Wi
DE TROONREDE.
De betuiging van warme aan
hankelijkheid aan ons Vorsten
huis heeft iechtstreekschen weer
klank gevonden in de woorden,
waarmede de Koningin de ge
wone zitting van de Staten-Gene-
raal voor geopend heeft verklaard.
Naast een uiting van innige
vreugde en van warme erkente
lijkheid voor de enorme belang
stelling van de zijde van Haar
Volk ondervonden, vroeg Hare
Majesteit de aandacht van de
Staten-Generaal voor de staat
kundige zijde van het voorgeno
men huwelijk van de Prinses.
Een wetsontwerp tot naturalisatie
van Prins Bernhard en een voor
stel tot het verleenen van toe
stemming tot dit huwelijk zijn de
„noodzakelijke ontwerpen van
wet", welke binnenkort aan de
Staten-GeneTaal zullen worden
voorgelegd. Drie maanden heb
ben er gelegen tusschen de be
kendmaking van de verloving der
Koningin op 17 October 1900 en
de wettelijke regeling van Haat
huwelijk met wijlen Prins Hendrik
bij de wetten van 14 en 26 Januari
1901, waarna kort daarop, den
7den Februari het huwelijk vol
trokken werd. Met deze tijdreke
ning als grondslag zouden wij
omstreeks Kerstmis het huwelijk
van Prinses Juliana met Prins
Bernhard kunnen verwachten. Dat
dat „waar nu hier dan daar de
Internationale verhoudingen on
der zoo zwaren druk zijn gesteld,
zulks tot bijzondere tevredenheid
stemt", zal een ieder zich zeker
kur.r.an aansluiten. Verheugend
stemt ook, dat „aan de gedrags
lijn, die de regeering bij het be
stuur der buitenlandsche be'rek
kingen pleegt te volgen, onver
minderd zal worden vastgehou
den".
Dat de economische en iinan-
cieele toestand van Nederland-
Overzee (Curagao vormt ook dit
keer weer de verheugende uit
zondering) nog de voortdurende
zorg der regeering eischt, geeft
de situatie in deze gebieden zeer
juist aan. Weliswaar vormt de
verbetering bij zekere bedrijven
in Ned.-Indië een lichtpunt, maar
dit lichtpunt wordt ietwat ver
duisterd door de wetenschap, dat
deze verbetering voor een goed
deel te danken is aan kunstmatige
stimulatiemiddelen. Dat de om
standigheden, waaronder de in-
heemsche bevolking op Java
leeft, allesbehalve ideaal zijn,
wordt openlijk toegegeven. Ho-
penlijk, dat de aangekondigde
hulp van 25 millioen gulden uit
de niet al te vette" Nederlandsche
schatkist in dezen toestand eeni-
ge verbetering vermag aan te
brengen.
Aan het slot van de rede wordt
nog een beroep gedaan op een
DE NATUURRAMP IN NOORWEGEN.
Een foto van het indrukwekkende berglandschap aan de Noordfjord in Noor
wegen, waar dezer dagen de ontzettende natuurramp plaats vond, die 73 men-
schen het leven kostte.
zal een bruiloft zijn, waarover wij
nog jaren later spreken 1
Het overige deel van de Troon
rede valt na dit blijde begin niet
al te zeer uit den toon. „Nog al
tijd levend in een zorgelijken tijd
erken Ik met dankbaarheid, dat
Mijn volk gedurende het afge-
loopen jaar zijn geestkracht heeft
weten te behouden en is blijven
worstelen, om de moeilijkheden,
waaronder wij gebukt gaan, te
overwinnen". En verder: „Geluk
kig kan worden getuigd, dat de
betoonde inspanning niet zonder
vrucht is gebleven." Het is dui
delijk, waarop de Troonrede hier
doelt. Inderdaad zijn er bedrijven
hier te lande, die met inspanning
van alle krachten er in zijn ge
slaagd, zonder regeerings- of an
dere steun weer met succes te
kunnen mededingen op buiten
landsche markten. Helaas kan dit
nog niet van alle bedrijven ge
zegd worden. Speciaal in de be
schutte bedrijven is er van aan
passing dikwijls zeer weinig te
bemerken, al moet hier worden
toegecreven, dat de regeering hiei
dikwijls voor een moeilijke taak
Het zou in dit verband in
teressant zijn te weten, hoe de
„wetten strekkende tot het ver
bindend en onverbindend ver
klaren van de bepalingen uit
collectieve arbeidscontracten" er
zullen uitzien.
Overigens is deze Troonrede
kennelijk geïnspireerd door een
regeering, die zich op 't liberaal
economische standpunt plaatst. In
den passus, waarin wordt ge-
sr>roken over de bemoeienis van
de overheid met het economische
leven, wordt gezegd, dat de in
bet bedrijfsleven onnodig kwel
lende banden zullen worden ver
wilderd, terwijl anderzijds wordt
erkend, dat in vele bedrijven
deze bemoeienis in den vorm van
steun enz. nog niet kan worden
aemist. In zooverre zal zij niet de
instemming vinden van dat ge
deelte van ons volk, dat ordening
van overheidswege wenscht.
Een optimistisch hoofdstuk in
de Troonrede vormen ook dit
keer weer onze betrekkingen met
het buitenland, die zonder uitzon
dering vriendschappelijk zijn. Bij
conclusie van de Troonrede,'
goede samenwerking tusschen
volksvertegenwoordiging en re
geering. Aan deze dringende op
roep zal men gevolg moeten ge
ven, indien men niet wil, dat de
stabiliteit van onze rechtsorde
verloren gaat.
Van de Troonrede in haar ge
heel kan tenslotte nog gezegd
worden, dat zij een sober staats
stuk is, waarin de optimistische
noot en zulks geheel ten
rechte niet ontbreekt.
BINNENLANDSCH OVERZICHT.
De plechtige opening van de
laatste zitting der Staten-Ge
neraal vóór de nieuwe ver
kiezingen. De aanpassings
politiek zal consequent wor
den doorgezet. Ontzaglijke
drukte ïn Den Haag. De po
litie kon haar taak niet af. De
millioenennota voor 1937
wijst een tekort van 45 mil
lioen aan. De voorgestelde
maatregelen tot dekking van
het deficit.
De opening van de laatste zit
ting der Staten-Generaal in deze
parlementaire periode, heeft on
der den nog levendigen indruk
der verloving van Prinses Juliana
wel een zeer bijzonder karakter
gekregen. Bijzonder ook nog, om
dat de laatste jaren het optimis
tische element in de onderschei
dene Troonredes ver te zoeken
was en ditmaal, hoe bescheiden
ook, een dergelijk element wèl
aanwezig was.
In de Troonrede komt tweemaal
het woord aanpassing voor, wel
een bewijs, dat deze politiek als
het eenige geneesmiddel wordt
beschouwd. Hierdoor is Inder
daad in verschillende takken van
industrie eenige opleving geko
men, maar men mag niet vergeten
en dit merkt de Troonrede zeer
terecht op dat dit uitsluitend
te danken is aan overheidssteun,
De opleving, welke in die „ver
schillende" takken van industrie
zich kenbaar maakt, is dus kunst:
matig. Hierop is 'derhalve niet
gansch" en al te bouwen; daartoe
dient men af te wachten, welke
resultaten een verdere aanpas
sing brengt. - - vv
In tegenstelling met vorige ja
ren spreekt de Troonrede niet
meer ovor ordening. Hoewel de
overheidssteun in haar tegen-
woordigen vorm nog niet kan
worden gemist, zoolang andere
moaendheden daarin voorgaan,
zullen onnoodig knellende ban
den worden losgemaakt. De
Troonréde opent dus de moge
lijkheid tot een vrijer bedrijfsle
ven. In hoeverre deze mogelijk
heid kan worden verwezenlijkt,
hangt voor een zeer groot deel
af van de ontwikkeling zoowel
op economisch als politiek ge-
bied.
„Zorgelijk" noemde H. M. de
Koningin den toestand der open
bare geldmiddelen. Zoowel het
Rijk als de gemeenten moeten in
het financieele beleid de qrootst
mogelijke voorzichtigheid be
trachten. In den lijn der aanpas
singspolitiek zal de Regeering er
dus naar moeten streven de fac
toren, die achter de aanpassing
aanhinken, uit te schakelen. De
belangrijkste achteraan hikkende
factor is het arbeidsloon. De Re
geering moet dus op de een of
andere wijze de mogelijkheid
-chenpen van verlacri^q van
het loonpeil, vooral in die be
drijven, waar de loonen kunst
matig hooCT worden gehouden
Is het in de Troonrede aenoemde
wetsontwerp met betrekking tot
de verbindendverklaring, maar
ook van de ónverbindendverkla-
ring hiervoor niet een rem? En is
de toepassing van een dergelijke
overeenkomst niet sterk afhanke
lijk van de politieke gesteldheid
van een regeering
Wat de economische en finan
cieele toestand van Nederland-
Overzee betreft, deze noemt de
Troonrede, met uitzondering van
Curagao weinig bevredigend
Weliswaar is er bij sommige
Europeesche bedrijven in Neder-
landsch-Indië eenige vooruitgang
merkbaar, maar in zijn geheel
overzien is die toestand nog zeei
onzeker.
Aan het slot van de Troonrede
werd een beroep gedaan op een
hartelijke samenwerking tusschen
volksvertegenwoordiging en re
geering en op een eensgezinden
volksgeest. Het is niet alleen het
gezag der Regeering, maar ook
de stabiliteit van onze rechtsorde,
die daarmede gemoeid is.
We merkten reeds op, dat deze
opening der Staten-Generaal dooi
de vorstelijke verloving een bij
zonder tintje had. In Den Haag is
dit wel zeer sterk tot uitdrukking
gekomen. In de laatste jaren heeft
Prinsjesdag er een bijzondere
beteekenis bij gekreqen. Hij was
altijd een gelegenheid voor velen
uit alle deelen des lands, om aan
hun gevoelens jegens de Ko
ningin en Haar Huis uiting te ge
ven. Een hoogtepunt daarvan was
de groote hulde, die men in 1933,
bij het 35-jarig regeeringsjubi-
leum aan de Koningin heeft ge
bracht. Maar dit record als
men zoo iets een record mag
noemen is wel ver overtroffen
door de ontzaglijke menschen-
massa men spreekt van een
millioen die op dezen Prinsjes
dag ter been was. Reeds vroeg
in den morgen kwamen aan de
beide hoofdstations tientallen
extra-treinen aan, zoodat om tien
uur de toegangswegen tot het
centrum der stad zwart van de
menschen waren. Honderde auto
bussen arriveerden in den loop
van den morgen in de Residentie.
Duizenden fietsers, van heinde en
verre, waren midden in den nacht
vertrokken om Prinsjesdag in
Den Haag te vieren en een glimp
van de zoo zeer geliefde Vorstin
nen op te vangen.
Was het wonder, dat om elf uur
het traject, waarlangs de stoet
zich zou bewegen, één enorme
menschenmassa was, die deinde
als de golven der zee? Nooit
zagen we een drukte, die hier
mede maar vergeleken kan wor
den.
Wat moet er wel niet in de
beide Vorstinnen zijn omgegaan,
foen Zij die aanhankelijkheid van
Haar volk aanschouwden? Welk
een ontroering heeft zich van Hen
meester gemaakt, toen uit tien-
duizende, ja, honderdduizende
kelen een onstuimig gejuich los
barstte?
Helaas Heeft zoo een drukte
ook haar slechte zijden. Dit ge
tuigt het aantal malen, dat de
eerste hulp bij ongelukken heeft
moeten ingrijpen. Hoe groot 'dit
aantal precies is geweest, is niet
bekend, maar het moet In de et
telijke honderden loopenl Een
andere schaduwzijde was de
slechte verkeersregeling.^ We
moeten echter uitdrukkelijk vast
stellen, dat' de Haagsch'e politie
hier geen schuld treft. Nooit kon
zij een zoo groote toestroom van
het publiek uit alle oorden des
lands verwachten. Zonder twijfel
kan z!| uit deze gebeurtenis lee-
rfng trekken voèr do volgende
FRANKRÏJKS MINISTER VAN HAN
DEL TE BERLIJN.
Op zijn terugreis van Warschau heelt
de Fransche minister van handel Bastid
een korf bezoek gebracht aan Berlijn,
waar hij met Dr. Schacht een bespreking
hield.
phase van de vorstelijke verlo
ving; we bedoelen den trouwdag
van Prinses Juliana. In Brussel
heeft men voor dergelijke gele
genheden een prachtig systeem,
dat tot nog toe buitengewoon
goed gewerkt heeft. Kan de Haag-
sche politie een volgend maal dit
systeem van haar Brusselsche
zustercorps niet overnemen?
De traditie getrouw wordt elk
jaar na het uitspreken van de
Troonrede door H.M. de Koningin
de millioenennota bekend ge
maakt. Dit jaar wijst de Rijksbe-
grooting een tekort op den ge
wonen dienst van 47.734.995
aan (voor 1936 bedroeg het aan
vankelijk tekort, waarvoor dek
king moest worden gezocht 119
millioen). De voorstellen voor
1937 beoogen een dekking van
genoemd tekort. In deze maatre
gelen is begrepen een verlen
ging van de opcentenheffing op
de dividend- en tantièmebelas
ting, op de zegel-, op de registra
tie- en op de successierechten.
Houdt men rekening met de hand
having van dezen reeds bestaan-
den belastingdruk dan is het te
kort over 1937, waarvoor dekking
gezocht is, op 39.5 millioen te
stellen. Na de volledige doorvoe
ring van de voorgestelde maat
regelen zal het begrotingseven
wicht op een bedrag van onge
veer 3.500.000 na zijn bereikt.
Dit ^pdrag zal kunnen worden
gevonden uit de meerdere op
brengst, die mag worden ver
wacht van de bij "de Staten-Gene
raal aanhangige wetsontwerpen
tot wijziging van enkele belas
tingwetten.
BUITENLANDSCH OVERZICHT.
Het Engelsche voorstel tot
bijeenroeping der Locamo-
mogendheden. Was Neuren
berg slechts voor binnen-
landsch gebruik bestemd.
Parijs en Praag trekken zich
weinig aan van anti-bolsje
wistische philippica's. De bij
eenkomst der Kleine Entente.
Terwijl de burgeroorlog in
Spanje nog steeds voortduurt,
hebben in de afgeloopen verslag-
week in Europa eenige gebeurte
nissen plaatsgevonden, die be
langrijk genoeg zijn, er in het
kort een bespreking aan te wij
den.
In de eerste plaats het Engel
sche voorstel, om de conferentie
der vijf Locarno-mogendheden
in de tweede helft van October
te Londen bijeen te roepen. Wij
hebben gezien, dat dit voorstel
speciaal te Berlijn, of liever ge
zegd te Neurenberg, dat op dat
oogenblik naar aanleiding van
den Rijkspartijdag zetel der Duit-
sche regeering was,in zeer slechte
aarde is gevallen. Besprekingen
over 'n nieuwe ordening in West-
Europa vindt men in Duitschland
uitstekend, maar dan moet eerst
het Fransch-Russische militaire
verdrag van de baan. Al zijn best
heeft men er te Neurenberg voor
gedaan, om de wereld toch maar
te overtuigen, dat het communis
me en daarmede de Sovjet-Unie,
het ware gevaar voor den vrede
in en de cultuur van Europa
vormt. Men is het niet overal
eens met Hitler's meening, dat
men als anti-communist tevens
anti-semist moet zijn.
In Engeland hebben 'de rede
voeringen dan ook om van
Frankrijk en zijn bondgenooten
maar niet te spreken een vrij
wel averechtsche uitwerking ge
had. Antt-semitisme is fets, waar
men speciaal in Engeland, dat
onder zijn grootste zoonen vele
Joden telt, niet mee moet aan
komen.
IntusscHen gelooft men !n Lon
den, dat vele uitlatingen' te Neu
renberg gedaan, slechts voor bin-
nenlönclscb gebruik zijn bestemd
en dat 'de verklaring van Hitier,
volgens welke „h!J niet bereid
was een verdrag te sluiten, waar
in de Sovjet-Unie betrokken was"
niet zoo'n ernstige hinderpaal is,
als men op het eerste gezicht
wel zou vermoeden. Wat hier van
aan is, zal men eerst in de eerst
volgende weken kunnen leeren.
In ieder geval zal te gegeyener
tijd de conferentie der Locarno-
mogendheden bijeen moeten ko
men en dan zal Berlijn aan een
kleur bekennen niet kunnen ont
komen.
Dat Parijs en Praag zich niet
veel van de Duitsche philippia
tegen het bolsjewisme zouden
aantrekken, was te verwachten,
te meer daar Londen hen hierin
reeds voorging. Integendeel, bij
den afloop van de Russische ma
noeuvres te Minsk hebben de
Fransche en Tsjechische militaire
vertegenwoordigers zich weer
eens met een wel wat al te uit
bundige lof over het Roode Leger
en zijn - „vredestaak" uitgelaten,
terwijl bij deze gelegenheid ook
de Engelsche vertegenwoordiger
eenige vriendelijke woorden aan
het adres van Moskou richtte. Dit
wijst geenszins op een verzwak
king van de Russische en daar
mede ook Fransche buitenland
sche positie, zooals men zich
deze te Neurenberg als een ge
volg van de daar gedane „ont
hullingen" had voorgesteld.
Door dit alles heeft ook de
Kleine Entente weer moed gevat,
waarvan de vertegenwoordigers
dezer dagen te Topolsianka en
Bratislava zijn bijeengekomen.
Men vreesde in deze landen, dat
het Duitschland misschien zou
gelukken, door het aanbieden van
voldoende garanties voor de vei
ligheid in West-Europa, Frankrijk
van Rusland te scheiden en En
geland los te maken van de vaste-
landsche solidariteit, waardoor
Hitier de vrije hand zou krijgen
in Oost- en Zuid-Oost-Europa. Nu
dit niet geschied is en het stelsel,
dat zij vertegenwoordigen (dat
der collectieve veiligheid) voor-
loopig gezegevierd heeft, voelen
Praag, Belgrado en Boekarest zich
weer wat op hun gemak. Onder
elkaar zijn zij het dan ook ge
heel eens geworden over de
verder te volgen gedragslijn.
Zuid-Slavië moet economisch ge
holpen worden. Dat kan en wil
Duitschland wel doen, maar zulks
is niet naar den zin van Praag en
Boekarest, die vreezen, dat Bel
grado in dat geval wel eens af
vallig 7011 kunnen worden. Dus
verschaffen zij de noodige hulp.
Weer, zooals in de betrekkingen
van Frankrijk tot Polen, speelt
Fransch geld daarbij een belang
rijke rol. Met leege handen kan
men in deze gebieden van Euro
pa nu eenmaal geen politiek
voeren.
Gaat het Frankrijk in buiten-
landsch-politiek opzicht relatief
naar den vleeze, hetzelfde kan
niet gezegd worden ten aanzien
van de binnenlandsche politieke
situatie. De tegenstellingen in
de Volksfront-regeering worden
steeds scherper en dat is in de
eerste plaats een gevolg van de
houding der vakvereenigingen,
die thans sterk onder communis-
tischen invloed staan. Daar is nu
weer de groote staking der tex
tielarbeiders in Rysel. Weer heb
ben de arbeiders de fabrieken
bezet, zonder dat er van hooger-
hand tegen dit onrechtmatig op
treden iets wordt ondernomen,
terwijl Salengro, de minister van
Binnenlandsche Zaken, in den
Senaat plechtig beloofd had, dit
niet meer te zullen toelaten. Zelf
WAT TELT....!
Guus Betlem Jr.
Spanje, Sept. 1936.
En altijd nog maar düurt de slrijd.
Verbitterd en verbeten.
Van weken, werd 't maanden tijd.
Het eind is niet te meten....
Om kilometers, meters grond
Wordt dagenlang gevochten.
Elk wil het volle, vólle pond,
Eén weg, en zonder bochten 1
Hei-juichend wordt van eiken kant
De kleinste winst gemeld.
Een stad., verwoest, vernield,
verbrand.
Maar niettemin., het tèlt 1
Elk stapje voorwaarts naar 't doel
Hoè klein en wankel slechts.
Geeft weer een diep voldaan
gevoel,
't Zij links of het zij rechts 1
Elk mensch, dat vijand van
elkaar
Den ander weet te vellen,
Al is het er dan 'één ook maar,
Kan trotsch zijn, want., ze tèllenl
Ze tèllen, ja., maar slechts als
winst,
Voor één der twee partijen,
Het gaat erom: wie mist het minst,
Wie telt de gróótste rijen?
Ze tèllen, ja., maar als een stuk,
In 't oorlogsspel verloren.
Om dèt alleen maakt men zich
druk,
Waaraan ook méér te storen?
Ze tèllen.. als een onderdeel,
Mèt wapens en kanonnen.
Van het vijandelijk geheel,
Dat - juichend - werd gewonnenl
Ze tellen.- zóóveel in een hokl -
Voor ziekenzaal, barakken
Ze tèllen, wijl ze ginds, en-bloö.
De tegenstand verzwakken....
Doch 'één ding, daarin tellen zij.
Daar binnen Spanje's grens,
Niet méér - dat is helaas voorbijl -
Ze tellen niét., als mensch 1 1
is hij naar Rysel getrokken om de
arbeiders, die, daar de prijzen in-
tusschen met 15 tot 20 pet. zijn
opgeloopen, opnieuw loonsver-
hooging wenschen, te bewegen,
de fabrieken te ontruimen. Oor
spronkelijk slaagde hij daarin,
maar toen na de ontruiming de
onderhandelingen met de werk
gevers nog te weinig naar den
zin van het vakverbond opscho
ten, ging men opnieuw tot bezet
ting over. Toen is Blum er aan te
pas gekomen en beleefde men
het wel unieke geval, dat een
minister-piesident zelf als be
middelaar in een arbeidsconflict
optrad. Maar ook hij Is niet ge
slaagd. De werkgevers blijven
eischen: eerst ontruimeu, dan on
derhandelen. Nu heeft Blum be
sloten het conflict te regelen door
verplichte arbitrage. Maar dat is
in het geheel niet naar de smaak
van de radicaal-socialistische mi
nisters. Zooals men ziet, de toe
nemende arbeidsconflicten wei
ken als een wig in het kabinet
en het blijft nog slechts de vraag,
over hoe langen of korten tijd
deze wig zijn splijtend werk zal
hebben volbracht.
Tenslotte nog een kort over
zicht van den stand der burger
oorlog in Spanje. Nadat ook San
Sebastian in handen der nationa
listen gevallen is, schijnen beide
partijen zich gereed te maken
voor den strijd om Madrid. Hoe
deze zal eindigen, is op 't oogen
blik nog geenszins te zeggen,
maar wel ziet het er naar uit, dat
hij lang en hardnekkig zal ziJ4.
Aan de andere fronten hebben
zich In 'de afgeloopen week gepff
veranderingen voorgedaan.
INTOCHT VAN DE NATIONALISTEN TE SAN SEBASTIAAN.
Na een korte beschieting door de nationalistische troepen hebben de roodea
San Sebastiaan ontruimd. Men ziet hier den intocht van de witten In de
laten stad.
