Hier worden Automobielen
gefabriceerd
Tusschen persmachines en
spuitinrichtingen
Er zijn ongeveer 30.000 hande
lingen noodig voor het vervaar
digen van één automobiel
57 kleuren in een grot
De buitenstaander, zelfs de gerou
tineerde automobilist kent zijn wa
gen slechts, zooals hij kant en klaar,
gHmmend, gelakt uit de fabriek
komt. Slechts enkelen is het vergund
van den
eens een kijkje in de fabriek te ne-
Naast deze reuzen staan kleinere snel
werkende persen, die 200 slagen per mi
nuut geven.
Plaatstaal in de moderne autofabricage
moet gelascht worden. Vroeger werd dit
geklonken en geschroefd; dat was een kost
bare en tijdroovende bewerking en boven
dien verzwakten de verschillende onder-
deelen en maakte het den wagen niet on
beduidend zwaarder.
Daartegenover zijn gelaschte platen zóó
stevig, alsof zij uit één stuk vervaardigd
zijn.
Pas door het electrisch lasschen is het
mogelijk geworden, lichte wagens te ma
ken, die soliede zijn bovendien.
Plaatstaal, in een dergelijk grootbedrijf
als hoofdbestanddeel van 't materiaal ver
werkt, eischt een laschinrichting van bui
tengewonen omvang.
In 90 minuten kan thans een automobiel
geheel en al gemonteerd worden. Hoe is
dat mogelijk? Alle machines in de reusach
tige fabriekslokalen zijn zóó opgesteld, dat
de geheele bewerking van ruw materiaal
tot afgewerkten wagen achter elkaar en
zonder hapering verloopt.
Nauwkeurig afgestelde loopende banden,
die precies op de seconde af werken, zor
gen ervoor, dat een stuk materiaal op het
oogcnblik, dat het gebruikt moet worden,
op de plaats van bewerking staat of op de
montageband aanwezig is. Het is het veel
geemade, thans echter als eenig bruikbare
systeem erkende, werken aan den loopen
den band. De loopende band is karakteri
stiek voor deze fabricage.
Overal de loopende band: transportband,
werkband, montageband, banden, die over
den grond lnooen. banden, die op zithoogte
men, waar het voertuig uit vele dui
zenden onderdeelen in elkaar wordt
gezet. Om ook den leek een beeld te
geven van dezen titanen-arbeid, la-
ten wij hieronder een artikel over
de fabricage van automobielen aan
den .loopenden band" volgen.
Toen jaren geleden de fabricage van
automobielen ter hand werd genomen, ge
schiedde dit in vele landen nog in kleine
werkplaatsen. Een houten draaibank en
een boormachine stonden langs den kant.
In de laatste tien jaren is hierin wel
groote verandering gekomen en de reus
achtige fabrieken, die zoowel in ons land
als overal in het buitenland uit den grond
verrezen, geven op zichzelf reeds een denk
beeld van de groote vlucht, die deze tak
van nijverheid in zoo korten tijd heeft ge
nomen.
De hoeveelheden werktuigen, die thans
worden gebruikt en die steeds meer wor
den geperfectionneerd, brengen den leek
in verwarring.
Hout en ijzer waren in den kindertijd
der automobielen de hoofd-bestanddeelen.
De wagens van thans, vooral de personen
auto's bestaan voor het grootste deel uit
plaatstaal, een materiaal, dat niet alleen
steviger en duurzamer, maar ook lichter en
gemakkelijker te bewerken is.
De machines, die dit materiaal maken,
zijn persmachines.
Deze persmachines staan in reusachtige
werkruimten, en hebben een druk van 500
tot 900 ton. De grootste persen verheffen
zich negen meter hoog in de lucht en gaan
vier meter diep den grond in, terwijl zij
op geweldige fundamenten gemonteerd
zijn, die nog eens een dikte van zeven me
ter in den grond hebben.
Stalen platen, twee meter breed en 4.50
meter lang worden onder geweldigen druk
in reusachtige vormen in enkele seconden
tot wagendaken, spatborden en carosserie-
deelen gevormd.
bricageproces en daardoor kan ook de kost
prijs verlaagd worden.
Zoo werken in de groote automobielfa
brieken de machines dag en nacht, het
werkvolk- werkt er in drie ploegen, iede-
ren dag weer opnieuw verlaten vele hon
derden wagens de fabriek.
Als leek komt het ons voor, dat er zoo
veel automobielen zijn, dat bijna ieder ge
zin er een zou kunnen bezitten, als de fi
nanciën het maar toelieten. En toch schijnt
dit niet zoo te zijn, want nog steeds gaan
de autofabrikanten voort, hun stroom van
meer-of-minder luxueuze wagens over de
wereld uit te storten en nog altijd gaat het
aantal au+obezitters in stijgende lijn.
Hoewel men daar ter plaatse van het be
staan van een oude mijn wist, werden geen
verdere onderzoekingen gedaan, totdat zich
een onverklaarbare waterstroom vertoonde.
Geleerden stelden een onderzoek in en het
was de geoloog Dr. Hess, die in 1910 de
grotten ontdekte. Evenwel het water bleef
een raadsel tot 1926, toen het na bijzonder
veel moeite gelukte de werkelijke bron
bloot te leggen. Daartoe was zeer veel
voorbereidende arbeid noodig. Maanden
achtereen waren 40 personen bezig het slijk
weg te ruimen. Toen drong men door in
de diepten, waarvan bekend was dat er
vroeger een aluinsteengroeve was geweest.
Het gesteente bestaat in hoofdzaak uit
schilfers aluin, die een sterk fosforizeeren-
de kracht hebben, waardoor in hoofdzaak
de bonte kleurenpracht ontstaat.
Rechts:
Een van de reus
achtige persen,
die met een druk
van 900 ton in
één seconde groo
te stalen platen
verandert in spat
borden, deuren
en autodaken.
Uren, ja dagen
lang zou het du
ren om dezelfde
bewerking met de
hand uit te voe
ren.
I burg-Amerikalijn, worden in den laatsten
tijd met dit apparaat proeven genomen.
Het apparaat is op .het peildek van het
schip opgesteld; door een spreekbuis kun
nen de resultaten, die van de zgn. peilolaet
afgelezen worden, naar de commandobrug
worden doorgegeven. Het byzondere vrn
dit apparaat is, dat het de geluidsgolven
langs natuurlijken weg opvangt. Twee
reusachtige oorschelpen van meer dan een
nieter middellijn, geconstrueerd volgens t
principe van het menschelijk gehoororgaan
en geheel volgens het natuurlijke voor
beeld nagemaakt, worden van een observa
tiepost uit gericht en bediend en brengen
geluiden over, die voor het ongewapende
oor niet waarneembaar zijn. Het apnaraat
bestaat uit twee draaibare deelen: de op-
vangschelpen (rotatieparaboloïden) en ge
leidingsorganen (rotatie-ellipsoïden). Eert
overste van het Oostenrijksche Bondslever
is de uitvinder, de bekende optische fabriek
C P. Goerz te YVeenen de maker van het
apparaat. De proeven werden genomen
met brulboeien, kloksignalen, machinege-
druisch en sirenes. De tot dusverre verkre
gen resultaten schijnen de hoop te recht
vaardigen, dat de scheepvaart in dit nieu
we apparaat een zegenrijk instrument ter
bestrijding van het mistgevaar zal vinden.
De Hamburg-Amerika-lijn zet de proef ne
mingen inmiddels nofl voort.
en op staanhoogte loopen. Banden, die bo
ven over de hoofden loopen en weer an
dere, die in andere afdeelingen van de fa
briek naar boven of naar beneden bewegen.
En iedere band loopt volgens een speciaal
uitgedacht systeem door de werkplaatsen
heen. Kleinere banden grijpen in grootere,
grootere in de grootste evenals de geu
len naar de beek loopen, de beek naar de
rivier, de rivier naar de zee.
De automobielen, die den grooten loo
penden band van de eindmontage verlaten,
hebben 30.000 verschillende bewerkingen
ondergaan. Of er per dag 4, 40 of 400 auto
mobielen gemaakt worden, van deze 30.000
handgrepen kan er geen enkele vervallen.
Is het machinepark klein, dan moet men
aan één machine verschillende onderdee
len verschillend bewerken, is echter het
machinepark groot, dan behoeft iedere ma
chine slechts voor één enkel onderdeel in
gericht te zijn. Dat vereenvoudigt het fa-
Links:
De eindmonteering in een autofabriek.
Hangend zweven de carosserieën door de
lucht en worden op de chassis neergelaten.
Midden:
De kop van een zes-cylinder-motor wordt
er opgezet. Het zijn steeds dezelfde hand
grepen, die de werklieden hebben uit te
voeren. Onmiddellijk gaat de motor weer
verder naar den volgenden arbeider, die
den kop vastmaakt.
Rechts boven:
Spatborden, die naar hun plaats worden
gebracht. De lange transportband brengt ae
uit de lakspuiterij naar de montageband.
Links midden:
Zoo geschiedt in den modernen seriebouw
het lakken. Uit de tunnels der droogovens
glijden de carosserieën der automobielen op
loopenden band, door de spuitkamers.
Links:
Dit is een afdeeling
van de vrachtautofabri-
cage. Rechts en links
geflankeerd door werk
banken, loopt de trans
portband, die de moto
ren draagt.
Door een toeval werden de Saalfeldsche
druipsteengrotten ontdekt, een kunstwerk,
waaraan de natuur in alle stilte, ongewe
ten in de laatste acht eeuwen gewerkt
moet hebben. Thans rekent men deze grot
ten niet alleen tot de schoonste van Thü-
ringen, maar voorzoo ver bekend zijn het de
eenigste druipsteengrotten in kleuren van
de geheele wereld.
Door een toeval heeft men die ontdekt.
Na het doorgaan van een lange mijngang
staan wij onverwacht voor een prachtige
grot met druipsteenen, zoowel aan de zol
dering als op den bodem. De vorming daar
van moeten eeuwen geduurd hebben. Van
binnen zijn deze kegels hol. Het water, dat
daarlangs stroomt, zet zich gedeeltelijk af.
Men heeft berekend, dat de aangroei in
twintig jaren slechts 7 m.m. bedraagt.
Vervolgens gaan wij weer een lange
mijngang door, om tenslotte te komen op
een plaats, waar de mijngang zich plotse
ling verbreedt. Dan wenden wij ons naar
links, de gids haalt een handle over en in
bet helle schijnsel van een 500 kaars lamp,
ligt de blauwe grot voor ons. Het water,
dat hier ongeveer een meter diep is, weer
kaatst de kleuren op een waarlijk sprook
jesachtige wijze. Worden nu de schijnwer
pers uitgeschakeld, dan wordt het schouw
spel nog onwezenlijker. Daarnaast bevindt
zich een grot, die niet anders dan gele
kleuren weerkaatst. Zoo rijk zijn de scha
keeringen tusschen het oranje-rood en het
geel, dat men bij aandachtige beschouwing
niet minder dan 57 verschillende kleurnu
ances heeft geteld.
Maar de mooiste grot vinden wij vlak
voor het einde van onzen tocht, de zgn.
„Sprookjesdom met de Graalsburcht". Er
brandt geen enkel licht, zelfs dat in de
mijngang is gedoofd. Langzaam wennen
onze oogen aan de duisternis en dan ver
toont zich voor onzen verbaasden blik deze
sprookjesachtige grot, die waarschijnlijk
wel de allermooiste ter wereld is.
HET SCHIP MET OOREN.
De mist is de grootste vijand van de
scheepvaart. Als de dichte sluiers het zicht
belemmeren en het geluid van de scheeps
machines dempen, hebben de zeelieden het
hard te verantwoorden. De kapitein komt
niet van de commandobrug, zelfs al hoffdt
de mist 10 of 20 uur aan. Officieren en ma
trozen hebben een inspannenden waarne-
mings- en wachtdienst, ieder staat op zijn
post scherp te turen, de scheepsmachines
werken op verminderde kracht. Verschil
lende technische hulpmiddelen, zooals ra
diopeiler, echolood, kloksignaal en sirenes,
staan de scheepvaart in den strijd tegen
het mistgevaar ten dienste.
Thans is er een nieuw apparaat uitgevon
den, dat een scherper waarnemingsvermo
gen bezit dan het menschelijk gehoor en
waarschuwingssignalen of naderende sche
pen op grooten afstand kan hooren. Op de
„New York", het vlaggeschip van de Ham-
