welke om hun
naïviteit iets schoons bezitten. „Legende
des Siecles" geeft in een reeks van groot-
sche tafereel en een dichterlijke geschied
nis van de ontwikkeling der mensch/ dS
Wat Hugo vooral tot een groot en o
felijk dichtei maakte, was zijn reusac c
verbeeldingskracht en zijn macht ov: e
verskunst, zooals niemand in geheel F
rijk en daarbuiten hem dit kon nadoen a
zijn 70en verjaardag verschenen nov
dichtbundels van hem, zoo o.a.
terrible", „Le Pape", „La Pitié supr
„L'Ane", „Religion et religous".
Quatre vents de resprit", „Toute la
en „Dernière gerbe", welk laatste w;
schreef op 80-jarigen leeftijd. Ook a
maturg geroot Victor Hugo beroem
„Hernani" beleefde op 25 Februar
première. Van zijn tooneelwerken zijn
voorts beroemd „Ruy Bias", „Les Burgra-
ves" en „Le Roi s'amuse". Aan de reeds
vermelde „Préface" moeten nog worden
toegevoegd de prozawerken „Lucrèce Bor-
gia", „Maria Tudor" en „Angelo".
Van Victor Hugo's meest beroemde en
meest gelezen romans moeien wij no len
„Han d'Islande", „Claude Gueux" en „Bug-
Jargal". Van dezen grooten romanciev is
ook „Les Misérables", een grootsch epos
van de 19e eeuw. Hugo's handschriften z. n
in het. bezit van de Bibliotheque Natie.
Een. volledige uitgave zijner werken is .ae
van Hetzel (48 deel ca 18801885, 70 dee-
len, 1889 en volg.); de definitieve uitgave
is van Maurice en Simon.
In het Musée aan de Place des Vosges te
Parijs vindt men voorts vele herinneringen
en teekeningen van den dichter-schrijver.
De stad Besangon, de geboorteplaats van
Victor Hugo, heeft het huis aangekocht,
waar de meester leefde en werkte. De wo
ning zal als museum worden ingeircht.
H. P. B.
