j£ie (coaten u-an een ê/ew-nfieningMnedtikifd
fëinnentancUcA t
ïSuitentaneUcfi ÖJu^eAqicM.
Naar aanleiding van ons artikel over
den nieuwen bewapeningswedloop ter zee
üjn-ons van verschillende zijden eenige
vragen gesteld, die betrekking hadden op
de financieele zijde van de kwestie. Wat
kost op het oogenblik in het bijzonder een
«lagschip
Men vindt tegenwoordig zooals bekend
een kleiner en een grooter type slagschip.
Van het kleine type 26.000 ton is in
Frankrijk in 1937 de „Dunkerque" van
stapel geloopen. Dit „scheepje" zou vol
gens een schatting van het jaar 1935, d.w.z.
voor de verschillende devalutaties, het
land op 611 millioen francs komen te staan.
Dat waren indertijd rond 61 millioen gul
dens of 8 millioen ponden sterling. Deze
calculatie zal zooals het meestal pleegt
te gaan wel overschreden zijn, ook in
ponden omgerekend. Intusschen zal men
den prijs nimmer geheel nauwkeurig kun
nen vaststellen, wijl zich gedurende de
periode van den bouw verschillende deva
luaties hebben voorgedaan en ook het prijs
peil niet steeds hetzelfde was.
Nog aanzienlijk duurder zijn natuurlijk
de grootere typen. Van de beide slagsche
pen van 35.000 ton, die in Frankrijk in
aanbouw zijn, werden de bouwkosten van
de „Richelieu" in 1933 óp 785 millioen
(rancs en die van de „Jean Bart" op 850
fcnillioen francs geschat. Dat waren dus
Indertijd rond 78 millioen resp. 85 mil
joen goudguldens.
Men mag aannemen, dat ook de landen,
Idie thans begonnen of besloten zijn slag
schepen van 35.000 ton te bouwen, daar-
Een Prinses geboren
Weer doortrilt een diepe vreugde het
hart van millioenen Nederlanders, hier te
lande zoowel als in het buitenland en in
Onze overzeesche gewesten. Weer, evenals
zlu ruim een jaar geleden, toen onze Kroon
prinses in het huwelijk trad. Doch thans,
meer nog dan een jaar geleden, is onze
blijdschap vermengd met innige ontroering
om het groote wonder, dat zich in het jonge
Oranjegezin voltrok. Een Prinses geboren!
Als een loopend vuurtje ging de blijde
mare, door radio, telefoon en telex op slag
over heel het land verspreid, van mond tot
mond en bracht allerwegen blijde opwin
ding in den nuchteren nauw begonnen
werkdag. Weldra verschenen de eerste
vlaggen, al spoedig gevolgd door plechtig
klokgelui, dat wijding gaf aan den grau
wen, druilerigen Maandagmorgen. Toch -
eóó lang had het wachten geduurd en zoo
Eeer waren wij er reeds op voorbereid, dat
ons geduld nog wel langer op de proef zou
worden gesteld, dat menigeen, nu het dan
werkelijk zoo ver was, de blijde tijding
eigenlijk nog niet recht wilde gelooven.
Maar het plechtig gebeier der klokken, het
groeiend aantal vlaggen, de blijde gezich
ten alom, de oranje-strikjes die plots op
mantels en jassen ontbloeiden dat alles
overtuigde ten slotte den ergsten scepticus,
dat het heuglijke feit nu dan toch werke
lijk waar was: Een Oranjetelg is geboren
een Prinsesje in Nederland
De Nederlandsche conversieleening
een groot succes.
Deze week is op overtuigende wijze be
wezen, dat het vertrouwen in het finan
cieele beleid van onze regeering, ook al
gaat ons land als gevolg van de sterk ver-
boogde uitgaven voor leger en vloot thans
onder aanmerkelijk zwaarder lasten ge
bukt, volkomen ongeschokt is gebleven.
De Nederlandsche Conversieleening 1938,
rentende 33% is een groot succes
voor dergelijke bedrage» moeten op
brengen.
Wat de lichtere klassen betreft, zijn de
bouwkosten van kruisers van 5000 tot
10.000 ton op 18 millioen tot 36 millioen
gulden en die van torpedojagers op 9 mil
lioen tot 12 millioen gulden te schatten.
Een duikboot 1ste klasse (ongeveer 1600
ton) zal ongeveer 7 millioen gulden, een
duikboot tweede klasse ongeveer 4.5 mil
lioen gulden kosten.
Ter illustratie van deze sommen kan
men hieraan nog toevoegen, dat een groot
slagschip met zijn ongeveer 110 millioen
gulden meer dan de helft van het bedrag
kost, dat de geheele staatsbegrooting van
een land als Noorwegen in een jaar be
loopt
Wanneer het inderdaad juist is, dat ver
schillende staten van plan zouden zijn,
van het 35.000-tons-type naar de slag
schepen van 50.000 of zelfs 60.000 ton over
te gaan, dan zal reeds een enkel exem
plaar van deze schepen bijna zoo duur
zijn, als het geheele Noorsche budget be
draagt.
Uit deze vergelijkingen laat zich ook
verklaren, waarom slechts eenige zeer
groote staten de lasten van een vloot van
slagschepen kunnen dragen en zelfs een
betrekkelijk rijk land als Nederland daar
toe niet in staat is. Anderzijds blijkt er uit,
welk een zegen men met dergelijke som
men bij een ander, beter gebruik zou kun
nen stichten, vooropgesteld dan, dat men
ooit eens zou besluiten, dergelijke bedra
gen voor betere doeleinden te innen en uit
te geven.
geworden. Zooals te verwachten was, heb
ben houders van de 4 Staatsleeningen
ruimschoots van hun recht van voorkeur
gebruik gemaakt, met het gevolg, dat
slechts 2% op de vrije inschrijvingen
kan worden toegewezen. Ook met de 3
Indische leening 1937 A is het tenslotte
toch nog in orde gekomen. Deze is thans
geheel geplaatst, zoodat geen nieuwe in
schrijving behoeft te worden geopend.
Minister De Wilde kan dus tevreden zijn.
Eere-promotie van minister
Slotemaker de Bruine.
Ook voor een anderen Nederlandschen
minister was het een goede week, zij het
om redenen van zuiver persoonlijken aard.
Minister Slotemaker de Bruine genoot de
onderscheiding, door de Karlsuniversiteit
te Praag tot eere-doctor van de evange
lisch-theologische Husfaculteit te worden
gepromoveerd. Deze eere-promotie, die
door tal van hooge autoriteiten uit de
Tsjechische kerkelijke en onderwijskrin
gen werd bijgewoond, is, gelijk de deken
van de rechtsfaculteit, in welker collegium
de plechtigheid plaats vond, deed uitkomen
vooral bedoeld als een uiting van dank
baarheid jegens ons land, dat voor den
nationalen held van Tsjecho-Slowakije,
Comenius, een toevluchtsoord .is geweest.
Doch tevens heeft de Tsjechische Hus
faculteit met deze onderscheiding de per
soon van prof. Slotemaker de Bruine wil
len eeren als vertegenwoordiger van het
Protestantsche geloof en wegens zijn werk
als professor in de theologie aan de facul
teit van Utrecht. Voor de wijze, waarop
prof. Slotemaker de Bruine zijn religieu
zen arbeid met dien op politiek en sociaal
terrein heeft weten te vereenigen, heeft
men blijkens verschillende der bij de pro
motieplechtigheid gehouden redevoeringen
in Tsjecho-Slowakije groote bewondering.
De afkondiging van de grondwets
herziening.
De afkondiging van de Grondwetsher
ziening, die, zooals onze lezers weten, kort
geleden door de Eerste Kamer is aange
nomen, zal zich ditmaal van vroegere,
soortgelijke plechtigheden onderscheiden,
doordat zij op éón dag in alle deelen van
het Rijk tegelijk zal geschieden. De regee
ring beoogt hiermede de eenheid des rijks
te onderstrepen, hetgeen zij tot uitdruk
king wil brengen door bij deze plechtige
handeling alle gebiedsdeelen staatsrechte
lijk gelijk te stellen. De afkondiging zal
plaats vinden des middags om half drie
Nederlandsche tijd op een nader te bepalen
datum. Het uur is zoodanig gekozen, dat
het dan zoowel in Suriname en Curagao
als in Nederlandsch-lndië reeds of nög
dag is. In Indië is het dan namelijk avond,
in Suriname en Curagao morgen. Het is te
hopen, dat deze demonstratie van de een
heid des rijks in breeden kring zal worden
begrepen en verstaan.
Storm op de Noordzeekust.
De laatste dagen der week kwam een
hevige Westerstorm onze gansche Noord
zeekust bestoken, üp verschillende plaat
sen raakten verscheidene schepen in moei
lijkheden, doch gelukkig is het overal goed
afgeloopen en zijn er geen menschenlevens
te betreuren. Wel hebben verschillende
schepen ernstige materieele schade opge-
loopen en werden er van de bemanning
van de sleepboot „Insulinde", die ter as
sistentie van het Noorsche stoomschip
„Carmenfjell" in den barren storm uit
voer, twee leden gewond. Op de Ooster-
schelde bij Stavenisse zonk verder de
sleepboot „Volharding I", die met twee
sleepschepen op weg was naar Dordrecht.
Ook hier liep het zonder verlies van men
schenlevens af.
Regeling der vlootkostenverdeeling.
De wijze, waarop de kosten voor uit
breiding en onderhoud van de vloot tus-
schen moederland en koloniën verdeeld
zullen worden, is thans bekend geworden.
In het kort gezegd, komt de thans dien
aangaande getroffen regeling hierop neer,
dat Indië de bedrijfskosten van de vloot,
althans voor zoover zij in Indië opereert,
voor haar rekening neemt, terwijl Neder
land den nieuwen aanbouw bekostigt. Ver
der is overeengekomen, dat het moeder
land voor 1938 een bedrag van 5 mil
lioen in de exploitatiekosten zal bijdragen.
Voor Indië beteekent de nieuwe regeling
jaar 1938 een verhooging van uit-
g n met ongew 1% millioen, omdat
oorspronkelijk h ag der Nederland
sche bijdrage Ik was vastgesteld en
dit verschil niet wordt opgeheven door de
vermindering der aanbouwuitgaven voor
Indië.
Niet alleen de vloot zal ter beveiliging
van onze overzeesche gewesten worden
uitgebreid, doch ook de luchtstrijdkrach
ten en de landmacht vragen de aandacht.
Vooral geldt dit voor Nieuw-Guinea, dat
zoowel in de lucht als te land beter be
veiligd zal worden. Daartoe is op de aan
vullende Indische begrooting een verhoo
ging van ongeveer 15 millioen in totaal
aangevraagd, welke voor plus minus 2/3
ten laste van de uitgaven in Nederland
en voor de rest ten laste van de uitgaven
in Indië zullen komen.
Ontploffingsramp op Java.
Nu wij het toch over de Indische ge
westen hebben, dienen wij ook de ernstige
ontploffing te vermeiden, welke men
zou haast zeggen natüüriijk in een Chi-
neesche vuurwerkfabriek te Rembang
aan Java's Noordkust plaats vond en
waarbij volgens de tot dusverre binnen
gekomen berichten 15 menschen den dood
vonden, terwijl naar verwacht wordt nog
vijf der gewonden het leven zullen laten.
Arthur van Schendel candidaat.
voor den Nobelprijs.
Tenslotte zijn er over deze week nog
eenige belangrijke personalia te vermel
den. Allereerst het zeer verheugende be
richt, dat eigenlijk veel meer dan een per
soonlijk feit een zaak van nationaal De-
lang betreft de candidaatstelling van
onzen grootsten modernen prozaschrijver,
Arthur van Schendel, wiens omvangrijk
oeuvre vooral in de laatste jaren ook in
het buitenland sterk de aandacht heeft ge
trokken, voor den Nobelprijs voor letter
kunde. De voordracht is ingediend door
drie hoogleeraren van Nederlandsche uni
versiteiten, namelijk prof. Donkersloot van
de Gemeentelijke Universiteit te Amster
dam, prof. Van Eyck van de Rijksuniver
siteit te Leiden en prof. De Vooys van de
Rijksuniversiteit te Utrecht. Mocht deze
hooge onderscheiding aan onzen landge
noot ten deel vallen, dan zou dit de eerste
maal zijn, dat een Nederlander den Nobel
prijs voor letterkunde ontvangt.
Een taalkenner heengegaan.
Een groot verlies leed ons land in de
afgeloopen week door het plotseling over
lijden op 26 Januari van den bekenden
Nijmeegschen hoogleeraar Mgr, prof. dr.
J. K. F. H. Schrijnen, die zich door zijn
baanbrekend werk op het gebied der taal
studie grooten naam heeft gemaakt.
Eugène Dubois 80 jaar.
Een ander groot Nederlander, wiens
naam ver over onze grenzen bekend is
geworden, In den kring der paleontho-
logen zelfs wereldvermaardheid heeft ge
kregen, vierde den 28sten dezer zijn tach
tigsten verj aardas, Ziin wereldnaam dankt
deze landgenoot aan de ontdekking van
den Pithecaatropus erectus, den rechtop-?
gaanden aapmensch, wiens foss^lé over-
bUjiselen hij na Jareji vergeefsche
onderzoekingen op j£va wist uit te gra-
ven, daarmede, de ontbrekende schakel
De 100ste Raadszitting en artikel 16.
Artikel 16 van het Volkenbondspact
dat de plichten der leden in geval van oor
log regelt, dus de eigenlijke substantie is
van hetgeen men eens onder het begrip
„Volkenbond" verstond is bij de kleine
staten in ongenade gevallen, wijl zij daarin
een zeer ernstige bedreiging zien van hun
neutraliteit en hun veiligheid en een argu
ment temeer voor de stelling, dat de bond
geworden is tot een ideologisch front tegen
de dictatuur-staten. Al lijkt dit laatste ons
ook geenszins juist, vast staat, dat de
kleine mogendheden uit de Abessijnsche
kwestie wel de les hebben moeten putten,
dat de collectieve veiligheid een leeg be
grip is geworden en dat men van een vast
houden daaraan meer na- dan voordeel
ondervindt. Men mag er den kleinen lan
den dan ook waarlijk geen verwijt van
maken, dat zij zich thans van de verplich
tingen, welke dit artikel oplegt, op for-
meeie wijze willen trachten te ontdoen en
indien dit niet zoo goed in de kraam van
Engeland en Frankrijk past, mag men in
Londen en Parijs bedenken, dat dit alles
tenslotte voor een groot deel de schuld is
van de Engelsch-Fransche politiek, die in
de laatste jaren om het zoo maar eens uit
te drukken geen vieesch en geen visch
was.
Nadat de redevoeringen van Eden en
Delbos in de 100ste raadszitting gehouden
ten aanzien van een soepeler toepassing
van artikel 16 voor de kleine staten niet
die geruststelling inhielden, waarop zij
hadden gehoopt, zuilen België, Nederland,
Zweden en Zwitserland dit punt in de
commissie van 28 ter sprake brengen. Men
mag verwachten, dat een gemeenschappe
lijke verklaring over een soepeler toepas
sing van artikel 16 daarvan hpt gevolg
zal zijn.
Amerika gaat bewapenen.
De met spanning verwachte boodschap
van president Roosevelt inzake de bewape
ning is ^an het Congres overhandigd. De
boodschap begint met te herinneren aan
de pogingen van de regeering om een weg
te vinden tot beperking van de bewapening
en om tenminste de waarschijnlijkheid
van een wereldvrede te scheppen. Nu men
dit helaas nog niet heeft kunnen bereiken
zijn de Vereenigde Staten wei genoodzaakt
aan eigen veiligheid te denken. Met groote
droefheid en indien Roosevelt dit zegt,
mag men hem ook zeker gelooven heeft
de president nu de vermeerdering van de
bewapening aangekondigd, welke zoo
alarmeerend groot is, als nog nimmer is
voorgekomen. De vloot zal met 20 wor
den uitgebreid, wat ongeveer 800 millioen
dollar zal kosten, voor de bestrijding van
aanvallen uit de lucht zal materiaal tot
een waarde van ongeveer 9 millioen wor
den aangeschaft, een reorganisatie van de
leger-reserve zal 450.000 dollar kosten, de
aanschaffing van machinerieën voor de
vervaardiging van legermateriaal 6 mil
lioen dollar; voor de vervaardiging van
munitie vraagt Roosevelt 2 millioen dollar
en voor het bouwen van een aantal kleine
schepen van een nieuw type voor proef
nemingen 15 millioen dollar.
Zooals men ziet kost Amerika's deel
name aan den bewapeningswedstrijd een
bedrag, dat met niet minder dan tien
cijfers zal moeten worden geschreven. En
aan de overige aan deze „liefhebberij"
deelnemende groote mogendheden zal zij
wel niet minder kosten. Wanneer men nu
eens bedenkt, welk een zegenrijke werken
men met dergelijke astronomische bedra
gen zou kunnen verrichten, moet men toch
wel tot de overtuiging komen, dat het ver
stand in deze wereld nog ver te zoeken is.
En dit klemt nog te meer, wijJ deze be
wapeningswedloop zeker ge^n verande-
leverend voor Darwins evolutieleer. Zijn
geheele leven heeft deze onvermoeide
zoeker aan de studie van den Pithecan-
tropus gewijd en de jongste vondsten
op Java hebben zijn hypothesen op over-1
tuigende w(jze beVestigct
ring in de huidige krachtsverhouding zal
brengen. Bouwt Japan twee slagschepen,
Amerika zal er drie bouwen, zetten
Duitschland en Italië tezamen 4 slag
schepen op stapel, Engeland en Frankrijk
zuilen daar 6 dreadnoughts of waaraan
men zoo langzamerhand toe is super-
dreadnoughts tegenover stellen. Nadat ei
dus vele milliarden zijn uitgegeven zal da
toestand nog precies zoo zijn als op het
oogenblik. De eenige troost is dan ook, dat
de bewapenmgswedstrijd de werkloosheid
zal verminderen en een betrekkelijke wel
vaart zal voorspiegelen, die in werkelijk
heid niet bestaat. Want welvaart kan
slechts tot uiting komen in een verhooging
van den levensstandaard en groote uit
gaven voor bewapening bewerken uit den
aard van de zaak slechts het tegendeel. De
landen, die dezen bewapeningswedstrijd
ontketenden, zullen daarvan de bitterste
gevolgen te ondervinden hebben.
Japan op een langdurig-en oorlog
voorbereid.
De Japansche minister van oorlog Soe-
gijama heeft een verklaring gepubliceerd,
waaruit valt op te maken, dat de Japan-
sche regeering zich op een langdurigen
oorlog m China voorbereidt, zulks in
tegenstelling met de wenschen van de
militaire kringen, die tegen een verspil
ling van krachten in de uitgebreide geDie-
den van China zijn, wijl de bewapening
van Rusland onder deze omstandigheden
sneller toeneemt dan van Japan. Deze
jonge militairen zouden met Tsjiang Kai-
sjek willen onderhandelen om daarna met
steun van Duitschland een krachtige poli
tiek lees oorlog tegen de Sovjet-
Unie te gaan voeren. De meerderheid der
regeering en de omgeving van den keizer
schijnen er echter meer voor te voelen, de
aandacht op China te concentreeren en dit
land na een geslaagden veldtocht te pacifi-
ceeren en te exploiteeren.
Zal het nu tot een krachtproef -tusschen
de regeering en de militaire kringen
komen 'l
Merkwaardig is nog, dat de Japansche
minister van buitenlandsche zaken Hirota
heeft verklaard, dat Japan in de toekomst
met Duitschland en Italië wellicht zou
samenwerken aan de oplossing van het
bevolkingsvraagstuk, een bewering, die
met bekwamen spoed door het Duitsch»
Nieuwsbureau is gedementeerd.
Vijf jaren nationaal-socialistisch
bewind.
Duitschland heeft op 30 Januari met
groote feestelijkheden het feit herdacht,
dat Hitier 5 jaren geleden aan de regee
ring kwam. Het is gebruikelijk op derge
lijke dagen een blik achterwaarts te wer
pen en de gebeurtenissen van de periode
de revue te Laten passeeren. Daarover zou
men echter boeken vol kunnen schrijven
en een dergelijke poging m een kort over
zicht te ondernemen, ware onbegonnen
werk. in Duitschland zelf zegt men in het
kort, dat men in deze jaren de eer, waar
digheid, grootheid, volksgemeenschap her
wonnen heeft, maar dat zijn abstracte,
voor velerlei uitleggingen vatbare begrip
pen, waarover men moeilijk een oordeel
kan vellen. Concreet gezien zijn de be
langrijkste voordeelen, die het nazi-regime
aan Duitschland heeft gebracht wel de
politieke rust en de opheffing der werk
loosheid, al is dit laatste niet gepaard ge
gaan aan een verhooging van den levens
standaard. Tegenover de versterking van
den staat is een verlies aan persoonlijke
vrijheid getreden. Iedere natie moet daar
bij maar voor zichzelf uitmaken, wat men
het zwaarst wil laten wef^n
De massale betooging op den Dam te Amsterdam, op den avond van den
(eestelijken geboortedag gehouden. De verlichting gaf aan deze bijeenkomst
een feeërieken dans.
Beschuit met muisjes. De ouden van dagen te Den Haag werden
er ook op getracteerd.
