Wat is Sudeteeland?
mmë.
Het veelomstreden Randgebied,
dat thans in het brandpunt der
belangstelling staat
Jngezondei
Soest
door
Dr. KARL RADOWICZ.
Een nijver volk, dat een bergach
tig gebied wist om te tooveren in
een belangrijk industrie-centrum.
Hel bewaarde zijn eeuwenoude cul
tuur, zijn liederen, zijn volksgebrui
ken; het heeft den vrede lief, doch
het komt voor zijn rechten op.
BOHEMEN! Maakt de buitenstaander
zich er wel een duidelijke voorstel
ling van, wat Bohemen beduidt? Is
het voor hem slechts een woord, of
de bloote aanduiding van een bepaald ge
bied?
Bohemen vormt het hart van Europa. Se
dert bijna twintig eeuwen komen hier de
draden van Europa's noodlot te samen; hier
komen de ideeën en opvattingen van Noord
en Zuid, van Oost en West, met elkaar in
botsing, met al hun scherpe tegenstellingen.
Hier werd, door alle eeuwen heen, over
Europa's wel en wee beslist en de geschie
denis maakt van bijna niet één oorlog ge
wag, die niet middellijk of onmiddellijk van
Invloed is geweest op het hart van Europa.
Hier hebben de groote ideeën den degen
gekruist, op vreedzame wijze zoowel als op
bloedige slagvelden.
Deze onrustige toestand heeft zijn stem
pel gedrukt op de bevolking. Nooit kon er
in het hart van Europa sprake zijn van een
bestendige politiek, van een staatsbestel, dat
den bewoners een gevoel van veiligheid
schonk, zooals dit in het Westen van Europa
het geval was, b.v. in Engeland of Frankrijk.
Heen en weer geslingerd op deze zee van
politieke onrust en onzekerheid als de be
volking werd, konden in haar midden geen
groote denkbeelden stand houden; dat is
tenslotte ook de oorzaak geworden van het
uiteenvallen der Oostenrijksch-Hóngaarsche
monarchie.
HET LAND DER SUDE-
TEN-DUITSCHERS.
Behemen! Hier staat de wieg van de Su-
detenduitschers, hier leven en werken zij
als burgers van de Tsjechoslowaaksche re
publiek, waarvan zij een der belangrijkste
volksgroepen vormen. Het randgebied, dat
*ij bewonen, zou men kunnen beschouwen
als een natuurlijke uitlooper van het groote,
stamverwante Duitsche rijk, welks taal ook
door de eeuwen heen de volkstaal is geble
ven van de Sudetenduitschers. Als het ware
als een wig ligt hun land in Duitschland
gedreven. Alles herinnert hier dan ook aan
de Germaansche afstamming.
In de breede grensstrooken, welke zij be
volken, is het grootste deel der Tsjechoslo
waaksche industrie geconcentreerd; want,
terwijl de Tsjechen zelf zich in hoofdzaak
toeleggen op landbouw, schuilt de kracht
der Sudetenduitschers in al datgene, wat zij
op het gebied van techniek en industrie heb
ben weten te bereiken. Zij hebben, dank zij
den rijkdom aan water, welke van hun ber
gen stroomt, electrische centrales in het le
ven weten te roepen, welke krachtig hebben
bijgedragen tot de ontwikkeling van het
fabriekswezen.
Ook van een tweede natuurlijk behulp
middel heeft men zich met voordeel weten
te bedienen, namelijk van de waterwegen,
die zij in uitstekenden staat hebben ge
bracht.
VOLKSAARD BLEEF
BEHOUDEN.
Wat den volksaard der Sudetenduitschers
betreft, moet het iederen vreemdeling on
middellijk opvallen, dat deze hemelsbreed
verschilt van dien der Tsjechen. Hoe kan
het ook anders? De eersten behooren im
mers tot het Germaansche, de tweeden tot
het Slavische ras, zoodat er dan ook, on
danks hun samenvoeging in één staatsver
band, nooit sprake is geweest of kon zijn
'van een innige vermenging. Daartoe loo-
pen aard en gezindheid van beide groepen
der bevolking te ver uiteen. Het beste wat
men er van kan zeggen is, dat zij tot dus
verre zonder al te sterke wrijving naast,
doch niet mèt elkander hebben voortge
leefd.
Met bewonderenswaardige taaiheid heb
ben de Sudetenduitschers aan hun tradi
ties weten vast te houden, waartoe hun iso
latie sterk heeft medegewerkt. Het Sude-
tenland heeft zijn eigen volksliederen en
gebruiken, zijn kleederdrachten en hout
snijkunst weten te bewaren.
HOOG ONTWIKKELDE
INDUSTRIE.
De ongunstige bodemgesteldheid, het
rotsachtige bergland, heeft dit volk als van
zelf voorbestemd tot het beoefenen der in
dustrie. Reeds op het '/inde der dertiende,
begin der veertiende eeuw stond de hand-
weeftechniek op een hoogen trap van ont
wikkeling in Eger, Friedland, Reichenberg,
Rumburg en Troppau, namen, die thans
een wereldklank hebben. Met ijzeren wils
kracht en echt Duitsche „Gediegenheit"
heeft de rustige, nijvere bevolking zich toe
gelegd op de ontwikkeling van de industrie,
met de schitterendste resultaten, vooral op
het gebied van chemie en textielwaren.
Intusschen heeft de totstandkoming van
de Tsjechoslowaaksche republiek hierop
geen gunstigen invloed uitgeoefend, ten
gevolge van het feit, dat het Tsjechische
deel der natie, dank zij de bevoorrechte
plaats, welke het in het staatsbestel innam,
een deel der industrie in handen wist te
krijgen, hetgeen geschiedde ten koste van
de Sudetenduitschers. Dat de fabricage van
wapens en ander oorlogstuig bijna uitslui
tend in Tsjechisch bezit overging was tot
op zekere hoogte begrijpelijk, doch dit
droeg er het zijne toe bij om de werkloos
heid onder de Sudetenduitschers te ver-
grooten.
Op steun van regeeringswege kon de Su-
detenduitscher niet, of in slechts zeer ge
ringe mate rekenen. De vliegtuigindustrie,
welke allerwege een zoo groote vlucht nam
in de laatste tien jaar, kon er, ondanks de
natuurlijke hulpbronnen en het beschik
bare kapitaal, geen vasten voet krijgen.
Eerst in 1930 werd daartoe een op zichzelf
staande poging gewaagd, en wel in het
Trautenausche centrum der linnenindus
trie, waar de groot-industrieel Igo Etrich
de fabricage ter hand nam van het door
hem uitgevonden vliegtuigtype, de z.g.
„Etrich-duif", waarmede een aanvang werd
gemaakt in Oberaltstadt, waar zich de ge
volgen der werkloosheid sterk deden ge
voelen.
De mijnen en de daarmede hand in hand
gaande z.g. zwaar-industrie als staal-, wa
gons- en machinefabrieken gingen even
eens achteruit. De suikerfabrieken vormden
een belangrijken tak van nijverheid; doch
hiervan gingen er, na de oprichting van de
nieuwe republiek, zooveel over in handen
van Tsjechische boeren en handelsvereeni-
.«inK m* naa slechts een zesde
BIJ DE ILLUSTRATIES:
Links boven:
De handelsstad Eger, door de incidenten
over de geheele wereld bekend geworden
en tot voor kort de zetel der Sudetenduit-
sche partij.
Rechts boven:
Fraai gezicht op Brünn en de St. Peters-
kirche. In deze stad der gotische kerken
bloeien weef- en metaalindustrie.
In het midden:
Olmütz, het centrum, van Noord-Moravië,
waar ruim 60.000 Duitschers wonen. De
vesting der stad is beroemd.
Links onder:
Boerenwoning uit de omgeving van Karls-
bad. Dit type huizen is kenmerkend voor
Egerland.
Rechts onder:
Aussig aan de Elbe, niet alleen van betee-
kenis om zijn industrie, maar ook een mid
delpunt van den Boheemschen kolenhandel
deel van de suikerfabrieken en raffinade
rijen in Duitsche handen bevindt. Daaren
tegen is het overwegend Duitsche karakter
bewaard gebleven in de textiel-, porcelein-,
glas-, muziekinstrumenten-, papier-, chemi
sche, electrotechnische-, kleinmetaalwaren-
en bruinkolenindustrie. Deze bevindt zich
voor 80 pet. en meer in Duitsche handen,
met uitzondering van de chemische indu
strie welke reeds jarenlang, met het oog
op de fabricage van oorlogstuig, onder ster
ken druk staat van de Tsjechische geldwe-
reld, zoodat de Duitsche invloed taer is ge
daald tot ca. 60 pet.
POLITIEK MET
TEKORTKOMINGEN
Het moet ongetwijfeld als kortzichtige
politiek van de Tsjechoslowaaksche regee
ring worden beschouwd, dat zij te weinig
rekening heeft gehouden met specifiek-Su-
detenduitsche wenschen. Men kan het
moeilijk anders noemen dan eenzijdige be
voordeeling der Tsjechische industrie, dat
de verzoeken tot het invoeren van bescher
mende rechten, ingediend door Sudeten-
duitsche takken van nijverheid, welke zijn
aangewezen op afzet op de binnenlandsche
markt, een veel minder gewillig gehoor
vonden, dan die van Tsjechische zijde. Een
dergelijke handelwijze is natuurlijk niet
bevorderlijk aan een goede verstandhou
ding; bevoorrechting van één volksdeel ten
nadeele van een andere volksgroep is on
billijk en moet leiden tot strubbelingen,
welke de kloof voortdurend vergrooten.
Daarbij schijnt het, dat juist de ondernei
mingen, welke zich in het bezit van Sude«
tenduitschers bevonden, door de belasting»
autoriteiten zeer hoog werden aangeslagen,
omdat hun waarde te hoog werd geschat.
Wanneer men de hier slechts in groot*
lijnen geschilderde toestanden en omstan»
digheden met een onpartijdig oog be«
schouwt, moet men toegeven, dat de Tsje«
choslowaaksclie regeering zich ten aanzien
van een der belangrijkste bevolkingsgroe»
pen bepaalde tekortkomingen heeft te ver»
wijten, welke een slagboom hebben opge-
worpen tegen een duurzame goede ver-
houding. Zij kan niet onkundig zijn geble»
ven van de klachten der Sudetenduitschers,
en de overheveling van een deel der Su«
detenduitsche belangen naar Tsjechisch be*
zit, waardoor de werkloosheid in het rand
gebied is gestegen, vormt ongetwijfeld me
de een der hoofdoorzaken van de ontevre
denheid, welke zich daar tenslotte heeft
baan gebroken.
DUITSCHE SCHOLEN IN TSJECHO-
SLOWAKIJE.
De Tsjechoslowaaksche minister van on
derwijs, Dr. Franke, verklaarde, op het In
ternationale Paedagogische Congres te Pa-,
rijs, dat eenigen tijd geleden werd gehou
den, dat „de nationale minderheden een
zoo groot aantal scholen bezitten, dat hun
ne kinderen onderwijs konden krijgen in
hun moedertaal." Uit de statistiek over het
afgeloopen schooljaar 1936'37 (loopende
van 1 Sept. tot 30 Juni), blijkt dat het aan
tal Duitsche lagere openbare scholen in
1935'36 bedroeg: 3298, met 9240 klassen,
dat der Tsjechische en Slowaaksche: 10.442
met 31.394 klassen.
In 1936'37 bedroeg het aantal scholen
voor Duitschers: 3290, voor Tsjechen en
Slowaken: 10.524. De Duitschers hadden
dus 8 scholen minder, de anderen 82 meer.
Wat de burgerscholen betreft, daarvan
hadden de Duitschers er in 1935'36 447,
in 1937'38 448; de Tsjechen en Slowaken
in 1935—'36 1482, in 1936—37 1513. Da
Duitschers kregen er dus 1 school bij, de
anderen 31.
Het aantal kinderen, dat de scholen be
zocht, bedroeg op de volksscholen In:
Duitsche
1934—'35 354.505
1935—'36 343.567
1936—'37 333.072
Op de burgerscholen:
1934—'35 92.310
1935—'36 89 864
1936—'37 88.402
Het aantal Duitsche kinderen is derhalve
gedaald met 7.7 pet., dat der anderon met
1.1 pet.
Tsjechalow.
1.202.077
1.183.240
ki55.120
826.158
341.273
352.895
puiten verantwoord
DE M
Op mijn verzoek
)eden der Natuurw
fteld naar den toesl
flen Zevenspar, wa
gehouden zijn. Zij
cours afgeloopen e:
teerden
„Beschadigd
leen tegen de
wortels losgere
een den gehed
dere den de
dat de boom
beschoren zal
heele baan lij
pen, flesschen,
er schandelijk
er wel een f
dagen heenzen
reinigen.''
De Natuur wacht
Vervuiling en vern
te gaan en in
een rommel neeerj
paan een paar dag1
die op te ruimenj
Het is om wan!
Waarom juist o n
gestaan? Het in s<
terlaten van de tei
zing zijn, die rad
ptaan.
De
ONDERSCHRIFT
Wij mogen den
wijzen, dat deze mc
ten gehad op een t
tekend, voor het
aan particulieren, ge
ken grond, welke
hooren. 1
Wij zijn het me'
bet jammer is dat
worden vernield Cj
Jieer particulieren tei
klissen wij het rech
HET INW
bije:
j" Vrijdagavond hieh
fle zaal van „Zonn
bijenteeltliefhebbers
Winteren van de bij
I Na het welkomst'
werd als candidaat v<
3 fïlaal pU
Niet voor i
Biedt zich aan n
voor Dinsdag c
9 tot 5. Loon 1
No 900 bureau
DAGM2ISJE ge
Die netjes kan a
Tel. 2408. toestf
KNIP- en NAA
Middag- en avom
les, Inlichtingen
Oude Utrechtschi
Gevorderd NAA
Wiersema, Dame
ding. SoesterD.str,
iirhrouw. 40 jaar
eden in de HU
lichtingen Maagc!
Ook nieuwe zw
maat 44 ter oven
Tti KOOP kam
stoelen, tafel, lam
kachel zoo goed
zeil, gordijnen enz
kookplaat met pai
Bosstraat 135. So
Betaal niet langer
BESCHIKBAAR
33/d Op Z£
waarde. Nadere i
U gaarne verslre
bureau van dit I
Twee GEMEUB
keuken in stil g
Heideweg 34.
iTE KOOP gevra
jkoope landhuisjes
iblok jes van twee
ging, liefst Soest
met opgaaf van I
ving onder £0.' 89
VERSTELNAAl
enkele dagerTpet
ook als hulp m ti
onder No, 872
Prima PENSION
dame alleen, aan
Brieven onder Nt
dit blad.
BUITENGEWC
Wegens vertrek te
prijs, goed onderh
en huiskamermeubi
ken, lichtkranen
artikelen. Kerkpad
