PORTRET DE INTERNATIONALE TOESTAND DEZE WEEK IN NEDERLAND r VAN DE WEEK WERELD Onopgemerkt bijna, zoo snel ging de tijd, zijn wij de eerste hebt van het jaar 1938 gepasseerd en nu loont zich ee i kleine terugblik, om de dingen niet altijd in hun af zonderlijkheid, maar ook eens in een grooteren samenhang te zien. En wanneer nu iemand vraagt, wat als het belangrijkste feit van dit eerste halfjaar van 1938 met zijn vele politieke spanningen te beschouwen is, dan zouden wij willen antwoorden, dat de vrede in Europa behouden gebleven is, hoewel vele mogelijkheden tot den oorlog zich voordeden. Veranderingen in Europa. Dit feit schijnt ons bijzonder indrukwek kend, wijl in de afgeloopen zes maanden voor de eerste maal de in de Parijsche voorsteden vastgelegde kaart van Europa aanzienlijk veranderd is. Oostenrijk heeft zich aangesloten bij het Derde Rijk. De spil Berlijn-Rome schijnt daardoor niet aan kracht verloren te hebben, terwijl anderzijds ook de samenwerking tusschen Londen en Parijs steeds hechter gewor den is. Het Tsjechische probleem is niet in de laatste plaats door de gebeurtenissen in Oostenrijk onmiddellijk actueel geworden en de Engelsche politiek heeft inderdaad de taak op zich genomen, het Tsjechische probleem tot een oplossing te brengen en daarmede te bewijzen, dat gespannen toe standen ook met vreedzame middelen uit den weg kunnen worden geruimd. Deze ontwikkeling voltrok zich intusschen niet ongestoord. In Tsjecho-Slowakye kwam het zelfs tot een gedeeltelijke mobilisatie, in Spanje werden Britsche schepen ge bombardeerd en Barcelona dreigde met vergeldingsmaatregelen tegen Italië en Duitschland. Gelukkig bleken echter de krachten des vredes sterker te zijn. Een jaar oorlog in China. Het Japansch-Chineesche conflict brak in de tweede week van Juli 1937 uit en duurt dus juist een jaar. Zijn geheime ge schiedenis zal wel eerst over eenige jaren geschreven worden. Maar het is waar schijnlijk, dat Japan de toevallige schiet partij tusschen een Chineesche en een Japansche troepenafdeeling bij Peking oor spronkelijk niet tot aanleiding van een zoo geweldig conflict wilde nemen, zeker had men het oog laten vallen op de Noord- Chineesche provincie, maar verder strek ten de wenschen van Tokio zich op dat oogenblik klaarblijkelijk toch niet uit. Ondanks den uiterst dapperen tegen stand der Chineezen leden de legers van Tsjiang Kai-sjek gevoelige nederlagen bij Sjanghai en Soetsjou en, hoewel ook de MARINE ZEILWEDSTRIJDEN TE KIEL. Niet minder dan elf naties namen dit jaar deel aan de 4e Internationale Marine Zeilwedstrijden te Kiel. De commandeerende Admiraal der Oostzee, Adm. Albrecht, heette alle deelnemers welkom. Op onze foto ziet men hoe de loten uit den Hinden- burg-bocaal worden getrokken, welke het vorig jaar in Nederlandsch bezit was. dag niet voor den avond geloofd mag wor den, voerde toch het krijgsgeluk de Japan ners verder, dan zij aanvankelijk zelf gpC dacht hadden. Thans maakt men zich^vast besloten voor den besïissenden strijd ge reed en brengt daartoe aan beidé zijden groote offers. Volgens een van de laatste schattingen kost iedere dag oorlog aan Japan ongeveer 6 millioen gulden. Terugtrekking der vrijwilligers. .Onder de gebeurtenissen, die zich in de laatste dagen hebben voorgedaan, is de be reikte overeenstemming in de Londensche commissie voor de niet-inmenging over de vrijwilligers uit Spanje en de toekomstige contröle der kusten en grenzen van het land opmerkelijk. De besluiten staan voor- loopig nog slechts op papier, maar men mag toch verwachten, dat de plannen zeker concrete resultaten zullen hebben. Intusschen zijn de nationalistische troepen de belangrijke stad Sagunto genaderd en bevinden zij zich óp een afstand van nog slechts vijftig kilometer van de tweede hoofdstad van het republikeinsche Spanje, Valencia. Spanning tusschen Frankrijk en Japan. In het Verre Oosten hebben de Fran- schen bij verrassing een kleine groep eilanden, den Paracelcus-archip*3l, die vol gens hen tot Annam zouden behooren, met kleine strijdkrachten bezet. De eilanden schijnen een strategische beteekenis als luchtvlootbasis in een eventueelen strijd om het groote Chineesche eiland Hainan, dat voor Fransch Indo-China ligt, te heb ben. Begrijpelijk is dan ook, dat men zich in Tokio over deze Fransche bezetting nogal opwindt, waarbij men beweert, dat de bedoelde eilanden tot China zouden be hooren. Intusschen is het niet aannemelijk, dat Tokio het naast zijn vele moeilijk heden, op het oogenblik ook nog tot een openlijk conflict met Frankrijk wil laten komen. Engeland, Frankrijk en Turkije. Engeland heeft onlangs aan Turkije een crediet van niet minder dan 16 millioen pond sterling verleend. Zes millioen daar van is bestemd voor de Turksche herbe wapening, de rest voor de industrialisee- ring van het land. Frankrijk is nu Turkije op een ander gebied aanzienlijk tegemoet gekomen, door zijn heerschappij over het Sandsjak van Alexandrette met Turkije te deelen. Als gevolg van de tusschen beide landen gesloten overeenkomst zijn in het Sandsjak evenveel Turksche troepen als Fransche binnengerukt (2500 man aan elke zijde). Practisch beteekent dat een groote concessie aan Turkije en deze laat zich slechts verklaren door het feit, dat Frank rijk zoowel als Engeland in Turkije een belangrijken vriend bij eventueele con flicten in het oostelijk deel van de Middel- landsche Zee zien. In Syrië is men intus schen over deze tegemoetkomende houding van Frankrijk tegenover Turkije weinig te spreken en heeft men geweigerd de ver schillende overeenkomsten omtrent het Sandsjak te onderteekenen. Veel zal dit de Syriërs echter wek niet helpen en in ieder geval vertrekt de Fransche minister van buitenlandsche zaken, Georges Bonnet, binnenkort naar Ankara om het nieuwe Fransch-Turksche vriendschapsverdrag, dat naast de overeenkomst over het Sandsjak gesloten is, te onderteekenen. Versterking van het nationaal bewustzijn. Algemeen is in Nederland een steeds sterker wordend streven waarneembaar, de vaderlandsliefde en daarmede de ge hechtheid aan het Huis van Oranje te ver sterken. Talrijke groepen, vereenigingen en comité's hadden zich daarmee reeds plaatselijk belast. Een aantal vooraan staande personen heeft zich nu afgevraagd, wat gedaan moet worden, om het natio naal bewustzijn op te voeren, om andere machten, die trachten deze vaderlands lievende gezindheid te smoren, voorgoed den nek te breken. Men heeft gemeend, met alle waardeering voor het plaatselijk werk van vele locale organisaties, dat de onderlinge band tusschen die instanties te wenschen overliet. Zoodoende is men na ampele besprekingen gekomen tot de stichting „Nationaal Centrum", die in de eerste plaats beoogt dien band hechter te maliën, liefde en eerbied, vooral voor ons Voi-sténhuls aan te kweeken en te beves tigen bij het opgroeiende geslacht. Het is een oude waarheid, dat een aantal gelijk gerichte, maar verdeelde krachten minder bereiken dan de som van die krachten, vereend in een groot verband. Mevrouw J. D. van Romondt-Vis, baro nesse Quarles de Quarles heeft terstond haar buitenplaats „Schoonoord" afgestaan als zetel der stichting. Verder werden nog een drietal kasteelen in bruikleen ge geven, die kunnen dienst doen als steun punten bij de tenuitvoerlegging van de taa.i, die „Nationaal Centrum" zich heeft gesteld. De kasteelen, die dat behoeven, zullen door jeugdige werkloozen hersteld en ge restaureerd worden. De officieele opening van den zetel der stichting, het buitengoed „L-teoonoord" te Zeist, zal den 12en Augustus door den Minister, dr. H. Colijn, gesel .ieden, in tegenwoordigheid van Z.K.1I. Prins Bemhard. De vooruitzichten voor het slagen der POLEN BOUWT EEN STRATOSFEERBALLON. In de rijksconstructiewerkplaatsen to Warschau wordt op het oogenblik een sti atosfeerballon gebouwd, waar mee in het najaar een. poging gedaan zil worden om een hoogte van 30 kilometer te bereiken. De opstijging zul in de Tatra plaats vinden en ondernomen worden door den vlie gercommandant Bujrczynski, den be- roapsvlieger Hynek en een weten schappelijk waarnemer, prof. Nar- kiewicz. De ballon, die den naam „Stella Poloniae" zal dragen, wordt met 35.000 kubieke meter helium gevuld. Kapitein Burczynski heeft daartoe persoonlijk van de Vereenig- de Staten de vereischte uitvoer vergunning voor helium weten te verkrijgen. plannen zijn niet ongunstig te noemen, aangezien zoowel de leden van het Konink lijk Huis als de regeering blijk hebben ge geven van hun daadwerkelijke belang stelling. Een oud stokpaardje. Dezer dagen heeft de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine, de nieuwe spellingscommissie geïnstalleerd, welke staat onder voorzitterschap van dr. J. P. Fockema Andreae. De minister heeft in 2ijn toespraak tot de commissie gewezen op de taak, die haar door de regeering is opgelegd. „Ten eerste heeft de regeering besloten", aldus de minister, „geen wijziging van principieelen aard aan te brengen in de voorgeschreven examenspelling, zoover deze betrekking heeft op het woordbeeld; zij is integendeel voornemens deze schrijf wijze in de van haar uitgaande stukken over te nemen". Verder werd de schrijfwijze der aard rijkskundige namen in de aandacht der commissie aanbevolen: zal men b.v. moe ten schrijven Nederlandsch-Indië of Ne- derlands-Indië? Bovendien bestaat de noodzakelijkheid van een regeling der bastaard- en samengestelde woorden. Overleg met België achtte de minister on misbaar. Volgens zijn eigen woorden moe ten Nederland en België één lijn trekken. Met betrekking tot geslacht en voornaam woordelijke aanduiding heeft de regeering besloten deze te handhaven of te her stellen. Een nieuwe Oostinjevaarder op stapel. Het nieuwe m.s. „Oranje", dat in aan bouw is bij de Nederl. Scheepsbouwmij. te Amsterdam, vordert snel. Reeds over twee maanden zal het zoover zijn, dat de tewaterlating zal kunnen geschieden. Ge lijk men weet zal H.M. de Koningin den 8en September het-' schip van "de helling laten loopen, hetgeen uiteraard, in verband met het regeeringsjubileum, met groote plechtigheden gepaard zal gaan. Nu nog heerscht een chaos in het mastbosch aan het IJ, maar er begint reeds teekening in de werkzaamheden te komen. Reeds heeft men een aanvang gemaakt met het aan leggen van de pijpleidingen, die tezamen 30 km. lang zijn, hetgeen in tusschen nog niets is vergeleken bij de lengte van de electrische leiding, die in totaal 350 km. zal bedragen. Op de naastbijgelegen helling, waar het voor de Java-China-Japan lijn in aan bouw zijnde passagiersschip „Tjitjalengka" ligt, is het werktempo tot het uiterste op gevoerd, zoodat dit schip, half Maart op stapel gezet, reeds den 16en Augustus te water gelaten kan worden. Op die plaats moet n.1. naast de „Oranje" een groote tribune worden gebouwd voor de komende plechtigheid. Alie van Wijhe-Smeding overleden. Onverwacht bereikte ons het bericht, dat Alie van Wijhe-Smeding, oen in hooge mate begaafd schrijfster, was heengegaan. Verschillende bladen hebben zich beijverd nu vast te stellen, hoe beslist zedelijk de aard en de strekking van haar werk was, dezelfde bladen, die haar zoo vaak on zedelijkheid hebben verweten. Vastgesteld mag in ieder geval worden, dat Alie van Wijhe-Smeding een vruchtbaar schrijfster is geweest. Hhar omvangrijk realistisch verhaal „De Zondaar" heeft veel gerucht verwekt. De campagne, die onmiddellijk na de verschijning van dit boek werd ge voerd, was nog wel zoo stuitend als de roman zelf. De schrijfster was geen fan taste, van romantiek was zij vrijwel ge speend. Het is duidelijk, dat bij al haar werk een echt Hollandsche strekking heeft voorgezeten. Haar bedoelingen waren zui ver en eerlijk, maar de behandeling van het onderwerp en vaak ook het onderwerp zelf, lag boven haar, ongetwijfeld beperkt talent. TOEN DE DOCHTERS VAN CHARLES DURANDE TROUWDEN. Men hoort tegenwoordig bijna dagelijks van de overdadigste huwelijksfeesten, die in Amerika gehouden worden. Een feest, zooals Charles Durande zijn dochters aan bood, toen zij besloten hadden in het huwe lijk te treden, zal wel nooit meer in de menschengeschiedenis voorkomen. Charles Durande liet voor deze gelegenheid een ge- heele scheepslading spinnen uit China komen. Deze werden losgelaten in een laan meer dan 2 km. lang. Daar stonden hooge denneboomen. Deze breede laan leidde naar een sneeuwwit huis, waar het huwe lijk voltrokken zou worden. Na enkele dagen waren de boomen overdekt met spinnewebben. Intusschen waren uit Cali- fornië de bestelde 2000 pond goud- en zilverstof aangekomen. Negerslaven beval men met blaaspijpen den stof over de spinnewebben teblazen. De geheele laan scheen te bestaan uit goud en zilver toen eindelijk op den huwelijksdag de 2000 ge- nöodigde gasten naar het witte huis liepen in een lange rij, om daar de voltrekking van het huwelijk bij te wonen. Te Frankfurt am Mam werden atletiek wedstrijden gehouden tusschen Duitschland en Zwitserland, waarbij de Duitschers met 108 tegen 50 punten wonnen. Op onze foto: de polsstokspringer Anet (Zwitserland) tijdens een fraalen sprong. EflGELSCti KCri PARIJS. pp- A De Engelsche koning en zijn gemali% die dezer dagen een bezoek aan de Fran sche hoofdstad zullen brengen, hebben een aantal voorloopers gehad. Koningin Vic toria verbleef tweemaal in Parijs in de jaren 1843 en 1855. Eduard VII, die Parijs gaarne bezocht, bracht zijn gedenkwaardig staatsbezoek aan Frankrijk in het voorjaar van 19Ó3. Twee jaren voor den Wereld oorlog in het jaar 1912, waren het Koning George V en Koningin Mary, die hun staatsbezoek brachten en onmiddellijk na den wapenstilstand, in December 1918, kwam George V weer, ditmaal als offi cier in gezelschap van zijn zonen. Van al deze bezoeken is dat van Eduard VII op 1 Mei 1903 wel het belangrijkste geweest. Het laat zich niet vermijden, bij het huidige Engelsche staatsbezoek een parallel met het bezoek van Eduard VII te trekken, wijl dit bezoek immers de basis van het Engelsch-Fransche verbond, de Entente Cordiale, is geweest. De verhou dingen hebben zich sinds dat oogenblik, nu 35 jaren geleden, principieel veranderd. Indertijd, toen de geest van revanche in Frankrijk groeiende was, vond de groote diplomaat, die Eduard VII ongetwijfeld was, in Parijs een dankbare taak. De Fran- schen stonden nog onder den invloed van de anti-Engelsche stemming, die haar oor sprong in den Boerenoorlog had; Fasjoda in den Soedan, waar vijf jaren tevoren de Fransche vlag voor de Engelsche had moe ten wijken, en dat bijna de aanleiding tot een Engelsch-Franschen oorlog had ge vormd, was nog niet geheel vergeten. Eduard VII speelde het indertijd in weinige dagen klaar, de Parijzenaars door zijn vriendelijkheid en zijn tact voor zich te winnen; reeds in Juli 1903 bracht de Fran sche president Loubet zijn tegenbezoek aan Londen en in dezelfde maand sprak de groote Joe Chamberlain, de vader van den tegenwoordigen Engelschen minister president, bij een bezoek, dat Fransche parlementariërs aan Londen brachten, voor de eerste maal het woord „Entente Cor diale" uit. Indertijd werden de" betrekkin gen tusschen de beide landen geregeld op de bekende basis, die intusschen geenszins slechts op een behoud van een evenwicht neerkwam. Marokko werd aan de Fran- schen uitgeleverd, die daarvoor in de plaats de Engelsche rechten op Egypte eens en voor altijd erkenden. Het ontbrak niet aan kritische stemmen en de elegante latere senaatspresident en nog latere on gelukkige president van de Fransche Re publiek, Deschanel, sprak de woorden uit: „Engeland doet een uitstekende zaak". Scherpe kritiek oefende ook de historicus en vroegere minister van buitenlandsche zaken, Gabriel Honataux, uit. Op het oogenblik is er veel veranderd. De nieuwe Entente Cordiale geldt het be houd van dëri status quo. Er is niets meer te verdeelen, zooals in 1903. Engeland, dat het meest heeft te verliezen, geeft op dezen weg de leiding en voerde Frankrijk, dat in het Spaa'nsche vraagstuk een onbezonnen heid dreigde te begaan, naar een meer ge matigde houding terug. PRINS KONOYE, de Japansche Premier. Meer dan een jaar duurt thans de strijd in het Verre Oosten. Meer dan een jaar poogt het Japansche Rijk de Chineezen met geweld te over winnen. Duizenden soldaten zijn in dat afgeloopen jaar gevallen onder de helsche machines, waarmee de moderne oorlogvoerenden te werk gaan. En nog is er geen beslissing in 't zicht. Zelfs de experts op dit gebied zouden met geen mogelijk heid kunnen voorspellen aan welke zijde de overwinning van dezen strijd zal staan. Japan bekent teleurgesteld te zijn in den bijna bovenmenschelijken tegenstand, welken de Chineezen bie den. Men had alom verwacht, dat deze .strijd binnen enkele weken zou zijn beslist. China heeft zich echter van een andere zijde doen zien; groot zijn de moeilijkheden, welke Japan van den vijand ondervindt, moeilijk heden, ontstaan door het langdurig verzet der Chineezen aan het front, door overstrooming als gevolg van dijkdoorbraak en door de guerilla- benden achter het terrein van den strijd. De Japansche regeering, met Prins Konoye aan het hoofd van het in Juni 1937 opnieuw gevormde kabi net, beleeft een der moeilijkste pe rioden in de Japansche politieke geschiedenis. De Minister-president is evenwel om zijn vaderlandsliefde en gezonde doortastendheid een voorbeeld voor het geheele Japan sche ministerie. Bovendien is de pre mier bijzonder gezien bij het leger. Reeds vóór de formatie van het laatste Japansche kabinet, waarvan hij premier werd, was Konoye een belangrijke figuur in de Japansche politieke kringen. tfclM jnn.i w-.i Het is dezer dagen een jaar geleden, dat het incident aan de Marco-Polo-brug, ten Zuiden van Peking, zich voordeed. Nie mand nam het bericht toen ernstig op. Het woord „incident" toch had in de vooraf- M0EKDEN r0\> .MANDSJ OtKWO/,*- 0 vCF 1 -r01 «0 EIPIN6 C«ïpO°' 5IAN T5JflU= HQtlKAU rSJOENGKIffe^ ISJANGSJA kweijang KA'V 0 HONGKONG (bh) PRATAS EIL O HST gaande zes jaren tot dekking voor alles gediend, wat zich in het Verre Oosten af speelde. Maar dit keer was het toch anders: het werd het belangrijkste incident, dat de wereld heeft leeren kennen. Oneindig veel bloed is sinds half Juli 1937 vergoten, ellende heeft zich opgehoopt en de toe komst van twee groote naties hangt daar van af, hoe al deze verschrikkingen eindi gen. En dat zij spoedig eindigen! In waar heid voltrekt zich op het oogenblik een geweldige verandering in het Verre Oos ten. Haar laatste vorm is nog volkomen in het duister gehuld. Maar zij zal van de grootste beteekenis voor de toekomst van de wereld zijn. Het belangrijkste van dezen oorlog is misschien, dat hij een nieuw, nationaal China te voorschijn getooverd heeft. Deze oorlog is de oorlog van den Chineeschen koelie. Wat de Chineesche generaals overigens brillante strategen, die steeds weer op het juiste oogenblik over groote afstanden sterke strijdkrachten wisten te concentreeren en deze ook steeds weer uit dreigende omsingelingen konden bevrijden presteerden, werd mogelijk door een opoffering zonder voorbeeld van den klei nen man. Misschien aan het slot van de nu geëindigde operaties, voor Tsjengtsjau, is er eens een gedeeltelijk ongeregelde terugtocht voorgekomen. Voor de JaDannefs is het verloop van dezen oorlog tot nog toe ongetwijfeld een harde slag geweest. Op 1 Januari 1938, aldus geloofde Tokio, zouden Tsjiang Kai- sjek en de Kwomintang verdwenen zijn. Men was er geenszins op bedacht, dat men op een nationalen tegenstand zou stuiten. Gezegd mag echter worden, dat de Japan sche soldaat ondanks dezen tegenslag blijk heeft gegeven van de grootste plichtsbe trachting. Over de toekomst van dezen oorlog kan nog weinig gezegd worden. De Japanners zijn nu gedwongen om het door de Hwang Ho overstroomde gebied heen te trekken en de Chineesche verdediging is begun stigd door het gebergte voor Hankau. Japan tracht langs de Jangtse op te ruk ken naar den enormen menschenketel, waarvan Hankau slechts een deel is. De Chineesche regeering zal zich naar Tsetsjoean terugtrekken, naar verluidt, misschien echter ook naar de zuidelijke provincie Yünnan. Zij volgt onder enorme verliezen een afmattingsstrategie. Een ongehoorde taak wacht de Japan ners, zelfs gemeten aan hun taaiheid, hun vaderlandsliefde en hun zin voor orde en discipline. Over het Verre Oosten ligt duisternis. Het wordt door niets opgehel derd dan door de verklaring van den nieuwen minister van Buitenlandsche Zaken in Tokio, generaal Oegaki. „Wan neer er ernstige veranderingen in China intreden", aldus heeft hij gezegd, „dan zou Japan misschien tot vredesonderhan delingen bereid zijn". Een nieuw geluid. Maar de „ernstige veranderingen", dat be teekent wel Tsjiang Kai-sjek's val. TRAGISCHE PERSOONS VERWISSELING. Een tragisch geval van persoonsverwis seling heeft zich dezer dagen te Belgrado afgespeeld. In een der voorsteden van Bel grado vermoordde de arbeider Ilija Zivano- vitsj den negentienjarigen arbeider Nikola Neditsj met een dolk, omdat hij in de overtuiging verkeerde, dat Neditsj zich aan zijn vijftienjarige dochter had ver grepen. Eerst later kwam men tot de ont stellende ontdekking, dat de vader zich hierin vergist had en dat de verleider een heel ander was geweest. Toen de in hech tenis genomen vader vernam, dat hij een onschuldig mensch had gedood, was hij verslagen van wanhoop. Gebroken van ellende, droeg de .rampzalige, moordenaar zijn vrouw en dochter op, bij het graf van het onschuldige slachtoffer de grootste waskaars, die in Belgrado te vinden was. aan te steken. ZELFS DAAR WAS HET NIET VEILIG In een klein, Fransch plaatsje in de om geving van Parijs, vond een dame op straat een handtaschje en zij haastte dit op het naastbijzij nde politiebureau te brengen. Daar onü jrzocht men den inhoud en stelde vast, dat het taschje 130 francs contant geld bevatte. De dienstdoende beambte gaf de tasch met den inhoud aan de dame terug en zeide tegen haar: „Neemt U haar maar mede naar huis en bewaart U haar zorgvuldig". Zooals te verwachten was, de dame toonde zich hoogelijk verbaasd en vroeg of het dan niet juister was, de tasch op het bureau te laten. Maar de politieman krabde met een verlegen gebaar achter het oor en zeide: „U heeft gelijk, weèt U, ik ben bang, dat een en ander hier gestolden zou worden. Bij U zal het veiliger zijn"

Historische kranten - Archief Eemland

Soester Courant | 1938 | | pagina 8