PORTRET DE INTERNATIONALE TOESTAND DEZE WEEK DE WERELD IN KAART r IN NEDERLAND VAN DE WEEK Het is ongeveer een week ge leden, dat de zwaarste internatio nale crisis, die men sinds Juli 1914 had beleefd, een einde nam. Sinds Maandag 23 Mei gaat het woord „ontspanning" door een wereld, die tot in haar diepste grondsla gen was geschokt. Het is wel nutteloos te onderzoeken aan wien men deze „ontspanning" heeft te danken. In Berlijn meent men, dat het slechts de rustige Duitsche houding zou zijn geweest, die erger heeft voorkomen. In Londen en Parijs verklaart men, dat de stappen, die de Britsche ambassadeur te Berlijn, Henderson, in opdracht van zijn regeering bij de Duitsche rijksregeering heeft gedaan, Duitschland van fatale din gen hebben teruggehouden. En tenslotte gelooft men in Praag, dat de snelle mobili satie van een reserve-jaargang en vele militaire specialisten op het laatste moment nog redding heeft gebracht. Wij behoeven hier niet te onderzoeken, wie hier het ge lijk aan zijn kant heeft; wellicht hebben al deze factoren er toe meegewerkt, Europa aan den rand van den afgrond tegen te houden. Overigens echter bewijzen reeds deze verschillen van opvatting, dat er van een ware ontspanning nog geen sprake kan zijn. Veeleer zou men moeten zeggen, dat slechts een groot gevaar op het laatste oogenblik is bezworen, maar dat deson danks heden en onmiddellijke toekomst pog vele bedreigingen in zich bergen. Dat Schiphol of Leiderdorp Na Rotterdam is het thans de hoofdstad, die door sensationeele berichten is opge schrikt, zij het van geheel anderen aard dan in de Maasstad. Als een donderslag uit helderen hemel trof Amsterdam het bericht, dat de regeering voornemens is, het vlieg veld Schiphol voor defensie te annexeeren, evenals zij met Waalhaven heeft gedaan, en in plaats van deze beide luchthavens één centraal vliegveld te stichten onder Leiderdorp. Nu is centralisatie van het luchtverkeer voor een klein land als het onze ongetwijfeld van het grootste belang. Niet alleen, dat twee vliegvelden zoo dicht bij elkaar als Schiphol en Waalhaven de kosten van het luchtverkeer noodeloos op voeren, doch tevens dreigt bij verdeeling van de vracht over deze twee havens voor ons land het gevaar, dat het op de inter- aationale luchtverbindingen gepasseerd zal worden en dat steeds meer directe verbin dingen (die ons land niet aandoen) tot 6tand zullen komen, welke tendentie thans reeds bestaat. Dit gevaar zal zonder twij fel vermindei-d kunnen worden door con- ïentratie van ons geheele luchtvervoer in fcén centrale haven, die gemakkelijker dan ie twee vliegvelden van thans het inter nationale luchtverkeer tot zich zal kunnen trekken. In zooverre is dus de aanleg van een centraal vliegveld inderdaad een voor deel voor ons land. Daar staat echter tegen over het niet te ontkennen nadeel voor Amsterdam, dat bovendien in de laatste iaren schatten gelds aan de verbetering van zijn luchthaven heeft ten koste gelegd en nóg legt. Het is dan ook geenszins te hebben de gebeurtenissen van de afge- loopen week ook wel duidelijk bewezen. Grensincidenten. Daar zijn in de eerste plaats de tallooze grensincidenten aan de Tsjechisch-Duit- sche grenzen, die reeds tot een scherp pro test te Praag hebben geleid. Volgens Praag echter liggen deze incidenten niet slechts aan de zijde der Tsjechen. Het Tsjechische persbureau Ceteka maakt melding van het vliegen van Duitsche militaire toestellen boven Tsjechisch grondgebied. Van Duit sche zijde is dit echter ontkend en ver klaart men, dat de Tsjechen gewone lijn- toestellen voor militaire machines hebben aangezien. Anderzijds hebben de Tsjechen hun militaire vliegers op het oogenblik bevolen» een zekere grenszone niet te bevliegen. Al ontbreekt het dus blijkbaar wederzijds niet aan goeden wil, grensincidenten in den vervolge te voorkomen, zoo blijkt uit deze feiten toch wel, dat de toestand nog alles anders dan „ontspannen" is. Henlein's onderhoud met Ward Price. Hoe moeilijk en zelfs gevaarlijk de toe stand inderdaad is, blijkt misschien wel het best uit een interview, dat Henlein aan Ward Price van de „Daily Mail" heeft toegestaan. Drie mogelijkheden, aldus Hen lein, staan open om het Sudetenduitsche vraagstuk op te lossen: Inwilliging van den eisch naar autonomie peblisciet onder buitenlandsche controle over de vraag tot welk land de Sudetenduitschers willen be- hooren directe annexatie door Berlijn. Zij vormen in deze volgorde het van kwaad tot erger van de Tsjechische republiek. verwonderen, dat dit plan van de regee ring weinig minder dan ontsteltenis in Amsterdam heeft gewekt en dat de hoofd stedelijke kringen van handel en verkeer het als een slag in het aangezicht van alle rede en billijkheid gevoelen. In den Am- sterdamschen gemeenteraad werd bij monde van twee interpellanten met kracht tegen het plan geprotesteerd, welk protest B. en W. met klem ondersteunden. De 8 millioen die Amsterdam in Schiphol heeft geïnvesteerd, zouden, als deze luchthaven aan de regeering overgaat, voor de stad verloren zijn. Schiphol staat onder de Europeesche luchthavens thans op de vierde plaats, het resultaat van onafge broken werken en verbeteren. Het is zeer de vraag, of een vliegveld te Leiderdorp zich op deze plaats zal kunnen handhaven. Amsterdam ziet dan ook, niet alleen voor zichzelf, doch evenmin voor de nationale burgerluchtvaart, geen heil in het regee- ringsplan en heeft een dringend beroep gedaan op de regeering om, indien er al een centraal vliegveld moet komen, dan hiervoor Schiphol aan te wijzen. Rotterdams houding. In zijn strijd voor het behoud van Schip hol kan Amsterdam rekenen op den steun van Rotterdam, Nu Rotterdam Waalhaven zal moeten afstaan, besloot men een nieuw vliegveld voor de burgerluchtvaart aan te leggen in den polder Zestienhoven. Tegen dit plan maakt de regeering, nu zij zelf bij Leidei dorp een centrale burgerluchthaven wil aanleggen, bezwaar. Rotterdam zou dus uitsluitend op Leiderdorp aangewezen zijn en dit kan men zeker geen vooruit gang noemen in verband met den grooten afstand. Rotterdam trekt dus één lijn met Amsterdam tegen de regeering en de K.L.M., want deze laatste heeft zich voor het regeeringsplan uitgesproken. Te ver wonderen is dit niet, want onze nationale luchtvaartonderneming is nog altijd in hooge mate van de regeering afhankelijk; zonder het hooge subsidie zou zij niet veel kunnen beginnen. Afgewacht moet nu worden, of minister Van Buuren zijn plan tegen dit vereende verzet in zal kunnen doen zegevieren. De luchtverdediging in één hand. Het besluit, de uitbreiding van het lucht- wapen met kracht ter hand te nemen, is overigens zeker niet vreemd aan het plot seling acuut worden van het vliegveld- vraagstuk. Dat de luchtverdediging van ons land thans de volle aandacht van de regeering heeft, blijkt nu opnieuw uit het feit, dat hiervoor een speciaal commando is ingesteld. Als eerste commandant van het Juchtwapen is thans benoemd de com mandant van de IVde divisie, generaal- majoor P. W. Best, en wel met 1 Novem ber a.s. De nieuwe commandant zal zijn tegenwoordige functie reeds 1 Juli neer leggen, om zich nog eenige maanden aan de bestudeering van zijn nieuwe taak te kunnen wijden. Als opvolger van gene- raal-majoor Best zal tot commandant van de IVde divisie worden benoemd kolonel A. R. van der Bent, de huidige comman dant van de brigade Grenadiers en Jagers. Licht in het Rotterdamsche mysterie. Het Rotterdamsche ontploffingsmysterie is sinds wij er in ons vorig overzicht over schreven, op vele punten reeds tot klaar heid gebracht. Het slachtoffer, de z.g.n. Novack, blijkt thans niet door een ongeluk, doch al? gevolg van een aanslag om het Intusschen zijn de besprekingen tus- scheta Henlein en Hodzja begonnen, zoodat men mag aannemen, dat het voorloopig bij de vervulling van het eerste alternatief zal blijven. De autonomie zou dan slechts aange legenheden van plaatselijk belang betreffen en algemeene kwesties, welke het geheele land raken, zouden als tot nu toe door Praag worden behandeld. Daaronder zou dus ook de buitenlandsche politiek vallen, een punt, dat juist bij de Tsjechen op den voorgrond staat. Dit blijkt trouwens wel uit een interview, dat Hodzja aan „Paris Soir" heeft gegeven en waarin hem in den mond wordt gelegd, dat Praag niet bereid is de oriëntatie van de buitenlandsche politiek met de Sudetenduitschers te be spreken. De vraag blijft echter of Berlijn zal dulden, dat Praag in zijn buitenland sche politiek den tot nog toe gevolgden koers zal btijven houden. Hoe men de kwestie ook beziet,'zij blijft een moeilijke en het is voor Europa te wenschen, dat een oplossing spoedig zal worden verkregen. De Spaansche burgeroorlog is in de afgeloopen week voor de variatie eens tot boven Fransch gebied uitgebreid. Bommenwerpers van Franco hebben hun gevaarlijken last boven het Fransche plaatsje Cerbère laten vallen. Waarschijn lijk zal hier wel een vergissing in het spel zijn geweest en hadden de Nationalisten het voorzien op het in de nabijheid lig gende plaatsje Port Bou. Het gevolg van deze vergissing is geweest, dat Frankrijk krachtig bij de regeering van Franco heeft geprotesteerd en de grensbescherming heeft versterkt. Naast het Tsjechische vraagstuk blijft ook het Spaansche vraagstuk nog steeds uiterst lastig. De niet-inmengingscommis- sie heelt dezer dagen het voorstel tot terugtrekking der vrijwilligers behandeld. Het voorstel is aangenomen. Slechts de Sovjet-Unie stemde tegen. Aangezien een goed functioneeren van het land echter afhangt van de instemming van Rusland, is men voorloopig nog niet al te veel op geschoten en poogt men thans Moskou te oewegen, zijn houding te herzien. Besloten is intusschen tot terugtrekking van de vrijwilligers in vier categorieën, n.1. vloot, leger, luchtmacht en burgers. Als basis voor het terugtrekken is genomen 1U.0U0 man aan die zijde, waar de minste vrijwiligers strijden, terwijl aan de andere zijde een evenredig groot aantal terugge trokken zal moeten worden. Dat is overi gens het eenige punt, waarmee de Sovjet- Unie accoord ging. De strijd in het Verre Oosten. In de omgeving van Soetsjou aan den Loenghai-spoorweg wordt nog steeds hevig gevochten en het is wel duidelijk, dat ook deze Sjantoeng-veldslag het einde van den oorlog niet zal brengen. In het bijzonder Japan schijnt de onverwacht lange duur van den oorlog, nerveus te maken. Thans is de regeering te Tokio weer veranderd, met dien verstande, dat het element van leger en vloot daarin is versterkt. Het schijnt het doel van de nieuwe regeering te zijn alles op alles te zetten, om in China nu zoo spoedig mogelijk een beslissend succes te behalen. De Chineezen zullen er echter wel weinig voor voelen, hieraan hun mede werking te verleenen leven te zijn gekomen. Hij was leider van de contra-revolutionaire beweging in de Oekraine en is op last van de Sovjet- Russische Gepeoe (de geheime staatspolitie) tot in ons land gevolgd om uk, den weg geruimd te worden. Op welke wijze de bom in zijn zak is gekomen, is thans even eens bekend. Zij werd hem door iemand, dien hij voor een vriend hield, overhan digd in den vorm van een pakje, dat hij daarom zonder argwaan in den zak stak, aldus zijn eigen noodlot bezegelend. Nederlandsche staatslieden en ge leerden geëerd. Een belangrijke buitenlandsche onder scheiding is dezer dagen aan een viertal bekende Nederlanders ten deel gevallen. Ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van het Gereformeerde college te Debre- cen (Hongarije) in October a.s., dat samen valt met het 400-jarig bestaan van de door dit college gestichte universiteit van deze plaats, werden 14 eere-doctoraten ver leend, waarvan vier aan Nederlanders, namelijk minister-president Cclijn (staats wetenschappen), minister Slotemaker de Bruine philosopische wetenschappen), en de Utrechtsche professoren Obbink en Severijn (beiden theologie). EEN MAATSCHAPPIJ VOOR LCCH NESS. De 69-jarige kapitein D. J. Munre is met een interessant plan voor den dag ge komen. Hij wil dezen zomer een expeditie ter oplossing van het raadsel van Loch Ness organiseeren. Hiertoe wil hij met een kapitaal van 1500 pond sterling een Loch- Ness-maatschappij oprichten, welker aan- deelen slechts één shilling groot zullen zijn. Rondom het meer, dat zich door zijn tel kens weer verschijnend monster een wereldnaam heeft verworven, zullen waar nemingsposten worden opgericht. Ook zul len er eenige drijvende observatieposten worden ingericht en alle zullen worden uitgerust met sterke verrekijkers en foto apparaten. De heer Dietrich uit Den Haag: op Lottka bij het 10e Concours Hlppi«ue te 's-Hertogenbocrh. ONBEKEND GEBIED IN OOST-INDIfi ONDERZOCHT. Dezer dagen is Dr. Niggemeier van de door hem geleide expeditie naar de Mo- lukken met een rijken buit teruggekeerd. Het verzamelde materiaal wordt thans onderzocht in het Instituut voor Kultuur- morfologie te Frankfort. De eilanden Ceram en Nieuw Guinea zijn hiermede voor de eerste maal systematisch en weten schappelijk onderzocht. Vele duizenden fotografische opnamen geven ons een beeld van de gedeeltelijk onbekende volksstam men. Na het westelijk deel van Ceram bestu deerd te hebben, begaf Dr. Niggemeier zich per schip naar Nieuw Guinea en vond daar tot zijn groote verbagtag een plaatsje Balbo, dat zelfs op dév^ra^Bwste kaarten niet is aangegeven, óndanks het feit, dat daar momenteel reeds een groote Europeesche nederzetting is. De huizen schieten er als paddenstoelen uit den grond en de reden hiervan is, dat onlangs een rijke oliebron ter plaatse is ontdekt. Olie maatschappij én hebben zich terstond van concessies verzekerd en zoo kan deze thans nog onbekende plaats wellicht reeds bin nen een jaar een belangrijke olie-metro pool zijn. In het bijzonder omtrent de zeden en gewoonten Van' dè ihhéerrische bevolking wist Dr. Niggemeier met zijn medewerker Dr. Roder heel wat nieuwe gegevens te verzamelen. Hij heeft onvervalschte resten der oude Papoea-cultuur gevonden. Zoo kon Dr. Niggemeier vaststellen, dat in de vertellingen der Papoea's dikwijls een paard voorkomt, hoewel zij nooit een paard gezien hebben. Een Papoea-man kan slechts huwen, wanneer hij een bruidsge schenk heeft. Hier blijken invloeden uit China aanwezig te zijn, want als bruids geschenk wordt steeds een Chineesch bord of een klein bronzen kanon gebruikt. Geheel onbekend was tot nog toe de dooden-cultus der Papoea's, die tot op den huidigen dag bewaard gebleven is. Wan neer een Papoea gestorven is, wordt een uitgeholde plank zoo onder het lijk ge legd, dat het hoofd juist in de uitholling komt te liggen. Onder het hoofd leggen de Papoea's een Chineesch bord. Zoo wordt de doode voorloopig bijgezet. Na hoogstens een jaar, wanneer het lijk is vergaan, wordt het weer opgegraven. Het hoofd, dat nu op het bord gevallen is, wordt naar het doodenhuis gebracht en dan begint een feest, dat maanden kan duren en dikwijls zoo uitgelaten vormen aanneemt, dat de Nederlandsche regeering moet ingrijpen. Van Nieuw-Guinea keerde de expeditie weer terug naar het eiland Ceram, om nu het oostelijk deel te bestudeeren. Daartoe begaf Dr. Niggemeier zich vergezeld van een tolk en een drager naar het binnen land aan de Waroebaai en het stroomge bied van de Robot. Hier woont de stam der Oost-Alfoeren. De hypotheses, die men omtrent deze bevolking had opgesteld, bleken alle onjuist. Met missionarissen zijn de Alfoeren nog nooit in aanraking geweest en derhalve nog volslagen heide nen. Overigens vindt men nog slechts wei nig Oost-Alfoeren in het binnenland, zoo dat Dr. Niggemeier zich dikwijls moeilijke marschen moest getroosten om hen te be reiken. Zij zijn zeer schuw en toen Dr. Niggemeier plotseling voor hen opdook, beefden zij van angst. HET KOLONIALE VRAAGSTUK. Europa is wel rijk aan problemen. In het middelpunt van de politieke belangstelling staan op het oogenblik wel de Spaansche en Tsjechische vraagstukken. Maar dat neemt niet weg, dat op den achtergrond nog steeds het onopgeloste koloniale vraag stuk blijft staan, dat zeker weer op den voorgrond zal worden geschoven, zoodra de genoemde vraagstukken een min of meer bevredigende oplossing hebben ge vonden. Het is in dit verband wel eens interes sant na te gaan, welke bezittingen Duitsch land na den wereldoorlog verloor en waar op het dus onder zekere omstandigheden aanspraak zou kunnen maken, waarbij overigens onmiddellijk kan worden toege voegd, dat onze Oosterburen geen aan spraak meer schijnen te willen maken op hun oude koloniën in het Verre Oosten. De voormalige Duitsche koloniën telden ruim 12 millioen inwoners over een totale oppervlakte van bijna 3 millioen vierk. kilometer. Het Duitschland van vóór dm grooten oorlog bezat uitgestrekte koloniale gebie den, voornamelijk in Afrika. Dr. MILAN HODZJA, Minister-President van Tsjecho- Slowakije. Tot de Europeesche staatslieden, op wien wel een buitengewoon groote verantwoording rust, behoort op het oogenblik in de eerste plaats Dr. Milan Hodzja, minister-presi dent van de Tsjechischoslowaaksche republiek. Hodzja, die in het begin van dit jaar 60 jaren oud is geworden, is ongetwijfeld een kundig man. Hij stamt uit een Evangelische predi kantenfamilie van Slowaaksche na tionaliteit. Na aan de Weensche uni versiteit den doctorsgraad voor filo sofie verkregen te hebben, werd hij medewerker van verschillende Slo waaksche bladen; in 1905 werd hij voor de eerste maal gekozen als Slowaaksch vertegenwoordiger in den Hongaarschen Rijksdag. In den oorlog diende hij in het oude leger, maar daarna deed hij zich kennen als een groot voorstander van een samengaan tusschen Tsjechen en Slowaken. Na de stichting van den Tsjechi- schen staat stond Hodzja in den loop der jaren aan het hoofd van ver schillende ministeries, om tenslotte in Mei 1935 zijn eigen regeering te vormen. Naast het minister-presi dentschap beheert Hodzja ook de portefeuille van buitenlandsche za ken. Bekend zijn zijn pogingen, Oos tenrijk in het systeem der Kleine Entente te betrekken, waaraan ech ter door den „Anschluss" een einde is gekomen. Thans vraagt het Sudeten-Duit- sche vraagstuk Hodzja's aandacht. Het is te hopen, dat het nationali- teitenstatuut, dat zijn regeering uit- werkt, ook voor de Sudeten-Duit- schers bevredigend moge zijn. Want j Hodzja's werk kan wellicht over oorlog of vrede in Europa beslissen, j Afrika aan de Ind. Oceaan. Duitsch Zuid-West Afrika aan den zuide lijken Atlantischen Oceaan. In de Golf van Guinea bezat Duitsch land de kolonie Kameroen en het Togo- land. Voorts bezat Duitschland in den Grooten Oceaan het Noordelijk deel van de Ooste lijke helft van Nieuw Guinea (het zuidelijk deel is Engelsch bezit en het grootste deel, het geheele westen is Ned. Nieuw Guinea). Ten Noorden van Duitsch Nieuw Guinea de Bismarck Archipel en nog enkele eilan den-groepen, o.a,.: de Mariannen, de Caro- linen, de Maarschalk-eilanden en het Kabelstation, het eilandje Jap. Het verdrag van Versailles bracht al deze koloniën „onder mandaat", Duitsch Oost-Afrika geheel onder Engeland, behalve de landstreken Roeanda en Oerundi, welke bij Belgisch Congo gevoegd werden. Duitsch Zuid-West Afrika kwam onder mandaat van de Unie van Zuid-Afrika (Engelsch). Kameroen en Togoland kwamen geheel onder Fransch mandaat, behalve enkele grensstrooken langs Engelsch gebied, onder Engelsch bestuur kwamer Duitsch Nieuw Guinea en de Bigmarcfc Archipel kwamen onder mandaad -?»n het Engelsche dominion Australië. De overige Duitsche ei landen* ^joepen tn den grooten Oceaan onder mandaat van Japan en enkele kleinere eilanden onder DE OEKRAÏNE. De bomaanslag van 23 Mei op den Coolsingel te Rotterdam heeft weer de aandacht gevestigd op Oekraine, het land waarvoor de vermoorde kolonel Konovalec zijn geheele leven gegeven heeft, om het zelfstandig te maken. Als zoo danig was hij de opvolger van den twaalf jaar geleden te Parijs ver moorden Petljoera. De bevolking van Oekraine telt ongeveer 45 millioen zielen; het land, dat een oppervlakte heeft van 1 millioen vierkante kilometer, strekt zich uit van de Zwarte Zee tot de moerassen van Polen, en wordt aan de Westzijde begrensd door de Karpathen. Ongeveer duizend jaar geleden is Oekraine een vorstendom ge weest. Aan de zelfstandigheid van het land kwam definitief een einde door den slag bij Poltawa, toen het Zweedsch-Oekrainische leger door Peter den Grooten verslagen werd. Maar Oekraine heeft er nimmer in berust, ingelijfd te worden bij het Russische rijk, en toen in 1917 de revolutie uitbrak, werd duidelijk dat het groote Russische rijk aller minst een eenheid was. EGER, DE ZETEL DER SUDETENDUITSCHE PARTIJ. Gezicht op Eger, de oude Rijks- en Keizerstad met het beroemde paleis van Keizer Frederik Barbarossa, dat men rechts op de teekening: ziet. Deze belangrijke han delsstad in West-Bohemen is het centrum van de Sudetenduitsche partij. WAT DUITSCHLAND DOOR DEN WERELDOORLOG VERLOOR HEIT VERLIES AAN GRONDGEBIED IN EUROPA MICRONESIË behoort th JAPAN ZWEDEN -.euGif DUITSCHLAND met rijn KULONItN TOESTAND vóór dab WERELDOORLOG TSJECHO - SLOWAKUE OOSTENRIJK .■'■ZWITSLRt I TOGO b. .10 Fr.ni.rnti II DUITSCH- 0051 AFRIKA n órlg* U KAMEROEN t» Frankrijk IH OUIT5CH Z.W AFRIKA n Zv.d A DUITSCH N-GUI NEE m omliggende EIL N. d.n WERELDOORLOG AUSTR MANDAAT DE VROEGERE DUITSCHE KOLONIËN.IN AFRIKA. HUN VERDEELING IN MANDATEN na den WERELDOORLOG

Historische kranten - Archief Eemland

Soester Courant | 1938 | | pagina 4