Bij onze oostelijke buren.
EEN EN ANDER
DUITSCHLAND.
Velerlei natuurschoon hier vereenigd...
OVER
Behalve het Rijndal, zijn ook de dalen
van bijna alle zijriviertjes echte wijnda
len. De Neckar doorstroomt het Würtem-
bergsche wijnland, de Main het mooie
Frankenland met de prachtige wijn- en
kerkenstad Wiirzburg. Ook het dal van de
Nahe met Kreuznach, de schilderachtige
stad, beroemd om wijn, rozen en baden,
brengt heerlijke wijnsoorten voort! De
Moezel echter spant de kroon; van de
komst in Duitschland tot aan de monding
toe, wordt zij omzoomd door wijnbergen.
En, om niet te vergeten, in het Eiffelge-
bied, de grillig-slingerende Ahr, die voor
treffelijke, robijnroode wijnen oplevert,
waarin de gloed der uitgedoofde vulkanen
schijnbaar is overgegaan.
zij anders en voor Thüringen,
waar zij zich bijzonder thuis
voelde speciaal in Weimar
koesterde zij zelfs een be
slisten voorkeur. „Het sprook
jesachtige landschap", schreef
zij eens, „spreekt een taal, vol
bekoorlijkheid en besef van
eigenwaarde".
Thüringen is niet groot.
Maar wie zou dat niet aange
naam vinden, als men tenmin
ste met een reisgebied goede
vrienden wil worden en niet
een vluchtige kennis van
Praotiscli: Op een Ammerland'sche boerderij: De
waakhond liep in een groot houten rad en bewoog
zoo de stamper van de kantmachine.
Boven: Het Ammerlander boerenhuis, een schilderijtje
Linksonder: Het lijkt wel Londen. Doch het ls een blik op Berlijn bij
Oberbau mbrücke.
de
Het is hier niet de plaats om aan de
wijnbereiding en den wijnoogst, een rijk
onderwerp anders, woorden te wijden.
Wij gaan van dit wijngebied over naar
andere deelen van Duitschland, want
Duitschland bestaat niet alleen uiit het
Rijngebied, hoewel dit een zeer belangrijk
deel ervan vormt en voor ons, Nederlan
ders, een geliefkoosde en gezochte streek
voor onze reisjes is, voornamelijk voor....
huwelijksreisjes!
Daar hebben we Oberbayera, Oberschle-
sien, Thüringen, de Harz, de Havensteden,
waarvan Hamburg de ongekroonde koning
is, Berlijn, Hanover, en zoo vele andere
streken en steden.
„Reizen ia een der bedroevendste ver
maken ter wereld" zeide eens, in een van
haar reisbeschrijvingen baronesse, madam»
de StaëL Tot haar verontschuldiging moet
men er aan toevoegen, dat zij dit woord
neerschreef op reis door een land dat haar
in geen enkel opzicht kon bekoren, waar
zij zich vreemd en zelfs een beetje hulpe
loos voedde.Over Duitschland schreef
véle plaatsen tegelijk wil zijn? Zoo-
als men in een schilderij enmuseum voor
één schilder heel lang stilstaat, daar iedere
streek van het penseel meesterschap
ademt, zoo kan men in het Duitsche mu
seum van levende landschappen zich haast
niet onttrekken aan den ban van het groot-
sche natuurschoon, dat Thüringen heet.
Wie van Thüringen wil vertellen, mag
zich beroepen op de klassieke woorden
van een Wiel and, een Schiller en een
Goethe. Het is een bekoorlijk gezicht de
stadjes en dorpen op het bonte
tapijt der verschillende ak
kers te zien liggen. Zacht helt
het Thüringsche land en de
bergen hebben elegante ron
dingenzij lijken, zei
een schrijver eens extatisch,
op de golvende rondingen
van het opperkleed der
gulden madonna's uit de late
middeleeuwen. En in die zach
te rondingen, in die donzige,
warme dalen.liggen de
dorpen gebed, stroomen de
kleine riviertjes, die het land
zoo vruchtbaar maken, tus-
schen roode zandsteenbrokken
door over over witte rotsbrug-
gen, ruischend naar het vlak
ke land.... Van Weiman
kwamen Goeth* en Schiller,
gastvrij ontvangen door aarts
hertog Karl August op rijn
Domburger kasteel en. Tus-
schen de wijnstokken, ia de
Thüringsche zonneschijn, wer
den deze dichters geïnspireerd
tot de edelste lyriek.Wei-
mar en Je&a, een brug van
herinneringen tot onzen tijd!
In de historische colleges van
Schiller verdrongen de dames
van de Weimarer „Society"
zich.trokken de studenten
lawaaiend op „RSuberfahrt".
Rudolstadt, de stad van Schopenhauer,
met Schlosa Heidecksburg, het geboorte
land van Goethe's „Novelle". Blanken
burg, de ingangspoort tot het Thüringsche
Woud. Schwarzburg, van den Trippstein
uit gezien.... een sprookje, dat niet door
menschen, doch door bosschen en wateren
verhaald wordt.
Daar boven, in Lauscha wonen de as-
sloten van het Kerstmannetje, de Sonne-
berger speelgoed-makers. Bij Sonneberg
besteld het Kerstmannetje zijn gaven, als
alle verlanglijstjes ingeleverd zijn. Dt
mooiste poppen ter wereld, de fraaist»
paardjes en ander speelgoedhet komt
alles uit Sonneberg. ^Over den Rennsteig
loopt een prachtigen wandelweg, 's win
ters een fraaien skiweg, naar Eisenach.
Erfurt Sondershausen met de prachtige
zomerconcerten en het „particuliere"
theatertje, Frankenhausen, met de Barba-
rossagrot, waar de oude keizer aan zijn
steenen tafel sliepDèt is Thüringen.
Het zou ons, in het kader van dit artikel,
te ver voeren, om ook nog woorden te wij
den aan den Harz, aan het vlakkeland, de
havensteden, den rijkshoofdstad, de jaar
marktsteden, enzoovoorts. Later komen we
daarop misschien nog eens terug.... Onze
Oostelijke natburen hebben veel schoons,
wat wij, In ons land, niet kennen. Wie de
bergen liefheeft, kan in ons land slecht te
recht. Maar dan is in onze onmidde-
lijke nabijheid een land gelegen, zóó rijk
aan natuurschoon en bergen, dat wij n«
iedere reis daarheen weer terugverlangen
naar alles, wat wij daarop doorleefd heb
ben
Het Albrecht Dürer-huis te Neurenberg, een typisch
staaltje van middeleeuwsche architectuur
Neurenberg, een der fraaiste Duitsche steden: de „Henkersteg".
Zoodra ik dat lied hoor, moet ik weer
denken aan de menigvuldige tochten langs
den Rijn, die ik maakte, aan Königswinter
met Drachenfels, Rolandsborgen en Kö-
nigsberg, aan het stille eiland Nonnen-
werth, dat daar zoo droomerig midden in
de ïïevier ligt en door het zware geboom
te zelfs geen kijkje gunt op het klooster,
dat zich daar bevinden moet. Dan denk ik
weer aan Coblenz, met de machtige Ehren-
breitste in vesting, waarop jaren geleden
zoo tergend de Britsche vaan wapperde,
aan Roter Hahn, het dorpje met de fraaie
kerk, geheel versierd met bergkristallen
en met wassen beelden; dan denk ik aan
Remagen met zijn fraaie kerk en aan het
bedevaartsoord van St. Franciscus. Aan
de boorden van den Taunus, aan Frankfurt
en Mainz, aan Heidelberg, de oude stu
dentenstad.aan zoovele plaatsen, die
aaneengeschaard vanaf de Hollandsche
grens tot aan het Bodenmeer liggen....
Bingen, de wijnstad.... en veel verderop,
aan het Meer.... Constanz en Friedrichs-
haven, waar de machtige Zeppelins in de
geduchte loodsen drijven....
Dan denk ik aan de vele, schilderachtige
kasteelen en burchten, aan de Muizetoren,
heim met de beroemde hoogeschool voor
De burcht, het kenteeken, dat Neurenbe rg eens een vrije, zelfstandige stad was.
aan de Pfalz, aan de rijnwijn, die overal
lustig stroomde, aan de walsmuziek, die het
bloed vlugger deed stroomen, aan de ro-
manti>che prieel en, waarlangs de wijn- »n
wingerdranken omlaaghingen en ons een
heerlijk kijkje gunden op de rivier....
aan het vrooHjke volkje achter zijn
„Schoppen", aan zóóveel, zóóveel, dat niet
te beschrijven, doch uitsluitend te be-
léven valt.
„Good hoek off the doe!" zegt een aar
dig, oud-Engelsch spreekwoordWie
goeden w|jn in z|jn kelder heeft, houdt den
dokter vèr van huis! Een spreekwoord, dat
speciaal op het Rijnland van toepassing
isRijnland-wijnland!
Bij het bodenmeer begint het Duitsche
wijnland al om zich aaneengesloten voort
te zetten tot het Zevengebergte, tot bij
Bonn. Voorbij de scherpe, Noordwaartsche
bocht van den Rijn bij Bazel, zet de reeks
wijngaarden zich voort langs de Zuidelijke
en Zuidwestelijke hellingen van het Zwar
te Woud, van het viervoor gelegen Kaiser-
stuhl-gebergte, en de onmiddellijk daarop
aansluitende, zonnige Bergstrasse aan het
Odenwald. Aan de andere zijde van den
rivier de Palts, een eindelooze zee van
wijnstokken met de plaatsen Deidesheim,
Forst en Wachenheim, de geboorteplaats
van de edelste Paltser wijnen. Aan de
Noordgrens van de Palts begint het Hes-
sische wijnland; van de oeroude Nibelun-
gen- en Lutherstad Worms met haar be
roemde wijntuinen bij de Liebfrauenkerk,
loopt de „wijnstraat"' langs den hoogen
oever der rivier over Alsheim, Gunters-
bl'um, Dienheim, Oppenheim, Niersteim,
Nackenheim en Bodenheim, over Mainz en
Ingelhfeim, tot de monding der Nahe bij
Bingen.
Op de Zuidelijke hellingen van het Tau-
nus-gebergte, noordelijk van den Rijn,
strekt zich een wereldberoemd wijngebied
uit, de heerlijke Rheingau. Iets verder
Oostelijk op de Taunushelling ligt de be
kende plaats Hochheim, die de „Hoch-
heimer" wijn oplevert, hetgeen onze Brit
sche vrienden waarschijnlijk tot het woord
„hoek'" gebracht heefW
In den Rheingau volgen twee reeksen
zeer beroemde wijnstadjes. Het eenig ligt
op den linkeroever, het andere op de hel
lingen van den Taunus, ter
halver hoogte van den
woudzoom Rauenthal en
Exbach met den „Marko-
brunn", Hattenheim met
den wereldberoemden
„Steinberg" bij het kloos
ter Eberbach, bij Hallgar-
ten, Schloss Vollafds,
Schlosa Johanniaberg, Gei-
senwijnteelt, Rüdesheim
met het geweldige Nieder-
wald-monument op den
Rijnoever, enz. Van hier
naar Koblenz volgen
Lorch, Kaub en Sankt
Goarshausen op de réch
ter en Bachrach, Oberwe-
sel, St. Goar en Boppard op
den linker Rijnoever. Daar-
tusschen in liggen nog tal
van ongenoemde wijn
plaatsjes. In dit gebied zijn
de stijle oeverhellingen van
den Rijn terrasgewijze met
wijnstokken beplant.
Nóg klinkt het ons in de ooren
„Ich weiss nicht, was soll es be-
deutendass ich so traurig
binhet lied van de schoon»
jonkvrouw, de Lorelei, die bij het licht van
de maan, boven op de machtige rots, die
onze boot zoo dikwerf voorbij gestoomd is,
haar gouden haren kamde en een sirenen-
lied zong, waardoor menige schipper, in
extrase voor haar schoonheid, tegen de
klipen liep en jammerlijk verdronk.
vv. cc.- uitgerekte wjuden:
ue opptr-houtvester.
