HALLO!
HALLO!
Hier Hilversum Holland
De klanken uit het heelal
worden opgevangen
Het wonder van het radiotoestel
Op een ontdekkingsreis door een
radiotoestellenfabriek
Skiland rondom den
Watzman
..-xnuenen menschen, die thans dage
lijks de genoegens van een uitstekende
radio-ontvangst genieten, doordat rij zich
door eenvoudig te draaien aan een knop
van hun ontvangtoestel zonder moeite met
alle deelen der wereld door den aether in
verbinding kunnen stellen, zijn nauwelijks
meer te tellen.
Hoe ongelooflijk weinigen zijn het ech
ter, die er werkelijk eenig begrip van heb
ben, hoeveel moeite en werk, genialiteit on
uitvindersgeest, geduld en vlijt noodig wa
ren, om deze eenvoudige, onschuldig uit
ziende toestellen te maken, waaraan wij
slechts enkele knoppen behoeven te draai
en, om de wonderlijke kracht te ontwik
kelen, waarmede de klanken uit het heelal
worden opgevangen, die in onze kamers
weerklinken.
gebouwd. Is dit geheel in overeenstemming
met de teekeningen en de constructieplan
nen gelukt, dan gaat het toestel weer terug
naar het laboratorium, door de handen van
de alwetende ingenieurs en moet nu ieder
denkbaar onderzoek kunnen doorstaan.
Is een toestel van een zeker type door dit
vagevuur van onderzoekingen veilig heen-
hart, of werden wij gekweld door wen-
schen, die niet in vervulling gingen? Het
is vergeten. Eén wensch hebben wij thans
nog maar: dat morgen de zon weer zal
schijnen.
Er kwam dezen winter iemand den berg
op, bleek van de atmosfeer der stad, in on
vree met zichzelf en de wereld. Hij leed
aan afschuwelijke slapeloosheid en iedere
maaltijd was hem een kwelling. Drie we
ken later was hij het mikpunt van aller
spot en plaaglust, want niet alleen sliep hij
's nachts zijn tien uur als een marmot,
maar hij at menigen hotelier de ooren van
het lijf en bruin was hij als een nikker!
In zijn tochtenboek stonden alle „Hochtou-
ren" vermeld, die als een stralenkrans van
Berchtesgaden uitgaan: Vorderbrand met
het Törrnerjoch, Rossfeld, Purischciler-
haus, Scheibstein, Hoher Göll, Reileralrn,
Toter Mann, Gotzenalm, vijf dagen Stei-
nernes Meer met verblijf in Funtensee,
Untersberg en ten slotte als kroon op het
werk: Watzmann-Hocheck.
Als men daarboven weer in Berchtes
gaden terugkeert, staat men eerst haast
wat onwennig tegenover het drukke gedoe:
elegante, bont gekleede vrouwen, schaat-
senrijdsters vol zwier en gratie cirkelend op
de ijsbaan midden in het dorp, klingelende
sledespannen en voorbijsuizende rodelsle-
den, lattengeklapper tot voor de huisdeur,
dansmuziek uit de tearooms en zon-aanbid-
ders in ligstoelen op de terrassen. Doch
lang duurt dit niet en weldra voelt men
zich weer volkomen thuis in deze vroolijke
wereld van gezonde, onbezorgde winter
vreugde.
Daarboven:
De spoelen voor een radiotoestel worden
door vlijtige vrouwenhanden tot op een
gedeelte van een winding nauwkeurig ge
wikkeld. Het bouwen van een radiotoestel
vereischt trouwens de allergrootste nauw
gezetheid.
Links:
Het ijken van een meetzender met een
meetversterker. Deze miniatuurzender
zendt gewenschte golven op elke wille
keurige lengte en sterkte uit, om zoo het
toestel te kunnen probeeren.
Rechts:
Het onderzoek van een vierlampsontvang-
toestel eer het uit het laboratorium naar de
fabriek gaat^De ingenieur weet in het ge
wirwar van draden goed den weg.
en klare berglucht snakkende stadsmen-
schen uit alle deelen van de wereld sa
men, die allen slechts één doel hebben: de
ski's aan te gespen en langs de schitterend
witte hellingen in suizende vaart naar be
neden te glijden.
Waar zou men een heerlijker, verrukke
lijker en gezonder vacantie kunnen door
brengen dan binnen den kring dezer trot-
sche bergen, boven in een eenzame berg
hut, waar ongedwongen kameraadschap
heerscht en iedereen elkaar met je en jij
aanspreekt. Hadden wij zorgen daar ginds,
ver weg. in het dagelijksch leven van het
lage land, knaagde het verdriet aan ons
slotte zal komen, tegemoetzien.
Evenzoo ziet men in de schepping van
gezonde eigen woningen zoowel voor den
arbeider als voor den ambachtsman een
van de voornaamste sociale plichten. Voor
de verwerkelijking van deze idee worden
alle ter beschikking staande openbare en
particuliere middelen gemobiliseerd. Zoo
trekt een zeer interessant project van een
stedelijke spaarbank op het oogenblik d«
aandacht. De spaarbank van de stad Hallo
geeft in de toekomst bouwcredieten tot een
hoogte van 70% der bouw- en bodemkos-
ten, indien 25% der totale kosten bij haar
gespaard zijn
BELANGRIJKE VONDSTEN IN
OLYMPIA.
Zooals zoo dikwijls bewees ook bij de
nieuwe opgravingen in Olympia het toeval
goede diensten. Men was een Romeinsche
waterleiding op het spoor gekomen en
wilde den loop daarvan nagaan, toen rnen
op bronzen voorwerpen stuitte en antieke
werkplaatsen ontdekte. Men groef ver
schillende gietovens op, waarvan er een
zeer goed bewaard is gebleven. Er moet
hier op worden gewezen, dat men daarbij
niet te doen heeft met hoogovens, die voor
de winning van erts bestemd waren, maar
met ovens, die het reeds gewonnen erts tot
het gieten van de schoone antieke bronzen
beelden, enz. verwerkten. De tot nog toe in
de geheele wereld zoozeer bewonderde
kleine en groote kunstvoorwerpen werden
vervaardigd op een wijze, die steeds onbe
kend was gebleven. Thans is dit raadsel
echter door de opgraving van deze werk
plaatsen opgelost, evenals dat andere groote
raadsel, hoe de oude Grieken het toch
klaar speelden, groote voorwerpen in één
stuk te gieten, zooals b.v. de groote zuilen
voor de Hagia Sophia te Istanboel. Aan
onze met alle middelen van de moderne
techniek uitgeruste gieterijen is dat nog
nimmer gelukt. De ertsovens zijn aan den
oever van een beek aangelegd, de gietvor
men werden al naar de gewenschte grootte
in de aarde ingegraven. De geheele aanleg
is van een verbazingwekkende eenvoud en
getuigt van een diepe kennis der gebeur
tenissen in de natuur. Er zij hier slechts
op gewezen, dat b.v. de tegels van da ovens
met stroo doorvlochten werden. Na het
verhitten van den oven- verbrandde dit
strp.o natuurlijk, de tegels werden poreüs
en daardoor werd een springen van den
oven vermeden. Intusschen moest er voor
elk gietwerk een oven gebouwd worden,
daar de oude tengevolge van de vorming
van slakken onbruikbaar werd.
HOE LANG MOET DE VACANTIE ZIJN?
Een interessante discussie over den duur
van het verlof wordt op het oogenblik m
de kringen van het Duitsche Arbeidsfront
gevoerd. Uit de „Deutsche Arbeits-Korre^-
pondenz" is te ontnemen, dat men voorloo-
pig tot het resultaat gekomen is, dat het
verlof het gaat hier om betaalde vacan
tie als sociale verplichting niet naar de
hoogte van het inkomen mag worden be
rekend. Veeleer moet het verlof naar den
ouderdom van den arbeider en den aard
van zijn werk worden bepaald.
De jeugdige ai'beider zou even goed,
zooal niet beter bedacht moeten worden
dan zijn oudere collega, die reeds in het
volle bezit van zijn mannelijke kracht is.
Van een bepaalde leeftijdsgrens af zou dan
intusschen weer om een te vroege uit
putting te voorkomen een verlenging
van den vacantietijd moeten plaats vinden.
De discussies over dit onderwerp zijn nog
niet afgesloten en men mag met belang
stelling de resultaten, waartoe men ten-
Wie heeft wel eens een rondgang door
do laboratoria van een groote radiotoe
stellen fabriek gemaakt? Uren heeft men
noodig om door het doolhof van werk
plaatsen, constructiekantoren, teekenzalen
en controlekamers te wandelen, waar in
ieder vertrek ingenieurs zitten te rekenen,
meten en construeeren, om steeds betere
toestellen te maken, steeds een volmaakter
ontvangst te krijgen.
Het begint al in de groote teekenzaal,
waar de constructeurs voor hun reusach
tige witte teekenborden zitten te puzzelen
en rekenen, plannen voor nieuwe typen
ontwerpen, onderdeelen van oude toestel
len trachten te verbeteren en te vereen
voudigen. Tot in de allerkleinste onderdee
len wordt hior iedere nieuwe idee,
iedere verbetering uitgerekend en doorge-
construeerd, zoolang tot op het papier het
geheele model kant en klaar is en aan de
technische afdeeling kan worden doorge
geven, die nu in een moeizame, handenar
beid het apparaat gaat bouwen.
Van te voren heeft echter de ontwikke
lingsingenieur zijn aanwijzingen daarbij
gegeven. Hij is het dikwijls, die den teeke
naars nieuwe ideeën aan de hand doet,
zooals hij ook aan de bestaande modellen
geregeld verbeteringen tracht aan te bren
gen.
Hij is de eigenlijke ziel van het bedrijf.
Wil men hem een bezoek brengen, dan
moet men al dadelijk bij hem in zijn merk
waardige kooi van dubbel gevlochten gaas
binnentreden. Daar zit hij, vrijwillig op
gesloten, zoodat de onrustige wereld van
klanken, die uit den aether regelmatig in
zijn onderzoekingsapparaat wil binnen
dringen, niet bij hem kan komen. Voor hem
op de tafel staat een ontvanger, die ons
zijn innerlijk prijsgeeft, een voor den leek
volkomen onbegrijpelijk gewirwar van
draden en schroeven, waarmede de inge
nieur gemakkelijk weet om te gaan. Met
een miniatuurzender, die naast hem staat,
zendt hij de gewenschte golven in iedere
lengte en sterkte naar zichzelf uit en on
der drj v°rVing van het ontvang-
Voordat de teekening van den construc
teur aan de schrijftafel berekend en
ontwikkeld naar de fabriek gaat, wordt
alles, wat zij bevat in het laboratorium in
werkelijkheid omgezet. In een groote fa
briek wordt ieder ontwikkelings- en fa-
zorgvuldigste manier
gekomen, dan gaat het met een van zijn in
genieurs op reis. In de verschillende deelen
van het land wordt het type nu op zijn
selectiviteit geprobeerd. Daartoe worden
speciale plaatsen met ongunstige ontvangst
mogelijkheden opgezocht, waar door de
sterke beïnvloeding van verschillende zen
ders de ontvangst bemoeilijkt wordt.
Intusschen is ons ontvangtoestel ook op
bezoek geweest in het laboratorium der
luidsprekers. Hier heeft het zich den luid
spreker laten uitzoeken, die het best bij
hem past. Want niet iedere luidspreker kan
zonder meer bij elk radiotoestel worden
gebruikt.
In een zaal van het luidsprekerslaborato
rium staan vier, vijf ontvangtoestellen van
hetzelfde tj'pe naast elkaar op een bank.
Men heeft ieder toestel met een speciaal
type luidspreker verbonden. Hier krijgt
het ontvangtoestel zijn stem toegemeten,
een harde of een zachte, een luide of
weeke, een warme, of een koude, ieder naar
zijn aard. Bij een onderzoek wordt dit
verschil onmiddellijk duidelijk: Iemand
draait de schakelaar om. Het toestel krijgt
een stem, nu een andere, dan weer een
derde. En ofschoon al deze apparaten van
binnen volkomen aan elkaar gelijk zijn,
spreken zij toch geheel verschillend tot
ons. Het is nu de taak van den desKun-
dige der luidsprekers om met het fijnste
onderscheidingsvermogen de juiste stem
voor het model te vinden, die de beste en
zuiverste ontvangst waarborgt. Met de
individueele stem is de top van de tech
nische volmaaktheid echter nog niet heele-
maal bereikt. Voor zijn omgang met den
toekomstigen bezitter wordt het radiotoe
stel eerst nog om zoo te zeggen van een
zesde zintuig voorzien, in de gedaante van
een soort van denkende zenderschaal. Wat
is dat?
Een zenderschaal bespaart den radiobe-
zitter de moeite den aether af te zoeken
naar het station,-dat in zijn woonplaats het
duidelijkst te hooren is. Zooals bekend is,
wordt de radio-ontvangst in elke plaats
meer of minder beïnvloed door naburige
zendstations, geringe golfsterkte of het al
te zeer overheerschen van de plaatselijke
of landelijke zenders.
Met dit alles houdt de denkende zender
schaal rekening.
Door bepaalde verschillen in zijn scha al-
verdeeling geeft hij aan, welke zender de
beste ontvangst zal geven, Hoeveel moeite
en arbeid achter dit nieuwe geschenk der
techniek aan den verbruiker steekt, ver
raadt de bescheiden zenderschaal echter
niet. Men kan zich hiervan pas een vage
voorstelling maken, als men eens de met
duizenden spelden beprikte kaart van Eu
ropa in het vertrek van den uitvinder heeft
gezien, waarop de reikwijdte van alle
Europeesche zenders aangeteekend staat.
Het is slechts een klein onderdeel van
de reusachtige techniek der radio-toestel-
BIJ DE ILLUSTRATIES: -
Links boven:
Ieder toestel, dat de werkbanken verlaat,
gaat naar de proefzaal en wordt daar door
geoefende onderzoekers nagezien.
Midden:
Gezicht in een fabricagezaal der ontvang
toestellen. Pas als de proeven volkomen
gelukt zijn, worden de modellen in series
aangemaakt.
len-industrie, maar groot genoeg, om ons
van bewondering te vervullen voor het
nooit rustende werk van zoeken, verande
ren en verbeteren, dat de ingenieurs hier
jaar in jaar uit, volbrengen.
Tusschen de oefenhellingen van de
Berchtesgadener Skischool en de hoogal-
pine skitochten op den Watzmann, of den
Blauwijsgletscher liggen welgeteld een
goede honderd mogelijkheden voor toch
ten en afdalingen, de een al heerlijker dan
de ander. Beginnelingen, meergevorderden
en uitblinkers in de kunst van voortbewe
ging op de lange latten kunnen hier in de
genoegens van skisport en ander winter
vermaak zwelgen. Zelfs de lange winter is
nog te kort, om alles te genieten, wat de
wintersche bergwereld van Berchtesgaden
en omgeving den toerist biedt.
Heel vroeg in den winter komt er een
dag, dat de Watzmann zijn hoofd in een
witte wolk verborgen houdt. In het land
daarbeneden dringt een eigenaardige geur
door. Het ruikt naar sneeuw, zeggen de
menschen. Als dan de nevelen rondom den
top van den Watzmann uiteen scheuren,
straalt en glanst het over het heele dal.
De winter is zijn heerschappij begonnen,
versche sneeuw ligt rondom op de hooge
gletschervelden. Het duurt niet lang, of de
witte pracht heeft alles bedekt. Op een
morgen, voor dag en dauw, moet de
sneeuwploeg aan den slag gaan; sledengp-
rinkel klinkt door de straten, de school
jeugd komt op ski's naar de school gesuisd
en huis aan huis staan weer de lange latten
naast de deur, ten teeken, dat de winter-
gasten weer in het land zijn.
Deze streek aan de Zuidelijkste grens
van het Duitsche Rijk ligt weken achter
een onder een stralend blauwen hemel. En
in die weken stroomen er weer de naar zon
