VONDEL IN GOUDKARPER!
Waar een vischhuid al niet
goed voor is
Nieuw materiaal met een toekomst
Verschillende vischhuiden leenen zich bijzonder
goed voor bewerking
Ontegenzeggelijk is de inhoud bij een
boek het belangrijkste en het zou dan ook
van weinig smaak en inzicht getuigen, als
men een slecht boek kostbaar ging inbin
den. Het omgekeerde zou nog eerder gaan,
doch door de heele geschiedenis heen is
het bij hartstochtelijke boekenverzamelaars
steeds zoo geweest, dat het hun niet alleen
om den inhoud van een boek, maar ook
om den band te doen was.
Boekbinden kan meer zijn dan alleen
•en handwerk en het móet ook meer zijn.
Boekbinden moete en uiting zijn van
kunstgevoel, en de geschiedenis der boek-
gemakkelijk als ieder ander boekbinders
materiaal. Men kan daarbij met vischhuid,
eerstens door vele wijzen van bewerking
van de grondstof en tweedons door een
bijzonder kunstige bewerking van het ma
teriaal zelf buitengewoon mooie resultaten
bereiken.
Waarom zouden ook niet de inheemsche
snoek, de zalm, de kabeljauw, de stokvisch
of de goudkarper den strijd aandurven mei
pythonslangen, hagedissen of krokodillen?
Het denkbeeld van den boekbinder Mar
tini mag misschien aanvankelyk de gj.3
van een origineel man geschenen hebben,
het verdient gemeengoed te worden. Dq
grondstof is in overvloed aanwezig, waar
om zou zij niet op grooten schaal worden
verwerkt?
Dit kan toch geen onoverkomenjüke
moeilijkheden opleveren. Alles was eena
nieuw en ongewoon en heeft zich tegen
allerlei belemmeringen en verzet in een
weg moeten banen. Als het vischleer het
pleit weet te winnen, kan ons land daar
slechts voordeel van hebben.
Waarom geen „Vondel in Goudkarper"
in Uw boekenkast?
DE DALAI LAMA GEVONDEN.
Verleden jaar werd o.a. medegedeeld in
een Zondagspagina getiteld: „In het land
van de Lama-kloosters", dat de laatste Da
lai Lama, d.i. de priesterkoning van Tibet,
gestorven was en. zijn plaats zou zoo lang
onbezet blijven, tot men een kind gevonden
had, waarin hij zich weer opnieuw een
stoffelijk lichaam kon verschaffen. Na ver
loop van ongeveer drie a vier jaar verkla
ren de Tashi Lama, de hooge priester, die
onmiddellijk onder den Dalai Lama staat,
en twintig andere hooge Lama's waar de
nieuwe Dalai Lama gevonden zal worden,
zijn geboortejaar, dat van zijn vader en
moeder en andere bijzondere omstandig
heden met betrekking tot de wedergeboor
te.
Dan wordt er navraag gedaan in de aan
geduide plaats en zoo komen zij op het
spoor van drie of vier kinderen, wier ge
boorte overeenkomt met de hemelsche
openbaringen, die bij de geboorte verschil
lende beteekenis hadden, zooals bijvoor
beeld een regenboog boven het huis gedu
rende de geboorte of hemelsche visioenen
van de ouders van het kind.
Zooals in de verschillende nieuwsbladen
deze week heeft gestaan, heeft de reïncar
natie van den Dalai Lama in de weidelan
den van Kokonor plaats gehad. Het schijnt
niet gemakkelijk geweest te zijn hem te
vinden, want achttien maanden lang heeft
men naar het kind gezocht, dat nu het
tweejarig zoontje blijkt te zijn van een
welgesteld landeigenaar. De omstandighe
den waaronder het kind geboren is, de
vorm van het gezichtje, de datum van ge
boorte en alles wat verder noodig is, bleek
precies in overeenstemming te zijn met de
eischen, die aan de benoeming van den Da
lai Lama worden gesteld.
ROVERETO KRIJGT EEN NIEUWE
DOODENKLOK.
De bewoners van het kleine Italiaansche
stadje Rovereto waren er van onder den
indruk, toen zij vernamen, dat de beroem
de doodsklok van hun stadje, de „Maria
Dolens" door een nieuwe en grootere klok
zou worden vervangen. De .Maria Dolens"
had een gewicht van 11500 Kg., een hoog
te van 2y2 meter en een doorsnede van
eveneens 2y2 M. Haar diep klinkende toon
was in nagenoeg alle landen der wereld
vermaard, en haar naam was overal be
kend. De nieuwe klok, die nu in haar plaats
komt, werd uit kanonnen gegoten, die door
vele nationaliteiten afgestaan werden. Zij
heeft een gewicht van 15000 Kg. en bestaai
uit brons. lederen avond zal de nieuwe klok
tot roem der gevallenen in den wereldoor
log over Rovereto klinken en herinneren
aan de millioenen slachtoffers, die iedere
natie te betreuren heeft.
banden is inderdaad een deel der kunstge-
scheidenis.
Sinds den tijd, dat de Antieke schrift
rollen door perkamentbladen werden ver
vangen, hebben zich de uiterlijke vorm
van het boek en de techniek van h'èt boek
binden niet wezenlijk meer gewijzigd. De
waarde, die men aan den inhoud van het
boek toekende, noopte de kunstnijverheid,
als schakel tusschen Kunst (met een groo-
te K) en practisch leven haar krachten te
wijden aan het uiterlijk van het boek en
het in een meer kunstzinnigen band te ste
ken.
Bij de keuze van den boekband heeft de
fantasie vaak zonderlinge wegen bewan
deld en de bibliotheken der geheele we
reld bezitten boeken, die hiervan het be
wijs zijn.
Het gruwelijkste voorbeeld op dit gebied
bevindt zich te Parijs; het is een exem
plaar van de Fransche Grondwet van 1797
en de band is vervaardigd van de huid van
een mensch, die het slachtoffer werd van
de guillotine in die dagen van: „vrijheid,
gelijkheid en broederschap."
Dit boek is niet het eenige, dat In men-
schenhuid is gebonden.
Maar wel het eenige, waarvan inhoud en
omslag zoo volkomen bij elkaar passen.
Een vriendelijker soort is een gedichten-
boek uit het jaar 1650, waarvan het omslag
uit vrouwenhaar geweven is, en niet ge
heel zonder humor is de band van een
boek, dat de avonturen beschrijft van den
Engelschman Cracherode, die de wereld is
omgezeild. Te zijner eere werd het boek
gebonden in een stuk van de broek, die hij
op zijn reis had gedragen.
De biografie van den beroemden dwerg
sn hofnar Jeffry Hudon heeft een band,
gemaakt uit een zijden vest van den ko
ning van Engeland, Karei I, dien Hudon,
tot zijn onthoofding toe trouw had ge
diend.
Dat in de vroege middeleeuwen vooral
kostbare banden uit gesneden ivoor, goud,
en met edelsteenen bezet hout en perka
ment gewild waren, is bekend. Deze uiter
lijke pracht beantwoordt eigenlijk niet ge
heel aan het doel van het boek; wij kun
nen dit begrijpen bij boeken, die voor ce
remoniën worden gebruikt, tijdens gods
dienstoefeningen enz., maar niet bij de ge
wone boeken. Eerst de stijging der boeken
productie, vooral na de uitvinding der
boekdrukkunst, bracht de menschen er toe,
plaats van dit
kostbare materiaal
lederen banden te
gebruiken, die nu
ook ware kunstpro
ducten werden.
De ware boeken
vrienden werden nu
tegelijkertijd de be
vorderaars van de
boekbindkunst. Het
is geen toeval, dat
de 17e en 18e eeuw
waarin het verzame
len van boeken- tot
een ware hartstocht
werd, het hoogte
punt der boekbind
kunst zijn geweest.
Bij het zoeken naar
de meest geschikte
Maar.alle gekheid op een stokje
Wat is dat nu met dien „Vondel in Goud
karper?"
Dat wil zeggen, dat er sinds eenigen tijd
proeven worden genomen met vischhuid,
om deze voor verschillende doeleinden te
gebruiken en er zijn reeds verschillende
boeken met dit nieuwe materiaal ingebon
den.
En waarom ook niet? Men heeft slan
genhuid gebruikt, de huid van groote ha
gedissen en de huid van vele andere exo
tische dieren. Deze huiden moeten worden
visschen als waardelooze afval werden
weggeworpen. En zoo kwam hij op het
denkbeeld een gebruiksmogelijkheid hier
voor te zoeken en het spreekt wel haast
vanzelf, dat hij die in zijn eigen beroep
zocht, in de boekbinderij. Hij begon te ex-
perimen-teeren, hij bewerkte de vischhui
den en zie het gelukte, hij kreeg er een
perkamentachtig soort leder uit. Het voel
de in het begin nog wat ruw aan, doch na
voortgezette proeven gelukte het hem, het
vischleder zóó te bewerken, dat het aan
perkament deed denken en van boekbin
dersleder niet meer te onderscheiden was.
Door een speciale bewerking wordt de
vischhuid reukeloos, zij wordt ook door
zichtig en stevig als perkament. Men kan
haar echter ook op andere manieren pre
pareeren, waardoor ze lederachtig wordt.
Dat men vischhuid als leder kan looien en
er bijv. schoenen van kan maken, er stoe
len en handvatsels mee kan bekleeden, is
reeds bekend.
In Weenen is het centrum van deze wijze
van toepassing van vischhuid en ook in
vele streken van Frankrijk wordt ze zoo
bewerkt, dat ze voor het overtrekken van
kleine doozen en étuis kan worden ge
bruikt.
De huid van alle soorten visch leent zich
even goed voor de bewerking; er is dus
een groote verscheidenheid in de beschik
bare grondstof, want de visschen zijn zeer
.verschillend van teekening. Bovendien kan
er nog meer variatie in het leder worden
verkregen door verschillende methoden
van bewerking der huid, b.v. door het af
schrappen der schubben tegen den draad
in.
In den oorlogstijd en in de jaren na den
oorlog werd er niet veel aandacht geschon
ken aan deze uitvinding.
Mogelijkheden om boeken in te binden,
ook al bestond het materiaal niet uit leer,
waren er genoeg, maar misschien was het
slechts een kwestie van antiphatie tegen
het vischleer de afkeer van h<*t reukor-
materialen voor de banden had men niet
slechts de keuze uit verschillende soorten
leder op de meest ongemeene wijzen be
werkt, doch men gebruikte ook ander ma
teriaal, bijv. linnen, karton en papier, ook
wel een combinatie van de meest uiteen-
loopende materialen en thans zooals
uit den titel van dit artikel „Von
del in Goudkarper" blijkt, ook visch
huid. Maar als men kalfsleer tot maroquin
verwerkt of ezelshuid tot perkament en
daarmede boeken inbindt, waarom dan
geen vischhuid? En waarom niet „Vondel
in Goudkarper?" Maar laten wij één ding
aanstonds vaststellen: vischhuid is niet
overal geschikt voor. Boeken met griezel
verhalen kan men beter in „kippevel" in
binden, maar mooie gedichten, die tot de
klassieken behooren, mogen wel een goud
huidje hebben.
BIJ DE ILLUSTRATIES!
Van links boven schuin naar beneden»
De huid wordt op maat gesneden.
Het boekblok wordt in hot gereed gemaak
te omslag geperst.
Bibliotheken van in vischhuid gebonden
boeken.
Rechts boveiw
Hier ziet men, hoe de vischhuid van de
schubben wordt ontdaan.
Linksf
De boekon zijn gebonden In zeetong; ln het
opengeslagen monsterboek is een tarbot-
huid te zien.
gaan voor de vermeende vischlucht was
mogelijk sterker dan de streeling van het
oog door de schoonheid van het nieuwe
materiaal die maakte, dat de vischleeren
band aanvankelijk weinig gewild was.
Zooals reeds gezegd, is dit bezwaar ech
ter volkomen ongegrond, want aan de be
werkte vischhuid is absoluut geen visch
lucht meer te bespeuren.
De huid wordt bewerkt als iedere ande
re dierenhuid. Natuurlijk komen in de eer
ste plaats de grootere vischsoorten in aan
merking. De boekbinder Martini heeft
proeven genomen met de huid van klip-
visch dat is een soort van stokvisch.
Men kan echter ook kabeljauwhuid ne
men of haaienhuid, in de diépzeevisch-
fauna heeft men de grootste verscheiden
heid van vorm en kleur, die zich maar
laat denken.
Vischhuid als materiaal doet wat bruik
baarheid betreft voor geen enkel in aan
merking komend materiaal onder. Het is
duurzaam, het heeft allerlei zware proe
ven op rekbaarheid en draagvermogen
ulansriik doorstaan en k in bewerking even
ingevoerd, dat kost veel geld; waarom ze
dan niet te vervangen door inheemsch ma
teriaal?
Het vischperkament is een Duitsche uit
vinding. De boekbinder Martini heeft het
reeds tijdens den oorlog gemaakt. Hij kon
het niet aanzien, dat de huiden der stok-
